1
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
I. Wst
ę
p
4
II. Charakterystyka gminy.........................................................................................5
1. Poło
ż
enie
5
2. Jednostki fizyczno-geograficzne
6
3. Warunki klimatyczne
7
4. Ludno
ść
7
III. Infrastruktura........................................................................................................8
1. Zaopatrzenie w wod
ę
i odprowadzanie
ś
cieków.
8
Gospodarka wodna. .......................................................................................................8
Strefy ochronne uj
ęć
wód................................................................................................8
Gospodarka
ś
ciekowa.....................................................................................................9
2. Zaopatrzenie w energi
ę
ciepln
ą
, elektryczn
ą
i gaz.
10
3. Komunikacja
12
Komunikacja samochodowa..........................................................................................12
Komunikacja kolejowa...................................................................................................12
Krzeszowice- Czatkowice ,....................................................................12
Krzeszowice-Zalas................................................................................12
4. Gospodarka.......................................................................................12
IV.
Ś
rodowisko naturalne jego stan i przekształcenia. .......................................15
1. Budowa geologiczna
15
2. Bogactwa naturalne
15
Surowce mineralne. .....................................................................................................15
Wody mineralne. ..........................................................................................................17
3. Hydrografia
22
Wody powierzchniowe..................................................................................................22
Wody podziemne..........................................................................................................22
Ź
ródła ...........................................................................................................................24
Wody podziemne..........................................................................................................24
Wody powierzchniowe..................................................................................................25
Ś
wiat ro
ś
linny ...............................................................................................................28
Biocenozy le
ś
ne............................................................................................................28
Tereny zieleni w mie
ś
cie. .............................................................................................29
Ś
wiat zwierz
ą
t...............................................................................................................30
4.
Ź
ródła zmiany w jako
ś
ci powietrza atmosferycznego i klimatu akustycznego
36
5. Klimat akustyczny
38
Główne
ź
ródła hałasu na terenie gminy........................................................................40
6. Specyficzne
ź
ródła wpływu techniki na
ś
rodowisko przyrodnicze i zdrowie człowieka
42
Ź
ródła hałasu i wibracji..................................................................................................42
Ź
ródła promieniowania elektromagnetycznego niejonizuj
ą
cego....................................42
7.
Ź
ródła nadzwyczajnych zagro
ż
e
ń
ś
rodowiska i zdrowia ludzi na terenie gminy
Krzeszowice.
43
Katastrofy komunikacyjne.............................................................................................43
Zagro
ż
enia po
ż
arowe ...................................................................................................44
Awarie urz
ą
dze
ń
komunalnych.....................................................................................44
Zagro
ż
enie powodziowe................................................................................................45
2
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
V. Cele
ś
rodowiskowe gminy i ich zgodno
ść
z obowi
ą
zuj
ą
cym
ustawodawstwem....................................................................................................46
1. .Zało
ż
enia wyj
ś
ciowe programu.
46
2. Uwarunkowania zewn
ę
trzne opracowania Programu Ochrony
Ś
rodowiska dla gminy
Krzeszowice.
46
3. Polityka Ekologiczna Pa
ń
stwa.
47
4. Akty prawne.
49
Celem ochrony przyrody jest: ......................................................................................50
Ochrona gruntów rolnych polega na: ............................................................................50
Ochrona gruntów le
ś
nych polega na: ...........................................................................50
Instrumentami zarz
ą
dzania zasobami wodnymi s
ą
: .....................................................51
Ustawa „Prawo geologiczne i górnicze” okre
ś
la zasady i warunki: ...............................51
VI. Program ochrony poszczególnych komponentów
ś
rodowiska gminy
Krzeszowice. 53
1. Program poprawy dla pola: Jako
ść
wód i stosunki wodne
53
Cel strategiczny:............................................................................................................53
Cele długoterminowe:...................................................................................................53
Cele krótkoterminowe i kierunki działa
ń
w zakresie ochrony zasobów wodnych...........53
Cele krótkoterminowe i kierunki działa
ń
w zakresie jako
ś
ci wód...................................54
Cele krótkoterminowe i kierunki działa
ń
wytyczone dla gminy Krzeszowice s
ą
nast
ę
puj
ą
ce:...................................................................................................................54
Działania:......................................................................................................................54
Efekty działa
ń
................................................................................................................55
Głównymi metodami realizacji ochrony wód s
ą
.............................................................55
2. Program poprawy dla pola: Powietrze atmosferyczne
57
Cel strategiczny:............................................................................................................57
Cele długoterminowe:...................................................................................................57
Cele krótkoterminowe i kierunki działa
ń
........................................................................57
Cele krótkoterminowe i kierunki działa
ń
........................................................................57
Cele krótkoterminowe i kierunki działa
ń
:.......................................................................58
Cele krótkoterminowe i kierunki działa
ń
:.......................................................................58
Cele krótkoterminowe i kierunki działa
ń
:.......................................................................59
3. Program poprawy dla pola: Hałas i wibracje
60
Cel strategiczny:............................................................................................................60
Cele długoterminowe:...................................................................................................60
Cele krótkoterminowe i kierunki działa
ń
:.......................................................................60
4. Program poprawy dla pola: Promieniowanie elektromagnetyczne
62
Cel strategiczny:............................................................................................................62
Ograniczanie i monitoring promieniowania elektromagnetycznego.......62
Cel długoterminowy:......................................................................................................62
Cele krótkoterminowe i kierunki działa
ń
:.......................................................................62
5. Program poprawy dla pola: Lasy
63
Cel strategiczny.............................................................................................................63
Cele długoterminowe:...................................................................................................63
Cele krótkoterminowe i kierunki działa
ń
........................................................................63
6. Program poprawy dla pola: Obszary chronione i tereny zieleni urz
ą
dzonej.
65
Cel strategiczny:............................................................................................................65
Cele krótkoterminowe i kierunki działa
ń
........................................................................65
7. Program poprawy dla pola: Gleby
67
3
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
Cel strategiczny.............................................................................................................67
Cele długoterminowe....................................................................................................67
8. Program poprawy dla pola; Edukacja ekologiczna
68
Cel strategiczny.............................................................................................................68
Cele długoterminowe:...................................................................................................68
Cele krótkoterminowe i kierunki działa
ń
........................................................................68
9. Aktywizacja rynku do działa
ń
na rzecz
ś
rodowiska
69
Cele krótkoterminowe i kierunki działa
ń
:.......................................................................69
VII. Harmonogram realizacji Programu Ochrony
Ś
rodowiska gminy
Krzeszowice. 70
Zadania samorz
ą
dów gminnych obejmuj
ą
m.in.:...........................................................71
Struktura zarz
ą
dzania
ś
rodowiskiem.............................................................................72
Do instrumentów finansowych nale
żą
:..........................................................................73
Instrumenty społeczne to:.............................................................................................73
4
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
I. WST
Ę
P
Rozwój cywilizacyjny i wielokierunkowa ekspansja człowieka spowodowały, znaczn
ą
degradacj
ę
ś
rodowiska naturalnego – zanieczyszczenie jego poszczególnych komponentów,
wyczerpywanie si
ę
zasobów surowcowych, gini
ę
cie gatunków zwierz
ą
t i ro
ś
lin, a tak
ż
e
pogorszenie stanu zdrowia ludno
ś
ci na terenach przeobra
ż
onych. Dlatego przyjmuje si
ę
,
ż
e
jednym z najwa
ż
niejszych praw człowieka jest prawo do
ż
ycia w czystym
ś
rodowisku.
Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 roku stanowi,
ż
e Rzeczpospolita Polska zapewnia
ochron
ę
ś
rodowiska, kieruj
ą
c si
ę
zasad
ą
zrównowa
ż
onego rozwoju.
Zrównowa
ż
ony rozwój oznacza prowadzenie szerokiej działalno
ś
ci gospodarczej i
społecznej przy jednoczesnym niedopuszczeniu do dalszej degradacji
ś
rodowiska
naturalnego oraz na podejmowaniu działa
ń
zmierzaj
ą
cych do restytucji zniszczonych
elementów
ś
rodowiska. Istota rozwoju zrównowa
ż
onego polega wi
ę
c na tym, aby zapewni
ć
zaspokojenie obecnych potrzeb bez ograniczania przyszłym generacjom mo
ż
liwo
ś
ci
rozwoju.
Wskazane zostało równie
ż
,
ż
e ochrona
ś
rodowiska jest obowi
ą
zkiem władz
publicznych, które poprzez swoj
ą
polityk
ę
powinny zapewni
ć
bezpiecze
ń
stwo ekologiczne.
Gminy nale
żą
do władz publicznych, zatem na nich równie
ż
spoczywa obowi
ą
zek
wykonywania zada
ń
z zakresu ochrony
ś
rodowiska oraz odpowiedzialno
ść
za jako
ść
ż
ycia
mieszka
ń
ców. Dodatkowym wyzwaniem stało si
ę
członkostwo w Unii Europejskiej oraz
zwi
ą
zane z nim wymogi.
Efektywno
ść
działa
ń
w zakresie ochrony dziedzictwa przyrodniczego zale
ż
y przede
wszystkim od polityki i rozwi
ą
za
ń
przyj
ę
tych na szczeblu lokalnym oraz pozyskania
zainteresowania i zrozumienia ze strony społeczno
ś
ci lokalnych. Działania takie, aby były
skuteczne, musz
ą
by
ć
prowadzone zgodnie z opracowanym uprzednio programem,
sporz
ą
dzonym na podstawie analizy sytuacji dla danego rejonu. Zadanie takie ma spełnia
ć
wieloletni program ochrony
ś
rodowiska.
Cele i działania proponowane w programie ochrony
ś
rodowiska posłu
żą
do tworzenia
warunków dla takich zachowa
ń
ogółu społecze
ń
stwa Gminy, które słu
ż
y
ć
b
ę
d
ą
poprawie
stanu
ś
rodowiska przyrodniczego. Realizacja celów w nim wytyczonych powinna
spowodowa
ć
polepszenie warunków
ż
ycia mieszka
ń
ców przy zachowaniu walorów
ś
rodowiska naturalnego na terenie Gminy.
Program ochrony
ś
rodowiska przedstawia aktualny stan
ś
rodowiska, okre
ś
la
działania niezb
ę
dne zmierzaj
ą
ce do poprawy tego stanu, umo
ż
liwia koordynacj
ę
decyzji
administracyjnych oraz wybór decyzji inwestycyjnych podejmowanych przez ró
ż
ne podmioty
i instytucje. Sam program nie jest dokumentem stanowi
ą
cym, ingeruj
ą
cym w uprawnienia
poszczególnych jednostek administracji rz
ą
dowej i samorz
ą
dowej oraz podmiotów
u
ż
ytkuj
ą
cych
ś
rodowisko. Nale
ż
y jednak oczekiwa
ć
,
ż
e poszczególne jego wytyczne i
postanowienia b
ę
d
ą
respektowane i uwzgl
ę
dniane w planach szczegółowych i działaniach
inwestycyjnych w zakresie ochrony
ś
rodowiska.
Zakłada si
ę
,
ż
e kształtowanie polityki ekologicznej w Gminie Krzeszowice b
ę
dzie
miało charakter procesu ci
ą
głego, z jednoczesnym zastosowaniem metody programowania
„krocz
ą
cego”, polegaj
ą
cej na cyklicznym weryfikowaniu perspektywicznych celów w
przekrojach etapowych i wydłu
ż
aniu horyzontu czasowego Programu w jego kolejnych
edycjach.
5
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
II. CHARAKTERYSTYKA GMINY
Informacje podstawowe o gminie :
–
gmina miejsko-wiejska ,
–
nazwa i adres urz
ę
du gminy : Urz
ą
d Miejski w Krzeszowicach
32-065 Krzeszowice , ul. Ogrodowa 1 ,
–
tel / fax (012) 282 25 00 ; tel. 282 00 73 , 282 01 10 ,
–
powiat krakowski , województwo małopolskie ,
–
liczba ludno
ś
ci : 31 375
1. Poło
ż
enie
Krzeszowice to gmina miejsko – wiejska o powierzchni 139 km
2
, poło
ż
ona w
województwie małopolskim, powiat krakowski. Tworz
ą
j
ą
miasto Krzeszowice o liczbie
ludno
ś
ci 10 244 z przył
ą
czonymi osiedlami Czatkowice i
ś
bik oraz 18 sołectw: Czerna ,
D
ę
bnik, Dubie, Filipowice, Frywałd, Mi
ę
kinia, Nawojowa Góra, Nowa Góra, Ostr
ęż
nica,
Paczółtowice, Rudno, Sanka, Siedlec, Tenczynek, Wola Filipowska, Zalas,
ś
ary, w których
mieszka 21 131 osoby. Na 1 km
2
powierzchni przypada 226 osób.
Gmina le
ż
y w obr
ę
bie Wy
ż
yny Krakowskiej, w centrum Rowu Krzeszowickiego. W tej
okolicy Rów Krzeszowicki zw
ęż
a si
ę
do szeroko
ś
ci około dwóch kilometrów i jest najbardziej
malowniczy pod wzgl
ę
dem krajobrazowym oraz urozmaicony geomorfologicznie i
geologicznie. Krzeszowice zajmuj
ą
te
ż
cał
ą
jego szeroko
ść
.Wi
ę
kszo
ść
jej obszaru wchodzi
w skład Jurajskich Parków Krajobrazowych.
Całkowita powierzchnia geodezyjna gminy Krzeszowice wynosi 13 937 ha, w tym :
lasy i grunty zadrzewione i zakrzewione - 5084 ha (36%)
u
ż
ytki rolne ogółem - 7637 ha (54,8%)
grunty zurbanizowane -1069 ha (7,7%)
grunty pozostałe ( nieu
ż
ytki i tereny ró
ż
ne ) - 147 ha ( 1,0%)
Wg danych statystycznych ,opracowanych w oparciu o spis rolny z 2002 r.,
powierzchnia u
ż
ytków rolnych uległa zmniejszeniu i wynosi 5278 ha , z czego ok.83% to
grunty orne .
Krzeszowice to gmina o wielofunkcyjnej strukturze gospodarczej , posiadaj
ą
ca
ponadto walory uzdrowiskowe i turystyczno-rekreacyjne. Jest obszarem bardzo
interesuj
ą
cym z uwagi na
ś
rodowisko naturalne . Znaczna cz
ęść
jej powierzchni – ok. 65% -
jest obj
ę
ta ochron
ą
prawn
ą
. Prawie cała gmina znajduje si
ę
w zlewniach i strefach ochrony
rzek Rudawy i Sanki , na których zlokalizowane s
ą
uj
ę
cia wody pitnej dla miasta Krakowa .
Ponadto południowo – wschodnia cz
ęść
Gminy znajduje si
ę
w południowej cz
ęś
ci obszaru
głównego zbiornika wód podziemnych Cz
ę
stochowa (E) GZWP nr 326 .
Przewa
ż
aj
ą
ca zabudowa w gminie to zabudowa niska, jednorodzinna – wolnostoj
ą
ca.
Na terenie miasta Krzeszowice wyst
ę
puje równie
ż
zabudowa wielorodzinna,
ś
redniej i
wysokiej intensywno
ś
ci.
Na obszarach wiejskich przewiduje si
ę
najwi
ę
ksz
ą
w gminie kumulacj
ę
mieszkalnictwa jednorodzinnego, nie przewiduje si
ę
tu zabudowy wielorodzinnej w
ż
adnej
formie. Z analizy demograficznej wynika, i
ż
budow
ą
nowych obiektów w gminie mog
ą
by
ć
zainteresowani głównie inwestorzy spoza jej terenu .
6
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
2. Jednostki fizyczno-geograficzne
W budowie omawianego obszaru wyró
ż
nia si
ę
: Płaskowy
ż
Ojcowski, Rów
Krzeszowicki i Pomost Krakowski.
Płaskowy
ż
Ojcowski wchodzi w skład Wy
ż
yny Krakowskiej, jest rozległ
ą
wierzchowin
ą
o zło
ż
onej budowie geologicznej. Płyta Ojcowska zbudowana jest z utworów
paleozoicznych – dewonu i karbonu przykrytych osadami triasu i jury. Na zachód od Dubia
osady mezozoiczne zachowały si
ę
fragmentarycznie, na wschód mi
ąż
szo
ść
osadów jury
wzrasta do kilkudziesi
ę
ciu metrów.
Powierzchnia zrównania rozpo
ś
ciera si
ę
na wysoko
ś
ci 400 – 460 m n.p.m. jej
kulminacj
ą
na omawianym obszarze jest Kowalska Góra o wys. 443 m n.p.m.
Na znacznym obszarze wyst
ę
puje pokrywa warstwy lessu o mi
ąż
szo
ś
ci do 10 m. W
pokrywie lessowej wypreparowane zostały w
ą
skie i gł
ę
bokie doliny potoków Dulówka,
Filipówka, Krzeszówka i Racławka. Potoki rozcinaj
ą
powierzchnie terenu palczastymi
dolinami o przebiegu południkowym. Jary (o gł
ę
boko
ś
ci do 7 m) maj
ą
nie wyrównane
przekroje podłu
ż
ne i charakteryzuj
ą
si
ę
asymetri
ą
poprzeczn
ą
- lewy brzeg jest zwykle
łagodny zbudowany z osadów lessowych, prawy – stromy wypreparowany w skałach
w
ę
glanowych. W wielu dolinach wyst
ę
puj
ą
holoce
ń
skie progi martwicowe (do 10 m wys.),
czasami w dolinach spotyka si
ę
głazy narzutowe czerwonego granitu skandynawskiego (do
1 m wys.).
Poza dolinami potoków w morfologii płaskowy
ż
u odznaczaj
ą
si
ę
leje krasowe o
wygl
ą
dzie mis lub stromo
ś
ciennych zapadlisk.
Nad powierzchni
ą
zrównania góruj
ą
pagóry (twardziele), skałki i mogoty. Osta
ń
ce
cz
ę
sto podziurawione s
ą
jaskiniami. Obszerne bezodpływowe zagł
ę
bienia pomi
ę
dzy
osta
ń
cami wypełniaj
ą
iły rezydualne i rumosz skalny.
Od południa płaskowy
ż
ogranicza próg tektoniczny, wchodz
ą
cy w skład b
ę
dzi
ń
sko -
krakowskiej strefy uskokowej; wyra
ź
ny, o jednolitej szeroko
ś
ci około 400 m na zachód od
Krzeszowic oraz rozczłonkowany, o zmiennej szeroko
ś
ci na wschód od Krzeszowic. Stopie
ń
ten buduj
ą
utwory od dewonu do kredy. Stanowi on północn
ą
granic
ę
rowu krzeszowickiego.
Rów Krzeszowicki jest rowem tektonicznym o szeroko
ś
ci 2-4 km. Dno rowu
poło
ż
one jest na wysoko
ś
ci 240 – 275 m n.p.m. Na omawianym obszarze rów ma przebieg
równole
ż
nikowy. Rów rozwin
ą
ł si
ę
wzdłu
ż
walnej dyslokacji Kraków - B
ę
dzin, na południe od
niej. Południowym brzegiem rowu jest kraw
ę
d
ź
uskoku antytetycznego, którego skrzydło
zrzucone stanowi dno rowu. Przy obu kraw
ę
dziach wyst
ę
puj
ą
stopnie po
ś
rednie o
szeroko
ś
ci od kilkudziesi
ę
ciu do 200 m. Całkowity zrzut bloku buduj
ą
cego dno rowu, w
stosunku do północnej kraw
ę
dzi, wynosi 250-320m, a w stosunku do południowej kraw
ę
dzi
około 200-250 m. Dno rowu wypełnione jest osadami kredy (do kilkunastu metrów
mi
ąż
szo
ś
ci), miocenu (do 50 m mi
ąż
szo
ś
ci) i czwartorz
ę
du. Wiek uskoków obrze
ż
aj
ą
cych
rów oceniono na mioce
ń
ski.
Grzbiet (Garb) Tenczy
ń
ski jest to zr
ą
b tektoniczny o zło
ż
onej budowie geologicznej,
ograniczony od północy przez Rów Krzeszowicki. Szeroko
ść
jego si
ę
ga 8 km na linii
Krzeszowice - Rybna. Obni
ż
ony jest w stosunku do północnej kraw
ę
dzi Rowu
Krzeszowickiego o 50-70 m. Kraw
ę
dzie Grzbietu Tenczy
ń
skiego maj
ą
charakter schodowy.
W obr
ę
bie Grzbietu Tenczy
ń
skiego wyró
ż
ni
ć
mo
ż
na kilka bloków. Najwy
ż
sze poło
ż
enie
zajmuje blok Głuchówki - Frywałd z utworami wizenu (wychodnie karbonu) na powierzchni,
stanowi
ą
cy północn
ą
cz
ęść
płaskowy
ż
u Sanki. Wzdłu
ż
uskoku zalaskiego graniczy ze
zrzuconym blokiem Tenczynka na północy, a na południu z obni
ż
ona południow
ą
cz
ęś
ci
ą
płaskowy
ż
u Sanki. Najwy
ż
szy punkt stanowi twardzielcowe wzgórze w rejonie Rudna
(408,5 m n.p.m.).
7
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
3. Warunki klimatyczne
Według Hessa obszar gminy poło
ż
ony jest w obr
ę
bie umiarkowanie ciepłego pi
ę
tra
klimatycznego.
Ś
rednia roczna temperatura powietrza wynosi od 8,0 do 8,5°C,
ś
rednie
temperatury lipca 17°C , a stycznia – 3°C , okres b ezprzymrozkowy - około 150 dni, okres
wegetacyjny 220 dni.
Obszar gminy odznacza si
ę
du
ż
ym zró
ż
nicowaniem mezoklimatycznym co jest
zwi
ą
zane z bogat
ą
rze
ź
b
ą
terenu. Mezoklimat wierzchowiny wy
ż
ynnej jest wyra
ź
nie
chłodniejszy od terenów poło
ż
onych ni
ż
ej. Temperatury powietrza wykazuj
ą
jednak znacznie
mniejsze zró
ż
nicowanie ni
ż
w dnach dolin, zwłaszcza mniejsze s
ą
ró
ż
nice temperatur
pomi
ę
dzy dniem i noc
ą
, dzi
ę
ki czemu znacznie rzadziej ni
ż
w dolinach wyst
ę
puj
ą
tu
przymrozki wiosenne i jesienne. Wy
ż
sze s
ą
tu sumy opadów -
ś
rednia roczna około 750 mm.
Teren gminy jest dobrze przewietrzany, zwłaszcza zim
ą
cz
ę
sto wyst
ę
puj
ą
silne wiatry z
kierunków północno - zachodnich i wschodnich, powoduj
ą
cych zamiecie
ś
nie
ż
ne i
powstawanie zasp.
Mezoklimat gł
ę
bokich, w
ą
skich dolin jurajskich odznacza si
ę
bardzo du
ż
ym
zró
ż
nicowaniem, zwłaszcza nasłonecznienia, stosunków termicznych i wilgotno
ś
ciowych.
Bardzo du
ż
e s
ą
wahania temperatury mi
ę
dzy dniem i noc
ą
na skutek spływów chłodnego
powietrza oraz ró
ż
nic nasłonecznienia południowych i północnych zboczy. Kierunki wiatru w
dolinach s
ą
modyfikowane przez przebieg ich osi, a jego pr
ę
dko
ś
ci s
ą
znacznie
zredukowane.
Cechy po
ś
rednie mi
ę
dzy obu skrajnymi typami mezoklimatów reprezentuje
mezoklimat Rowu Krzeszowickiego. W zwi
ą
zku ze spływem mas chłodnego powietrza z
Wy
ż
yny w kierunku obni
ż
e
ń
, panuje tu du
ż
e zró
ż
nicowanie termiczne mi
ę
dzy dniem i noc
ą
oraz zwi
ą
zane z tym wczesne wyst
ę
powanie przymrozków jesiennych i pó
ź
ny zanik
wiosennych. Cz
ę
stym niekorzystnym zjawiskiem, utrudniaj
ą
cym pionowy ruch powietrza i
samooczyszczanie atmosfery s
ą
inwersje temperatury, których zewn
ę
trznym przejawem s
ą
zamglenia i mgły. Mgły wyst
ę
puj
ą
głównie od pa
ź
dziernika do marca , z maksimum w
listopadzie (
ś
rednio ok. 50 dni w roku ). Najcz
ę
stszy pionowy zasi
ę
g inwersji na skłonie
Wy
ż
yny si
ę
ga 280 m npm. Zgodnie z podziałem Polski na dzielnice rolniczo - klimatyczne R.
Gumi
ń
skiego obszar gminy le
ż
y w obr
ę
bie dzielnicy cz
ę
stochowsko - kieleckiej.
4. Ludno
ść
Liczba mieszka
ń
ców gminy wynosi 31,3 tys. (15,1 tys. – m
ęż
czyzn, 16,2 tys. – kobiet)
w tym miasto Krzeszowice zamieszkuje 10,2 tys. osób (4,7 tys. – m
ęż
czyzn, 5,4 tys. –
kobiet) , obszar wiejski 21,1 tys. osób (10,3 tys. – m
ęż
czyzn, 10,8 tys. - kobiet ).
Ludno
ść
w wieku przedprodukcyjnym wynosi 6,8 tys. osób, co stanowi 21,7 % ludno
ś
ci
gminy ogółem; w wieku produkcyjnym 19,1 tys. osób – 61 % ludno
ś
ci gminy ogółem, w
wieku poprodukcyjnym 5,4 tys. osób – 17,3 % ogólnej liczby mieszka
ń
ców gminy
Krzeszowice.
W ci
ą
gu ostatniej dekady liczba ludno
ś
ci wahała si
ę
pomi
ę
dzy31 400 a 31 375
wykazuje wi
ę
c cechy struktury stabilnej o niewielkiej tendencji spadkowej, widocznej w
ci
ą
gu ostatnich pi
ę
ciu lat. Saldo migracji według ostatnich danych było dodatnie i wynosiło
0,4 natomiast przyrost naturalny był ujemny. Wska
ź
niki te dotycz
ą
liczb przypadaj
ą
cych na
1000 mieszka
ń
ców.
G
ę
sto
ść
zaludnienia na terenie gminy wynosi 226 osób/km
2
. W zakresie struktury
płci gmina cechuje si
ę
niewielk
ą
przewag
ą
liczby kobiet w stosunku do liczby m
ęż
czyzn, co
jest charakterystyczne dla gmin miejskich.
8
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
III. INFRASTRUKTURA
1. Zaopatrzenie w wod
ę
i odprowadzanie
ś
cieków.
Gospodarka wodna.
1. Podstawowym
ź
ródłem wody pitnej dla gminy Krzeszowice s
ą
wody podziemne.
Zatwierdzone zasoby wód podziemnych na jej terenie pokrywaj
ą
prognozowane
zapotrzebowanie. Mieszka
ń
cy zaopatrywani s
ą
w wod
ę
z wodoci
ą
gów: „Krzeszowice” –
pracuj
ą
cego w oparciu o uj
ę
cie trzech
ź
ródeł w Czatkowicach (
ź
ródło dr Wróbla ,
Chuderskiego i Nowe ); „Nowa Góra – Mi
ę
kinia” -
ź
ródło w Nowej Górze; „Filipowice –
uj
ę
cie w Filipowicach ; Nowa Góra – Ostr
ęż
nica – Łany – Pary
ż
– uj
ę
cie Nowa Góra-
Pary
ż
; „Sanka – Frywałd – Baczyn”- uj
ę
cie w Sance ; Sanka – Głuchówki”- uj
ę
cie w
Sance ; „Rudno”-uj
ę
cie w Rudnie ; „Zalas” - uj
ę
cie w Grojcu (gmina Alwernia),
„Paczółtowice – D
ę
bnik –
ś
ary” - uj
ę
cie w
ś
arach ; „Siedlec” - uj
ę
cie w Siedlcu .
Na terenie gminy Krzeszowice odsetek mieszka
ń
ców podł
ą
czonych do sieci
wodoci
ą
gowej wynosi 100 %. Długo
ść
sieci wodoci
ą
gowej wynosi ok.434 km. Wi
ę
kszo
ść
wody przesyłana jest za pomoc
ą
wodoci
ą
gu grupowego, obejmuj
ą
cego Krzeszowice -
miasto, Tenczynek, Nawojow
ą
Gór
ę
i cz
ęść
Woli Filipowskiej, pozostałe 30% jest
dostarczane za po
ś
rednictwem wodoci
ą
gów wiejskich .
W/w wodoci
ą
gi znajduj
ą
si
ę
w zarz
ą
dzie Spółki Wodoci
ą
gi i Kanalizacja spółka z
o. o. Krzeszowice ul. Czycza 2 .
W miejscowo
ś
ci Czerna uj
ę
cia i wodoci
ą
gi pozostaj
ą
we władania nast
ę
puj
ą
cych
spółek wodnych :
spółka wodna "Południe" Czerna 304 ( wszystkie uzgodnienia ) ,
spółka wodna Czerna "Skała I", Czerna 180 (wszystkie uzgodnienia) ,
spółka wodna "Wzgórze I" , Czerna 311 (wszystkie uzgodnienia),
spółka wodna "Czerna Skała " Czerna 66 (wszystkie uzgodnienia),
spółka wodna "Pod Buczyn
ą
", Czerna 175 (w trakcie uzgodnie
ń
) ,
spółka wodna "Wzgórze II" , Czerna 314 ( w trakcie uzgodnie
ń
) ,
uj
ę
cie dla Domu Pomocy Społecznej - aktualne pozwolenie wodno-prawne ,
uj
ę
cie dla O.O. Karmelitów Bosych klasztor - bez uzgodnie
ń
.
Strefy ochronne uj
ęć
wód.
