Dwudziestolecie międzywojenne

1.

Filozofie

•

A.Einstein – zrewolucjonizował dotychczasowe myślenie o świecie, czas, przestrzeń.

•

J. Watson – odrzucał istnienie podświadomości

•

Katastrofizm – przekonanie o nieuchronnym upadku świata

2.

Kuerinku XX lecia międzywojennego

a)

Futuryzm – przyszły, odrzucenie wszelkich kanonów piękna i przeszłości

b)

Dadaizm – (przemyślenie, prowokacja) - prymitywizm, czarny humor, spontaniczność

c)

Surrealizm – (nadrealizm) – burzenie logicznego porządku rzeczywistości, program buntu i
negacji, odrzucenia racjonalnego myślenia. Odcięcie się od klasycznych i realistycznych form.
(Guillaume Apollinaire) Wizje groteskowe. Wystąpienie przeciwko nowoczesności. (Józef
Czechowicz)

d)

Ekspresjonizm- ekstantyczne, niezrozumiałe, wizje przypominające sny. Dążył do wyrażenia w

sposób spotęgowany i dramatyczny wewnętrzne przeżycia twórcy, jego uczucia i myśli. (Jan
Kasprowicz – Hymny Kasprowicza)

e)

Kubizm – skupianie się na formie, sprowadzenie wszystkiego do figur geometrycznych (Adam ważyk

– poezja)

f)

Katastrofizm – przekonanie o nieuchronności zagłady, końca świata, kryzys moralny, silnie

oddziaływuje na literaturę w XX) – główne hasło grupy „Żagary”. Upadek wartości

3.

Poezja:

a)

Nurt Tradycyjny – (SKAMANDER)

b)

Nurt Awangardowy

A.

Futuryzm

B.

Awangarda

1 Krakowska

2 Wileńska

3 Lubelska

4.

Awangarda – nowoczesne ruchy w sztuce i literaturze.

•

Dynamizm, agresywna, bezkompromisowość, skłonność do buntu.

•

Fascynacja teraźniejszością (odrzucenie tradycji i przeszłości)

•

Programowość (manifest, polemika działania grupowe)

•

Awangardyzm (postawa buntowania się, docieranie do nieznanego)

5.

Awangarda Krakowska :

o

Czasopismo „Zwrotnica” – redaktorem był Peiper

o

Młodzi autorzy

 Julian Przyboś – spór z tradycją, pamflet – utwór przeciwko znanym osobą), fascynował się

motywami urbanistycznymi. Zbiór poezji „śluby” „równanie serca”

„Z tatr” – kreacjonizm, tworzy nową poetycką rzeczywistość , taterniczka – jego uczennica (liczne metafory-
charakterystyczne dla Przybosia)

„Lipiec”- łączy dwie rzeczywistości autora – Paryz i Rzeszowczyzne

 Tadeusz Pejper – papież Awangardy(to on stworzył manifest nowy model poezji)-

współtwórca Awangardy Krakowskiej, założyciel „Zwrotnicy” („Nowe Usta, Tędy”)

 Jan Brzękowski, Jalu Kurek

o

Światopogląd racjonalistyczny, antyromantyczny charakter

o

Dzieło jako efekt pracy intelektualnej artysty

o

Rygorystyczne formy wiersza – piękno to ład

o

Powściągliwość, dystans, symbolizm

o

Elipsa – świadomie stosowane skróty myślowe

o

3xM – miasto,masa,maszyna – punkt rozważań nowoczesna cywilizacja , kult techniki i cywilizacji

o

Dystans w wyrażaniu uczuć

o

Kontemplacja słowa

o

Kreacjonizm – tworzenie nowej poetyckiej rzeczywistości (charakterystyczne na współczesnej

literatury) (opozycja do mimesis-naśladowanie natury)

6.

2 Awangarda (Żagary) -

A.

Lubelska:

o

Katastrofizm – główne hasło

o

Józef Czechowicz- przedstawiciel. Tworzył arkadyjskie wizje wsi. Obrazy przyrody. Katastrofizm.

Poezja jego jest molodyjna.

„Kołysanka” nieprawdziwa, bo nie utula do snu tylko zapowiedź śmierci, katastrofy.

„Żal” – przeżycia wojny, odczucie smutku, melancholia

B.

Awangarda Wileńska

•

Czesław Miłosz – urodzony na litwie. Wszedł w skład grupy Żagary, (opublikował „The history of
Polish literaturę). Jego książki były cenzurowane w Polsce, w 1980 otrzymał nagrodę Nobla. Pisał
pod pseudonimem Jan Syruć . Zagłada totalna, powrót do dzieciństwa, forma apokaliptyczna, symbol
ognia. (apokalipsa św Jana). Dystans od własnych przemyśleń poetyckich.

Nie uznawali postępu technicznego , Nie wyznawali 3xM

Powracali do dzieciństwa, tam odnajdywali dobro, ukojenie

U podstaw były bieżące wydarzenia polityczne
7.

Skamandryci :

Zwracają się do wszystkich z swoją poezją , tworzą w kawiarniach. (Pod Pikadorem)

Czasopismo „Skamander” – Najbardziej popularne ugrupowanie

Ultimus inter pavies – ostatni wśród równych (Jeden z tłumu, jeden z wielu )

Poezja ma być zaskakująca, dobra, dla zwykłego człowieka

Pomieszanie języka normalnego z metaforycznością

Poezja ma być o codzienności, nowoczesnością chcą uciec od poezji zaangażowanej politycznie

Kolokwializm – język ulicy

Zafascynowana radością, proponowali pisanie o dniu powszednim, zwykłych uczuciach.

Współpraca z czasopismem studenckim „Pro arte et Studio”

Nie zerwanie z tradycją, ale odrzucali poetykę młodopolskiej.

Za patrona uznawali Leopolda Staffa

AUTORZY:

 Antoni Słonimski
 Jan Lechoń
 Julian Tuwim

„Dytyramba” – pieśń chóru , wiosna jako czas rozpusty kobiet

 Jarosław Iwaszkiewicz
 Kazimierz Wierzyński

Język Skamandrycki – prosty, przeplata wulgaryzmy, świeży

8.

Futuryści : Bruno Jasieński , Stanisław Młodożeniec (w Krakowie i Warszawie) prowokacyjny styl bycia,

negacja tradycji i autorytetów. Głosili hasło „słowa na wolnośc”

9.

Dramat Groteskowy – nowoczesny dramat, typowy dla teatru absurdu, luźne sceny

10.

Groteska – kategoria estetyczna, polegająca na absurdzie, lekceważeniu zasady decorum, kpina, kontrast