W cieniu Macedonii, początki państwa macedońskiego.
Z narodzinami państwa macedońskiego wiąże się problem etnicznego pochodzenia jego
rdzennych mieszkańców. Niewiele pozostało ladów po języku, którym się posługiwali i nie
można jednoznacznie orzec czy macedoński był osobnym językiem czy tylko dialektem
języka greckiego.
Niewiele pomagają też inskrypcje macedońskie ponieważ zawierają teksty ujęte w dialekcie
attyckim. Wreszcie można wątpić czy w tak rozległym i zróżnicowanym kraju jakim była
Macedonia posługiwano się tylko jednym dialektem. W kulturze materialnej Macedonii
można dostrzec zarówno wpływy trackie jak i iliryjskie. Mimo lokalnych odrębno ci nie
różniła się jednak w zasadniczym stopniu od kultury materialnej miast greckich. Styl życia
Macedończyków był bardzo odmienny od ateńskiego. Problem nabrał ostro ci z chwilą gdy
Filip II uczynił z Macedonii potęgę sięgając po hegemonię w wiecie greckim. Z jednej strony
wywołało to gwałtowne ataki Demostenesa pragnącego przedstawić króla Filipa i jego kraj
jako barbarzyńców, z drugiej za sukcesy Filipa a później Aleksandra wzbudzały dumę w ród
Macedończyków, którzy chętnie podkre lali swoją etniczną odrębno ć. Nasza wiedza o
najdawniejszych dziejach Macedonii ogranicza się do legend dynastycznych, anegdot
związanych z pierwszymi królami, opowie ci o wędrówkach i podbojach przekazanych
głównie przez Herodota, Tukidydesa i późniejszych autorów.
Aleksander I obejmując władzę musiał od razu stawić czoło zagrożeniu ze strony Persów.
Wyszedł z tej opresji zwycięsko, obronił niezależno ć kraju ale i powiększył jego terytorium.
Nie mogąc się przeciwstawić Persom zbrojnie Aleksander I próbował się zbliżyć do nich
poprzez lub z perską arystokratką ale i tak musiał uznać soją wobec nich zależno ć w 492
roku pne. W czasie najazdu Kserksesa występował jako jego sojusznik, przy okazji
narzucając swoją władzę plemionom górnej Macedonii. Wykorzystał również odwrót Persów
zajmując wschodnią Macedonię aż po rzekę Strymon. Tym samym stał się faktycznym twórcą
państwa macedońskiego.
Macedonia kształtowała się w długim procesie uzależniania przez Argeadów poszczególnych
ludów, a Aleksander I w znacznym stopniu do tego się przyczynił o czym za wiadcza
Tukidydes.
Aleksander I przykładał bardzo dużą uwagę do stosunków z miastami greckimi. Chciał być
uważany nie tylko za przyjaciela Greków ale również za Greka rządzącego Macedończykami
co znalazło wyraz w propagowaniu tradycji mówiącej o pochodzeniu jego rodziny z Argos.
Za jego panowania rozpoczęto bicie monet.
Niewiele wiadomo o organizacji państwa macedońskiego przed czasami Filipa II i wnioski na
jej temat można wysnuwać jedynie na podstawie analizy późniejszych instytucji oraz
porównań z instytucjami w sąsiednich regionach. W dolnej Macedonii istniały osady rolnicze
o długim rodowodzie, które stopniowo upodabniały się do greckich poleis. Mieszkańcy górnej
Macedonii żyli natomiast w rozproszonych wsiach i byli zorganizowani w terytorialne
związki – ethne. Dużą rolę w ich życiu odgrywało pasterstwo, związane z okresowym
przemieszczeniem się wraz ze stadami na letnie pastwiska, Miasta i ethne Macedonii
wykształciły samorząd i silne poczucie odrębno ci ale jednocze nie miały wiadomo ć
przynależno ci do większej wspólnoty, którą tworzyli wszyscy Macedończycy. Prowadzenie
wojen, polityki zewnętrznej a także korzystanie z bogactw naturalnych oraz prawo pobierania
opłat i ciągania danin należało do króla. Odgrywał też dużą rolę w życiu religijnym
przewodnicząc ceremoniom podczas wiąt i składając ofiary w imieniu całej wspólnoty. Miał
znaczną swobodę działania, ale musiał się liczyć z opinią Macedończyków a zwłaszcza
arystokracji.
Następca Aleksandra I Perdikkas II z wielkim trudem walczył o utrzymanie władzy i
integralno ci państwa, musiał stawić czoło konkurentom do tronu i wrogom na granicach.