Rzeki: Sanka i Rudawa stanowi
ą
ź
ródło zaopatrzenia w wod
ę
Krakowa, st
ą
d
decyzjami O
Ś
6210 - 1 - 29/96 2 dn. 09.01.1997 i O
Ś
. III 6210 - 1 - 5/97 z dn. 15.04.1997
Wojewody Krakowskiego wyznaczono strefy ochrony dla uj
ęć
wód na tych rzekach. Na
obszar gminy si
ę
gaj
ą
wył
ą
cznie strefy ochrony po
ś
redniej, z tym
ż
e:
1. dla Rudawy s
ą
to zarówno wewn
ę
trzny jak i zewn
ę
trzny obszar ochrony
po
ś
redniej;
• wewn
ę
trzny - obejmuj
ą
cy wszystkie dopływy Rudawy na terenie gminy, obejmuje
obustronne do brzegów cieków pasy o szeroko
ś
ci od 300 do 500 m ,
• zewn
ę
trzny - obejmuj
ą
cy pozostały teren zlewni Rudawy.
2. dla Sanki obszar zewn
ę
trzny strefy ochrony po
ś
redniej— obejmuj
ą
cy zlewni
ę
rzeki.
Wielko
ść
poboru wody w ostatnich latach w przypadku wód powierzchniowych
wykazuje tendencje spadkowe, natomiast sukcesywnie wzrasta zu
ż
ycie wód podziemnych.
rok
wody
powierzchniowe
[m
3
/ rok]
wody podziemne
[m
3
/ rok]
2000
2456500
443700
2001
2015373
485325
2002
1976000
511200
W roku 2002 spółka Wodoci
ą
gi i Kanalizacja spółka z o.o. Krzeszowice sprzedała
ok.1 172,3 tys. m3 wody , przy poborze ok.2 487 m3 . Oznacza to ,
ż
e po uwzgl
ę
dnieniu
9
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
zu
ż
ycia wody na cele przeciwpo
ż
arowe i potrzeby własne , wska
ź
nik strat wyniósł 43% .
Wska
ź
nik ten jest bardzo wysoki (
ś
rednia ogólnopolska wynosi ok.18,6%), przyczyn
ą
takiego stanu jest bardzo zły stan techniczny sieci , która w du
ż
ej cz
ęś
ci wymaga
modernizacji . Jej stan jest główn
ą
przyczyn
ą
du
ż
ej ilo
ś
ci awarii ( w 2002 roku - 309 ) i
wysokich kosztów zwi
ą
zanych z ich usuwaniem . Modernizacja sieci wodoci
ą
gowej jest
jednym z głównych zada
ń
w najbli
ż
szych latach .
Istniej
ą
ce uj
ę
cia s
ą
w stanie zaspokoi
ć
bie
żą
ce zapotrzebowanie.
Gospodarka
ś
ciekowa.
Na terenie gminy istnieje du
ż
a dysproporcja pomi
ę
dzy zaopatrzeniem w wod
ę
i
skanalizowaniem. Odsetek mieszka
ń
ców gminy Krzeszowice korzystaj
ą
cych z podł
ą
czenia
do sieci kanalizacyjnej wynosi około 28% - Krzeszowice - miasto : 80% , Tenczynek - 70% ,
Wola Filipowska - 30%, Nawojowa Góra - 20%;. Do miejscowo
ś
ci nie posiadaj
ą
cych sieci
kanalizacji sanitarnej nale
żą
: Czerna, Dubie, Filipowice, Frywałd, Mi
ę
kinia, Nowa Góra,
Nowa Góra – Łany, Ostr
ęż
nica, Rudno, Sanka, Siedlec, Zalas. Dysproporcja w rozwoju sieci
wodoci
ą
gowej i kanalizacyjnej stwarza zagro
ż
enie dla
ś
rodowiska naturalnego . Obecnie
sie
ć
kanalizacji sanitarnej ma długo
ść
ok.50,6 km , z tego sieci ogólnospławnej to ok. 18,5
km , a sanitarnej 32,1 km. Kolektory doprowadzaj
ą
ś
cieki do centralnej oczyszczalni
ś
cieków
w Krzeszowicach , z terenu miasta tzw . kolektorem krzeszowickim ogólnospławnym ,
posiadaj
ą
cym przelew burzowy oraz z Tenczynka, Woli Filipowskiej i Nawojowej Góry
trzema kolektorami sanitarnymi . Na pozostałym terenie
ś
cieki odprowadzane s
ą
do
szczelnych , wybieralnych osadników gnilnych , opró
ż
nianych przez wyspecjalizowane,
posiadaj
ą
ce stosowne zezwolenia firmy. Wielokrotnie pomimo posiadanych zbiorników na
nieczysto
ś
ci płynne ,
ś
cieki odprowadzane s
ą
do rowów i cieków )( poprzez przelew lub z 3
osadnika )
Z oczyszczalni o przepustowo
ś
ci powy
ż
ej 250m
3
/d nale
ż
y wymieni
ć
:
mechaniczno – biologiczno – chemiczn
ą
(z usuwaniem fosforu siarczanem
ż
elazowym), o przepustowo
ś
ci 7000 m
3
/d, znajduj
ą
ca si
ę
w Krzeszowicach;
aktualnie odprowadza ona 4279 m
3
/d
ś
cieków; odbiornikiem oczyszczonych
ś
cieków jest Krzeszówka.
projektowana
mechaniczno – biologiczna o przepustowo
ś
ci 400 m
3
/d,
zlokalizowana w Zalasiu ,odbiornikiem w tym przypadku b
ę
dzie potok Rudno
,oczyszczalnia obejmie swym działaniem Zalas – zachód .
Oczyszczalnia w
ś
arach dla s
ą
siedniej gminy-Jerzmanowice-Przeginia , docelowo
ma obj
ąć
równie
ż
Paczółtowice ( wspólna inwestycja gminy Krzeszowice i Jerzmanowice -
Przeginia ) .Na lata 2004 – 2010 planuje si
ę
budow
ę
oczyszczalni
ś
cieków i kanalizacji w
miejscowo
ś
ci Rudno (odbiornikiem b
ę
dzie potok Rudno) oraz oczyszczalni
ś
cieków i
kanalizacji Zalas-wschód (dla miejscowo
ś
ci Zalas,Frywałd,Sanka, odbiornikiem
ś
cieków
b
ę
dzie potok Sanka) . Ponadto na terenie gminy funkcjonuj
ą
oczyszczalnie przydomowe:
obsługuj
ą
ce obiekty u
ż
yteczno
ś
ci publicznej:
Czerna (3)
Paczółtowice (1)
obsługuj
ą
ce zakłady przemysłowe
Krzeszowice - miasto (3)
Zalas (1)
obsługuj
ą
ce posesje prywatne
Rudno(1),
Tenczynek (1),
Krzeszowice - miasto (1)
ś
bik (2),
Intensyfikacja budowy kanalizacji na terenach wiejskich jest jednym z głównych
zało
ż
e
ń
inwestycyjnych Gminy . Wpłynie to w istotny sposób na zmniejszenie zagro
ż
enia
10
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
ś
rodowiska naturalnego . Plan ten jest od 2000 roku realizowany w
ś
cisłej współpracy z
gminami nale
żą
cymi do Zwi
ą
zku Gmin Dorzeczy Rudawy , Rudna i Sanki . Opracowana
koncepcja ochrony wód powierzchniowych dorzeczy w/w rzek jest cz
ęś
ci
ą
długofalowego
programu o zasi
ę
gi ponadlokalnym . Cele przedmiotowego projektu maj
ą
charakter
ekologiczny , jednak
ż
e mo
ż
na je rozpatrywa
ć
równie
ż
w kategoriach społecznych i
ekonomicznych. Do Zwi
ą
zku Gmin Dorzeczy Rudawy , Rudna i Sanki nale
żą
gminy :
Alwernia , Czernichów , Jerzmanowice-Przeginia , Krzeszowice , Liszki i Zabierzów.
Celem Zwi
ą
zku jest realizacja przedsi
ę
wzi
ęć
powstrzymuj
ą
cych degradacj
ę
i
podnosz
ą
cych jako
ść
wód powierzchniowych i gł
ę
binowych na terenie gmin - uczestników
zwi
ą
zku . Ponadto podejmowanie wszelkich innych działa
ń
maj
ą
cych na celu wspieranie ich
harmonijnego rozwoju społeczno-gospodarczego . Opracowana przez Zwi
ą
zek w 1999 roku
koncepcja programowo-przestrzenna, zaktualizowana w 2002 r. zakłada ,
ż
e na terenie
Gminy Krzeszowice ma powsta
ć
ok. 218 km sieci kanalizacyjnej wraz z 41
przepompowniami i 16 566 przył
ą
czy domowych o ł
ą
cznej długo
ś
ci 163 km .
Odbiornikami wód opadowych z dróg i powierzchni utwardzonych s
ą
cieki wodne ,
zlokalizowane na tym terenie , w sposób bezpo
ś
redni b
ą
d
ź
po
ś
rednio poprzez obszary
swych zlewni . Do oczyszczalni
ś
cieków w Krzeszowicach
ś
cieki deszczowe dopływaj
ą
kanalizacj
ą
ogólnospławn
ą
.
Zgodnie z obecnie obowi
ą
zuj
ą
cym prawem ,podmioty staraj
ą
ce si
ę
o uzyskanie
pozwolenia wodno-prawnego na odprowadzenie wód opadowych zobowi
ą
zane s
ą
do
montowania separatorów . Proces ten z pewno
ś
ci
ą
b
ę
dzie rozło
ż
ony na lata , jednak
ż
e
sukcesywnie pozwoli wyeliminowa
ć
tego typu zanieczyszczenie ze
ś
rodowiska .
2. Zaopatrzenie w energi
ę
ciepln
ą
, elektryczn
ą
i gaz.
Zaopatrzenie w energi
ę
ciepln
ą
na terenie gminy Krzeszowice odbywa si
ę
w oparciu
o lokalne -zbiorcze i indywidualne kotłownie wykorzystuj
ą
ce paliwa stałe, mazut, gaz ziemny
oraz olej opałowy. Sporadycznie wyst
ę
puje wykorzystywanie alternatywnych
ź
ródeł energii
(np. energia słoneczna ). Najwi
ę
kszymi dostawcami ciepła na terenie gminy s
ą
dwie
kotłownie P i HRO ogrzewaj
ą
ce własne obiekty oraz budynki mieszkalne SM „Nowo
ść
” . S
ą
one opalane mazutem ,ich moc wynosi 36,8 i 27,6 MW. Ponadto kotłownie zaopatruj
ą
ce w
ciepło i ciepł
ą
wod
ę
mieszka
ń
ców obiektów spółdzielni mieszkaniowej „Przyja
źń
” ( dot.
budynków zabudowy wysokiej na os. Krakowskim i ul. Targowa). Kotłownie te zostały
zmodernizowana w latach 2000 - 2001 na nowoczesne , gazowe. Wymiana instalacji i
kotłowni w
ę
glowych na gazowe prowadzona jest równie
ż
sukcesywnie (od 1996 roku) przez
Gmin
ę
w obiektach u
ż
yteczno
ś
ci publicznej , jak równie
ż
przez administratora w obiektach
administrowanych przez Zakład Administracji Budynków Komunalnych. Zgodnie z
miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego dla nowo powstaj
ą
cych obiektów
zaleca si
ę
wykorzystanie ekologicznych, niskoemisyjnych no
ś
ników energii (pr
ą
d, gaz, lekki
olej opałowy).
Ź
ródłem zasilania gminy w gaz s
ą
gazoci
ą
gi wysokopr
ęż
ne przebiegaj
ą
ce przez jej
teren oraz stacje redukcyjne gazu I stopnia w Krzeszowicach, Nawojowej Górze,
Filipowicach i Tenczynku. Sie
ć
ś
r
ę
dniopr
ęż
na dosilana jest ze stacji redukcyjnych poza
terenem gminy – w Grojcu i w Rudawie. W zwi
ą
zku z planowan
ą
zmian
ą
ogrzewania na
gazowe niezb
ę
dna b
ę
dzie modernizacja istniej
ą
cej sieci. W perspektywie do roku 2010
przewiduje si
ę
wzrost zapotrzebowania na gaz o około 700 Nm
3
/ h., z czego ok. 70%
przypadnie na miasto. W zwi
ą
zku z tym konieczna jest modernizacja stacji redukcyjnej I
stopnia w Krzeszowicach przy ul. Ogrodowej wraz z przebudow
ą
odcinka gazoci
ą
gu
wysokopr
ęż
nego do stacji, w celu zwi
ę
kszenia jej przepustowo
ś
ci. Przewiduje si
ę
modernizacj
ę
sieci w nast
ę
puj
ą
cym zakresie:
budow
ę
gazoci
ą
gu
ś
redniopr
ęż
nego Ø 110 PE ł
ą
cz
ą
cego w rejonie osiedla
Ć
many do poł
ą
czenia z Czatkowicami, stanowi
ą
cego docelowo gazu dla
nowych terenów budowlanych;
budow
ę
gazoci
ą
gu Ø 63 PE ł
ą
cz
ą
cego sie
ć
wsi Siedlec z miejscowo
ś
ci
ą
Dubie;
11
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
budow
ę
gazoci
ą
gu
ś
redniopr
ęż
nego dla wsi
ś
ary;
budow
ę
stacji redukcyjnej II stopnia w rejonie osiedla Grunwaldzka zasilanej z
gazoci
ą
gu
ś
redniopr
ęż
nego Ø 159, który dosilał b
ę
dzie istniej
ą
ce sieci
niskopr
ęż
ne oraz ewentualnie stanowił b
ę
dzie
ź
ródło zasilania nowych
terenów budowlanych w tym rejonie.
Głównymi
ź
ródłami zasilania gminy w energi
ę
elektryczn
ą
s
ą
stacje transformatorowe
110/15 kV w Krzeszowicach i Woli Filipowskiej. Urz
ą
dzenia te pokrywaj
ą
potrzeby gminy
Krzeszowic i gmin przyległych. Wzrost zapotrzebowania zostanie pokryty z istniej
ą
cej stacji
110 /SN. Cało
ść
działa
ń
w zakresie zasilania energetycznego ukierunkowana zostanie na
modernizacj
ę
układu zaopatrzenia ze stacji
ś
redniego napi
ę
cia.
12
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
3. Komunikacja
Komunikacja samochodowa
Gmina Krzeszowice ma dogodne poł
ą
czenie kolejowe i drogowe oraz dobrze
rozwini
ę
t
ą
komunikacj
ę
podmiejsk
ą
. Gmina charakteryzuje si
ę
du
żą
dost
ę
pno
ś
ci
ą
komunikacyjn
ą
opart
ą
na drogach samochodowych. Gmina posiada dobre poło
ż
enie w
stosunku do układu dróg głównych ponadregionalnych (autostrada A-4) i regionalnych
(nr 79), co umo
ż
liwia gospodarcz
ą
aktywizacj
ę
terenów przyległych.
Przez teren Gminy przebiegaj
ą
: fragment rozbudowanej trasy mi
ę
dzynarodowej A4
(wg POS
ś
redniodobowe nat
ęż
enie ruchu ok. 18 000 poj./dob
ę
) Wschód-Zachód, droga
krajowa 79 Kraków-Katowice (wg POS
ś
redniodobowe nat
ęż
enie ruchu ok. 6 000 poj./dob
ę
).
W odległo
ś
ci 20 km od Krzeszowic znajduje si
ę
mi
ę
dzynarodowe lotnisko w Balicach.
Dost
ę
pno
ść
do autostrady A4 ma bez w
ą
tpienia zasadnicze, strategiczne znaczenie
dla mo
ż
liwo
ś
ci rozwoju gmin.
Do dróg gminnych zalicza si
ę
drogi o znaczeniu lokalnym nie zaliczone do innych
kategorii, stanowi
ą
ce uzupełniaj
ą
c
ą
sie
ć
dróg słu
żą
cych miejscowym potrzebom, z
wył
ą
czeniem dróg wewn
ę
trznych i dróg dojazdowych do pól .
Przebieg tras komunikacyjnych przez teren Gminy stanowi zagro
ż
enie dla jej klimatu
akustycznego, stwarzaj
ą
c równie
ż
potencjalne zagro
ż
enie zanieczyszczenia wód
podziemnych substancjami niebezpiecznymi .
Komunikacja kolejowa
Przez teren gminy przebiega linia kolejowa Wrocław - Kraków -Przemy
ś
l.
Potrzeby przewozu towarowego zaspokajaj
ą
odcinki bocznic kolejowych:
•
Krzeszowice- Czatkowice ,
•
Krzeszowice-Zalas.
4. Gospodarka
Gmina znajduje si
ę
w obr
ę
bie strefy podmiejskiej Krakowa ,co znajduje wyraz w jej
wielofunkcyjnej strukturze gospodarczej i wieloaspektowych powi
ą
zaniach z tym miastem .
Na terenie gminy dominuje przemysł wydobywczy , obejmuj
ą
cy przede wszystkim
eksploatacj
ę
surowców naturalnych ( wapienie , porfiry , diabazy ) i wód mineralnych
wykorzystywanych w celach leczniczych oraz pozyskiwanych w celach spo
ż
ywczych .
Ponadto prowadzona jest działalno
ść
z zakresu przetwórstwa spo
ż
ywczego , owocowo-
warzywnego , rolnictwa , usług i handlu . Do najwi
ę
kszych zakładów przemysłowych nale
żą
:
•
Kopalnia Wapienia „Czatkowice” sp. z o.o. os. Czatkowice 248 , 32-065 Krzeszowice ,
•
Kopalnie Porfiru i Diabazu sp. z o.o. ul. Ko
ś
ciuszki 10 , 32-065 Krzeszowice ,
•
Kopalnia Odkrywkowa Surowców Drogowych KOSD w Rudawie ul. Legionów Polskich –
Kopalnia w Dubiu ,
•
Produkcja i Hodowla Ro
ś
lin Ogrodniczych sp. z o.o. ul.
ś
bicka 32 , 32-065 Krzeszowice ,
•
Eden Springs Zakład Pracy Chronionej os. Czatkowice 254 , 32-065 Krzeszowice ,
•
Zakład Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego w Tenczynku .
Na terenie gminy działaj
ą
ró
ż
ne podmioty gospodarcze , prywatne firmy handlowe i
usługowe , 10 z nich mo
ż
na zaliczy
ć
do du
ż
ych zakładów , pozostałe nale
żą
do grupy
ś
rednich i małych .
Zakład Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego w Tenczynku , W Urz
ę
dzie Miejskim w Krzeszowicach w roku 2003 było zarejestrowanych :
13
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
–
1.499 podmiotów o działalno
ś
ci handlowej ,
–
1.232 podmioty o działalno
ś
ci usługowej ,
–
71 podmiotów produkcyjnych ,
–
416 podmiotów o działalno
ś
ci ró
ż
nej .
9. Rolnictwo .
Rolnictwo nie odgrywa znacz
ą
cej funkcji gospodarczej w gminie. Wynika to z du
ż
ego
rozdrobnienia gruntów, jak równie
ż
z faktu, i
ż
znaczna cz
ęść
ludno
ś
ci była zatrudniona
w s
ą
siednich gminach, a zwłaszcza w mie
ś
cie Krakowie oraz na
Ś
l
ą
sku
(w sektorze górniczym ) i to stanowiło ich główne
ź
ródło dochodu.
Z przeprowadzonej przez IUNG w Puławach punktowej waloryzacji rolniczej
przestrzeni produkcyjnej, uwzgl
ę
dniaj
ą
cej takie elementy
ś
rodowiska, jak gleby, warunki
klimatyczne i wodne, a tak
ż
e rze
ź
b
ę
terenu wynika, i
ż
ogólne warunki sprzyjaj
ą
rozwojowi
rolnictwa. Ogólny wska
ź
nik rolniczej przestrzeni produkcyjnej dla gminy Krzeszowice wynosi
80,00.Wska
ź
nik bonitacji jako
ś
ci i przydatno
ś
ci rolniczej 62, agroklimatu 11,0, rze
ź
by terenu
3,1, warunków wodnych 3,8. Daje to gminie 47miejsce w województwie w zakresie
przydatno
ś
ci rolniczej .
Na terenie gminy przewa
ż
aj
ą
gospodarstwa indywidualne , małoobszarowe .
Rozdrobnienie gospodarstw jest bardzo du
ż
e ,
ś
rednia powierzchnia wynosi : ok.1,80 ha .
Gospodarstwa o powierzchni do 2,00 ha stanowi
ą
83% ogólnej liczby gospodarstw ,
natomiast powy
ż
ej 15,00 ha to zaledwie 0,7 % . struktur
ę
agrarn
ą
znacznie pogarsza du
ż
a
ilo
ść
działek rolnych (pow. < 1 ha).
Wi
ę
kszo
ść
gospodarstw nie posiada wyspecjalizowanego charakteru. W strukturze
przewa
ż
a produkcja ro
ś
linna – dominuje uprawa zbó
ż
: 73,22% powierzchni zasiewów oraz
ro
ś
lin okopowych: 14,2 %. Na terenie gminy działa kilka gospodarstw ogrodniczych,
produkuj
ą
cych warzywa i kwiaty pod osłonami, w
ś
ród nich jedna kilkuhektarowa plantacja
ró
ż
(w Siedlcu).
Produkcja zwierz
ę
ca to przede wszystkim chów bydła i trzody chlewnej oraz kilka
gospodarstw specjalistycznych: 8 kurników ( w Nawojowej Górze,
ś
arach i na Woli
Filipowskiej ), chów trzody chlewnej w cyklu zamkni
ę
tym w Sance, gospodarstwa zajmuj
ą
ce
si
ę
trzod
ą
chlewn
ą
w Nawojowej Górze – 1 szt., w
ś
arach – 1 szt. , gospodarstwo
produkuj
ą
ce króliki rze
ź
ne w Nawojowej Górze . Gospodarstw prowadz
ą
cych produkcj
ę
towarow
ą
jest niewiele, dominuj
ą
gospodarstwa tradycyjne , wielokierunkowe , prowadz
ą
ce
gospodarstwa na własne potrzeby. Rolnicy próbuj
ą
c zwi
ę
kszy
ć
opłacalno
ść
swoich
gospodarstw utworzyli gospodarstwa agroturystyczne : 4 sztuki na terenie gminy ( w
miejscowo
ś
ciach : Czerna, Nawojowa Góra, Paczółtowice i Rudno ) . Gmina Krzeszowice
posiada równie
ż
1 gospodarstwo ekologiczne – w Nowej Górze .
Poza gospodarstwami indywidualnymi działalno
ść
rolnicz
ą
prowadz
ą
Produkcja i
Hodowla Ro
ś
lin Ogrodniczych Spółka z o.o. w Krzeszowicach , posiadaj
ą
ca 12 ha upraw
pod szkłem (ogórki i pomidory - równie
ż
nasienne ) oraz 109,38 ha gruntu , gdzie
prowadzona jest hodowla warzyw i uprawa zbó
ż
; Spółdzielcze Przedsi
ę
biorstwo
Produkcyjno-Usługowo- Handlowe Agrokompleks w Sance prowadz
ą
ce mi
ę
dzy innymi chów
kur niosek i upraw
ę
24 ha gruntu na potrzeby paszowe .
Rybactwem
ś
ródl
ą
dowym zajmuj
ą
si
ę
mi
ę
dzy innymi dwa du
ż
e zakłady:
–
Przedsi
ę
biorstwo Produkcji i Hodowli Ryb Słodkowodnych w Krakowie ,
Zakład Pstr
ą
gowy w Dubiu 32-064 Rudawa , Dubie 21 ,
–
Polski Zwi
ą
zek W
ę
dkarski Zarz
ą
d Okr
ę
gu w Krakowie Os. Szkolne 39 , 31-
978 Kraków O
ś
rodek Produkcji Ryb Łososiowych w Czatkowicach .
Na terenie gminy Krzeszowice działa jedna ubojnia oraz dwie przetwórnie mi
ę
sno-
w
ę
dliniarskie (w Siedlcu, m. Krzeszowice os. Czatkowice )
14
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
10. Ruch turystyczny.
Obecnie gmina dysponuje nielicznym, lecz pr
ęż
nie rozwijaj
ą
cym si
ę
zapleczem
turystycznym. Na terenie miasta znajduje si
ę
Hala Widowiskowo- Sportowa , dwa boiska
przyszkolne oraz stadion Klubu Sportowego „
Ś
wit” . Na terenie miasta i gminy działa
5 klubów sportowych oraz Mi
ę
dzyszkolny O
ś
rodek Sportowy. W 14 miejscowo
ś
ciach
znajduj
ą
si
ę
boiska sportowe.
Dost
ę
pna baza turystyczna na terenie gminy Krzeszowice
Miejsca noclegowe
Liczba osób korzystaj
ą
cych
z noclegów
2000
2001
2000
2001
Liczba miejsc
noclegowych na
1000
mieszka
ń
ców
Liczba osób/1
miejsce noclegowe
80
86
1 438
768
2,7
8,9
Na terenie gminy dominuje turystyka jednodniowa, indywidualna, oparta na
weekendowych wyjazdach samochodowych. Wynika to z jej poło
ż
enia oraz dost
ę
pno
ś
ci
komunikacyjnej . Turystyka zbiorowa obejmuje jedynie wycieczki szkolne oraz pielgrzymki do
Klasztoru w Czernej. Istniej
ą
ca baza noclegowa gwarantuje miejsca dla ok. 80 osób
(O
ś
rodek wypoczynkowo-szkoleniowy AGH w Mi
ę
kini , Dom wycieczkowy przy Klubie
Sportowym
Ś
wit w mie
ś
cie Krzeszowice, miejsca noclegowe w siedzibie Zgromadzenia
Sióstr w Siedlcu, miejsca noclegowe przy Klasztorze w Czernej, miejsca noclegowe w
remizie OSP w Czernej ).
15
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
IV.
Ś
RODOWISKO NATURALNE JEGO STAN I
PRZEKSZTAŁCENIA.
1. Budowa geologiczna
Omawiany teren generalnie charakteryzuje si
ę
trójdzieln
ą
budow
ą
. Podzielony jest
uskokami o przebiegu południkowym.
Od północy, na zerodowanym podło
ż
u zbudowanym z dewo
ń
skich dolomitów i
wapieni oraz dolomitów i wapieni dolnokarbo
ń
skich zalegaj
ą
dolomity, wapienie i margle
dolnotriasowe oraz
ś
rodkowo triasowe wapienie anizyku. Na nich równie
ż
niezgodnie
rozwin
ę
ły si
ę
wapienie górnej jury. Prawie cały obszar pokrywaj
ą
pleistoce
ń
skie iły.
Rejon centralny to rów oddzielony od przyległych jednostek uskokami wypełniaj
ą
wapienie skaliste płytowe i ławicowe z krzemieniami oraz margle jury o znacznej mi
ąż
szo
ś
ci
oraz wapienie, margle z glaukonitem i opoki kredy pokryte podobnie jak w przyległych
rejonach lessami i piaskami czwartorz
ę
dowymi.
Na południu w gł
ę
bokim podło
ż
u obserwowa
ć
mo
ż
na karbo
ń
skie iłowce, mułowce i
piaskowce warstw malinowickich, wy
ż
ej permskie porfiry czerwonego sp
ą
gowca. Na
wyrównanej powierzchni niezgodnie zalegaj
ą
jurajskie wapienie Oksfordu. Osady
trzeciorz
ę
dowe reprezentuj
ą
tu rumosze,
ż
wiry i gliny zwietrzelinowe paleogenu, czwartorz
ę
d
– pleistocenskie gliny zwałowe,
ż
wiry i paski rezydualne oraz piaski wodnolodowcowego
buduj
ą
ce liczne wydmy.
Dalej na południe porfiry nie wyst
ę
puj
ą
, a erozja spowodowała prawie całkowit
ą
redukcj
ę
utworów jury, co powoduje ,
ż
e osady trzeciorz
ę
du i czwartorz
ę
du le
żą
bezpo
ś
rednio na podło
ż
u karbo
ń
skim.
2. Bogactwa naturalne
Surowce mineralne.
Obszar krzeszowicki charakteryzuje si
ę
du
żą
ró
ż
norodno
ś
ci
ą
surowców mineralnych
z przewag
ą
surowców skalnych.
SUROWCE ENERGETYCZNE.
W
Ę
GIEL KAMIENNY
. Przez omawiany obszar przechodzi wschodnia granica
Górno
ś
l
ą
skiego Zagł
ę
bia W
ę
glowego. W rejonie naturalnych odsłoni
ęć
karbonu
produktywnego koło Tenczynka (obecnie nieczynna Kopalnia Krystyna I i II z XVIII w.), i
Filipowic (warstwy florowskie, orzeskie, łaziskie i libi
ą
skie) , od dawna istniały płytkie
kopalnie w
ę
gla kamiennego. Najstarsze z nich datuj
ą
si
ę
na lata osiemdziesi
ą
te XVIII w.
(Tenczynek) oraz pierwsza połow
ę
XIX w. (Filipowice). Mimo udokumentowanych złó
ż
w tym
rejonie aktualnie eksploatacja nie jest prowadzona z uwagi na mał
ą
opłacalno
ść
i mo
ż
liwo
ść
negatywnego wpływu na obszary przyrodniczo cenne.
SUROWCE SKALNE.
DIABAZY
s
ą
przedmiotem ci
ą
głej eksploatacji od 1909 r. w trzypoziomowym
kamieniołomie w Nied
ź
wiedziej Górze koło Krzeszowic. Tworz
ą
sill o mi
ąż
szo
ś
ci ponad 30
m. Ze wzgl
ę
du na form
ę
tektoniczn
ą
zło
ż
a oraz poło
ż
enie w obr
ę
bie Tenczy
ń
skiego Parku
Krajobrazowego, eksploatacja jest ograniczona i nie ma wi
ę
kszych perspektyw rozwoju.
Melafiry. Nieczynny ju
ż
kamieniołom melafiru znajduje si
ę
na zboczach wzgórza
zamkowego w Rudnie.
Porfiry. wyst
ę
puj
ą
w dwóch rejonach, w okolicy Mi
ę
kini buduj
ą
pokryw
ę
lawow
ą
mi
ąż
szo
ś
ci 13-27 m oraz w wielu punktach na obszarze tzw. lakkolitu zalaskiego, pomi
ę
dzy
miejscowo
ś
ciami Zalas, Sanka i Głuchówki. Istniej
ą
tak
ż
e drobne
ż
yły porfirowe w okolicy
16
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
Dubia, które poza tzw. trachitem z Siedlca nie maj
ą
praktycznego znaczenia. W Mi
ę
kini
wydobycie czerwonej odmiany porfiru rozpocz
ę
to w 1852 r, jest on surowcem do produkcji
kruszywa klasy I, II i III dla budownictwa drogowego i kolejowego ,jednak o gorszych
parametrach ,ni
ż
porfir zalaski, ze wzgl
ę
du na silne sp
ę
kanie i zwietrzenie(obecnie istniej
ą
tu
du
ż
e nieczynne kamieniołomy eksploatowane ju
ż
w XVIII w., na wi
ę
ksz
ą
skal
ę
od 1852, a w
1906 r. zmechanizowane przez niemieck
ą
firm
ę
H. Kulka i Spółka. Kamie
ń
mielony był tu na
grys). W okolicy Zalasu eksploatacj
ę
prowadzono w licznych małych łomach (Zalas - w
okolicy liczne kamieniołomy ró
ż
nobarwnego porfiru; Sanka- w dolinie Wrzosy znajduje si
ę
nieczynny ju
ż
kamieniołom Orlej ; Głuchówki). W kamieniołomie "Na Głuchówkach" ("Orlej")
wydobycie datuje si
ę
od drugiej polowy XIX w. Wydobycia nie prowadzi si
ę
od 1966 r.
Obecnie jedynym miejscem eksploatacji przemysłowej porfirów jest zło
ż
e w Zalasie, gdzie
wyst
ę
puj
ą
trzy odmiany: rdzawoczerwona, zielonoszara i jasnoszarobiała. Istotny problem w
kamieniołomie "Zalas" stanowi wykorzystywanie hałdy poeksploatacyjnej, obejmuj
ą
cej
zarówno skały z nadkładu (wapienie i piaskowce wapniste), jak i niewykorzystywane do
dalszej przeróbki partie porfiru. Hałda o wysoko
ś
ci ponad 40 m i długo
ś
ci ponad 800 m le
żą
c
w bezpo
ś
rednim s
ą
siedztwie zabudowa
ń
Frywałdu, stopniowo zasypuje dolin
ę
Sanki.
Celowe wydaje si
ę
wykorzystanie materiału z hałdy w przemy
ś
le cementowym i
wapienniczym oraz w budownictwie (bloki porfiru).
TUFY.
Tufy i tufity porfirowe, zwane tufami filipowickimi, wyst
ę
puj
ą
na NW od
Krzeszowic w Karniowicach i Filipowicach. Eksploatowane były w małych łomach ju
ż
od
drugiej polowy XIX w. jako materiał bloczny dla lokalnego budownictwa. Tufy s
ą
cennym
materiałem budowlanym ze wzgl
ę
du na lekko
ść
, dobr
ą
urabialno
ść
, odporno
ść
na wpływy
atmosferyczne i dobre własno
ś
ci izolacyjne. Mog
ą
by
ć
wykorzystane jako materiał
wykładzinowy elewacji budynków oraz jako materiał konstrukcyjny
ś
cian i fundamentów.
Przykłady takiego zastosowania mo
ż
na znale
źć
w okolicach Krzeszowic oraz w Krakowie.
Skład chemiczny tufów sprawia,
ż
e s
ą
one bardzo interesuj
ą
cym surowcem o potencjalnie
ró
ż
norodnym zastosowaniu, nie tylko w budownictwie. Jako takie nie powinny by
ć
masowo
eksploatowane wył
ą
cznie jako kamie
ń
łamany. Stwierdzono przydatno
ść
surowca do
produkcji nawozów potasowo-fosforowych, a tak
ż
e ciemnego szkła opakowaniowego oraz w
produkcji klinkieru cementowego. Aktualnie eksploatacja przemysłowa nie jest prowadzona.
WAPIENIE.
Wapienie dolnego karbonu s
ą
eksploatowane w du
ż
ym, kilkupoziomowym
kamieniołomie w Czatkowicach. Zło
ż
e rozpoznano w latach 1942-53. Du
ż
e trudno
ś
ci
eksploatacyjne stwarzaj
ą
zaburzenia tektoniczne stromo zalegaj
ą
cych warstw, liczne
zjawiska krasowe, zmienno
ść
litologiczna i chemiczna, lokalne sterty dolomityzacji i
skrzemionkowania oraz silne zawodnienie zło
ż
a. Perspektywy eksploatacji zło
ż
a ogranicza
poło
ż
enie w strefie chronionego krajobrazu, a tak
ż
e bardzo skomplikowane warunki
hydrogeologiczne. Wielka hałda surowca odpadowego stanowi potencjalny materiał do
wykorzystania w budownictwie drogowym i kolejowym.
Wapienie jury. Dla celów przemysłowych przydatne s
ą
utwory tzw. jury białej -
wapienie płytowe i skaliste, rzadziej ławicowe. Zajmuj
ą
one du
żą
powierzchnie, stanowi
ą
c
najpowszechniejszy surowiec tego obszaru. Były wydobywane w wielu miejscach na skale
lokaln
ą
(okolice Zalasu, Rudna) oraz na skale przemysłowa w Krzeszowicach.
Koło Krzeszowic eksploatowano do 1963 i 1967 roku zło
ż
a "Stara Sztolnia" i "Nawojowa
Góra" (dokumentacja z 1956 r.). Obecnie zło
ż
a s
ą
w znacznym stopniu wyeksploatowane i
wył
ą
czone z "Bilansu zasobów". Wapienie oksfordu, wyst
ę
puj
ą
ce w nadkładzie porfiru w
kamieniołomie w Zalasie, mog
ą
znale
źć
zastosowanie w przemy
ś
le cementowym jako
surowiec "wysoki" i wapienniczym. Niskie parametry fizyczno-mechaniczne dyskwalifikuj
ą
je
w drogownictwie i budownictwie.
DOLOMITY.
Jako tzw. dolomity ze Zbrzy eksploatowane s
ą
w Dubiu. Zło
ż
e to
rozpoznano przed 1939 r., Kamieniołom le
ż
y w obr
ę
bie Parku Krajobrazowego Dolinki
Krakowskie i s
ą
siaduje z rezerwatem przyrody w dolinie Racławki. Z tego wzgl
ę
du tylko
znikoma cz
ęść
obszaru zło
ż
owego dopuszczona jest obecnie do eksploatacji. Dolomit jest
surowcem dla zakładów przeróbczych kruszyw drogowych i kolejowych. Niekorzystnym
parametrem skały s
ą
du
ż
e wahania wytrzymało
ś
ci na
ś
ciskanie spowodowane
nierównomiern
ą
sylifikacj
ą
i dolomityzacj
ą
.
17
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
GLINKI KAOLINITOWE
. Wydobywano je od drugiej polowy XIX wieku koło Zalasu,
Rudna, Czatkowic. Glinki zasobne w kaolinit barwy białej,
ż
ółtej i czerwonawej wyst
ę
puj
ą
w
serii piaszczysto-ilastej batonu. Przyczyn
ą
braku perspektyw surowcowych jest
wyeksploatowanie dogodnych obszarów, niska jako
ść
surowca w stosunku do obecnie
eksploatowanych złó
ż
w Polsce (Dolny
Ś
l
ą
sk), a tak
ż
e skomplikowana budowa geologiczna
obszaru wyst
ę
powania glinek
GLINY ZWAŁOWE.
Wydobywa si
ę
je w małych gliniankach jako materiał garncarski.
W nieczynnych obecnie odkrywkach wydobywano surowiec do produkcji cegły budowlanej.
Istniej
ą
stosunkowo du
ż
e ,nie udokumentowane zasoby glin koło Tenczynka i w Niecce
Dulowskiej. Obszary te obj
ę
te s
ą
w znacznej cz
ęś
ci formami ochrony przyrody lub s
ą
terenami rolniczymi, co nie rokuje perspektyw eksploatacyjnych.
PIASKOWCE.
Wyst
ę
puj
ą
w serii piaszczysto-
ż
wirowej jako ró
ż
noziarniste, przewa
ż
nie
gruboziarniste piaski, cz
ę
sto przechodz
ą
ce w słabo zwi
ę
złe, rozsypliwe piaskowce
i zlepie
ń
ce. Piaskownie grupuj
ą
si
ę
koło Zalasu, Siedlca i Krzeszowic. U
ż
ytkowane s
ą
lokalnie piaski i
ż
wiry budowlane. Odmiany silniej scementowane eksploatowano dawniej w
rejonie D
ę
bnika. Z uwagi na bardzo ograniczony zasi
ę
g wychodni tych utworów oraz ich
poło
ż
enie w strefach ochrony przyrody, mo
ż
liwe jest ich wykorzystanie wył
ą
cznie na bardzo
ograniczon
ą
skal
ę
w lokalnym budownictwie (do zapraw murarskich, tynków, fundamentów).
PIASKI AKUMULACJI EOLICZNEJ
. Ze stref
ą
wyst
ę
powania pokryw piasków
eolicznych, lokalnie zwydmionych, zwi
ą
zane s
ą
potencjalne zło
ż
a piasków budowlanych. Nie
s
ą
one nigdzie eksploatowane przemysłowo. Wyst
ę
powanie pokryw eolicznych w obr
ę
bie
parków krajobrazowych eliminuje mo
ż
liwo
ść
podj
ę
cia eksploatacji przemysłowej.
LESSY
wyst
ę
puj
ą
powszechnie na omawianym obszarze. były dawniej
wykorzystywane do chałupniczej produkcji cegły budowlanej. Ze wzgl
ę
du na stosunkowo
niewielka zawarto
ść
frakcji ilastej mogłyby by
ć
stosowane w ceramice do schudzania zbyt
plastycznego surowca (np. iły mioce
ń
skie) .
KRZEMIENIE
wyst
ę
puj
ą
ce w Nawojowej Górze w formie bul i płaskur w wapieniach
oksfordu, mog
ą
by
ć
wykorzystywane do produkcji materiałów
ś
ciernych. Wyst
ę
puj
ą
równie
ż
na wtórnym zło
ż
u na Grzbiecie Tenczy
ń
skim. Krzemienie wybierane s
ą
przez okoliczn
ą
ludno
ść
do celów budowlanych.
Wody mineralne.
Znane s
ą
z rejonu Krzeszowic od XVII w. Zakład wodoleczniczy funkcjonuje od
ponad 160 lat. Z dwóch uj
ęć
(Zdrój Główny i rezerwowy otwór wiertniczy R-2) eksploatowane
s
ą
tylko wody siarczano-wapniowo-magnezowe, siarczkowe, radoczynne, o zawarto
ś
ci
siarkowodoru 6,4 mg/I i mineralizacji ogólnej 2,8 g/I ze Zdroju Głównego. Na obszarze
Krzeszowic wyst
ę
puj
ą
poziomy siarczkowych wód leczniczych zwi
ą
zanych z gipsowo-
siarkono
ś
n
ą
formacj
ą
miocenu Zapadliska Przedkarpackiego. Zasoby eksploatacyjne zło
ż
a
w Krzeszowicach wynosz
ą
ok. 6,61 m
3
/h, a pobór wód wynosi zaledwie ok. 2350 m
3
/rok.
Udost
ę
pnione s
ą
równie
ż
otworem wiertniczym S-2 wody chlorkowo-sodowo-
siarczanowe o mineralizacji 3,1 g/I, wyst
ę
puj
ą
ce w osadach jurajsko-kredowych pod
miocenem rowu krzeszowickiego. Zło
ż
e to nie jest eksploatowane ze wzgl
ę
du na nisk
ą
wydajno
ść
(0,6 m
3
/h). Wody zdroju krzeszowickiego znajduj
ą
zastosowanie w lecznictwie
schorze
ń
narz
ą
dów ruchu (reumatyzm, urazy) i układu nerwowego.
Na terenie gminy istnieje dobra baza do rozwoju lecznictwa uzdrowiskowego.
Zasoby surowców mineralnych na terenie gminy Krzeszowice
Lp.
Kopalina
Nazwa zło
ż
a
Stan
zagospodarowa
nia
Zasoby w tys. ton
Geologicz
ne
bilansowe
przemysło
we
Wydobycie
w tys. ton
18
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
Zasoby surowców mineralnych na terenie gminy Krzeszowice
W
ę
giel
kamienny
Tenczynek
rozpoznanie
wst
ę
pne w kat.
C
2
64.543
Torf porfirowy
Kowalska Góra
zaniechane
18.270
Porfir
Mi
ę
kinia Wsch.
Zalas *
zaniechane
eksploatowane
974
91.106
34.951
347
Wapie
ń
Czatkowice *
eksploatowane
2.848
2.776
133
Wapie
ń
D
ę
bnik
zaniechane
6.191
Wapie
ń
D
ę
bnik I
rozpoznanie
szczegółowe
w kat. A+B+C
1
6.529
Wapie
ń
Paczółtowice
rozp. wst
ę
pne
w kat. C
2
6.425
Dolomit
Dubie *
eksploatowane
147.242
13.219
611
Surowce
skaleniowe
Siedlec
rozp. szczegółowe
w kat. A+B+C
1
365
Wapienie i margle
dla przemysłu
wapienniczego
Czatkowice *
eksploatowane
56.715
49.784
1.362
Wody lecznicze
i mineralne
Krzeszowice
wody mineralne
6.61 m
3
/h
8,8 m
3
Na podstawie PPO
Ś
dla powiatu krakowskiego;
13. Rze
ź
ba terenu.
Teren gminy Krzeszowice charakteryzuje si
ę
bardzo zró
ż
nicowanym
ukształtowaniem powierzchni terenu.
FORMY POCHODZENIA WODNOLODOWCOWEGO.
równiny wodnolodowcowe wyst
ę
puj
ą
we fragmentach mi
ę
dzy Tenczynkiem,
Zalasem i Młoszow
ą
(poza granicami omawianego obszaru) ,tereny te s
ą
zalesione (Puszcza Dulowska) ,obfituj
ą
w zabagnienia i zatorfienia.
FORMY POCHODZENIA EOLICZNEGO
pokrywy lessowe – zajmuj
ą
znaczn
ą
cz
ęść
obszaru. S
ą
silnie rozczłonkowane
i poci
ę
te gł
ę
bokimi dolinami potoków, pokrywaj
ą
Płaskowy
ż
Ojcowski, Garb
Tenczy
ń
ski i wypełniaj
ą
Rów Krzeszowicki.
równiny piasków przewianych oraz wydmy – stanowi
ą
wypełnienie Niecki
Dulowskiej rozwini
ę
te na osadach wodnolodowcowych, drug
ą
stref
ą
piasków
przewianych s
ą
okolice Nied
ź
wiedziej Góry i Nawojowej Góry, piaski
wypełniaj
ą
górn
ą
cz
ęść
Doliny Borowca , a tak
ż
e martw
ą
dolin
ę
w Rzeczkach
koło Tenczynka .Poza pokrywami piaszczystymi piaski wyst
ę
puj
ą
w wydmach
w rejonie Tenczynka. Obszary wyst
ę
powania piasków eolicznych s
ą
poro
ś
ni
ę
te zwartymi lasami sosnowymi.
FORMY POCHODZENIA RZECZNEGO
trasy akumulacyjne – sie
ć
dolinn
ą
tego obszaru mo
ż
na podzieli
ć
na dwie
grupy - równole
ż
nikowe - szersze i rozleglejsze (Krzeszówka),
wykorzystuj
ą
ce rowy tektoniczne odpreparowane z iłów mioce
ń
skich oraz
19
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
w
ą
skie i gł
ę
bokie doliny o przebiegu południkowym wci
ę
te w wierzchowin
ę
Płaskowy
ż
u Tenczy
ń
skiego lub rozcinaj
ą
ce Grzbiet Tenczy
ń
ski ;s
ą
one
skierowane na południe lub południowy wschód, zwykle o łamanym przebiegu
(Dulówka, Filipówka), maj
ą
one doliny o charakterze w
ą
wozów skalnych, z
wypreparowanymi trzema poziomami tarasów rzecznych ,odpowiadaj
ą
cych
kolejnym etapom wzmo
ż
onej aktywno
ś
ci erozyjnej.
FORMY POCHODZENIA DENUDACYJNEGO
powierzchnie trzeciorz
ę
dowych zrówna
ń
strukturalnych - zachowane na
omawianym obszarze we fragmentach, wyznaczaj
ą
rozległe poziomy
wierzchowiny, w du
ż
ej mierze pokryte plejstoce
ń
skimi lessami, najwyra
ź
niej
widoczne one s
ą
w północnym skrzydle rowu krzeszowickiego.
pokrywy deluwialne – wyst
ę
puj
ą
na zboczach gł
ę
bszych dolin i wzniesieniach
o ró
ż
nym nachyleniu, tworz
ą
je utwory piaszczyste z okruchami skał podło
ż
a
z niewielk
ą
domieszk
ą
skał pochodzenia skandynawskiego.
osuwiska – wyst
ę
puj
ą
sporadycznie i maj
ą
niewielkie rozmiary ,zwi
ą
zane s
ą
zwykle z pokrywami lessowymi rozwini
ę
tymi na podło
ż
u mioce
ń
skim.
FORMY O ZAŁO
ś
ENIACH TEKTONICZNYCH
obszar charakteryzuje si
ę
licznym wyst
ę
powaniem trzeciorz
ę
dowych struktur
tektoniki uskokowej - zr
ę
bów i rowów tektonicznych odpreparowanych z iłów
mioce
ń
skich. Północn
ą
i południow
ą
kraw
ę
d
ź
Rowu Krzeszowickiego
wyznaczaj
ą
bardzo wyra
ź
ne progi tektoniczne.
FORMY KRASOWE
jaskinie licznie wyst
ę
puj
ą
ce w wapieniach oksfordu s
ą
krótkie, suche,
rozwini
ę
te poziomo o bogatej szacie naciekowej, główne skupiaj
ą
si
ę
w
dolinie Sanki.
leje krasowe okr
ą
głe lub owalne o
ś
rednicy do 20 m, gł
ę
boko
ś
ci do 10 m
wyst
ę
puj
ą
w obr
ę
bie pokrywy lessowej rozwini
ę
tej na wapieniach jurajskich,
maj
ą
charakter zapadlisk sufozyjnych , powstałych na skutek wmywania
lessów w szczeliny systemu krasowego wapieni oksfordu, nagromadzenie
tych form obserwuje si
ę
w okolicach Sanki i Głuchówek.
FORMY O NIEOZNACZONEJ LUB RÓ
ś
NEJ GENEZIE.
twardziele (monadoki) wyst
ę
puj
ą
w zgrupowaniu koło Rudna ,najwy
ż
szy ma
408,5 m n.p.m.
ś
ciany skalne wyst
ę
puj
ą
w wi
ę
kszo
ś
ci dolin przełomowych ,dochodz
ą
do 30
m wysoko
ś
ci ,
głazy narzutowe wyst
ę
puj
ą
na obszarach utworów fluwioglacjalnych,
najcz
ęś
ciej s
ą
to białe i czerwone granity skandynawskie ,rzadziej kwarcyty
ś
wi
ę
tokrzyskie, wielko
ść
najwi
ę
kszych dochodzi do 1,5 m
ś
rednicy.
FORMY ANTROPOGENICZNE
nasypy autostrady - biegn
ą
wzdłu
ż
autostrady przebiegaj
ą
cej w południowej
cz
ęś
ci gminy,
hałdy i nasypy – zwi
ą
zane s
ą
głównie z terenami zabudowy miejskiej
Krzeszowic oraz dawnej lub aktualnej eksploatacji surowców mineralnych
(kamieniołomy, piaskownie, glinianki) Czatkowic, Zalasu i Nied
ź
wiedziej Góry,
kamieniołomy – do najwi
ę
kszych sztucznych odsłoni
ęć
nale
żą
czynne
kamieniołomy w Czatkowicach, Nied
ź
wiedziej Górze, Dubiu i Zalasie oraz
nieczynne w Mi
ę
kini, Rudnie, Zalasie, glinianki i piaskownie wyst
ę
puj
ą
w
obr
ę
bie pasa wydm nadwi
ś
la
ń
skich (rejon Zalasu) ,nie s
ą
eksploatowane
przemysłowo.
20
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
14..Gleby.
Gleby na terenie gminy Krzeszowice charakteryzuje du
ż
a ró
ż
norodno
ść
. Około 55%
gruntów to gleby klasy IIIa i IIIb, a 34 % klasy IVa i IVb .Na wierzchowinach wyst
ę
puj
ą
glinki
lessowe mi
ąż
szo
ś
ci 4 - 8 m. Rozwin
ę
ły si
ę
na nich urodzajne gleby lessowe miejscami
lessowe zbielicowane. Utwory lessowe uznawane s
ą
za „grunty słabe” z racji du
ż
ej
wra
ż
liwo
ś
ci w stosunku do wody, przejawiaj
ą
cej si
ę
szczególnie ich skłonno
ś
ci
ą
do
osiadania zapadowego.
W obszarach, gdzie brak pokrywy lessowej, rozwin
ę
ły si
ę
gleby próchnicze -
w
ę
glanowe, barwy czarnej o strukturze gruzełkowatej. Na łagodnych stokach wyst
ę
puj
ą
gleby przej
ś
ciowe mi
ę
dzy r
ę
dzinami a glebami próchniczno - w
ę
glanowymi- W południowej
cz
ęś
ci gminy w rejonie sołectw; Sanka, Frywałd i Zalas oprócz wy
ż
ej wymienionych gleb
wyst
ę
puj
ą
gleby piaszczyste i bielicowe. W dnach potoków i rowu Krzeszowickiego
wyst
ę
puj
ą
grunty rozwini
ę
te na madach.
15 .Zmiany w rze
ź
bie terenu i przypowierzchniowej warstwie
skorupy ziemskiej.
Eksploatacja surowców mineralnych na terenie gminy spowodowała degradacj
ę
gruntów na jej terenie. Do przekształce
ń
górniczych nale
żą
:
deformacja terenu i degradacja gleb
zmiana struktur geologicznych
zmiana stosunków wodnych
wycofywanie si
ę
zwierz
ą
t z terenu eksploatacji.
Gleby terenu gminy nara
ż
one s
ą
na zagro
ż
enia ilo
ś
ciowe i jako
ś
ciowe. Nasilaj
ą
ce si
ę
stale wpływy ró
ż
norodnych form działalno
ś
ci przemysłowej, rolniczej i urbanizacyjnej
przyczyniaj
ą
si
ę
do znacznych zmian w naturalnych warunkach glebowych. Zmiany te
przejawiaj
ą
si
ę
w postaci szeregu form degradacji pokrywy glebowej i prowadz
ą
do
wytworzenia gleb o zmienionym profilu i wła
ś
ciwo
ś
ciach fizykochemicznych. Procesy
degradacji gleb wyst
ę
puj
ą
przede wszystkim w rejonach :
- budowlanych ,
- przebiegu tras komunikacyjnych,
- przylegaj
ą
cych do zakładów przemysłowych,
- składowania odpadów.
Przekształcenia mechaniczne gleb powodowane s
ą
przez zabudow
ę
terenu,
utwardzenie i ubicie podło
ż
a, zdj
ę
cie pokrywy glebowej lub jej wymieszanie z elementami
obcymi (np. gruzem budowlanym) oraz w wyniku formowania wykopów, nasypów i
wyrówna
ń
. Wa
ż
n
ą
rol
ę
odgrywa emisja zanieczyszcze
ń
powietrza i opad zanieczyszcze
ń
oraz procesy chemicznego degradowania gleb przez niewła
ś
ciwie prowadzon
ą
gospodark
ę
ś
ciekow
ą
i odpadow
ą
. Do specyficznych form degradacji gleb w obszarach miejsko-
przemysłowych nale
ż
y zaburzenie stosunków hydrogeologicznych, wyst
ę
puj
ą
cych przy
eksploatacji surowców naturalnych. W obszarach dolinnych
ź
ródłem zanieczyszcze
ń
gleb s
ą
wylewy rzek, zwłaszcza tych, które prowadz
ą
wody zanieczyszczone.
Kwa
ś
ny odczyn gleb na gruntach rolnych wpływa na mobilno
ść
i fitotoksyczno
ść
pierwiastków
ś
ladowych. W zwi
ą
zku z tym zaleca si
ę
ich wapnowanie. Gleby o odczynie
oboj
ę
tnym lub zasadowym wyst
ę
puj
ą
zaledwie na 9% gruntów rolnych. Na terenie gminy
pilnie wymaga wapnowania 81% powierzchni gleb.
Wyniki prowadzonego od połowy lat osiemdziesi
ą
tych w woj. krakowskim monitoringu
ekologicznego gleb i materiału ro
ś
linnego wykazuj
ą
,
ż
e poziom zawarto
ś
ci metali ci
ęż
kich i
siarki w glebach gminy utrzymuje si
ę
na wi
ę
kszo
ś
ci gruntów rolnych w granicach zawarto
ś
ci
naturalnej (stopie
ń
O) ,a na pozostałej cz
ęś
ci w granicach zawarto
ś
ci podwy
ż
szonej (stopie
ń
21
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
l) Dla gleb w stopniu O - nie zanieczyszczonych, o naturalnych zawarto
ś
ciach materiałów
ś
ladowych dopuszcza si
ę
wszystkie uprawy rolnicze i ogrodnicze, zgodnie z zasadami
racjonalnego wykorzystania rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Dla gleb w stopniu l - o
podwy
ż
szonej zawarto
ś
ci metali zaleca si
ę
przeznaczenie pod wszystkie uprawy polowe, z
ograniczeniem wykorzystania warzyw z przeznaczeniem dla dzieci.
W okresie bada
ń
nast
ę
puje stałe, powolne obni
ż
enie zawarto
ś
ci metali ci
ęż
kich w
glebach, co wi
ąż
e si
ę
ze zmniejszeniem depozycji zanieczyszcze
ń
powietrza na powierzchni
terenu oraz racjonalizacj
ą
stosowania nawozów mineralnych. Aktualny poziom zawarto
ś
ci
kształtuje si
ę
od około 10% uznanej za dopuszczaln
ą
w przypadku ołowiu do około 50% w
przypadku cynku.
Podane wy
ż
ej dane dot. zanieczyszczenia gleb i materiału ro
ś
linnego nie odnosz
ą
si
ę
do gruntów rolnych poło
ż
onych w pasach przydro
ż
nych dróg o du
ż
ym nat
ęż
eniu ruchu
kołowego, gdzie nie powinno si
ę
prowadzi
ć
upraw ro
ś
lin o zdolno
ś
ci kumulowania
zanieczyszcze
ń
w cz
ęś
ciach jadalnych, jak wi
ę
kszo
ść
warzyw, niektórych owoców itp., a
zalecana jest uprawa ro
ś
lin przemysłowych, nasiennych oraz twardo skorupowych. W gminie
dotyczy to otoczenia drogi krajowej nr 79. Jak wykazuj
ą
wyniki prowadzonych bada
ń
, gleby
w gminie charakteryzuj
ą
si
ę
wysok
ą
odporno
ś
ci
ą
na zmiany chemizmu, wywołane głównie
zanieczyszczeniami pochodz
ą
cymi z dalekiego transportu (emisje zanieczyszcze
ń
powietrza
aglomeracji
ś
l
ą
sko - krakowskiej). Zmiany chemizmu gleb, a tak
ż
e zagro
ż
enia ro
ś
lin,
szczególnie uprawnych wyst
ę
puj
ą
wzdłu
ż
szlaków komunikacyjnych (autostrada i droga
krajowa).
Mimo wzrostu jako
ś
ci paliw , zmian konstrukcyjnych silników , zmierzaj
ą
cych do
poprawy ich pracy i zmniejszenia zanieczyszcze
ń
, warunki uprawy gleb wyst
ę
puj
ą
ce w
bezpo
ś
rednim otoczeniu dróg odbiegaj
ą
znacznie od warunków naturalnych .
Spadek zawarto
ś
ci metali w glebie mo
ż
na wi
ą
za
ć
równie
ż
z gwałtownym spadkiem
emisji z zakładów metalowych
Ś
l
ą
ska. Huty Katowice i Huty im. T- Sendzimira.
Zagro
ż
eniem, które mo
ż
e spowodowa
ć
i powoduje bezpowrotne straty gleb jest
erozja. W przypadku tego rodzaju zagro
ż
enia mo
ż
na mówi
ć
wył
ą
cznie o wi
ę
kszej lub
mniejszej odporno
ś
ci gleb, wynikaj
ą
cej z ró
ż
nic składu mechanicznego. Przy tym, w
horyzoncie czasu praktycznie nie mo
ż
na mówi
ć
o mo
ż
liwo
ś
ci naturalnej regeneracji gleb.
Zatem problem ich ochrony ma szczególne znaczenie i wymaga szczególnego traktowania.
Na obszarze całej gminy wyst
ę
puj
ą
lokalnie przykłady wszystkich form erozji
glebowej. Niepokoj
ą
ce w tym zakresie zjawisko wyst
ą
piło równie
ż
przy budowie pola
golfowego (erozja wywołana procesem inwestycyjnym). Informacje i zalecenia dotycz
ą
ce
ochrony gleb ,w obszarach zagro
ż
onych erozj
ą
, zawarte s
ą
w miejscowym planie
zagospodarowania przestrzennego i dokumentach bazowych dla planu ( Ekofizjografia
gminy, Studium uwarunkowa
ń
i kierunków zagospodarowania ).
W północnej cz
ęś
ci gminy kilka sektorów obszaru Lasów Pa
ń
stwowych obj
ę
to
ochron
ą
.Utworzono lasy glebo- i wodochronne i prowadzi si
ę
tam specjaln
ą
gospodark
ę
le
ś
n
ą
.Działalno
ść
rolnicza ,prowadzona szczególnie na stokach ,stanowi równie
ż
przyczyn
ę
erozji glebowej . W celu zmniejszenia negatywnego oddziaływania rolnictwa zaleca si
ę
stosowanie odpowiednich technik uprawowych .
Najpowa
ż
niejsz
ą
form
ą
erozji wyst
ę
puj
ą
cej na terenie gminy jest erozja wywołana
czynnikami antropogenicznymi - gospodarcza i inwestycyjna działalno
ść
człowieka .
Eksploatacja surowców mineralnych spowodowała nie tylko utrat
ę
u
ż
ytkowej warto
ś
ci
gleb lecz równie
ż
degradacj
ę
całego
ś
rodowiska na obszarze swej działalno
ś
ci .Zjawisko to
rekompensowane jest poprzez rekultywacj
ę
. Wszystkie kopalnie działaj
ą
ce na tym terenie
maj
ą
wytyczony le
ś
ny kierunek rekultywacji .Jedynie dla nieczynnego obecnie kamieniołomu
Mi
ę
kinia -wschód uzyskano uzgodnienie na prowadzenie rekultywacji w kierunku rekreacji i
sportu .
22
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
3. Hydrografia
Wody powierzchniowe.
Prawie cała Gmina znajduje si
ę
w zlewniach rzek Rudawy i Sanki, na których
zlokalizowane s
ą
uj
ę
cia wody pitnej dla miasta Krakowa . Decyzjami O
Ś
.III.6210-1-29/96
z dnia 09.01.1997 r. i O
Ś
.III.6210-1-5/97 z dnia 15.04.1997 r. Wojewody Krakowskiego
wyznaczono strefy ochrony uj
ęć
na tych rzekach.
Odpływ wód z omawianego obszaru odbywa si
ę
w kierunku południowo wschodnim,
obszar gminy pokrywa sie
ć
cieków zasilaj
ą
cych Wisł
ę
przez jej lewobrze
ż
ne dopływy (potoki
Rudno, Sanka rzeka Rudawa). Najwi
ę
kszym dopływem Wisły jest płyn
ą
ca poza granicami
gminy Rudawa powstała z poł
ą
czenia Krzeszówki i Rudawki, płyn
ą
ca Rowem
Krzeszowickim z zachodu na wschód. Zbiera ona wody południkowych cieków Płaskowy
ż
u
Ojcowskiego, a tak
ż
e północnego skraju Grzbietu Tenczy
ń
skiego.
Rudawka odwadnia doliny Racławki i Szklarki poło
ż
one w północno-wschodniej
cz
ęś
ci gminy. Krzeszówka bior
ą
ca pocz
ą
tek na północ od Czatkowic zbiera wody Dulówki,
Filipówki, Mi
ę
kinki, Czernki i Eliaszówki odwadniaj
ą
cych południow
ą
cz
ęść
Płaskowy
ż
u
Ojcowskiego.
Na omawianym obszarze wyst
ę
puj
ą
działy wodne II i III rz
ę
du. Do stałych zbiorników
wodnych nale
żą
małe stawy na potokach Szklarka i Sanka, staw Wro
ń
ski w Tenczynku, staw
w nieczynnym kamieniołomie w Zalasie. Na Płaskowy
ż
u Sanki małe okresowe oczka wodne
wyst
ę
puj
ą
w zagł
ę
bieniach krasowych. Powszechnie na terenie Niecki Dulowskiej w
północno-wschodniej cz
ęś
ci obszaru oraz w lasach koło Tenczynka i Zalasu zaznaczaj
ą
si
ę
podmokło
ś
ci. Wyst
ę
puj
ą
te
ż
miejscami w dolinach Sanki i jej dopływów. Strefy te zwi
ą
zane
s
ą
głównie z płytko zalegaj
ą
cymi, nieprzepuszczalnymi osadami karbonu, miocenu i
czwartorz
ę
du, które wypełniaj
ą
obni
ż
enia tektoniczne. Niewielkie podmokło
ś
ci
powierzchniowe wyst
ę
puj
ą
w wi
ę
kszo
ś
ci dolin rzecznych, cz
ę
sto na miejscach dawnych
stawów rybnych, w strefach załama
ń
zboczy, zwłaszcza na ich przej
ś
ciach w dna dolinne
wyst
ę
puj
ą
wycieki i wysi
ę
ki.
Zlewnie Sanki i Rudawy charakteryzuje odpływ jednostkowy w granicach 6- 8 l/s
⋅
km2.
W lewobrze
ż
nych dopływach Wisły przewa
ż
a zasilanie gruntowe (liczne
ź
ródła), natomiast w
cz
ęś
ci prawobrze
ż
nej zasilanie powierzchniowe.
Generalnie re
ż
im cieków wyst
ę
puj
ą
cych na terenie gminy charakteryzuj
ą
:
przeci
ę
tne zasoby wodne,
du
ż
a bezwładno
ść
hydrologiczna, objawiaj
ą
ca si
ę
mniejsz
ą
i powolniejsz
ą
zmienno
ś
ci
ą
przepływów,
przewaga wezbra
ń
roztopowych nad letnimi,
małe nasilenie procesów erozji koryt.
Wody podziemne
Obszar obj
ę
ty arkuszem Krzeszowice charakteryzuje si
ę
bardzo ró
ż
norodnymi
i zło
ż
onymi warunkami hydrogeologicznymi. Wynika to ze skomplikowanej budowy
geologicznej, zró
ż
nicowania litofacjalnego utworów, silnego zaanga
ż
owania tektonicznego
oraz urozmaiconej morfologii. Wyst
ę
puj
ą
tutaj poziomy wodono
ś
ne od dewonu po
czwartorz
ę
d, o zró
ż
nicowanym rozprzestrzenieniu, mi
ąż
szo
ś
ci i wodono
ś
no
ś
ci. Najwi
ę
ksze
znaczenie maj
ą
wody poziomów: karbo
ń
skiego, jurajskiego, mioce
ń
skiego i
czwartorz
ę
dowego. Dzi
ę
ki korzystnym warunkom infiltracji i magazynowania wód w
uszczelnionych skałach retencja podziemna jest wyj
ą
tkowo du
ż
a , wskutek czego udział
odpływu podziemnego w ogólnym odpływie jest nie bardzo wysoki,a odpływ stosunkowo
wyrównany. Do
ść
du
ż
y spływ powierzchniowy nast
ę
puje jedynie po nawalnych opadach , a
wezbrania s
ą
na ogół krótkotrwałe. Ni
ż
ówki wyst
ę
puj
ą
stosunkowo rzadko , jednak gł
ę
bokie
ni
ż
ówki charakteryzuj
ą
si
ę
długim okresem trwania . Północno-wschodnia cz
ęść
Gminy
23
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
znajduje si
ę
w południowej cz
ęś
ci obszaru głównego zbiornika wód podziemnych
Cz
ę
stochowa (E) GZWP nr 326 .
GŁ
Ę
BOKO
Ś
CI PIERWSZEGO POZIOMU WODONO
Ś
NEGO
Gł
ę
boko
ść
wyst
ę
powania pierwszego zwierciadła wody w m p.p.t.
Gł
ę
boko
ść
0 - 3 m. Wody na tej gł
ę
boko
ś
ci wyst
ę
puj
ą
we wszystkich dolinach
rzecznych oraz w strefie wyst
ę
powania glin, w obr
ę
bie piasków wodnolodowcowych i
cienkich pokryw piasków eolicznych (obszar Niecki Dulowskiej, okolice Tenczynka i
Nawojowej Góry).
Gł
ę
boko
ść
3 - 10 m. Strefa
ś
redniej gł
ę
boko
ś
ci pierwszego zwierciadła wody
obejmuje obszary pokryw lessowych w dnie Rowu Krzeszowickiego, pokryw deluwialnych u
stóp wzgórz zr
ę
bowych, pokryw piasków wodnolodowcowych, eolicznych i glin.
Gł
ę
boko
ść
5 - 20 m i gł
ę
biej. Najwi
ę
ksze gł
ę
boko
ś
ci wyst
ę
powania pierwszego
poziomu wody stwierdzono w strefach mi
ąż
szych pokryw lessowych i piaszczystych,
zalegaj
ą
cych na zr
ę
bach tektonicznych oraz w obr
ę
bie samych odpreparowanych zr
ę
bów,
zbudowanych gównie z utworów jury i triasu oraz skal starszych - dotyczy to Płaskowy
ż
u
Ojcowskiego i Grzbietu Tenczy
ń
skiego.
PI
Ę
TRA WODONO
Ś
NE
Na omawianym obszarze mo
ż
na wyró
ż
ni
ć
kilka pi
ę
ter wodono
ś
nych. Najstarsze to
dewo
ń
skie pi
ę
tro wodono
ś
ne, ograniczone do obszaru antykliny D
ę
bnika na północ od
Krzeszowic. s
ą
to wody szczelinowe i szczelinowo-krasowe wypływaj
ą
ce w
ź
ródłach w
dolinach Czernki i Racławki.
Wody dolnokarbonskie zwi
ą
zane s
ą
z w
ę
glanowymi utworami z okolic Czatkowic,
gdzie znajduj
ą
si
ę
obfite
ź
ródła zaopatruj
ą
ce w wod
ę
Krzeszowice. .
Wody górnokarbo
ń
ski
ę
wyst
ę
puj
ą
głównie w rejonie Tenczynka i Rudna, nie s
ą
jednak szczegółowo rozpoznane i wykorzystywane.
Wody permskie wyst
ę
puj
ą
w okolicy Zalasu. Nawiercono je podczas eksploatacji
porfiru w lakkolicie zalaskim. S
ą
to wody szczelinowe o bardzo malej zasobno
ś
ci i niewielkim
zasi
ę
gu powierzchniowym.
Wody jurajskiego pietra wodono
ś
nego s
ą
bardzo rozpowszechnione; stanowi
ą
go
dwa poziomy wodono
ś
ne, z których podstawowe znaczenie ma górnojurajski, podrz
ę
dne
ś
rodkowojurajski. Poziom górnojurajski rozwini
ę
ty jest w wapieniach skalistych, płytowych i
grubolawicowych, zasilanych bezpo
ś
rednio wodami atmosferycznymi infiltruj
ą
cymi w gł
ą
b na
wychodniach tych skal. Reprezentuje typowe wody krasowo-szczelinowe. W zr
ę
bach
zwierciadło wody ma zwykle charakter swobodny, w rowach tektonicznych jest napi
ę
te, co
spowodowane jest pokryw
ą
osadów kredy lub miocenu. Pi
ę
tro jurajskie wyst
ę
puje gównie na
obszarze Grzbietu Tenczy
ń
skiego oraz we wschodnich fragmentach Płaskowy
ż
u
Ojcowskiego, a tak
ż
e w utworach jury pogrzebanych w rowach tektonicznych. Z pi
ę
trem tym
wi
ąż
e si
ę
wyst
ę
powanie licznych
ź
ródeł, zwykle o malej wydajno
ś
ci. cz
ę
sto okresowo
czynnych oraz wywierzysk. W Nawojowej Górze woda z poziomu jurajskiego, uj
ę
ta studni
ą
wiercon
ą
, wykorzystywana jest na potrzeby rozlewni. Utwory jury buduj
ą
zwykle obszary
najwy
ż
ej poło
ż
one i s
ą
strefami zasilania zbiorników wód podziemnych, które cz
ęś
ciowo
znajduj
ą
si
ę
pod nimi i w ich bezpo
ś
rednim s
ą
siedztwie.
Kredowe pi
ę
tro wodono
ś
ne jest bardzo słabo rozpoznane ze wzgl
ę
du na niewielki
jego zasi
ę
g - rów krzeszowicki (rejon Krzeszowic).
Pi
ę
tro mioce
ń
skie. Wody tego pietra zwi
ą
zane s
ą
z poziomem gipsono
ś
nym rowu
krzeszowickiego, zalegaj
ą
cym tutaj bardzo płytko. Wody te s
ą
silnie zmineralizowane i
eksploatowane w Krzeszowicach.
Wody czwartorz
ę
dowe wi
ążą
si
ę
z utworami piaszczysto-
ż
wirowymi, wyst
ę
puj
ą
cymi
dolinach rzek. Wodono
ś
ne s
ą
równie
ż
piaski wodnolodowcowe, piaski eoliczne, a tak
ż
e
lessy powszechnie wyst
ę
puj
ą
ce na Grzbiecie Tenczy
ń
skim i w obni
ż
eniach morfologicznych
o zało
ż
eniach tektonicznych, gdzie pod
ś
cielone s
ą
nieprzepuszczalnymi osadami miocenu.
Charakteryzuj
ą
si
ę
wysok
ą
mineralizacj
ą
(0,18-3,66 g/dm
3
) , zwi
ę
kszon
ą
zawarto
ś
ci
ą
ż
elaza
(5,0-15,0 mg/dm
3
i wi
ę
cej) i manganu; zanieczyszczone s
ą
równie
ż
bakteriologicznie, co w
24
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
du
ż
ej mierze spowodowane jest czynnikami antropogenicznymi. Wody tarasów wy
ż
szych
maj
ą
korzystniejsze parametry i mog
ą
by
ć
wykorzystywane przewa
ż
nie bez uzdatniania.
Ź
ródła .
Na obszarze gminy Krzeszowice powszechnie wyst
ę
puj
ą
ź
ródła descensyjne
(zst
ę
puj
ą
ce). Spotykane s
ą
ró
ż
ne ich rodzaje - warstwowe, szczelinowe, krasowe i
uskokowe. Najcz
ęś
ciej maja one charakter mieszany, z przewag
ą
szczelinowo-krasowych i
krasowo-uskokowych.
Ź
ródła warstwowe wyst
ę
puj
ą
głównie w utworach czwartorz
ę
dowych
(piaski, lessy) na zboczach dolin rzecznych.
Ź
ródła szczelinowe przewa
ż
aj
ą
w obr
ę
bie
wychodni zwi
ę
złych skał starszego, podtrzeciorz
ę
dowego podło
ż
a.
Ź
ródła krasowe s
ą
bardzo liczne, zwi
ą
zane z powszechnie wyst
ę
puj
ą
cymi skałami w
ę
glanowymi jury, triasu,
karbonu i dewonu.
Ź
ródła uskokowe s
ą
rzadsze, zwi
ą
zane ze strefami uskokowymi
obrze
ż
aj
ą
cymi rowy tektoniczne. wydajno
ś
ci
ź
ródeł s
ą
zró
ż
nicowane. W przypadku
ź
ródeł
krasowych ze wschodnich obrze
ż
y omawianego obszaru waha si
ę
ona od 3,2 do 21,4 I/s.
Obfite
ź
ródła szczelinowe wód karbo
ń
skich w Czatkowicach maja wydajno
ść
do 60 I/s.
Najwi
ę
ksze czynne obecnie wywierzyska wyst
ę
puj
ą
w dolinie Sanki.
17.
Ź
ródła zagro
ż
e
ń
ilo
ś
ciowych i jako
ś
ciowych wód
powierzchniowych i podziemnych.
Wody podziemne.
Wyst
ę
puj
ą
ce w granicach gminy zbiorniki wód podziemnych s
ą
na ogół mało odporne
na zanieczyszczenia.
Najbardziej podatnymi na zanieczyszczenie s
ą
zbiorniki jurajskie. Powodem tego jest
szczelinowa budowa utworów, w których zalegaj
ą
oraz wychodnie na powierzchni. Jako
ść
wód podziemnych w skałach w
ę
glanowych jest zazwyczaj bardzo dobra. Na terenie gminy
Krzeszowice s
ą
to wody nie wymagaj
ą
ce uzdatniania, mieszcz
ą
ce si
ę
na pograniczu klas la i
Ib (wg, klasyfikacji PIO
Ś
), niemniej jednak s
ą
to zbiorniki mało odporne na wnikanie
zanieczyszcze
ń
i st
ą
d łatwo mo
ż
e dochodzi
ć
do degradacji jako
ś
ci wód podziemnych.
Obecno
ść
zwi
ą
zków azotu w wodach pochodz
ą
cych z tych utworów w s
ą
siedztwie gminy
Krzeszowice wi
ą
zane jest głównie z nieuporz
ą
dkowan
ą
gospodark
ą
ś
ciekow
ą
. Zbiorniki
jurajskie nale
ż
y uzna
ć
za zagro
ż
one w bardzo wysokim stopniu. Zanieczyszczenie wód
zbiorników jurajskich mo
ż
e poci
ą
ga
ć
za sob
ą
to ,
ż
e zanieczyszczenie mo
ż
e obj
ąć
tak
ż
e
inne zbiorniki wód podziemnych.
W wysokim stopniu zagro
ż
ony jest zbiornik triasowy, zbudowany z w
ę
glanowych skał
wapienia muszlowego. Oprócz zanieczyszcze
ń
antropogenicznych w wodach zbiornika,
wyst
ę
puj
ą
ce w dolomitach kruszcono
ś
nych rudy cynku i ołowiu, eksploatowane niegdy
ś
w
obszarze jego wyst
ę
powania, mog
ą
by
ć
przyczyn
ą
naturalnych, lokalnych podwy
ż
szonych
koncentracji np. magnezu, siarczanów i niektórych metali.
W wysokim stopniu zagro
ż
ony jest równie
ż
tak
ż
e zbiornik szczelinowo krasowy dolno
karbo
ń
sko - dewo
ń
ski. Zagro
ż
enie zbiornika pozostaj
ą
cego w kontakcie hydraulicznym ze
zbiornikiem jurajskim wynika z mo
ż
liwo
ś
ci migracji zanieczyszcze
ń
.
Zbiornik permski (w porfirach) wyst
ę
puj
ą
cy na znacznym obszarze pod przykryciem
utworów wapienno -marglistych jest uznawany za podatny na zanieczyszczenie, ale
ś
rednio
zagro
ż
ony. Pozostałe zbiorniki wód podziemnych, tzn.: czwartorz
ę
dowe i górnokarbo
ń
skie
s
ą
ś
rednio zagro
ż
one. W przypadku zbiorników czwartorz
ę
dowych, zbudowanych ze skał
klastycznych o du
ż
ej porowato
ś
ci ich nieco wi
ę
ksza odporno
ść
na zanieczyszczenia wynika
z wi
ę
kszej zdolno
ś
ci sorpcyjnej domieszek ilastych ni
ż
w przypadku skał szczelinowych.
Ponadto s
ą
one cz
ęś
ciowo izolowane przez nadkład skał gliniastych. Podobnie ma si
ę
rzecz
25
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
ze zbiornikami karbo
ń
skimi, które dodatkowo s
ą
na du
ż
ych obszarach przykryte młodszymi
osadami (jury i czwartorz
ę
du).
W wysokim stopniu zagro
ż
onymi i podatnymi na zanieczyszczenie s
ą
wody
mineralne ujmowane z utworów czwartorz
ę
dowych w Rowie Krzeszowickim.
Ź
ródłem
zanieczyszcze
ń
mog
ą
by
ć
; zabudowa miejska, zakłady przemysłowe.
ZBIORNIK TRIASOWY.
Zbiornik triasowy jest słabo rozpoznany je
ś
li chodzi o jego własno
ś
ci
hydrogeologiczne. Szczelinowo - krasowy charakter zbiornika triasowego powoduje du
żą
jego podatno
ść
na zanieczyszczenia z powierzchni terenu oraz pochodz
ą
ce z s
ą
siaduj
ą
cych
z nim zbiorników.
ZBIORNIK PERMSKI.
Skład chemiczny wód podziemnych w porfirach był badany przy okazji rozpoznania
warunków hydrogeologicznych w otoczeniu kamieniołomu w Zalasie. Jako
ść
omawianych
wód podziemnych obni
ż
aj
ą
zwi
ę
kszone koncentracje zwi
ą
zków azotowych. Wykazano,
ż
e
zwi
ą
zki azotu wnikaj
ą
do porfirów wraz z wodami powierzchniowymi, zanieczyszczonymi
ś
ciekami bytowymi. Szczelinowy charakter zbiornika permskiego sprawia,
ż
e jest on podatny
na wnikanie zanieczyszcze
ń
, które mog
ą
si
ę
stosunkowo szybko przemieszcza
ć
systemami
szczelin.
Wody powierzchniowe.
Teren gminy niemal w cało
ś
ci nale
ż
y do zlewni Rudawy i Sanki. Na zachodzie od
Woli Filipowskiej za przysiółkiem Stara Wola znajduj
ą
si
ę
ź
ródła potoku Chechło, który
odwadnia jedynie niewielki fragment obszaru gminy. Dorzecze Rudawy obejmuje północn
ą
i
ś
rodkow
ą
cz
ęść
gminy. W jego skład wchodz
ą
potoki: Czubrówka, Rudawka, Krzeszówka,
Mi
ę
kinka, Dulówka, Filipówka, Szklarka. Eliaszówka oraz 6 mniejszych potoków bez nazwy,
Od południa płyn
ą
tylko niewielkie cieki w rejonie Tenczynka-Dorzecze Sanki na terenie
gminy obejmuje tylko jej obszar
ź
ródliskowy w rejonie wsi Zalas. Sanka i Frywałd. Sanka
odwadnia le
żą
cy na północ od niej garb Tenczy
ń
ski.
Na terenie gminy monitorowane s
ą
wody Krzeszówki (non) i Rudawki (III klasa
czysto
ś
ci). O ich klasie czysto
ś
ci decyduje przede wszystkim zanieczyszczenie
bakteriologiczne. Pozostałe cieki nie zostały obj
ę
te pomiarami czysto
ś
ci. Rodzaj
zanieczyszcze
ń
(zawarto
ść
azotu azotynowego oraz stan sanitarny) wskazuje na ich
pochodzenie . Przyczyn
ą
tego jest głównie brak skanalizowania niektórych obszarów gminy
oraz nieuregulowana gospodarka wodno-
ś
ciekowa .
26
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
18 . Pobory wody dla celów komunalnych i przemysłowych
Zapotrzebowanie na wod
ę
zaspakajaj
ą
nast
ę
puj
ą
ce uj
ę
cia zlokalizowane na
terenie gminy , administrowane przez spółk
ę
Wodoci
ą
gi i Kanalizacja sp. z o.o. :
Tabela
Uj
ę
cia wód podziemnych i powierzchniowych
Uj
ę
cia podziemne (studnie wiercone o gł
ę
boko
ś
ci pow. 20m)
Uj
ę
cie
(obsługiwany wodoci
ą
g)
|Nr decyzji
Qd max
[m3/d]
(z
Decyzji)
Produkcja
wody do celów
komunalnych
[m3/d]
Produkcja
wody do celów
przemysłowych
[m3/d]
Sanka
(Sanka, Frywałd,
Baczyn)
OS.III.6210-1-22/97
260
170
-
Siedlec
(Siedlec)
OS.62103-11/99/kw
330
130
-
Pary
ż
(Nowa Góra, Ostr
ęż
nica,
Łany)
OS.III.6210-1-35/97
628
448
-
Grójec
(Zalas)
O
Ś
LiR.V.6223/04/2002
370
190
-
Rudno
(Rudno)
OS.VII. 7211-1-14/88
240
76
-
Filipowice
(Filipowice, Wola
Filipowska)
OS.III.6210-1-75/98
530
455
-
Uj
ę
cia powierzchniowe (
ź
ródła stokowe)
Sanka Głuchówki
(Głuchówki)
OS.62231/11/2000/kw
41.6
24
-
Paczółtowice
(Paczółtowice, D
ę
bnik,
ś
ary)
OS.62231/9/2000/kw
250
198
-
Pary
ż
(Nowa Góra- Pary
ż
)
OS.62230/19/2/01/kw
12
10
-
Nowa Góra
(Nowa Góra - Mi
ę
kinia)
OS.62231/17/2/2000/k
w
384
158
-
Czatkowice
Wodoci
ą
g grupowy
Krzeszowice
(Krzeszowice, Tenczynek,
Nawojowa Góra)
OS.III.6210-1-78/98
6120
4295
308
27
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
Ponadto na terenie wsi Czerna funkcjonuj
ą
spółki wodne zarz
ą
dzaj
ą
ce ni
ż
ej
wymienionymi uj
ę
ciami i lokalnymi wodoci
ą
gami :
1.spółka wodna „Południe”- pozwolenie wodno-prawne: decyzja nr
OS.62231/3/2/2000/KW Starosty Krakowskiego z dnia 05.12.2000 r. ; max. pobór :
233,00 m³/dob
ę
,
2. spółka wodna „Skała I” - pozwolenie wodno-prawne: decyzja nr
OS.62230/16/2/01/KW Starosty Krakowskiego z dnia 31.10.2001 r. ; max. pobór :
15,00 m³/dob
ę
,
3. spółka wodna „Wzgórze I” - pozwolenie wodno-prawne : decyzja nr
OS.62230/17/2/01/KW Starosty Krakowskiego z dnia 25.10.2001 r. ; max pobór :17
m³/dob
ę
,
4. spółka wodna „Skała” - pozwolenie wodno-prawne: decyzja nr
OS.62230/14/2/02/MP Starosty Krakowskiego z dnia 16.10.2002 r.; max. pobór :43
m³/dob
ę
,
5. spółka wodna „Pod Buczyn
ą
” - w trakcie uzgodnie
ń
prawnych ,
6. spółka wodna „Wzgórze II” - w trakcie uzgodnie
ń
prawnych ,
7. uj
ę
cie dla Domu Pomocy Społecznej w Czernej – pozwolenie wodno-prawne
:decyzja nr OS.62230/11/03/MP Starosty Krakowskiego z dnia 19.11.2003 r.;
ś
redni
pobór : 20,0 m³/dob
ę
,
8. ujecie dla klasztoru o.o. Karmelitów Bosych w Czernej - brak pozwolenia wodno-
prawnego .
Do celów socjalno-bytowych wykorzystywana jest woda ze studni zlokalizowanej na
terenie Kopalni Porfiru Zalas w miejscowo
ś
ci Zalas - pozwolenie wodno-prawne dla Kopal
ń
Porfiru i Diabazu sp. z o.o. w Krzeszowicach , decyzja nr
Ś
R.IV.6811/1-1/02 Wojewody
Małopolskiego z dnia 10.04.2002 r.; max. pobór : 50m³/dob
ę
, jak równie
ż
woda podziemna z
utworów jurajskich ze studni gł
ę
binowej na terenie Pracowniczego Ogrodu Działkowego
„Skałki” Enklawa B w miejscowo
ś
ci Tenczynek - pozwolenie wodno -prawne dla Prezesa
Polskiego Zwi
ą
zku Działkowców – Okr
ę
gowego zarz
ą
du Małopolski w Krakowie , decyzja nr
OS.62230/12/2/02/MP Starosty Krakowskiego z dnia 30.07.2002 r. w ilo
ś
ci nie
przekraczaj
ą
cej 48,0 m³/dob
ę
.
Wykorzystanie wody do celów przemysłowych :
•
Kopalnia Wapienia Czatkowice - decyzja nrO
Ś
.III.6210-1-3/96 Wojewody
Krakowskiego z dnia 15.03.1996 r. na pobór wody z potoku Krzeszówka , w
ilo
ś
ci nieprzekraczaj
ą
cej 13,0 l/s ,
•
Przedsi
ę
biorstwo Stalowych Konstrukcji Elektroenergetycznych ELBUD w Krakowie -
Wydział
ś
elbetów i Strunobetonów w Krzeszowicach ul. Zielona 7 –
decyzja nr OS.III.6210-1-63/98 Wojewody Krakowskiego z dnia 12.08.1998 r. na
pobór wody z potoku Dulówka , w ilo
ś
ci nie przekraczaj
ą
cej 90 m³/dob
ę
•
Produkcja i Hodowla Ro
ś
lin Ogrodniczych sp. zo.o. w Krzeszowicach - decyzja
nr OS.62230/1/01/KW Starosty Krakowskiego z dnia 17.01.2001 r. na pobór
wody z uj
ę
cia dennego na rzece Krzeszówka dla potrzeb technologicznych , w
ilo
ś
ci nie przekraczaj
ą
cej : 1080 m³/dob
ę
,
Wykorzystanie wody do celów produkcyjnych – rozlewni :
1. Kopalnia Wapienia Czatkowice sp. z o.o w Krzeszowicach – decyzja nr
OS.III.6210-1-3/99 Wojewody Małopolskiego z dnia 23.07.1999 r. na pobór w
ilo
ś
ci nie przekraczaj
ą
cej 32,0 m³/dob
ę
,
2. EDEN Springs Zakład Pracy Chronionej w Krzeszowicach - decyzja nr
OS.62230/16/03/MP Starosty Krakowskiego z dnia 19.12.2003 r. na pobór w
celu znaczeniu produkcji (butelkowania ) wody , w ilo
ś
ci nie przekraczaj
ą
cej 670,0
28
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
m³/dob
ę
,
3. firma Produkcyjno-Handlowa Olech & Olech Nawojowa Góra - decyzja Starosty
Krakowskiego na pobór wody dla potrzeb wytwórni wód gazowanych .
19. Charakterystyka elementów przyrody o
ż
ywionej
Gmina Krzeszowice jest obszarem bardzo interesuj
ą
cym z uwagi na
ś
rodowisko
naturalne. Znaczna cz
ęść
jej powierzchni obj
ę
ta jest ochron
ą
prawn
ą
(ok.47% )
,ustanowiono tu 3 rezerwaty przyrody - Dolina Racławki i Dolina Eliaszówki poło
ż
one w
obr
ę
bie Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie , oraz rezerwat Dolina Potoku Rudno
poło
ż
ony w obr
ę
bie Rudnia
ń
skiego Parku Krajobrazowego ; 3 parki krajobrazowe - Dolinki
Krakowskie obejmuj
ą
cy północn
ą
cz
ęść
gminy Krzeszowice , Tenczy
ń
ski Park Krajobrazowy
obejmuj
ą
cy południow
ą
cz
ęść
gminy oraz Rudnia
ń
ski Park ; pomniki przyrody o
ż
ywionej
( obecnie 67 sztuk ) i nieo
ż
ywionej (1 sztuka ) oraz trzy stanowiska dokumentacyjne .
Ś
wiat ro
ś
linny .
Szata ro
ś
linna obszaru charakteryzuje si
ę
du
ż
ym urozmaiceniem typowym
dla jury Krakowsko - Wielu
ń
skiej. Ro
ś
linno
ść
tu wyst
ę
puj
ą
c
ą
podzieli
ć
mo
ż
na na :
zbiorowiska le
ś
ne;
ro
ś
linno
ść
kserotermiczna. naskalna i murawowa
ro
ś
linno
ść
ł
ą
kowa.
W
ś
rodowisku naturalnym zachowały si
ę
gatunki rozwijaj
ą
ce si
ę
na wielkich
masywach skalnych i skalistych zboczach dolin Jurajskich. Z uwagi na niedost
ę
pno
ść
zbiorowiska te zachowały si
ę
w niezłym stanie. Ro
ś
linno
ść
na terenie gminy jest do
ść
zró
ż
nicowana i tworzy skomplikowane struktury przestrzenne.
Na obszarach pól uprawnych wyst
ę
puj
ą
zbiorowiska chwastów polnych. Osobn
ą
grup
ą
s
ą
zbiorowiska naskalne, powstałe wtórnie na miejscu lasów, w wyniku wypasu.
Powstały tam ziołoro
ś
la bogate w gatunki zbiorowiska ciepłolubne. Zbiorowiska te obfituj
ą
m.
in. w rzadkie gatunki motyli. Obecnie zbiorowiska kserotermiczne znajduj
ą
si
ę
w silnym
regresie. Na skutek zaprzestania u
ż
ytkowania gospodarczego ulegaj
ą
zarastaniu przez
zaro
ś
la krzewiaste, jako stadium prowadz
ą
ce do powrotu w te miejsca zbiorowisk le
ś
nych.
Ł
ą
ki wilgotne dawniej dominuj
ą
ce w dnach dolin rzecznych, obecnie wyst
ę
puj
ą
na
znacznie mniejszych powierzchniach. Odznaczaj
ą
si
ę
one bogactwem gatunkowym i
obecno
ś
ci
ą
ro
ś
lin rzadkich. Najbardziej rozpowszechnione s
ą
ł
ą
ki mietlicowe. Na
pozostałych obszarach ł
ą
ki wyst
ę
puj
ą
nielicznie, dominuj
ą
ł
ą
ki
ś
wie
ż
e nale
żą
ce do
rajgrasowych.
Biocenozy le
ś
ne
Lasy stanowi
ą
37% ogólnej powierzchni gminy. Du
ż
e kompleksy le
ś
ne zachowały si
ę
w dolinie potoku Racławki oraz mi
ę
dzy dolin
ą
Szklarki, Racławki i Eliaszówki. Znaczne
obszary zaj
ę
te przez lasy znajduj
ą
si
ę
na Garbie Tenczy
ń
skim. Pokrywaj
ą
du
ż
e obszary w
rejonie Tenczynka, Nied
ź
wiedziej Góry i obni
ż
enia Dulowskiego. Pierwotne kompleksy le
ś
ne
stanowi
ą
jedynie małe enklawy w
ś
ród tych lasów. Stwierdzono je w dolinie Racławki i
Eliaszówki na Garbie Tenczy
ń
skim i Nied
ź
wiedziej Górze, Dubiu i Nawojowej Góry.
Kompleks poło
ż
ony w okolicach Dubia obejmuje zbocza doliny Racławki oraz
wzgórze mi
ę
dzy dolinami Racławki i Szklarki. Wyst
ę
puj
ą
tu lasy bukowe z jodł
ą
i bory
mieszane. Zachował si
ę
tu naturalny układ przestrzenny zbiorowisk charakterystyczny dla
dolin jurajskich. Kompleks le
ś
ny w Nawojowej Górze obejmuje bory sosnowe na piaskach,
bory mieszane na podło
ż
u lessowym oraz buczyny górskie rosn
ą
ce na skalistych
wzgórzach.
29
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
W
ś
rodowisku naturalnym zachowały si
ę
gatunki rozwijaj
ą
ce si
ę
na wielkich
masywach skalnych i skalistych zboczach dolin Jurajskich. Z uwagi na niedost
ę
pno
ść
zbiorowiska te zachowały si
ę
w niezłym stanie.
Spo
ś
ród zbiorowisk le
ś
nych, najbardziej rozpowszechnione s
ą
fitocenozy gr
ą
du.
Zajmuj
ą
one strome, cz
ę
sto skaliste zbocza dolin jurajskich oraz cieniste ich dna. W runie
rosn
ą
liczne gatunki chronione. Zbli
ż
one do gr
ą
dów siedliska zajmuj
ą
połacie buczyny
karpackiej.
Ogólny stan zdrowotny lasów jest dobry, nie wida
ć
istotnych zagro
ż
e
ń
dla ci
ą
gło
ś
ci
lasu, nie ma te
ż
masowego wypadania gatunków niezgodnych z siedliskiem . Powstaj
ą
ce w
drzewostanie luki s
ą
zarastane przez naturalne odnowienia gatunków le
ś
nych .
Tereny zieleni w mie
ś
cie.
Obszarom zabudowy tradycyjnie towarzysz
ą
charakterystyczne zbiorowiska
ro
ś
linno
ś
ci segetalnej i ruderalnej. Obrazu szaty ro
ś
linnej dopełniaj
ą
zespoły zieleni
urz
ą
dzonej.
Ziele
ń
urz
ą
dzona - s
ą
to obszary ró
ż
nej wielko
ś
ci i rangi stworzone przez człowieka.
Znaczenie tych obszarów jest wielorakie. Tereny zieleni urz
ą
dzonej kształtuj
ą
warunki
przestrzenne i zdrowotne
ż
ycia w Gminie, modyfikuj
ą
klimat lokalny, wpływaj
ą
na walory
estetyczne krajobrazu, s
ą
miejscem wypoczynku i rekreacji dla mieszka
ń
ców. Stara,
zabytkowa ziele
ń
, kształtowana wraz z rozwojem Gminy posiada - wraz z architektur
ą
, której
towarzyszy - walor historyczny.
W mie
ś
cie znajduj
ą
si
ę
4 ogrody działkowe ,a na terenie gminy s
ą
2 takie obszary.
Ziele
ń
urz
ą
dzon
ą
na terenie miasta Krzeszowice stanowi
ą
:
zabytkowy park pałacowy o pow. 12,00 ha
Park Bogackiego o pow. 0,73 ha ,
Park Zofii o pow. ok. 0,80 ha ,
tzw. Dzikie Planty o pow. 1,70 ha ,
ziele
ń
osiedlowa , przydro
ż
na , znaczne powierzchnie zieleni nieurz
ą
dzonej
.
Ziele
ń
urz
ą
dzon
ą
na terenie gminy stanowi rynek o pow. ok.0,40 ha w
miejscowo
ś
ci Nowa Góra oraz ziele
ń
przydro
ż
na i ogrodów przydomowych
.W projekcie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
wprowadza si
ę
nowe obszary zieleni nieurz
ą
dzonej , natomiast na terenie
miasta nie b
ę
d
ą
powstawały nowe obszary zieleni urz
ą
dzonej ( za wyj
ą
tkiem
obszarów stanowi
ą
cych ogrody przydomowe ) .
Zgodnie z projektem planu , ziele
ń
nieurz
ą
dzona to obszary o szczególnym
znaczeniu przyrodniczym , pełni
ą
ca wa
ż
n
ą
rol
ę
poł
ą
cze
ń
w systemie w
ę
złów i
korytarzy ekologicznych.
S
ą
to najcz
ęś
ciej tereny otwarte , niezainwestowane , tylko cz
ęś
ciowo
u
ż
ytkowane rolniczo jako ł
ą
ki i pastwiska , poło
ż
one np. wzdłu
ż
cieków
wodnych , obejmuj
ą
ce zalesienia i zadrzewienia
ś
ródpolne, cz
ę
sto pełni
ą
ce
funkcj
ę
izolacyjn
ą
od intensywnego zagospodarowania . W celu ochrony tych
obszarów wprowadza si
ę
zakaz realizacji nowych obiektów kubaturowych w
terenach tego u
ż
ytkowania .
Jako dopuszczalne na tych terenach ustala si
ę
mo
ż
liwo
ść
realizacji :
1. dolesie
ń
,
2. ogólnodost
ę
pnych , niekubaturowych urz
ą
dze
ń
sportu i rekreacji ,
3. doj
ść
pieszych , dojazdów niewydzielonych i zatok postojowych oraz
ś
cie
ż
ek rowerowych
,
4. sieci i urz
ą
dze
ń
infrastruktury technicznej .
30
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
Ś
wiat zwierz
ą
t
Fauna na obszarze gminy jest bardzo bogato reprezentowana przez liczne gatunki ssaków,
płazów, ptaków i owadów. Zamieszkuj
ą
tu liczne gatunki nietoperzy (podkowiec mały i
du
ż
y, gacek wielkouch, mopek, nocki : du
ż
y, orz
ę
siony, łydkowaty i rudy; mroczek rudy,
posrebrzany i pozłocisty.), gatunki rzadkie i chronione ptaków (puchacz, puszczyk, sowy:
uszata, płomykówka i pójd
ź
ka, myszołów włochaty, goł
ą
b siniak, trzcinniczek, zimorodek
i inne). Z wyst
ę
puj
ą
cych tu gadów na uwag
ę
zasługuj
ą
: padalec zwyczajny, zaskroniec
zwyczajny, jaszczurka zwinka i
ż
yworodna oraz gniewosz plamisty. W
ś
ród płazów
mo
ż
na wymieni
ć
traszk
ę
zwyczajn
ą
i grzebieniast
ą
, ropuch
ę
zwyczajn
ą
i paskówk
ę
oraz
ż
aby: zielon
ą
, trawn
ą
i
ś
mieszk
ę
oraz kumaka nizinnego i górskiego. W potokach
wyst
ę
puj
ą
pstr
ą
gi strumieniowe, głowacze i strzeble potokowe.
20. Formy ochrony przyrody.
W gminie Krzeszowice rezerwaty przyrody zajmuj
ą
ł
ą
cznie ok. 605 ha .Le
żą
ce na
omawianym terenie rezerwaty przyrody to:
Dolina Racławki (najwi
ę
kszy w powiecie krakowskim) i Dolina Eliaszówki poło
ż
one w obr
ę
bie
Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie, oraz rezerwat Dolina Potoku Rudno
poło
ż
ony w obr
ę
bie Rudnia
ń
skiego Parku Krajobrazowego.
Rezerwat Dolina Racławki. Poło
ż
ony pomi
ę
dzy Dubiem a Paczółtowicami teren o
powierzchni 473,92 ha, utworzony w 1989 roku. Rezerwat krajobrazowy, cz
ęś
ciowy.
Przedmiotem ochrony s
ą
tu : naturalne lasy bukowe, murawy i zaro
ś
la kserotermiczne.
Rezerwat Dolina Eliaszówki. Poło
ż
ony pomi
ę
dzy Czern
ą
a Paczółtowicami. Powierzchnia
108,22 ha, utworzony w 1989 roku. Jest to rezerwat le
ś
ny, cz
ęś
ciowy. Chronione na tym
terenie s
ą
zespoły buczyny karpackiej i ciepłolubnej, gr
ą
du, ł
ę
gu olszowo – jesionowego.
Widoczne s
ą
tu ciekawe formy skalne.
Rezerwat Potoku Rudno. Teren rezerwatu w gminie Krzeszowice obejmuje powierzchni
ę
68,74 ha. Utworzono go w 2001 roku. Rezerwat krajobrazowy, cz
ęś
ciowy. Ochron
ą
obj
ę
te s
ą
tu dobrze zachowane, zró
ż
nicowanych zbiorowiska le
ś
ne.
Rezerwaty przyrody na terenie gminy Krzeszowice (2003) *
Lp.
Gmina
Nazwa
rezerwatu
Pow.
rezerwatu
w ha
Rodzaj
rezeratu
Przedmiot ochrony
Nr wojewódzki
Krzeszowice,
Dolina
Racławki
473,92
Le
ś
ny
Dolina rzeki z wychodniami skał
jurajskich, naturalne zespoły lasu
bukowego, ro
ś
linno
ść
naskalna
39
Krzeszowice
Dolina
Eliaszówki
109,57
Le
ś
ny
Zespoły: buczyny karpackiej
i ciepłolubnej,
gr
ą
du,
ł
ę
gu
olszowo-jesionowego
oraz
urozmaicone
formy
skał
wapiennych
67
Krzeszowice,
Czernichów,
Alwernia
3
Dolina Potoku
Rudno
95,94
Le
ś
ny
Zbiorowiska ł
ę
gu olszowego i olsu
oraz stanowiska geologiczne
starego kamieniołomu
79
*Rezerwatami zarz
ą
dza Nadle
ś
nictwo Krzeszowice
Parki krajobrazowe to obszary obj
ę
te ochron
ą
ze wzgl
ę
du na cenne warto
ś
ci głównie
przyrodnicze oraz historyczne lub kulturowe. W zró
ż
nicowanym
ś
rodowisku przyrodniczym
gminy Krzeszowice istniej
ą
warunki przyrodnicze, kulturowe, edukacyjne, historyczne i inne,
które zadecydowały, i
ż
na ok. 60% obszaru gminy wyznaczono granice a
ż
trzech odr
ę
bnych
parków krajobrazowych.
31
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
Parki krajobrazowe usytuowane na obszarze gminy Krzeszowice wchodz
ą
w skład
Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych ( powierzchnia na terenie gminy 9 141,8 ha –
65,6%). S
ą
to nast
ę
puj
ą
ce jednostki:
Dolinki Krakowskie (powierzchnia w granicach gminy - 4986,0 ha – 35,8%) -
obejmuj
ą
cy oprócz północnej cz
ęś
ci gminy Krzeszowice cz
ęś
ci obszarów z
s
ą
siednich gmin -Zabierzów. Wielka Wie
ś
i Jerzmanowice – Przeginia),
Park Tenczy
ń
ski (powierzchnia w granicach gminy - 3 803,4 ha – 27,3%) -
obejmuj
ą
cy południow
ą
cz
ęść
gmin Krzeszowice i Zabierzowa oraz fragment
północno -zachodni gminy Liszki,
Park Rudnia
ń
ski (powierzchnia w granicach gminy – 352,4 ha – 2,5%).
Pozostała (poza parkami) cz
ęść
gminy znajduje si
ę
w strefie ochronnej
(otulinie) parków.
POMNIKI PRZYRODY
Pomniki przyrody, czyli pojedyncze twory przyrody
ż
ywej i nieo
ż
ywionej lub
ich skupienia o szczególnej warto
ś
ci naukowej, kulturowej, historyczno-pami
ą
tkowej
i krajobrazowej oraz odznaczaj
ą
ce si
ę
indywidualnymi cechami wyró
ż
niaj
ą
cymi je w
ś
ród
innych tworów. Grup
ę
pomników przyrody nieo
ż
ywionej stanowi
ą
m.in.
ź
ródła, wodospady,
wywierzyska, skałki, jaskinie itd. Na terenie gminy Krzeszowice znajduje si
ę
67 pomników
przyrody.
U
ś
YTKI EKOLOGICZNE
U
ż
ytki ekologiczne – zasługuj
ą
ce na ochron
ę
pozostało
ś
ci ekosystemów,
maj
ą
cych znaczenie dla zachowania unikatowych zasobów genowych i typów
ś
rodowisk.
T
ą
form
ą
ochrony przyrody mo
ż
na obejmowa
ć
naturalne zbiorniki wodne,
ś
ródpolne
i
ś
ródle
ś
ne „oczka wodne”, k
ę
py drzew i krzewów, a tak
ż
e bagna, torfowiska, wydmy, płaty
nie u
ż
ytkowanej ro
ś
linno
ś
ci, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamie
ń
ce itp. Na terenie
gminy Krzeszowice brak przykładów tej formy ochrony przyrody .
STANOWISKA DOKUMENTACYJNE
Stanowisko dokumentacyjne stanowi form
ę
indywidualnej ochrony obiektu
przyrody nieo
ż
ywionej, tak
ż
e powstałego w wyniku działalno
ś
ci człowieka (wyrobiska).
Obiekty te to wa
ż
ne i cenne pod wzgl
ę
dem naukowym i dydaktycznym miejsca
wyst
ę
powania formacji geologicznych, nagromadze
ń
skamieniało
ś
ci lub tworów mineralnych.
Mog
ą
to by
ć
fragmenty eksploatowanych i nieczynnych wyrobisk powierzchniowych
i podziemnych, nie wyodr
ę
bniaj
ą
ce si
ę
na powierzchni lub mo
ż
liwe do udost
ę
pnienia.
W gminie Krzeszowice znajduj
ą
si
ę
3 takie obiekty .
Odsłoni
ę
cie na Czerwie
ń
cu - Tenczynek data ustanowienia 16.11.1998r
w kompleksie le
ś
nym przy wierzchołku wzgórza Czerwieniec
Kamieniołom „Nowa Krystyna" - Tenczynek data ustanowienia16,11.1998r. -
stary kamieniołom w kompleksie le
ś
nym
Kamieniołom „Z uskokiem" - Zalas data ustanowienia - 16.11.1999r. przy
drodze Sanka -Zalas
Na terenie powiatu krakowskiego do ko
ń
ca 2004 roku planuje si
ę
wyznaczenie ostoi
europejskiej sieci Natura 2000, zasi
ę
g i lokalizacja – w trakcie ustalania. Planuje si
ę
wprowadzi
ć
obszary ochronne w oparciu o Dyrektyw
ę
Siedliskow
ą
.Ponadto jako element
ochrony georó
ż
norodno
ś
ci w
ś
wiecie zostanie utworzony Geopark Jurajski. Jego cz
ęść
planuje si
ę
zlokalizowa
ć
w granicach gminy Krzeszowice ( w chwili obecnej w fazie
projektowej ).
21. Oddziaływanie na ró
ż
norodno
ść
biologiczn
ą
.
32
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
Degradacja szaty ro
ś
linnej nast
ę
puje pod wpływem czynników zewn
ę
trznych,
zwłaszcza pochodzenia antropogenicznego, działaj
ą
cych bezpo
ś
rednio lub po
ś
rednio.
Zmiany
ś
rodowiska i czynników ekologicznych w obszarze gminy zwi
ą
zane s
ą
głównie z :
•przemysłem wydobywczym bazuj
ą
cym na eksploatacji surowców lokalnych -
powoduj
ą
cym degradacj
ę
krajobrazu i zasobów przyrody o
ż
ywionej;
•zanieczyszczeniem oraz zagro
ż
eniem ska
ż
eniami zbiorników wód
powierzchniowych i podziemnych b
ę
d
ą
cych
ź
ródłami wody pitnej - ze wzgl
ę
du
na niedostatki infrastruktury odprowadzania
ś
cieków oraz utylizacji odpadów,
•ska
ż
eniami powietrza atmosferycznego w znacznej cz
ęś
ci pochodz
ą
cymi z
obszaru zewn
ę
trznego gminy,
ska
ż
eniami powietrza atmosferycznego maj
ą
cymi swe
ź
ródło w tzw. niskiej
emisji ,
•przebiegiem przez obszar gminy uci
ąż
liwych tras komunikacji kołowej i
kolejowej (hałas, zanieczyszczenia powietrza),
zanikiem tradycyjnej gospodarki rolnej , utrzymuj
ą
cej w równowadze
półnaturalne zbiorowiska ł
ą
kowe,
zagro
ż
e
ń
erozyjnych gruntów
Nat
ęż
enie zmian ,zwykle punktowo ,nie osi
ą
ga ekstremalnych nat
ęż
e
ń
powoduj
ą
cych
całkowite zniszczenie
ś
rodowiska (za wyj
ą
tkiem przemysłu wydobywczego).
.
22. Walory kulturowe .
Na terenie gminy Krzeszowice znajduje si
ę
31 obiektów wpisanych do rejestru
zabytków, oraz 3 stanowiska archeologiczne.
1.
Zamek obronny Tenczyn z XIV w. w Rudnie,
2.
Klasztor w Czernej, (XV/XVI w.)
3.
Klasztor drewniany w Paczółtowicach (XVI w)
4.
Pałac w Krzeszowicach,
5.
zabytki przemysłu i techniki (dot. kolei ) Krzeszowice.
Na terenie gminy znajduj
ą
si
ę
równie
ż
stanowiska archeologiczne;
W celu ochrony wyj
ą
tkowych, oryginalnych i unikatowych warto
ś
ci zasobów
kulturowych o randze regionalnej i krajowej, a tak
ż
e
ś
wiatowej proponuje si
ę
utworzenie
rezerwatów oraz parków kulturowych.
NA TERENIE GMINY PROPONUJE SI
Ę
UTWORZENIE NAST
Ę
PUJ
Ą
CYCH REZERWATÓW
KULTUROWYCH:
klasztor Karmelitów Bosych wraz z parkowo-krajobrazowym zało
ż
eniem
Wielkiej Klauzury - Czerna,
Dolina Eliaszówki,
centrum Krzeszowic z parkiem zdrojowym, zabudow
ą
uzdrowiskow
ą
,
neogotyckim ko
ś
ciołem i zespołem pałacowo-parkowym
wzgórze zamkowe wraz z ruinami Zamku Tenczyn, kompleks lasów i
rozłogów pól - Rudno
PROPONOWANE PARKI KULTUROWE:
D
ę
bnik, Paczółtowice, Sanka
Warto
ść
obiektów kulturowych gminy podkre
ś
la fakt ,
ż
e klasztor w Czernej
z otaczaj
ą
c
ą
go Dolin
ą
Eliaszówki spełnia warunki wpisu na List
ę
Ś
wiatowego Dziedzictwa
Kulturowego .
33
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
34
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
23. Szlaki turystyczne
Turystyka, rekreacja rozwijane na terenie gminy bazuj
ą
na jej wysokich walorach
ś
rodowiskowych. Przez teren gminy przebiegaj
ą
nast
ę
puj
ą
ce szlaki turystyczne.
czerwony : Krzeszowice - Tenczynek Rzeczki - lasy tenczy
ń
skie - Sanka
-Dolina Wrzosy - Por
ę
b
ś
egoty - Okle
ś
na ;
ż
ółty : K-ce - Tenczynek - zamek "Tenczyn" w Rudnie - Grojec - Alwernia -
Lipowiec - Chrzanów ;
niebieski : Zamek "Tenczyn" w Rudnie - Puszcza Dulowska - Dulowa PKP -
Chrzanów ;
zielony : Bukowa Góra - Nielepice - Rudawa ;
zielony : Czerna - NOwa Góra - Dolina Kamienic - Mi
ę
kinia kamieniołom -
Szwedzka Droga - Bartlowa Góra - Krzeszowice ;
ż
ółty : K-ce - Czerna - lasy d
ę
bnickie- Dolina Racławki - Szklary - Dolina
Kobyla
ń
ska - Dolina Bolechowicka - Ojców - S
ą
spów - Pieskowa Skała ;
zielony: Rudawa - Dubie - Dolina Racławki - Racławice - Kosmołów - Szlak
Orlich Gniazd ,
czarny:Radwanowice - Grzybowa Góra - Szklary ,
niebieski : Nowa Góra - Stawiska - Pary
ż
- Galman-Siersza-Chrzanów .
Ponadto od 1998r. , przy współpracy z PTTK , wytyczono szlaki rowerowe bior
ą
c pod
uwag
ę
nie tylko ich funkcj
ę
rekreacyjn
ą
ale równie
ż
poznawcz
ą
.Przebiegaj
ą
praktycznie
przez wszystkie miejsca interesuj
ą
ce turystycznie i krajoznawczo.
Wytyczono szlak rowerowy zielony , czerwony. Układ szlaków rowerowych
zaprojektowano w sposób umo
ż
liwiaj
ą
cy odbywanie okr
ęż
nych wycieczek , zarówno w przez
doje
ż
d
ż
aj
ą
cych samochodami ( parkingi pod zamkiem Tenczyn i w pobli
ż
u Le
ś
niczówki
Kopce , ewentualnie pod dworcem PKP w K-cach ) , jak i poci
ą
giem . Istniej
ą
ca g
ę
sta sie
ć
dróg lokalnych oraz szlaków pieszych stwarzaj
ą
dodatkowe warianty wycieczek , a tak
ż
e
umo
ż
liwiaj
ą
dowolne skrócenie trasy .
Zgodnie ze Strategi
ą
Rozwoju Gminy Krzeszowice na lata 2003-2013 planuje si
ę
sukcesywny rozwój sieci szlaków rowerowych zgodnie z potrzebami i w oparciu o posiadane
ś
rodki .
35
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
IV. PODSTAWOWE
Ź
RÓDŁA ZAGRO
ś
E
Ń
DLA
Ś
RODOWISKA PRZYRODNICZEGO W GMINIE
KRZESZOWICE
Ź
ródła przekształce
ń
rze
ź
by i przypowierzchniowej warstwy
skorupy ziemskiej
.
Bogata rze
ź
ba terenu gminy Krzeszowice, ukształtowana w wyniku naturalnych
procesów, uległa znacznym przekształceniom pod wpływem gospodarczej działalno
ś
ci
człowieka . Działalno
ść
górnicza , inwestycyjna, post
ę
puj
ą
cy proces urbanizacji i
industralizacji miały bezpo
ś
redni wpływ na rze
ź
b
ę
terenu i zmiany jako
ś
ci gleb .Zmiany te
przejawiaj
ą
si
ę
w postaci szeregu form degradacji pokrywy glebowej i prowadz
ą
do
wytworzenia gleb o zmienionym profilu i wła
ś
ciwo
ś
ciach fizykochemicznych. Procesy
degradacji gleb zwi
ą
zane s
ą
przede wszystkim z:
. rejonami obszarów górniczych ,
rejonami budowlanymi,
przebiegiem tras komunikacyjnych,
terenami przylegaj
ą
cymi do zakładów przemysłowych,
miejscami składowania odpadów.
Procesy zachodz
ą
ce w
ś
rodowisku glebowym pod wpływem
czynników degradacyjnych , bez wzgl
ę
du na to czy s
ą
skutkiem czynników
naturalnych czy antropogenicznych , to degradacja fizyczna , chemiczna i
biologiczna .
Najistotniejsz
ą
rol
ę
,na tym terenie w zakresie zmian
ś
rodowiskowych,
odegrała powierzchniowa eksploatacja kopalin . Wywołała w sposób
bezpo
ś
redni i po
ś
redni ujemne skutki . W wyniku tej działalno
ś
ci uległa
zmianie rze
ź
ba terenu poprzez tworzenie hałd , zwałowisk ,wyrobisk ,
wył
ą
czeniu znacznych obszarów dla potrzeb eksploatacji i infrastruktury
technicznej dla celów górniczych . Po
ś
rednio wpłyn
ę
ła na zmiany
hydrologiczne , zarówno wód podziemnych i powierzchniowych , jak równie
ż
na zmian
ę
szaty ro
ś
linnej (w wyniku zmian poziomu wód gruntowych ) .
Wa
ż
n
ą
rol
ę
odegrała emisja zanieczyszcze
ń
powietrza i opad zanieczyszcze
ń
oraz
procesy chemicznego degradowania gleb przez niewła
ś
ciwie prowadzon
ą
gospodark
ę
ś
ciekow
ą
, odpadow
ą
i roln
ą
. W obszarach dolinnych
ź
ródłem zanieczyszcze
ń
gleb s
ą
wylewy rzek, zwłaszcza tych, które prowadz
ą
wody zanieczyszczone.
Zagro
ż
eniem, które mo
ż
e spowodowa
ć
i powoduje bezpowrotne straty gleb jest erozja,
we wszystkich wyst
ę
puj
ą
cych, na terenie gminy formach (stanowi przykład fizycznej
degradacji gleb) . W przypadku tego rodzaju zagro
ż
enia mo
ż
na mówi
ć
wył
ą
cznie o wi
ę
kszej
lub mniejszej odporno
ś
ci wynikaj
ą
cej z ró
ż
nic składu mechanicznego. Przy tym, w
horyzoncie czasu praktycznie nie mo
ż
na mówi
ć
o mo
ż
liwo
ś
ci naturalnej regeneracji gleb.
Zatem problem ich ochrony ma szczególne znaczenie i wymaga szczególnego traktowania.
W przypadku zjawiska erozji zapobieganie jej uzale
ż
nione jest od czynnika j
ą
wywołuj
ą
cego
( odpowiednie metody prowadzenia gospodarki le
ś
nej ,rolnej i inne techniki ochrony
gruntów).
36
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
4.
Ź
ródła zmiany w jako
ś
ci powietrza atmosferycznego i klimatu
akustycznego
Główne punktowe i obszarowe
ź
ródła emisji zanieczyszcze
ń
do atmosfery
Zanieczyszczenia powietrza mog
ą
pochodzi
ć
ze
ź
ródeł naturalnych i sztucznych
(antropogenicznych).
Ź
ródłem sztucznych zanieczyszcze
ń
powietrza s
ą
sfery działania
człowieka, przede wszystkim: przemysł, rolnictwo, komunikacja i gospodarstwa domowe.
St
ęż
enia zanieczyszcze
ń
wyst
ę
puj
ą
cych w powietrzu atmosferycznym s
ą
zale
ż
ne od
g
ę
sto
ś
ci zaludnienia, stopnia urbanizacji i uprzemysłowienia poszczególnych rejonów.
Ponadto s
ą
one szybko zmienne w czasie i przestrzeni w zale
ż
no
ś
ci od lokalnych warunków
meteorologicznych i topograficznych.
O jako
ś
ci powietrza atmosferycznego na danym obszarze decyduj
ą
przede wszystkim
emisje z :
–
procesów produkcji energii
–
z procesów przemysłowych
–
komunikacji
W ocenie jako
ś
ci powietrza wykonanej przez WIO
Ś
opartej na pomiarach
wykonanych mi
ę
dzy innymi w Krzeszowicach cały powiat krakowski został
zaliczony wg obowi
ą
zuj
ą
cych przepisów do strefy C .
St
ęż
enia zanieczyszcze
ń
powietrza w punkcie pomiarowym zlokalizowanym
na Woli Filipowskiej 613 , w roku 2001 wynosiły :
- dwutlenek siarki : 14 µg/m³ ( st
ęż
enie
ś
rednioroczne ) ,
- dwutlenek azotu : 16 µg/m³ ( st
ęż
enie
ś
rednioroczne ) ,
- pył : 21 µg/m³
ź
ródło: Raport .... 2002 r.
Zestawienie warto
ś
ci opadu pyłu , kadmu i ołowiu w punkcie pomiarowym
na Woli Filipowskiej w okresie czerwiec 2001 – maj 2002 r. :
- pył : 31,055 g/m² ,
- ołów : 7,915 g/m² ,
ka - kadm : 1,605 g/m² .
Warto
ś
ci w tym punkcie pomiarowym były najwy
ż
sze z punktów kontrolnych
na terenie powiatu krakowskiego .
Ź
ródło : Raport.... 2002 r.
Wg opinii WIO
Ś
nale
ż
y wzmocni
ć
system oceny jako
ś
ci powietrza
poprzez zwi
ę
kszon
ą
ilo
ść
bada
ń
, dotyczy to zwłaszcza pomiarów pyłu
zawieszonego PM10 , benzenu i ozonu dla celów ochrony zdrowia oraz
dwutlenku azotu i dwutlenku siarki ze wzgl
ę
du na ochron
ę
ro
ś
lin .
Znacz
ą
cym problemem na terenie gminy jest emisja zanieczyszcze
ń
do powietrza z niskich
emitorów, szczególnie w okresie zimowym, kiedy warto
ś
ci s
ą
znacz
ą
co zwi
ę
kszone w
stosunku do okresu letniego.
Ilo
ść
emitowanych zanieczyszcze
ń
jest trudna do zbilansowania i nie jest kontrolowana. W
miar
ę
mo
ż
liwo
ś
ci zasadna jest zmiana sposobu ogrzewania.
Głównym
ź
ródłem zanieczyszczenia powietrza na terenie Krzeszowic jest „niska emisja”
pyłów i gazów z indywidualnych gospodarstw domowych, zakładów produkcyjno usługowych
oraz ich imisje z obszarów s
ą
siednich gmin. Zaopatrzenie w energi
ę
ciepln
ą
na terenie
gminy Krzeszowice opiera si
ę
o lokalne i indywidualne kotłownie wykorzystuj
ą
ce paliwa
stałe, mazut, gaz ziemny oraz olej opałowy. Ponadto w nieprzystosowanych do tego celu
paleniskach spalane s
ą
ró
ż
nego rodzaju odpady.
Najwi
ę
kszymi dostawcami ciepła na terenie gminy s
ą
dwie kotłownie P i HRO ogrzewaj
ą
ce
własne obiekty oraz budynki mieszkalne SM „Nowo
ść
”. S
ą
one opalane mazutem. W roku
37
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
2002 zakład wyst
ą
pił z wnioskiem do Wojewódzkiego Funduszu Ochrony
Ś
rodowiska o
przyznanie kredytu na zadanie „Modernizacja gospodarki cieplnej w P i HRO Sp. z o.o. –
oszcz
ę
dno
ść
energii. W zwi
ą
zku z pozytywnym rozpatrzeniem wniosku roboty zostały
rozpocz
ę
te w bie
żą
cym roku.
Ponadto w roku 2002 zakład zlecił wykonanie operatu na wprowadzanie do powietrza
zanieczyszcze
ń
pyłowo – gazowych z dwóch kotłowni grzewczo – technologicznych oraz
kotłowni lokalnej w budynku Laboratorium. W wyniku tego uzyskano decyzj
ę
- pozwolenie na
odprowadzanie pyłów i gazów do powietrza na okre
ś
lonych warunkach.
Druga istniej
ą
ca na tym terenie spółdzielnia mieszkaniowa „Przyja
źń
” , po modernizacji
systemów grzewczych ,funkcjonuje w oparciu o nowoczesne kotłownie gazowe .Zakład
Administracji Budynków Komunalnych w swych obiektach mieszkalnych o
ś
redniej
intensywno
ś
ci posiada instalacje grzewcze gazowe , natomiast w pozostałych obiektach
sukcesywnie przeprowadza modernizacje instalacji . Obiekty mieszkalne ( 3 bloki )
Spółdzielni Mieszkaniowej „Naftobudowa” ogrzewane s
ą
za pomoc
ą
kotła w
ę
glowego .
Obiekty u
ż
yteczno
ś
ci publicznej na terenie miasta korzystaj
ą
z kotłów gazowych . Plan
zagospodarowania przestrzennego gminy Krzeszowice dla nowych obiektów zaleca
stosowanie niskoemisyjnych no
ś
ników energii , takich jak : gaz , energia elektryczna , lekki
olej opałowy .
EMISJA Z PRZEMYSŁU.
Na terenie gminy Krzeszowice dominuje przemysł wydobywczy. Do głównych zakładów
nale
żą
:
Kopalnie Porfiru i Diabazu Spółka z o.o. , prowadz
ą
ca działalno
ść
w sołectwach Zalas i
Tenczynek – produkcja kruszyw ze skały diabazowej i porfirowej.
Kopalnia Wapienia „Czatkowice” Spółka z o.o. prowadz
ą
ca działalno
ść
w Czatkowicach
wydobycie i przeróbka mechaniczna kamienia wapiennego,
Kopalnia Odkrywkowych Surowców Drogowych KOSD Rudawa
Kopal prowadz
ą
ca działalno
ść
w sołectwie Dubie – wydobycie dolomitu .
zku z rodz W zwi
ą
zku z rodzajem prowadzonej działalno
ś
ci zakłady te s
ą
ź
ródłem emisji pyłów.
W zakładach emisje zanieczyszcze
ń
pyłowych ogranicza si
ę
przez zraszanie. Obydwa
zakłady posiadaj
ą
wa
ż
ne zezwolenia na emisj
ę
zanieczyszcze
ń
do powietrza.
ródłem e
Ź
ródłami emisji przemysłowej s
ą
:
•
PiHRO (Produkcja i Hodowla Ro
ś
lin Ogrodniczych ) sp . z o.o. w
Krzeszowicach , kombinat szklarniowy o pow. ok. 15 ha pod szkłem ,
produkcja ogrodnicza , obiekty ogrzewane s
ą
przez dwie kotłownie na mazut i
trzy w
ę
glowe ,
•
„ALCOR-ODLEW” sp. z o.o. w Krzeszowicach prowadz
ą
ca działalno
ść
w
zakresie odzysku aluminium , instalacja do termicznego przekształcania , poziom
emisji na etapie uzgadniania
EMISJA KOMUNIKACYJNA
Według raportu o stanie
ś
rodowiska w województwie małopolskim w 2000 roku na
obszarze gminy nie wyst
ę
puj
ą
przekroczenia standardów jako
ś
ci powietrza (dla substancji,
dla których dane s
ą
publikowane). Istotnymi
ź
ródłami zanieczyszcze
ń
w obszarze gminy s
ą
szlaki komunikacyjne, a w szczególno
ś
ci autostrada i droga krajowa nr 79. Wzdłu
ż
ci
ą
gów
komunikacyjnych koncentruje si
ę
emisja gazów i pyłów. Poniewa
ż
drogi te nie posiadaj
ą
wykonanych, aktualnych raportów oddziaływania na
ś
rodowisko i nie prowadzi si
ę
równie
ż
systematycznych bada
ń
monitoringowych, nie mo
ż
na precyzyjnie okre
ś
li
ć
przestrzennego
zakresu imisji komunikacyjnych z tych dróg. Nasilenie ruchu komunikacyjnego jest coraz
wi
ę
ksze. Stan powietrza w zwi
ą
zku z tym mo
ż
e ulec pogorszeniu.
W ramach monitoringu jako
ś
ci powietrza w województwie małopolskim prowadzone
były w 2002 r. pomiary substancji w stacjach pomiarowych z uwzgl
ę
dnieniem:
kryterium ochrony zdrowia,
kryterium ochrony ro
ś
lin,
38
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
Pomiary st
ęż
e
ń
substancji w powietrzu prowadzone były przez WIO
Ś
w Krakowie i
Wojewódzk
ą
Stacj
ę
SANEPID w Krakowie. W roku 2002 na terenie Krzeszowic rozpocz
ę
ła
pomiary manualna (z) stacja pomiarowa zaliczana do sieci monitoringu powietrza w
województwie małopolskim zlokalizowana w Krzeszowicach przy ul. Kulczyckiego 1.
Jednostk
ą
organizacyjn
ą
tej stacji był WIO
Ś
w Krakowie. Monitoring obejmował pomiary
st
ęż
e
ń
SO
2
, NO
2
, BS, Cd, Pb.
Na terenie Krzeszowic stwierdzono:
ś
rednie st
ęż
enie pyłu zawieszonego PM 10 i BS
w roku kalendarzowym
wynosiło 20
µ
g/m
3
(poziom dopuszczalny 50
µ
g/m
3
). Dopuszczalny poziom
st
ęż
e
ń
24 godzinnych powi
ę
kszony o margines tolerancji, który wynosił
65
µ
g/m
3
został przekroczony 24 razy, dopuszczalny poziom st
ęż
e
ń
24 godzinnych w roku kalendarzowym wraz z marginesem tolerancji został
przekroczony 14 razy;
ś
rednie st
ęż
enie SO
2
w roku kalendarzowym wynosiło 13
µ
g/m
3
(dopuszczalny poziom na terenie kraju wynosił 350
µ
g/m
3
); nie zanotowano
przekrocze
ń
dopuszczalnego poziomu st
ęż
e
ń
24 godzinnych oraz
dopuszczalnego poziomu st
ęż
e
ń
24 godzinnych w roku kalendarzowym wraz
z marginesem tolerancji;
ś
rednie st
ęż
enie NO
2
wynosiło 21
µ
g/m
3
i nie przekraczało dopuszczalnego
poziomu st
ęż
e
ń
przyj
ę
tego dla terenu całego kraju, wynosz
ą
cego 200
µ
g/m
3
;
ś
redni poziom ołowiu
wynosił 0,049
µ
g/m
3
i nie przekroczył dopuszczalnego
obowi
ą
zuj
ą
cego ze wzgl
ę
du na ochron
ę
zdrowia ludzi wynosz
ą
cego 0,5
µ
g/m
3
;
st
ęż
enie metali ci
ęż
kich wynosiło: Cd - 0,0019
µ
g/m
3
, Ni – nie stwierdzono,
Cr - nie stwierdzono;
W 2002 roku obowi
ą
zywały nowe warto
ś
ci dopuszczalne i czasy u
ś
rednienia. Na
terenie gminy przekraczane były dopuszczalne warto
ś
ci poziomu 24 godzinnych
ś
rednich
st
ęż
e
ń
pyłu zawieszonego PM10 i BS. Dopuszczalny poziom ołowiu w powietrzu
obowi
ą
zuj
ą
cy ze wzgl
ę
du na ochron
ę
zdrowia ludzi, nie został przekroczony.
Teren powiatu krakowskiego zakwalifikowano wst
ę
pnie do sporz
ą
dzenia POP, ze
wzgl
ę
du na przekroczenia zawarto
ś
ci w powietrzu PM10 - klasa strefy C – kryterium
ochrony zdrowia; klasa strefy C ze wzgl
ę
du na przekroczenia zawarto
ś
ci w powietrzu SO
2
5. Klimat akustyczny
Zespół zjawisk akustycznych zachodz
ą
cych w
ś
rodowisku, okre
ś
lony za pomoc
ą
parametrów akustycznych czasu i przestrzeni nazywa si
ę
umownie klimatem akustycznym
ś
rodowiska zewn
ę
trznego. Uci
ąż
liwo
ść
hałasu dla organizmu zale
ż
y od nat
ęż
enia d
ź
wi
ę
ku,
jego cz
ę
stotliwo
ś
ci i czasu trwania. Hałas stanowi jedno ze
ź
ródeł zanieczyszczenia
ś
rodowiska, wzrastaj
ą
ce w ostatnich latach w zwi
ą
zku z rozwojem komunikacji,
uprzemysłowieniem i post
ę
puj
ą
c
ą
urbanizacj
ą
. Odczuwany jest przez mieszka
ń
ców jako
jeden z najbardziej uci
ąż
liwych czynników wpływaj
ą
cych ujemnie na
ś
rodowisko i
samopoczucie. Hałasem nazywa si
ę
ka
ż
dy d
ź
wi
ę
k, który w danych warunkach jest okre
ś
lony
jako szkodliwy, uci
ąż
liwy lub przeszkadzaj
ą
cy, niezale
ż
nie od jego parametrów fizycznych.
Odczucie hałasu jest wi
ę
c bardzo subiektywne i zale
ż
y od wra
ż
liwo
ś
ci słuchowej
poszczególnych jednostek.
Podstaw
ę
prawn
ą
działa
ń
w zakresie ochrony
ś
rodowiska przed hałasem stanowi
przede wszystkim ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony
ś
rodowiska. Artykuł
112 stwierdza: „Ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu
akustycznego
ś
rodowiska, w szczególno
ś
ci poprzez:
utrzymanie poziomu hałasu poni
ż
ej dopuszczalnego lub co najmniej na tym
poziomie,
39
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
zmniejszenie poziomu hałasu co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on
dotrzymany, zapobieganiu jego powstawaniu lub przenikaniu do
ś
rodowiska”.
Dodatkowo uwzgl
ę
dni
ć
nale
ż
y rozwi
ą
zania zgodne z wymaganiami ochrony
ś
rodowiska zawarte w projektach budowlanych obiektów lokalizowanych w pobli
ż
u tras
komunikacyjnych w ramach tzw. charakterystyki ekologicznej obiektu (według zarz
ą
dzenia
Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 30 grudnia 1994 roku).
Pozostałe ustalenia dotycz
ą
ce hałasu i wibracji zawarte s
ą
w nast
ę
puj
ą
cych aktach
prawnych:
Prawo o ruchu drogowym
Pa
ń
stwowej Inspekcji Sanitarnej
Drogach publicznych
Inspekcji Ochrony
Ś
rodowiska
Zagospodarowaniu przestrzennym
Prawo budowlane
Autostradach płatnych
oraz odpowiednich przepisach wykonawczych i normach.
Warto
ś
ci progowe poziomów hałasu okre
ś
la rozporz
ą
dzanie M
Ś
z dnia 9 stycznia
2002r. (Dz.U. Nr 8, poz. 81). Warto
ś
ci progowe poziomów hałasu wyra
ż
one s
ą
za pomoc
ą
równowa
ż
onego poziomu hałasu i odnosz
ą
si
ę
odr
ę
bnie dla dróg i linii kolejowych, odr
ę
bnie
dla pozostałych obiektów i grup
ź
ródeł hałasu, a tak
ż
e startów, l
ą
dowa
ń
i przelotów statków
powietrznych, ustalaj
ą
c warto
ś
ci dla pory dziennej i nocnej.
Gdy eksploatacja instalacji powoduj
ą
cej w
ś
rodowisku przekracza dopuszczalne
poziomy, wymagane jest pozwolenie na emitowanie hałasu do
ś
rodowiska. W przypadku
przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu w zwi
ą
zku z eksploatacj
ą
dróg, linii
kolejowych, tramwajowych, lotnisk oraz portów, zarz
ą
dzaj
ą
cy tymi obiektami zobowi
ą
zany
jest do wykonywania pomiarów i sporz
ą
dzania map akustycznych terenów na których
wyst
ę
puj
ą
przekroczenia i zastosowania odpowiednich zabezpiecze
ń
akustycznych. Mapy
akustyczne nale
ż
y aktualizowa
ć
co 5 lat.
W zwi
ą
zku z przyst
ą
pieniem Polski do Unii Europejskiej uwzgl
ę
dnione zostały
równie
ż
uwarunkowania zawarte w prawie wspólnotowym. Zagadnienia zwi
ą
zane z hałasem
podzielone zostały na cztery kategorie:
emisje hałasu z pojazdów silnikowych: Dyrektywy 78/1015/EWG (motocykle) i
96/20/WE (pojazdy silnikowe) wprowadzaj
ą
ce limity poziomu nat
ęż
enia
d
ź
wi
ę
ku,
emisje hałasu ze sprz
ę
tu domowego: Dyrektywa ramowa 86/594/EWG,
emisje hałasu z samolotów: Dyrektywy 80/51/EWG (samoloty
ponadd
ź
wi
ę
kowe), 89/629/EWG (samoloty odrzutowe), 92/14/EWG
(ograniczenie eksploatacji samolotów),
sprz
ę
t i maszyny budowlane: Dyrektywa ramowa 84/532/EWG (dopuszczalne
poziomy mocy akustycznej) oraz siedem dyrektyw „córek”: 84/533/EWG
(spr
ęż
arki), 84/534/EWG (
ż
urawie wie
ż
owe), 84/535/EWG (generatory
pr
ą
du), 85/537/EWG (kruszarki betonu), 85/538/EWG (kosiarki do trawy),
86/662/EWG (koparki hydrauliczne).
Wyró
ż
nia si
ę
trzy główne rodzaje hałasu, według
ź
ródła powstawania:
hałas przemysłowy powodowany przez urz
ą
dzenia i maszyny w obiektach
przemysłowych i usługowych,
hałas komunikacyjny pochodz
ą
cy od
ś
rodków transportu drogowego,
kolejowego i lotniczego,
hałas komunalny wyst
ę
puj
ą
cy w budynkach mieszkalnych, szczególnie
wielorodzinnych i w obiektach u
ż
yteczno
ś
ci publicznej.
Do najpowszechniejszych i najbardziej uci
ąż
liwych
ź
ródeł hałasu nale
ż
y komunikacja
drogowa.
Ś
rodki transportu s
ą
ruchomymi
ź
ródłami hałasu decyduj
ą
cymi o parametrach
40
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
klimatu akustycznego przede wszystkim na terenach zurbanizowanych. Poziomy d
ź
wi
ę
ku
ś
rodków komunikacji drogowej s
ą
wysokie i wynosz
ą
75-90 dB, przy dopuszczalnych
nat
ęż
eniach hałasu w
ś
rodowisku w otoczeniu budynków mieszkalnych do 67 dB w porze
nocnej i do 75 dB w porze dziennej. Cz
ę
stotliwo
ść
przewozów na szlakach kolejowych
zmniejszyła si
ę
, w porównaniu z pocz
ą
tkiem lat 90-tych o co najmniej 50 %.
Zakłady przemysłowe i warsztaty usługowe s
ą
ź
ródłami hałasu o ograniczonym
zasi
ę
gu oddziaływania, wpływaj
ą
one na klimat akustyczny, jednak
ż
e wpływ ten ma
charakter lokalny. Takie stacjonarne
ź
ródła hałasu mog
ą
jednak powodowa
ć
uci
ąż
liwo
ś
ci dla
osób zamieszkuj
ą
cych w ich najbli
ż
szym s
ą
siedztwie.
Główne
ź
ródła hałasu na terenie gminy
Głównym
ź
ródłem parasejsmicznych drga
ń
w
ś
rodowisku na obszarze gminy jest
transport drogowy odbywaj
ą
cy si
ę
autostrad
ą
A-4 , drog
ą
krajow
ą
79 , drogami powiatowymi
i gminnymi. Hałas i wibracje w otoczeniu dróg powodowane s
ą
nat
ęż
eniem ruchu, struktur
ą
i
pr
ę
dko
ś
ci
ą
pojazdów oraz stanem nawierzchni.
Ź
ródłami hałasu ponadnormatywnego s
ą
:
HAŁAS PRZEMYSŁOWY
Hałas przemysłowy na terenie gminy stanowi zagro
ż
enie o charakterze lokalnym,
wyst
ę
puje głównie na terenach s
ą
siaduj
ą
cych z zakładami przemysłowymi. Przyczyn
ą
wzrostu uci
ąż
liwo
ś
ci tego rodzaju hałasu mo
ż
e by
ć
rozbudowa zabudowy mieszkaniowej
lokalizowanej w s
ą
siedztwie terenów przemysłowych.
Poziom hałasu przemysłowego jest kształtowany indywidualnie dla ka
ż
dego obiektu i
zale
ż
y od parku maszynowego, zastosowanej izolacji hal produkcyjnych, a tak
ż
e
prowadzonych procesów technologicznych oraz funkcji urbanistycznej s
ą
siaduj
ą
cych z nim
terenów.
Uci
ąż
liwo
ść
mog
ą
powodowa
ć
zakłady rzemie
ś
lnicze i usługowe zlokalizowane blisko
zabudowy o charakterze mieszkalnym. Wpływ ich na ogólny klimat akustyczny Gminy nie
jest znacz
ą
cy, jednak mog
ą
by
ć
one przyczyn
ą
lokalnych negatywnych skutków
odczuwalnych przez okolicznych mieszka
ń
ców.
Ź
ródłami przemysłowego hałasu i wibracji na terenia gminy s
ą
:
kopalnie surowców mineralnych wraz z zakładami przeróbczymi : „Kopalnie
Porfiru i Diabazu sp. z o.o.” - Zalas – hałas technologiczny ( przekroczenie
norm ), Czatkowice, Kopalnie Odkrywkowe Surowców Drogowych w Rudawie
– zakład w Dubiu ,Kopalnia w Nied
ź
wiedziej Górze,
drobne zakłady przemysłowo-handlowo-usługowe.
HAŁAS KOMUNIKACYJNY
Do najpowszechniejszych i najbardziej uci
ąż
liwych
ź
ródeł hałasu nale
ż
y komunikacja
drogowa.
Ś
rodki transportu s
ą
ruchomymi
ź
ródłami hałasu decyduj
ą
cymi o parametrach
klimatu akustycznego przede wszystkim na terenach zurbanizowanych. Poziomy d
ź
wi
ę
ku
ś
rodków komunikacji drogowej s
ą
wysokie i wynosz
ą
75-90 dB, przy dopuszczalnych
nat
ęż
eniach hałasu w
ś
rodowisku w otoczeniu budynków mieszkalnych do 67 dB w porze
nocnej i do 75 dB w porze dziennej.
Równie
ż
przebieg tras kolejowych przez teren Gminy stanowi zagro
ż
enie dla jej
klimatu akustycznego.
Mo
ż
na stwierdzi
ć
,
ż
e istniej
ą
ca konfiguracja układów komunikacyjnych powoduje
pogorszenie klimatu akustycznego Gminy.
Źródłami hałasu ponadnormatywnego są:
autostrada A4,
droga krajowa odcinek Kraków – Trzebinia(skargi mieszka
ń
ców),
linia kolejowa Katowice – Kraków – Rzeszów,
41
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
drogi powiatowe i gminne (ul. Legionów Polskich m. Krzeszowice, skargi
mieszka
ń
ców) ,
W otoczeniu autostrady nale
ż
y liczy
ć
si
ę
z przekroczeniem warto
ś
ci standardów
klimatu akustycznego w odległo
ś
ci do 150 m.
Szlaki drogowe klasy KG/KGP powoduj
ą
przekroczenia dopuszczalnego poziomu
hałasu na granicy terenu komunikacyjnego o około 10 - 15 dB. Zasi
ę
g uci
ąż
liwo
ś
ci
(ponadnormatywnego hałasu) si
ę
ga co najmniej odległo
ś
ci ok 75 - 100 m od kraw
ę
dzi jezdni.
Ze wzgl
ę
du na niskie nat
ęż
enie ruchu na drogach powiatowych i gminnych, ich
uci
ąż
liwo
ść
mo
ż
e by
ć
znacz
ą
ca dla obiektów mieszkalnych w pierwszej linii zabudowy,
przede wszystkim domów usytuowanych bli
ż
ej jezdni, ni
ż
ustalona dla danej kategorii drogi
linia zabudowy.
HAŁAS KOMUNALNO-BYTOWY:
Hałas wewn
ą
trz osiedlowy spowodowany jest przez prac
ę
silników samochodowych,
wywo
ż
enie
ś
mieci, dostawy do sklepów,, gło
ś
n
ą
muzyk
ę
radiow
ą
itp. Do tych hałasów
doł
ą
cza si
ę
niejednokrotnie bardzo uci
ąż
liwy hałas wewn
ą
trz budynku, spowodowany
wadliwym funkcjonowaniem instalacji wodno-kanalizacyjnej, centralnego ogrzewania,
hydroforów. Według polskiej normy, poziom hałasu pochodz
ą
cy od instalacji i urz
ą
dze
ń
budynku mo
ż
e wynosi
ć
w ci
ą
gu dnia 30-40 dB, noc
ą
25-30 dB. Hałas osiedlowy i
mieszkaniowy jest zagro
ż
eniem o charakterze lokalnym,docelowym kierunkiem działa
ń
planistycznych dotycz
ą
cych ograniczania uci
ąż
liwo
ś
ci hałasu powinno by
ć
odpowiednie
planowanie i projektowanie przebiegu tras komunikacyjnych wraz z zabezpieczeniami
akustycznymi..
42
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
6. Specyficzne
ź
ródła wpływu techniki na
ś
rodowisko
przyrodnicze i zdrowie człowieka
Ź
ródła hałasu i wibracji
Ź
ródła wibracji mo
ż
na podzieli
ć
na dwa główne rodzaje:
wibracje pochodz
ą
ce od narz
ę
dzi i urz
ą
dze
ń
,
wibracje przenoszone z podło
ż
a, np. z drgaj
ą
cych platform, podłóg, siedze
ń
w
pojazdach mechanicznych itp.
Szkodliwo
ść
wibracji zale
ż
y od wielko
ś
ci nat
ęż
enia
ź
ródła charakteru zmian, w czasie
oraz długotrwało
ś
ci działania. Na wibracje nara
ż
ony jest ka
ż
dy człowiek zarówno w pracy jak
i w
ż
yciu codziennym. Wibracje i wstrz
ą
sy, podobnie jak hałas, przenoszone s
ą
przez
wzbudzone do drga
ń
konstrukcje budynków mieszkalnych. Skutkiem oddziaływania wibracji
na człowieka s
ą
zmiany w układzie nerwowym, kr
ąż
enia, narz
ą
dach ruchu oraz układzie
pokarmowym. Dlatego te
ż
wibracje nale
ż
y zmniejsza
ć
lub likwidowa
ć
w miejscach ich
powstawania m.in. poprzez zmiany w konstrukcji aparatury i maszyn, stosowanie
elastycznych podło
ż
y (guma, korek), ekranów tłumi
ą
cych wibracje itp.
W przypadku gminy Krzeszowice głównymi
ź
ródłami tego s
ą
:
–
kopalnie surowców mineralnych w których prowadzona jest eksploatacja metodami
strzelania – gł. strzelanie długimi otworami: Czatkowice (wapienie w
ę
glowe), Kopalnie
Porfiru
i Diabazu : kopalnia w Zalasiu (porfiry), Nied
ź
wiedziej Górze (diabaz). Oddziaływanie
tych
obiektów ogranicza si
ę
praktycznie do terenu samej kopalni;
-
ź
ródła komunikacyjne.
Ź
ródła promieniowania elektromagnetycznego niejonizuj
ą
cego
Podział promieniowania elektromagnetycznego na jonizuj
ą
ce i niejonizuj
ą
ce wynika z
granicznej wielko
ś
ci energii, która wystarcza do jonizacji cz
ą
stek materii.
Zło
ż
one spektrum promieniowania elektromagnetycznego jest bardzo rozległe i
obejmuje ró
ż
ne długo
ś
ci fal, od fal radiowych przez fale promieni podczerwonych, zakres
widzialny i fale promieni nadfioletowych, do bardzo krótkich fal promieni rentgenowskich i
promieni
gamma.
Z całego spektrum promieniowania elektromagnetycznego w sposób istotny oddziałuj
ą
na
organizmy tylko te, które s
ą
pochłaniane przez atomy, cz
ą
steczki i struktury komórkowe. Z
uwagi na sposób oddziaływania promieniowania na materi
ę
, widmo promieniowania
elektromagnetycznego mo
ż
na podzieli
ć
na promieniowanie jonizuj
ą
ce i niejonizuj
ą
ce:
promieniowanie jonizuj
ą
ce, wyst
ę
puje w wyniku u
ż
ytkowania zarówno
wzbogaconych,
jak i naturalnych substancji promieniotwórczych w energetyce j
ą
drowej,
ochronie zdrowia, przemy
ś
le, badaniach naukowych,
promieniowanie niejonizuj
ą
ce wyst
ę
puje wokół linii energetycznych
wysokiego napi
ę
cia, radiostacji, pracuj
ą
cych silników elektrycznych oraz
instalacji przemysłowych, urz
ą
dze
ń
ł
ą
czno
ś
ci, domowego sprz
ę
tu
elektrycznego, elektronicznego itp. Z punktu widzenia ochrony
ś
rodowiska i
zdrowia człowieka w zakresie promieniowania niejonizuj
ą
cego istotne s
ą
mikrofale, radiofale oraz fale o bardzo niskiej (VLF) i ekstremalnie niskiej
cz
ę
stotliwo
ś
ci (FW)
43
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
Nadmierne dawki promieniowania działaj
ą
szkodliwie na wszystkie organizmy
ż
ywe,
dlatego te
ż
ochrona przed szkodliwym promieniowaniem jest jednym z wa
ż
nych zada
ń
ochrony
ś
rodowiska.
Ogóln
ą
sytuacj
ę
radiacyjn
ą
w
ś
rodowisku charakteryzuj
ą
obecnie nast
ę
puj
ą
ce
wielko
ś
ci podstawowe:
poziom promieniowania gamma, obrazuj
ą
cy zagro
ż
enie zewn
ę
trzne
naturalnymi i sztucznymi
ź
ródłami promieniowania jonizuj
ą
cego, istniej
ą
ce w
ś
rodowisku lub wprowadzone przez człowieka,
st
ęż
enia naturalnych i sztucznych izotopów promieniotwórczych w
komponentach
ś
rodowiska,
a w konsekwencji w artykułach spo
ż
ywczych, obrazuj
ą
ce nara
ż
enie
wewn
ę
trzne ludzi w wyniku wchłoni
ę
cia izotopów drog
ą
pokarmow
ą
.
PROMIENIOWANIE JONIZUJ
Ą
CE
Promieniowanie jonizuj
ą
ce jest nieodł
ą
cznym elementem
ś
rodowiska naturalnego,
dociera z Kosmosu, z wn
ę
trza Ziemi. Przy opracowywaniu zbiorczych ocen zagro
ż
e
ń
radiacyjnych dla ludzi i
ś
rodowiska rozró
ż
nia si
ę
zagro
ż
enia pochodz
ą
ce od radionuklidów
naturalnych i sztucznych. Do najbardziej znanych nale
żą
izotopy uranu i toru, a tak
ż
e
potasu, w
ę
gla i wodoru. Intensywno
ść
promieniowania wywołana naturalnymi pierwiastkami
promieniotwórczymi jest ró
ż
na w ró
ż
nych miejscach.
Radionuklidy pochodzenia sztucznego wytwarzane s
ą
przez ró
ż
nego rodzaju
urz
ą
dzenia stosowane np. w diagnostyce medycznej, przemy
ś
le, badaniach naukowych.
PROMIENIOWANIE NIEJONIZUJ
Ą
CE
Na terenie gminy jego
ź
ródłem s
ą
:
stacje radiowe,
elektroenergetyczne linie napowietrzne wysokiego napi
ę
cia,
stacje przeka
ź
nikowe telefonii komórkowej,
urz
ą
dzenia radiolokacyjne i radionawigacyjne.
Nale
ż
y mie
ć
na uwadze,
ż
e oddziaływanie promieniowania niejonizuj
ą
cego na
ś
rodowisko b
ę
dzie stale wzrasta
ć
, co zwi
ą
zane jest z post
ę
pem cywilizacyjnym.
Na terenie gminy
ź
ródłem promieniowania niejonizuj
ą
cego s
ą
przede wszystkim:
Główna Stacja Transformatorów w Woli Filipowskiej,
Sieci przesyłowe
Punkty sterowania TRAFO na terenie gminy,
Zagro
ż
enie promieniowaniem niejonizuj
ą
cym mo
ż
e by
ć
stosunkowo łatwo
wyeliminowane lub ograniczone pod warunkiem zapewnienia odpowiedniej separacji
przestrzennej człowieka od pól przekraczaj
ą
cych okre
ś
lone warto
ś
ci graniczne.
7.
Ź
ródła nadzwyczajnych zagro
ż
e
ń
ś
rodowiska i zdrowia ludzi
na terenie gminy Krzeszowice.
Katastrofy komunikacyjne
W warunkach gminy Krzeszowice nadzwyczajne zagro
ż
enia
ś
rodowiska wi
ążą
si
ę
głównie z przewozami substancji niebezpiecznych szlakami komunikacyjnymi. Najbardziej
niebezpiecznymi odcinkami s
ą
:
44
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
autostrada A – 4 ( Frywałd, Zalas, Rudno),
droga krajowa nr 79 (Nawojowa Góra, Wola Filipowska, miasto Krzeszowice),
magistrala kolejowa Kraków – Katowice (Nawojowa Góra, Wola Filipowska,
miasto Krzeszowice).
W ramach akcji „niebezpieczne przewozy" prowadzonej przez Komend
ę
Główn
ą
Policji zidentyfikowano niebezpieczne substancje przewo
ż
one tymi drogami, s
ą
to:
ropopochodne, chlor, amoniak oraz inne substancje mog
ą
ce spowodowa
ć
gro
ź
ne
awaryjne zanieczyszczenie
ś
rodowiska, jak detergenty, moszcze owocowe, produkty
mleczne, cysterny ci
ś
nieniowe do przewozu pasz, m
ą
czki bitumiczne itp., a których
cz
ęść
nie wpisana jest na list
ę
substancji niebezpiecznych.
Nie okre
ś
lono ilo
ś
ci przewo
ż
onych substancji. Lokalnymi potencjalnymi
ź
ródłami NZS
s
ą
stacje paliw i magazyny produktów ropopochodnych.
Wykaz obiektów ( zakładów ) z terenu gminy Krzeszowice posiadaj
ą
cych substancje
niebezpieczne ,ropopochodne :
1. Kopalnia Wapienia Czatkowice sp. z o.o. , 32-065 Krzeszowice os. Czatkowice 248
materiały wybuchowe – 10 ton ,
benzyna - 14 670 litrów,
olej nap
ę
dowy - 87 450 litrów .
2. Kopalnie Porfiru i Diabazu sp. z o.o. , 32-065 Krzeszowice ul. Ko
ś
ciuszki 10
materiały wybuchowe ( teren Kopalni Porfiru Nied
ź
wiedzia Góra w Tenczynku) – 10
ton,
olej nap
ę
dowy - 50 000 litrów .
3. Stacja paliw PKN ORLEN S.A. , 32-065 Krzeszowice ul. Ko
ś
ciuszki
benzyna - 85 500 litrów ,
olej nap
ę
dowy - 28 500 litrów .
4. Stacja paliw PETROCHEMIA PŁOCK , 32-065 Krzeszowice ul. Ko
ś
ciuszki
benzyna - 100 000 litrów ,
olej nap
ę
dowy - 60 000 litrów.
5. Stacja paliw Spółdzielnia AGROKOMPLEKS , 32-067 Tenczynek , Sanka
benzyna - 10 000 litrów ,
olej nap
ę
dowy - 20 000 litrów .
6. Produkcja i Hodowla Ro
ś
lin Ogrodniczych sp. z o.o. , 32-065 Krzeszowice ul.
ś
bicka 32
olej opałowy lekki - 20 000 litrów ,
olej opałowy ci
ęż
ki - 3000 ton,
olej nap
ę
dowy - 20 000 litrów .
7. Stacja paliw LPG , 32-065 Krzeszowice ul. Ko
ś
ciuszki
propan – butan - 9,7 m³ .
8. Stacja paliw LPG , 32-065 Krzeszowice , Wola Filipowska
propan – butan - 9,7 m³ .
Zagro
ż
enia po
ż
arowe
Najbardziej zagro
ż
onymi po
ż
arami na terenie gminy s
ą
nast
ę
puj
ą
ce tereny:
kompleksy le
ś
ne „Garb Tenczy
ń
ski” w granicach sołectw Tenczynek, Rudno,
Zalas, Frywałd, Nawojowa Góra oraz lasy w rejonie sołectw Siedlec, Dubie,
ś
ary, D
ę
bnik i Paczółtowice,
zwarta zabudowa na terenie gminy,
Awarie urz
ą
dze
ń
komunalnych
Awarie mog
ą
wyst
ą
pi
ć
we wszystkich urz
ą
dzeniach komunalnych . Na terenie gminy
Krzeszowice najbardziej nara
ż
ony na awarie jest system wodoci
ą
gów ,o czym
ś
wiadczy
wysoki procent strat na sieci – 43% .Odcinki sieci zbudowane z rur cementowo-azbestowych
45
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
wymagaj
ą
sukcesywnie prowadzonej wymiany. Wymiana tych odcinków sieci prowadzona
jest regularnie , w miar
ę
posiadanych
ś
rodków .
Ponadto zagro
ż
enie stanowi
ą
awarie urz
ą
dze
ń
gazowniczych:
Rozdzielnia Gazu Ziemnego w Krzeszowicach ul. Ko
ś
ciuszki,
sieci przesyłowe gazu na terenie gminy,
urz
ą
dzenia w obiektach mieszkalnych.
Zagro
ż
enie powodziowe.
Na terenie gminy potencjalnie zagro
ż
ony powodzi
ą
jest obszar o pow. 42,1 ha – ok.
3% powierzchni całkowitej gminy. Miejsca zagro
ż
one powodzi
ą
na terenie gminy to:
Sołectwo Tenczynek – potok „Olszówka” na dł. 2 km, zbiornik Staw Wro
ń
ski,
Sołectwo Czerna – potok Czernka,
Sołectwo Dubie – rejon „Doliny Racławki”,
46
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
V. CELE
Ś
RODOWISKOWE GMINY I ICH ZGODNO
ŚĆ
Z
OBOWI
Ą
ZUJ
Ą
CYM USTAWODAWSTWEM.
1. .Zało
ż
enia wyj
ś
ciowe programu.
Jako zało
ż
enia wyj
ś
ciowe do Programu ochrony
ś
rodowiska dla gminy Krzeszowice
przyj
ę
to uwarunkowania zewn
ę
trzne i wewn
ę
trzne, wynikaj
ą
ce z obowi
ą
zuj
ą
cych aktów
prawnych, programów wy
ż
szego rz
ę
du oraz dokumentów planistycznych uwzgl
ę
dniaj
ą
cych
problematyk
ę
ochrony
ś
rodowiska. Niezb
ę
dne było równie
ż
uwzgl
ę
dnienie zamierze
ń
rozwojowych gminy, zarówno w zakresie gospodarczym i przestrzennym, jak i społecznym.
Uwarunkowania te, w powi
ą
zaniu z aktualnym stanem
ś
rodowiska w Gminie były
podstaw
ą
do zdefiniowania priorytetów i celów w zakresie ochrony
ś
rodowiska i racjonalnego
u
ż
ytkowania zasobów naturalnych.
2. Uwarunkowania zewn
ę
trzne opracowania Programu Ochrony
Ś
rodowiska dla gminy Krzeszowice.
Zasady ochrony
ś
rodowiska wymuszaj
ą
zachowanie kompleksowego, a zarazem
sektorowego podej
ś
cia. Gmina nie jest układem zamkni
ę
tym, a poszczególne elementy
ś
rodowiska zachowuj
ą
ci
ą
gło
ść
bez wzgl
ę
du na granice terytorialne. Z tego wzgl
ę
du,
konieczne jest przyj
ę
cie uwarunkowa
ń
wynikaj
ą
cych z programów, planów i strategii
zewn
ę
trznych wy
ż
szego rz
ę
du, umo
ż
liwiaj
ą
cych szersze spojrzenie na poszczególne
dziedziny ochrony
ś
rodowiska.
Główne uwarunkowania zewn
ę
trzne dla gminy Krzeszowice w zakresie ochrony
ś
rodowiska wynikaj
ą
z nast
ę
puj
ą
cych dokumentów:
Strategii trwałego i zrównowa
ż
onego rozwoju kraju i województwa
małopolskiego,
Strategii rozwoju regionalnego kraju,
Koncepcji zagospodarowania przestrzennego kraju i województwa
małopolskiego,
Polityki Ekologicznej Pa
ń
stwa wraz z programem wykonawczym,
systemu prawa ochrony
ś
rodowiska w Polsce, w tym projektowanych aktów
prawnych,
mi
ę
dzynarodowych zobowi
ą
za
ń
Polski w zakresie ochrony
ś
rodowiska,
zobowi
ą
za
ń
Polski przyj
ę
tych w zakresie ochrony
ś
rodowiska w ramach
procesu akcesji do Unii Europejskiej,
Programu ochrony
ś
rodowiska dla województwa małopolskiego i Program
ochrony
ś
rodowiska powiatu krakowskiego ,
strategii i polityk sektorowych (zwłaszcza w zakresie energetyki, energetyki
odnawialnej, rolnictwa i obszarów wiejskich, rozwoju regionalnego, edukacji
ekologicznej, transportu, le
ś
nictwa).
47
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
3. Polityka Ekologiczna Pa
ń
stwa.
Jako podstawa niniejszego Programu zostały przyj
ę
te zasady realizacji polityki
ekologicznej, cele i zadania uj
ę
te w "Programie wykonawczym do II Polityki Ekologicznej
Pa
ń
stwa na lata 2002 - 2010" oraz w dostosowanej do wymaga
ń
ustawy Prawo ochrony
ś
rodowiska, "Polityce ekologicznej pa
ń
stwa na lata 2003-2006 z uwzgl
ę
dnieniem
perspektywy na lata 2007 -2010".
Nadrz
ę
dn
ą
zasad
ą
przedstawion
ą
w Polityce Ekologicznej Pa
ń
stwa jest zasada
zrównowa
ż
onego rozwoju. Rozwój zrównowa
ż
ony jest definiowany jako taki, który nie
narusza w sposób istotny i trwały
ś
rodowiska
ż
ycia człowieka i godzi prawa przyrody,
ekonomii oraz rozwoju społecze
ń
stw wraz ze zrównowa
ż
eniem szans dost
ę
pu do zasobów
mi
ę
dzy pokoleniem obecnym, a pokoleniami nast
ę
pnymi. W skrócie wi
ę
c, jest to rozwój
człowieka wynikaj
ą
cy z działalno
ś
ci człowieka odbywaj
ą
cy si
ę
w harmonii z przyrod
ą
.
Najwa
ż
niejszymi czynnikami, które nale
ż
y uwzgl
ę
dnia
ć
przy programowaniu
zrównowa
ż
onego rozwoju s
ą
: czynniki społeczne, ekologiczne, przestrzenne i ekonomiczne.
Rozwój zrównowa
ż
ony oznacza wi
ę
c tak
ą
filozofi
ę
rozwoju globalnego, regionalnego i
lokalnego, która przeciwstawia si
ę
ekspansji opartej wył
ą
cznie o wzrost gospodarczy.
W Polityce Ekologicznej Pa
ń
stwa jako zasady szczegółowe przyj
ę
to:
Zasad
ę
prewencji, oznaczaj
ą
c
ą
w szczególno
ś
ci:
zapobieganie powstawaniu zanieczyszcze
ń
poprzez stosowanie najlepszych
dost
ę
pnych technik (BAT),
recykling, czyli zamykanie obiegu materiałów i surowców, odzysk, energii,
wody i surowców ze
ś
cieków i odpadów oraz gospodarcze wykorzystanie
odpadów zamiast ich składowania,
zintegrowane podej
ś
cie do ograniczania i likwidacji zanieczyszcze
ń
i
zagro
ż
e
ń
zgodnie z zaleceniami Dyrektywy Rady 96/61/WE w sprawie
zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszcze
ń
(tzw. dyrektywa
IPPC),
wprowadzanie pro-
ś
rodowiskowych systemów zarz
ą
dzania procesami
produkcji i usługami, zgodnie z ogólno
ś
wiatowymi i europejskimi wymogami w
tym zakresie, wyra
ż
onymi m.in. w standardach ISO 14000 i REMAS,
programach czystszej produkcji, Responsible Care, itp.
Zasad
ę
"zanieczyszczaj
ą
cy płaci”
odnosz
ą
c
ą
si
ę
do odpowiedzialno
ś
ci za skutki zanieczyszczenia i stwarzania
innych zagro
ż
e
ń
. Odpowiedzialno
ść
t
ę
ponosi
ć
powinny wszystkie jednostki
u
ż
ytkuj
ą
ce
ś
rodowisko, a wi
ę
c tak
ż
e konsumenci, zwłaszcza, gdy maj
ą
mo
ż
liwo
ść
wyboru mniej zagra
ż
aj
ą
cych
ś
rodowisku dóbr konsumpcyjnych.
Zasad
ę
integracji
polityki ekologicznej z politykami sektorowymi oznaczaj
ą
ca uwzgl
ę
dnienie w
politykach sektorowych celów ekologicznych na równi z celami
gospodarczymi i społecznymi.
Zasad
ę
regionalizacji
oznaczaj
ą
c
ą
m.in. skoordynowanie polityki regionalnej z regionalnymi
ekosystemami w Europie (np. doliny rzeczne i obszary wodno-błotne,
szczególnie w strefach przygranicznych).
Zasad
ę
subsydiarno
ś
ci
oznaczaj
ą
c
ą
przekazywanie cz
ęś
ci kompetencji i uprawnie
ń
decyzyjnych
dotycz
ą
cych ochrony
ś
rodowiska na wła
ś
ciwy szczebel regionalny lub lokalny
tak, aby był on rozwi
ą
zywany na najni
ż
szym szczeblu, na którym mo
ż
e zosta
ć
skutecznie i efektywnie rozwi
ą
zany.
Zasad
ę
skuteczno
ś
ci ekologicznej i efektywno
ś
ci ekonomicznej
48
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
odnosz
ą
c
ą
si
ę
do wyboru planowanych przedsi
ę
wzi
ęć
inwestycyjnych
ochrony
ś
rodowiska a oznaczaj
ą
c
ą
potrzeb
ę
minimalizacji nakładów na
jednostk
ę
uzyskanego efektu.
W Polityce Ekologicznej Pa
ń
stwa przedstawione zostały tak
ż
e cele ogólne o
charakterze strategicznym i realizacyjnym, w ró
ż
nych horyzontach czasowych. Jako
oddzielne zagadnienie omówione zostało zagadnienie wł
ą
czania aspektów ochrony
ś
rodowiska do polityk sektorowych takich jak: przemysł i energetyka, transport, rolnictwo,
le
ś
nictwo, budownictwo i gospodarka komunalna, zagospodarowanie przestrzenne,
turystyka, ochrona zdrowia, handel i działalno
ść
obronna. Wskazane zostały przede
wszystkim cele i działania, jakie nale
ż
y podj
ąć
w ramach programów sektorowych, jako
konieczny udział sektorów w realizacji zrównowa
ż
onego rozwoju.
Cele ekologiczne zostały uj
ę
te w blokach tematycznych, s
ą
to:
cele i zadania o charakterze systemowym (przyszło
ś
ciowy rozwój
gospodarczo-społeczny gminy w kontek
ś
cie ochrony
ś
rodowiska, w tym
systemy zarz
ą
dzania
ś
rodowiskowego i wł
ą
czanie aspektów ekologicznych
do polityk sektorowych, edukacja ekologiczna i udział społecze
ń
stwa w
sprawach ochrony
ś
rodowiska, współpraca ponadlokalna ).
ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne u
ż
ytkowanie zasobów
przyrody (m.in.: ochrona przyrody i krajobrazu, ochrona lasów, ochrona
powierzchni ziemi),
zrównowa
ż
one wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii:
wykorzystanie energii odnawialnej, kształtowanie stosunków wodnych,
jako
ść
ś
rodowiska i bezpiecze
ń
stwo ekologiczne: jako
ść
wód, w tym
gospodarka wodno-
ś
ciekowa, gospodarowanie odpadami (w oparciu o plan
gospodarki odpadami), jako
ść
powietrza atmosferycznego, oddziaływanie
hałasu, pól elektromagnetycznych, awarie przemysłowe.
Z wymienionych w Polityce Ekologicznej Pa
ń
stwa celów i działa
ń
szczegółowych
wybrano zagadnienia szczególnie istotne z punktu widzenia problemów wyst
ę
puj
ą
cych w
gminie Krzeszowice.
S
ą
to:
zmniejszenie wodochłonno
ś
ci produkcji o 50% w stosunku do stanu w 1990
roku,
promowanie najlepszych technik (BAT) w celu zmniejszenia
materiałochłonno
ś
ci i odpadowo
ś
ci produkcji,
ograniczenie zu
ż
ycia energii o 25% do roku 2010, a do roku 2025 o 50% w
stosunku do roku 2000, intensyfikacja rozwoju energetyki odnawialnej, do
roku 2010 co najmniej podwojenie wykorzystania tej energii w stosunku do
roku 2000 w celu zmniejszenia energochłonno
ś
ci i wzrostu wykorzystania
energii ze
ź
ródeł odnawialnych,
ł
ą
czenie racjonalno
ś
ci ekonomicznej i ekologicznej w wykorzystaniu zasobów
gleb, maksymalne zagospodarowanie nieu
ż
ytków i zamkni
ę
tych ju
ż
składowisk odpadów i rekultywacja tzw. starych składowisk w celu ochrony
gleb i powierzchni ziemi,
gospodarowanie odpadami - wzrost odzysku surowców, opakowa
ń
,
recyklingu materiałów z opakowa
ń
, do roku 2010 wtórne wykorzystywanie co
najmniej 50% papieru i szkła,
zapobieganie zanieczyszczeniu słodkich wód powierzchniowych i
podziemnych,
zmniejszenie nara
ż
enia mieszka
ń
ców na zanieczyszczenie powietrza i hałas,
zmniejszenie intensywno
ś
ci degradacji powierzchni ziemi, poprawa estetyki
otoczenia,
przeciwdziałanie powstawaniu zanieczyszcze
ń
powietrza,
49
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
eliminowanie lub zmniejszanie skutków dla
ś
rodowiska z tytułu
nadzwyczajnych zagro
ż
e
ń
ś
rodowiska, a tak
ż
e doskonalenie istniej
ą
cego
systemu ratowniczego na wypadek zaistnienia awarii i kl
ę
sk
ż
ywiołowych,
zwi
ę
kszenie skali rekultywacji i renaturalizacji obszarów zdegradowanych,
ochrona gatunków dzikiej flory i fauny, ochrona najbardziej zagro
ż
onych
ekosystemów oraz gatunków i ich siedlisk przez tworzenie i powi
ę
kszanie
sieci obszarów chronionych.
4. Akty prawne.
Podstawowymi aktami prawnymi w dziedzinie ochrony
ś
rodowiska s
ą
nast
ę
puj
ą
ce
ustawy:
1.
Ustawa Prawo ochrony
ś
rodowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r.
(Dz.U.2001.62.627 z dnia 20 czerwca 2001 r.) z pó
ź
niejszymi zmianami
2.
Ustawa z dnia 27.07.2001 o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony
ś
rodowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z
2001 Nr 100 poz. 1085 z dnia 18.09.2001)
3.
Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 pa
ź
dziernika 1991 r. (jednolity
tekst ustawy o ochronie przyrody, ogłoszonego w Dz.U. z 2001 r. Nr 99 poz.
1079)
4.
Ustawa o ochronie gruntów rolnych i le
ś
nych z dnia 3 lutego 1995 r.
(tekst jednolity Dz. U. 95.16.78 z dnia 22 lutego 1995 r.)
Ustawa o lasach z dnia 28 wrze
ś
nia 1991 r. (Dz. U. 91.101.444) z
pó
ź
niejszymi zmianami
6.
Ustawa Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 r. (Dz. U. 2001.115.1229 z
dnia 11 pa
ź
dziernika 2001 r.) z pó
ź
niejszymi zmianami
7.
Ustawa Prawo geologiczne i górnicze z dnia 4 lutego 1994 r. (Dz.
U.94.27.96 z dnia 1 marca 1994 r.) z pó
ź
niejszymi zmianami
8.
Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wod
ę
i
zbiorowym odprowadzaniu
ś
cieków (Dz. U. Nr 72, poz. 747) z pó
ź
niejszymi
zmianami
9.
Ustawa o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz.U.2001.62.628 z
dnia 20 czerwca 2001 r.) z pó
ź
niejszymi zmianami
wraz z rozporz
ą
dzeniami do ww ustaw.
Ustawa „Prawo ochrony
ś
rodowiska” okre
ś
la zasady ochrony
ś
rodowiska oraz
warunki korzystania z jego zasobów, z uwzgl
ę
dnieniem wymaga
ń
zrównowa
ż
onego rozwoju,
a w szczególno
ś
ci zasady ustalania
:
warunków ochrony zasobów
ś
rodowiska,
warunków wprowadzania substancji lub energii do
ś
rodowiska,
kosztów korzystania ze
ś
rodowiska,
udost
ę
pnianie informacji o
ś
rodowisku i jego ochronie,
udział społecze
ń
stwa w post
ę
powaniu w sprawie ochrony
ś
rodowiska,
obowi
ą
zki organów administracji,
odpowiedzialno
ść
i sankcje.
„
Ustawa o ochronie przyrody” okre
ś
la cele, zasady i formy ochrony przyrody
o
ż
ywionej i nieo
ż
ywionej oraz krajobrazu. Ma za zadanie zachowanie, wła
ś
ciwe
wykorzystanie oraz odnawianie zasobów przyrody i jej składników, a w szczególno
ś
ci:
dziko wyst
ę
puj
ą
cych ro
ś
lin lub zwierz
ą
t,
siedlisk przyrodniczych,
siedlisk gatunków chronionych ro
ś
lin lub zwierz
ą
t,
zwierz
ą
t prowadz
ą
cych w
ę
drowny tryb
ż
ycia,
ro
ś
lin lub zwierz
ą
t, obj
ę
tych ochron
ą
na podstawie odr
ę
bnych przepisów,
przyrody nieo
ż
ywionej,
50
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
krajobrazu,
zieleni w miastach i wsiach.
Celem ochrony przyrody jest:
utrzymanie procesów ekologicznych i stabilno
ś
ci ekosystemów,
zachowanie ró
ż
norodno
ś
ci biologicznej,
zachowanie dziedzictwa geologicznego,
zapewnienie ci
ą
gło
ś
ci istnienia gatunków ro
ś
lin lub zwierz
ą
t wraz z
siedliskami poprzez utrzymywanie lub przywracanie ich do wła
ś
ciwego stanu,
ochron
ę
zieleni w miastach i wsiach, w szczególno
ś
ci ochron
ę
drzew oraz
krzewów,
utrzymywanie lub przywracanie do wła
ś
ciwego stanu siedlisk przyrodniczych,
a tak
ż
e innych zasobów przyrody i jej składników,
kształtowanie wła
ś
ciwych postaw człowieka wobec przyrody.
„Ustawa o ochronie gruntów rolnych i le
ś
nych” reguluje zasady ochrony gruntów
rolnych i le
ś
nych oraz rekultywacji i poprawiania warto
ś
ci u
ż
ytkowej gruntów. Ustawa
wprowadza poj
ę
cie gruntu rolnego i gruntu le
ś
nego oraz okre
ś
la zasady ich ochrony.
Ochrona gruntów rolnych polega na:
ograniczaniu przeznaczania ich na cele nierolnicze lub niele
ś
ne,
zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów rolnych oraz
szkodom w produkcji rolniczej, powstaj
ą
cym wskutek działalno
ś
ci nierolniczej,
rekultywacji i zagospodarowaniu gruntów na cele rolnicze,
zachowaniu torfowisk i oczek wodnych jako naturalnych zbiorników wodnych
.
Ochrona gruntów le
ś
nych polega na:
ograniczaniu przeznaczania ich na cele niele
ś
ne lub nierolnicze,
zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów le
ś
nych oraz
szkodom w drzewostanach i produkcji le
ś
nej, powstaj
ą
cym wskutek
działalno
ś
ci niele
ś
nej,
przywracaniu warto
ś
ci u
ż
ytkowej gruntom, które utraciły charakter gruntów
le
ś
nych wskutek działalno
ś
ci niele
ś
nej,
poprawianiu ich warto
ś
ci u
ż
ytkowej oraz zapobieganiu obni
ż
ania ich
produkcyjno
ś
ci.
„Ustawa o lasach” okre
ś
la zasady zachowania, ochrony i powi
ę
kszania zasobów
le
ś
nych oraz zasady gospodarki le
ś
nej w powi
ą
zaniu z innymi elementami
ś
rodowiska i z
gospodark
ą
narodow
ą
. Przepisy ustawy stosuje si
ę
do lasów bez wzgl
ę
du na form
ę
ich
własno
ś
ci. Ustawa definiuje poj
ę
cie lasu i okre
ś
la zasady prowadzenia zrównowa
ż
onej
gospodarki le
ś
nej według planu urz
ą
dzenia lasu lub uproszczonego planu urz
ą
dzenia lasu, z
uwzgl
ę
dnieniem w szczególno
ś
ci nast
ę
puj
ą
cych celów:
zachowania lasów i korzystnego ich wpływu na klimat, powietrze, wod
ę
,
gleb
ę
, warunki
ż
ycia i zdrowia człowieka oraz na równowag
ę
przyrodnicz
ą
,
ochrony lasów, zwłaszcza lasów i ekosystemów le
ś
nych stanowi
ą
cych
naturalne fragmenty rodzimej przyrody lub lasów szczególnie cennych ze
wzgl
ę
du na:
a
) zachowanie ró
ż
norodno
ś
ci przyrodniczej,
b) zachowanie le
ś
nych zasobów genetycznych,
c) walory krajobrazowe,
d) potrzeby nauki,
51
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
ochrony gleb i terenów szczególnie nara
ż
onych na zanieczyszczenie lub
uszkodzenie oraz o specjalnym znaczeniu społecznym,
ochrony wód powierzchniowych i gł
ę
binowych, retencji zlewni, w
szczególno
ś
ci na obszarach wododziałów i na obszarach zasilania zbiorników
wód podziemnych,
produkcji, na zasadzie racjonalnej gospodarki, drewna oraz surowców i
produktów ubocznego u
ż
ytkowania lasu.
Ustawa „Prawo wodne” reguluje gospodarowanie wodami zgodnie z zasad
ą
zrównowa
ż
onego rozwoju, a w szczególno
ś
ci kształtowanie i ochron
ę
zasobów wodnych,
korzystanie z wód oraz zarz
ą
dzanie zasobami wodnymi. Gospodarowanie wodami ma by
ć
prowadzone z zachowaniem zasady racjonalnego i cało
ś
ciowego traktowania zasobów wód
powierzchniowych i podziemnych, z uwzgl
ę
dnieniem ich ilo
ś
ci i jako
ś
ci oraz ma uwzgl
ę
dnia
ć
zasad
ę
wspólnych interesów i realizowane ma by
ć
przez współprac
ę
administracji
publicznej, u
ż
ytkowników wód i przedstawicieli lokalnych społeczno
ś
ci, tak aby uzyska
ć
maksymalne korzy
ś
ci społeczne.
Zarz
ą
dzanie zasobami wodnymi słu
ż
y zaspokajaniu potrzeb ludno
ś
ci, gospodarki,
ochronie wód i
ś
rodowiska zwi
ą
zanego z tymi zasobami, w szczególno
ś
ci w zakresie:
zapewnienia odpowiedniej ilo
ś
ci i jako
ś
ci wody dla ludno
ś
ci,
ochrony zasobów wodnych przed zanieczyszczeniem oraz niewła
ś
ciw
ą
lub
nadmiern
ą
eksploatacj
ą
,
utrzymywania lub poprawy stanu ekosystemów wodnych i od wody zale
ż
nych,
ochrony przed powodzi
ą
oraz susz
ą
,
zapewnienia wody na potrzeby rolnictwa oraz przemysłu,
zaspokojenia potrzeb zwi
ą
zanych z turystyk
ą
, sportem oraz rekreacj
ą
,
tworzenia warunków dla energetycznego, transportowego oraz rybackiego
wykorzystania wód.
Instrumentami zarz
ą
dzania zasobami wodnymi s
ą
:
plany gospodarki wodnej,
pozwolenia wodnoprawne,
opłaty i nale
ż
no
ś
ci w gospodarce wodnej,
kataster wodny,
kontrola gospodarowania wodami.
Ustawa „Prawo geologiczne i górnicze” okre
ś
la zasady i warunki:
projektowania, wykonania i dokumentowania prac geologicznych,
poszukiwania, rozpoznawania i eksploatacji złó
ż
kopalin,
ochrona złó
ż
kopalin, wód podziemnych itd..
Przepisy ustawy stosuje si
ę
równie
ż
do prowadzenia działalno
ś
ci gospodarczej w
zakresie bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz składowania odpadów w
górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych, z wyj
ą
tkiem takiej działalno
ś
ci
prowadzonej w odkrywkowych wyrobiskach górniczych.
„Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wod
ę
i zbiorowym odprowadzaniu
ś
cieków”
okre
ś
la zasady i warunki zbiorowego zaopatrzenia w wod
ę
przeznaczon
ą
do spo
ż
ycia przez
ludzi oraz zbiorowego odprowadzania
ś
cieków, w tym zasady działalno
ś
ci przedsi
ę
biorstw
wodoci
ą
gowo - kanalizacyjnych, zasady tworzenia warunków do zapewnienia ci
ą
gło
ś
ci
dostaw i odpowiedniej jako
ś
ci wody, niezawodnego odprowadzania i oczyszczania
ś
cieków,
52
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
a tak
ż
e ochrony interesów odbiorców usług, z uwzgl
ę
dnieniem wymaga
ń
ochrony
ś
rodowiska i optymalizacji kosztów.
„Ustawa o odpadach” okre
ś
la zasady post
ę
powania z odpadami w sposób
zapewniaj
ą
cy ochron
ę
ż
ycia i zdrowia ludzi oraz ochron
ę
ś
rodowiska zgodnie z zasad
ą
zrównowa
ż
onego rozwoju, a w szczególno
ś
ci zasady zapobiegania powstawaniu odpadów
lub ograniczania ilo
ś
ci odpadów i ich negatywnego oddziaływania na
ś
rodowisko, a tak
ż
e
odzysku lub unieszkodliwiania odpadów. Przepisy ustawy stosuje si
ę
tak
ż
e do post
ę
powania
z masami ziemnymi lub skalnymi, je
ż
eli s
ą
usuwane albo przemieszczane w zwi
ą
zku z
realizacj
ą
inwestycji lub prowadzeniem eksploatacji kopalin (z pewnymi wyj
ą
tkami).
53
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
VI. PROGRAM OCHRONY POSZCZEGÓLNYCH
KOMPONENTÓW
Ś
RODOWISKA GMINY
KRZESZOWICE.
1. Program poprawy dla pola: Jako
ść
wód i stosunki wodne
Cel strategiczny:
Przywrócenie jako
ś
ci wód powierzchniowych do wymaganych standardów oraz ochrona
jako
ś
ci i ilo
ś
ci wód podziemnych wraz z racjonalizacj
ą
ich wykorzystania.
Cele długoterminowe:
utworzenie systemu kształtowania i wykorzystania zasobów wodnych
osi
ą
gni
ę
cie wła
ś
ciwych standardów wód powierzchniowych pod wzgl
ę
dem
jako
ś
ciowym i ilo
ś
ciowym
zapewnienie mieszka
ń
com gminy dost
ę
pu do wody o odpowiedniej jako
ś
ci i
niezb
ę
dnej ilo
ś
ci
Długofalowym celem polityki ekologicznej Polski w zakresie gospodarki
wodnej jest osi
ą
gni
ę
cie dobrego stanu ekologicznego wód tak pod
wzgl
ę
dem jako
ś
ciowym jak i ilo
ś
ciowym. Oznacza to,
ż
e wody
powierzchniowe powinny pozostawa
ć
w stanie ukształtowanym przez
przyrod
ę
i jednocze
ś
nie, na wyznaczonych odcinkach lub akwenach, by
ć
przydatne do:
wykorzystania w zbiorowym zaopatrzeniu w wod
ę
do picia,
bytowania ryb łososiowatych lub przynajmniej karpiowatych, spełniaj
ą
c tak
ż
e
odpowiednie wymagania na obszarach chronionych.
Ten długofalowy cel nie jest mo
ż
liwy do osi
ą
gni
ę
cia do 2010 r. – natomiast powinien
by
ć
osi
ą
gni
ę
ty do 2015 r., zgodnie z dyrektyw
ą
UE 2000/60/WE (tzw. Ramow
ą
Dyrektyw
ą
Wodn
ą
).
Zgodnie z wymaganiami ustawy – „Prawo wodne” konieczne jest w zlewisku Morza
Bałtyckiego (do którego nale
ż
y 99,7% powierzchni Polski): zapewnienie do 2015 r. 75%
redukcji ładunku substancji biogennych ze
ś
cieków komunalnych; zaprzestanie do 2006 r.
odprowadzania do Bałtyku substancji niebezpiecznych; istotne ograniczenie zrzutów
pozostałych substancji tego typu, a tak
ż
e niedopuszczenie do przyrostu ładunku azotu ze
ź
ródeł rolniczych.
Cele krótkoterminowe i kierunki działa
ń
w zakresie ochrony
zasobów wodnych
rozbudowa i modernizacja systemów dystrybucji i uzdatniania wody,
ochrona uj
ęć
wód ,
optymalizacja zu
ż
ycia wody do celów socjalno-bytowych i gospodarczych,
propagowanie instalowania liczników zu
ż
ycia wody oraz stymulacja do
zmniejszania jej zu
ż
ycia,
monitorowanie stanu ilo
ś
ciowego i jako
ś
ciowego głównych zbiorników wód
podziemnych oraz dokumentowanie tych zbiorników dla potrzeb ich ochrony
przed negatywnymi skutkami aktualnej i przyszłej działalno
ś
ci gospodarczej
prowadzonej na powierzchni .
54
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
Cele krótkoterminowe i kierunki działa
ń
w zakresie jako
ś
ci wód
Ochrona jako
ś
ci wód podziemnych przed degradacj
ą
polega na prowadzeniu działa
ń
administracyjno-prawnych, przyrodniczych i technicznych. Najwa
ż
niejszym zadaniem jest
opracowanie i wdro
ż
enie koncepcji porz
ą
dkowania gospodarki
ś
ciekowej Gminy z re
ż
imem
programu oczyszczania
ś
cieków
Cele krótkoterminowe i kierunki działa
ń
wytyczone dla gminy
Krzeszowice s
ą
nast
ę
puj
ą
ce:
docelowe obj
ę
cie systemem kanalizacji całego obszaru Gminy - zmniejszenie
ilo
ś
ci
ś
cieków komunalnych odprowadzanych bez oczyszczania poprzez
rozszerzenie zasi
ę
gu sieci kanalizacyjnej ,
budowa lokalnych oczyszczalni
ś
cieków, budowa nowych oraz modernizacja
istniej
ą
cych odcinków kanalizacji (kolektorów głównych i sieci rozdzielczych)
pozwalaj
ą
cych na eliminowanie mo
ż
liwo
ś
ci niekontrolowanego
odprowadzania zanieczyszcze
ń
do
ś
rodowiska ,
sukcesywne ograniczanie negatywnego wpływu zanieczyszcze
ń
obszarowych
i
ś
cieków deszczowych na wody powierzchniowe - odprowadzanie wód
opadowych z terenów zabudowy mieszkalnej i usługowej bezpo
ś
rednio do
gruntu lub lokalnych odbiorników, z terenów dróg i parkingów przez osadniki
wód deszczowych ,
eliminacja nieszczelnych zbiorników gromadzenia
ś
cieków (szamb),
działania zmierzaj
ą
ce do ograniczenia niekontrolowanej infiltracji
zanieczyszcze
ń
,
eliminacja zanieczyszczania brzegów zbiorników i cieków odpadami
zdeponowanymi na tzw. „dzikich składowiskach”,
poprawa parametrów jako
ś
ciowych wody pitnej - zabezpieczenie awaryjnych
ź
ródeł wody pitnej,
zmniejszenie awaryjno
ś
ci sieci wodoci
ą
gowej i kanalizacyjnej poprzez
stosowanie nowoczesnych materiałów i rozwi
ą
za
ń
technicznych oraz
intensyfikacj
ę
napraw bie
żą
cych,
Działania:
W zakresie zaopatrzenia w wod
ę
pitn
ą
:
inwentaryzacja stanu sieci wodoci
ą
gowej
modernizacja i rozbudowa uj
ęć
wody oraz sieci wodoci
ą
gowej poprzez
wymian
ę
urz
ą
dze
ń
wodoci
ą
gowych znajduj
ą
cych si
ę
w złym stanie
technicznym, modyfikacja przebiegu istniej
ą
cych wodoci
ą
gów ,
wymiana azbestowo-cementowych odcinków sieci wodoci
ą
gowej .
W zakresie kanalizacji:
zwi
ę
kszenie stopnia skanalizowania gminy ,
inwentaryzacja stanu sieci kanalizacyjnej ,
rozdzielenie sieci kanalizacji na sanitarn
ą
i burzow
ą
,
modernizacja i rozbudowa systemu kanalizacji poprzez rozbudow
ę
sieci
kanalizacji sanitarnej i burzowej ,
wymiana odcinków kanalizacji b
ę
d
ą
cych w złym stanie technicznym
55
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
Efekty działa
ń
zwi
ę
kszenie ilo
ś
ci oczyszczanych
ś
cieków
poprawa czysto
ś
ci wód powierzchniowych i podziemnych
zmniejszenie strat wody spowodowanej awaryjno
ś
ci
ą
sieci wodoci
ą
gowej
efektywniejsze wykorzystanie zasobów wód podziemnych
poprawa warunków
ż
ycia mieszka
ń
ców Gminy
przywrócenie równowagi w bilansie wód,
Głównymi metodami realizacji ochrony wód s
ą
monitoring
ś
rodowiskowy – jako system pomiarów i obserwacji cech i
wła
ś
ciwo
ś
ci
ś
rodowiska w celu dostarczenia informacji o aktualnym stanie i
tendencjach zmian
ś
rodowiska oraz przewidywania skutków tych zmian,
ocena oddziaływania na
ś
rodowisko – jako działanie identyfikacyjne i
prognostyczne, oceniaj
ą
ce wpływ przedsi
ę
wzi
ęć
na
ś
rodowisko,
ochrona bierna – czyli przestrzeganie zakazów i ogranicze
ń
dotycz
ą
cych
wprowadzania zanieczyszcze
ń
do
ś
rodowiska,
ochrona czynna – czyli wykonywanie nakazów dotycz
ą
cych usuwania
przyczyn zanieczyszczenia wód, wspomaganie naturalnych procesów
samooczyszczania i bezpo
ś
rednie oczyszczanie wód (np. w warstwie
wodono
ś
nej).
Do wa
ż
nych instrumentów ochrony biernej wód podziemnych nale
ż
y ustanawianie
stref i obszarów ochronnych, na których obowi
ą
zuj
ą
zakazy, nakazy i ograniczenia w
zakresie korzystania z wody i u
ż
ytkowania gruntów. Strefy ochrony bezpo
ś
redniej (grupa
bezwzgl
ę
dnie obowi
ą
zuj
ą
cych nakazów) maja na celu wyeliminowanie zagro
ż
enia
powstaj
ą
cego w zwi
ą
zku z uj
ę
ciem wody. Strefy ochrony po
ś
redniej okre
ś
laj
ą
ograniczenia
czynno
ś
ci mog
ą
cych mie
ć
wpływ na jako
ść
pobieranej wody.
Jedn
ą
z głównych zasad ochrony wód podziemnych, przyj
ę
tych przez aktualnie
obowi
ą
zuj
ą
ce Prawo Wodne, jest zakaz bezpo
ś
redniego wprowadzania
ś
cieków do
poziomów wodono
ś
nych i ograniczenie wprowadzania
ś
cieków do ziemi. Jednocze
ś
nie,
Rozporz
ą
dzenie Ministra
Ś
rodowiska z dnia 29 listopada 2002 r. zach
ę
ca do rolniczego
wykorzystania
ś
cieków, co wymaga wzmo
ż
onej kontroli wpływu takiego post
ę
powania m.in.
na jako
ść
wód podziemnych.
Zadania w zakresie ochrony wód do realizacji w latach
2004-2007
L.p.
Zadanie
Termin realizacji
Realizatorzy
1
Inwentaryzacja emisji zanieczyszcze
ń
- wód
2004
Burmistrz Krzeszowic
Rozbudowa sieci kanalizacyjnej gminy
Krzeszowice, rozdzielnej kanalizacji burzowej i
sanitarnej
2004 – 2007
Burmistrz Krzeszowic
2
Opracowanie i wdro
ż
enie systemu
monitorowania emisji zanieczyszcze
ń
ze
ź
ródeł
punktowych do wód
2005 –2006
Burmistrz Krzeszowic
WIO
Ś
3
Stosowanie najlepszych dost
ę
pnych technik
(BAT) w instalacjach produkcyjnych i
komunalnych – w ramach uzgodnie
ń
w
procedurze inwestycyjnej
2004 - 2007
Burmistrz Krzeszowic
56
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
L.p.
Zadanie
Termin realizacji
Realizatorzy
4
Zapewnienie dost
ę
pu do powierzchniowych
wód publicznych (egzekwowanie zakazu
grodzenia nieruchomo
ś
ci w odległo
ś
ci
mniejszej ni
ż
1,5 m od linii brzegu)
2004 - 2007
Burmistrz Krzeszowic
Starosta
WZMiUW
5.
Opracowanie i wdro
ż
enie systemu
informowania społecze
ń
stwa o jako
ś
ci wody do
picia
2004 - 2007
Przedsi
ę
biorstwo
Wodoci
ą
gowo -
Kanalizacyjne
57
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
2. Program poprawy dla pola: Powietrze atmosferyczne
Cel strategiczny:
Poprawa jako
ś
ci powietrza atmosferycznego na terenie Gminy Krzeszowice do
wymaganych standardów
Cele długoterminowe:
ograniczanie wielko
ś
ci emisji zanieczyszcze
ń
komunikacyjnych.
ograniczenie niskiej emisji pochodz
ą
cej ze
ź
ródeł zorganizowanych i
indywidualnych
wdro
ż
enie skutecznego zarz
ą
dzania ochron
ą
ś
rodowiska
ZARZ
Ą
DZANIE OCHRON
Ą
POWIETRZA.
Cele krótkoterminowe i kierunki działa
ń
zmniejszenie niskiej emisji z indywidualnych palenisk – termomodernizacja,
zmiana no
ś
ników energii,
zmniejszenie emisji zanieczyszcze
ń
z sektora gospodarczego,
promocja wykorzystania alternatywnych
ź
ródeł energii cieplnej,
poprawa stanu technicznego dróg na terenie gminy,,
rozpowszechnienie proekologicznych form transportu,
Najskuteczniejsz
ą
form
ą
ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem jest prewencja,
realizowana jako likwidacja zanieczyszcze
ń
u
ź
ródła poprzez działania w zakresie:
ograniczania udziału indywidualnych palenisk w
ę
glowych w strukturze
systemu grzewczego gminy,
wspieranie działa
ń
inwestycyjnych ograniczaj
ą
cych drogowy ruch tranzytowy
przez Gmin
ę
,
działania ograniczaj
ą
ce uci
ąż
liwo
ść
emisyjn
ą
ś
rodków transportu drogowego,
prowadzenie zintegrowanych działa
ń
na rzecz minimalizacji zu
ż
ycia energii (w
tym surowców energetycznych)
zintegrowania programów ochrony powietrza z planami zagospodarowania
przestrzennego
współpraca z organami wojewódzkimi w zakresie rozwoju monitoringu
zanieczyszcze
ń
powietrza i dostosowanie go do aktualnych wymogów
Cele krótkoterminowe i kierunki działa
ń
doprowadzenie gazu do wszystkich nowych , zurbanizowanych terenów, z
istniej
ą
cej sieci gazowej,
promowanie ekologicznych
ź
ródeł energii,
uregulowanie gospodarki odpadami,
zagospodarowanie bioodpadów , w tym osadów
ś
ciekowych,
58
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
OGRANICZANIE ZANIECZYSZCZE
Ń
KOMUNIKACYJNYCH
Cele krótkoterminowe i kierunki działa
ń
:
optymalizacja warunków ruchu drogowego przy wykorzystaniu podstawowych
narz
ę
dzi in
ż
ynierii ruchu, zapewniaj
ą
cych zwi
ę
kszenie płynno
ś
ci i
przepustowo
ś
ci drogowej
podwy
ż
szenie standardów technicznych infrastruktury drogowej, zwłaszcza w
obszarach wysoko zurbanizowanych i obszarach chronionych
stosowanie nowoczesnych rozwi
ą
za
ń
technicznych w komunikacji i pojazdach
zastosowanie w pojazdach benzyny bezołowiowej, i gazu
eliminacja z ruchu pojazdów nie spełniaj
ą
cych obowi
ą
zuj
ą
cych norm
ekologicznych
promowanie transportu ekologicznego
rozbudowa
ś
cie
ż
ek rowerowych
promocja komunikacji zbiorowej
systematyczne usprawnianie transportu zbiorowego , w celu zwi
ę
kszenia jego
udziału w całkowitych przewozach pasa
ż
erskich
utrzymanie czysto
ś
ci nawierzchni dróg
tworzenie pasów zieleni izolacyjnej w s
ą
siedztwie głównych szlaków
komunikacyjnych
wprowadzenie zakazu stosowania materiałów pyl
ą
cych (popiołów,
ż
u
ż
li i
innych odpadów) do utwardzania nawierzchni dróg i parkingów
OGRANICZANIE ZANIECZYSZCZE
Ń
Z SEKTORA KOMUNALNEGO
Głównym
ź
ródłem zanieczyszcze
ń
z sektora komunalnego na terenie gminy
Krzeszowice jest niska emisja z lokalnych kotłowni opalanych w
ę
glem, z indywidualnych
palenisk domowych oraz z sektora usługowego. Z tego wzgl
ę
du, najpilniejszymi zadaniami
s
ą
:
Cele krótkoterminowe i kierunki działa
ń
:
opracowanie audytu energetycznego dla Gminy,
spalanie w
ę
gla o korzystnych dla
ś
rodowiska parametrach, m.in. takich jak:
zmniejszona zawarto
ść
siarki, niska zawarto
ść
popiołu, wysoka warto
ść
opałowa
przechodzenie na paliwo olejowe lub gazowe,
d
ąż
enie do zmniejszenia strat energii wytworzonej, głównie cieplnej, poprzez:
-uszczelnienie i usprawnienie sieci przesyłowych
-popraw
ę
parametrów energetycznych budynków, w szczególno
ś
ci
mieszkalnych (termoizolacja, modernizacja w
ę
złów cieplnych),
zwi
ę
kszenie udziału odnawialnych
ź
ródeł energii.
ograniczenie niskiej emisji u
ź
ródeł poprzez:
likwidacj
ę
lub modernizacj
ę
lokalnych kotłowni opalanych paliwem stałym,
likwidacj
ę
indywidualnych, wysokoemisyjnych pieców na paliwo stałe,
wykorzystywanie ciepła odpadowego i alternatywnych
ź
ródeł energii,
zamiana paliwa wysokoemisyjnego na niskoemisyjne,
nawi
ą
zanie współpracy w zakresie ochrony powietrza atmosferycznego z
wła
ś
ciwymi organami i instytucjami wojewódzkimi i rz
ą
dowymi,
zadania zwi
ą
zane z efektywnymi sposobami energetycznego spalania w
ę
gla,
wspieranie wykorzystania lokalnych
ź
ródeł energii odnawialnej
przy wprowadzaniu bardziej przyjaznych dla
ś
rodowiska no
ś
ników energii
59
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
wsparcie finansowe dla inwestorów, wła
ś
cicieli nieruchomo
ś
ci
modernizuj
ą
cych ogrzewanie
promowanie proekologicznych
ź
ródeł ciepła i no
ś
ników energii
wspieranie lokalnych inicjatyw na rzecz przeciwdziałania wypalania traw i
ograniczenia emisji wtórnej
zmywanie i odkurzanie ulic i placów w okresach długotrwałej suszy
edukacja ekologiczna mieszka
ń
ców – kształtowanie wła
ś
ciwych zachowa
ń
społecze
ń
stwa (oszcz
ę
dno
ść
energii cieplnej i elektrycznej, u
ż
ywanie w
ę
gla
dobrej jako
ś
ci, aspekty zdrowotne nara
ż
enia na ekspozycj
ę
zanieczyszcze
ń
powietrza)
OGRANICZANIE ZANIECZYSZCZE
Ń
NAPŁYWOWYCH.
Na terenie Krzeszowic zanieczyszczenia napływowe odgrywaj
ą
du
żą
rol
ę
w ogólnym
bilansie zanieczyszcze
ń
powietrza. Najbardziej nara
ż
ona jest zachodnia cz
ęść
gminy, z
uwagi na zlokalizowanie po tej stronie najwi
ę
kszych
ź
ródeł zanieczyszczenia powietrza oraz
dominuj
ą
cy kierunek wiatru.
Cele krótkoterminowe i kierunki działa
ń
:
podj
ę
cie współpracy z s
ą
siednimi gminami w celu d
ąż
enia do eliminacji lub
zmniejszania zanieczyszczenia powietrza
współdziałanie w zakresie edukacji ekologicznej
EFEKTY DZIAŁA
Ń
:
poprawa stanu zdrowotnego mieszka
ń
ców Gminy, poprawa jako
ś
ci
ż
ycia
poprawa stanu fauny i flory na terenie Gminy,
zmniejszenie strat materialnych spowodowanych zanieczyszczeniami
powietrza
Zadania w zakresie ochrony powietrza w latach 2004-2007
Lp.
Zadanie
Termin
realizacji
Realizatorzy
3
Opracowanie i wdro
ż
enie systemu zbierania i
gromadzenia informacji o zanieczyszczeniach
powietrza wyemitowanych w Gminie
2005
Burmistrz
Krzeszowic
5
Utrzymanie i remonty nawierzchni dróg
2004 -2007
Burmistrz
Krzeszowic
administratorzy
6
Modernizacja kotłowni w
ę
glowych b
ę
d
ą
cych w
gestii Gminy
2004 – 2007
Burmistrz
Krzeszowic
7
Wykonanie inwentaryzacji
ź
ródeł emisji substancji
do powietrza w gminie
2004
Burmistrz
Krzeszowic
8
Opracowanie programu promocji oszcz
ę
dzania
energii i jego rozpowszechnienie.
2006
Burmistrz
Krzeszowic
14 Egzekwowanie od podmiotów gospodarczych
zlokalizowanych na terenie gminy obowi
ą
zków w
zakresie ochrony
ś
rodowiska wynikaj
ą
cych z
ustawy Prawo ochrony
ś
rodowiska
2004 - 2007
Wojewoda
Małopolski
Starosta
Burmistrz
Krzeszowic
60
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
3. Program poprawy dla pola: Hałas i wibracje
Cel strategiczny:
Zmniejszenie uci
ąż
liwo
ś
ci hałasu dla mieszka
ń
ców gminy i spełnienie
obowi
ą
zuj
ą
cych standardów w zakresie klimatu akustycznego
Cele długoterminowe:
utrzymanie aktualnego poziomu hałasu w obszarach, gdzie sytuacja
akustyczna jest korzystna
ograniczenie poziomu hałasu emitowanego przez
ś
rodki transportu w
obszarach wzdłu
ż
głównych dróg, urz
ą
dzenie w liniach rozgraniczaj
ą
cych
dróg pasów zieleni,
wyeliminowanie z u
ż
ytkowania
ś
rodków transportu, maszyn i urz
ą
dze
ń
,
których hała
ś
liwo
ść
nie odpowiada przyj
ę
tym standardom
zintegrowanie działa
ń
w zakresie ochrony przed hałasem z planem
zagospodarowania przestrzennego,
prowadzenie działalno
ś
ci edukacyjnej o zagro
ż
eniu
ś
rodowiska i zdrowia
ludzkiego hałasem,
Cele krótkoterminowe i kierunki działa
ń
:
zintensyfikowanie działa
ń
ograniczaj
ą
cych negatywny wpływ hałasu na
mieszka
ń
ców poprzez:
poprawienie organizacji ruchu,
popraw
ę
stanu nawierzchni dróg,
promocj
ę
komunikacji zbiorowej,
budow
ę
ekranów akustycznych ( dot. miasta Krzeszowice , okolic autostrady
A-4) ,
zwi
ę
kszenie ilo
ś
ci izolacyjnych pasów zieleni,
stosowanie d
ź
wi
ę
kochłonnych elewacji,
wymiana okien na d
ź
wi
ę
koszczelne,
wła
ś
ciwe kształtowanie linii zabudowy i brył powstaj
ą
cych budynków w celu
zminimalizowania wpływu hałasu drogowego,
zastosowanie w zakładach przemysłowych automatyzacji i hermetyzacji
procesu produkcji,
zwi
ę
kszenie izolacyjno
ś
ci akustycznej
ś
cian zewn
ę
trznych budynków,
skrócenie czasu pracy hała
ś
liwych urz
ą
dze
ń
,
dobór technologii produkcji o niskim poziomie hałasu,
stosowanie obudów d
ź
wi
ę
kochłonnych na urz
ą
dzenia i maszyny emituj
ą
ce
wysoki poziom hałasu
EFEKTY DZIAŁA
Ń
:
zmniejszenie skali obiektywnego nara
ż
enia mieszka
ń
ców gminy na hałas
spełnienie obowi
ą
zuj
ą
cych standardów w zakresie poziomu hałasu
poprawa jako
ś
ci
ż
ycia mieszka
ń
ców poprzez zmniejszenie subiektywnie
odczuwalnej uci
ąż
liwo
ś
ci hałasowej
zintensyfikowanie kontroli i nadzoru nad istniej
ą
cymi
ź
ródłami hałasu oraz
zintensyfikowanie działa
ń
prewencyjnych dla ograniczenia uci
ąż
liwo
ś
ci
obiektów
61
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
Zadania w zakresie ochrony przed hałasem
w latach 2004-2007
L.p.
Zadanie
Termin
realizacji
Realizatorzy
Inwentaryzacja
ź
ródeł uci
ąż
liwo
ś
ci
akustycznej.
2005 – 2007
Burmistrz Krzeszowic
Budowa zabezpiecze
ń
przed
uci
ąż
liwo
ś
ciami akustycznymi np. osłon,
ekranów akustycznych
2004 –2007
zarz
ą
dy dróg,
przedsi
ę
biorcy
Zwi
ę
kszanie ilo
ś
ci izolacyjnych pasów
zieleni wzdłu
ż
dróg
2004 – 2007
Generalna Dyrekcja Dróg
Krajowych ,
zarz
ą
dy dróg,
Burmistrz Krzeszowic
62
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
4. Program
poprawy
dla
pola:
Promieniowanie
elektromagnetyczne
Cel strategiczny:
Ograniczanie i monitoring promieniowania elektromagnetycznego
Cel długoterminowy:
utrzymanie dotychczasowego stanu braku zagro
ż
e
ń
dla
ś
rodowiska i
mieszka
ń
ców ze strony promieniowania elektromagnetycznego
Cele krótkoterminowe i kierunki działa
ń
:
inwentaryzacja i kontrola
ź
ródeł promieniowania elektromagnetycznego na
terenie Gminy i w jej najbli
ż
szym otoczeniu
prowadzenie bada
ń
pozwalaj
ą
cych na ocen
ę
stopnia zagro
ż
enia Gminy
promieniowaniem elektromagnetycznym
utrzymywanie nat
ęż
enia promieniowania elektromagnetycznego poni
ż
ej
dopuszczalnych norm lub co najwy
ż
ej na tym poziomie
restrykcyjne przestrzeganie przepisów prawa w zakresie rozwi
ą
za
ń
technicznych i lokalizacji obiektów emituj
ą
cych promieniowanie
elektromagnetyczne
przestrzeganie wprowadzonych do planu zagospodarowania przestrzennego
zapisów
po
ś
wi
ę
conych
ochronie
przed
promieniowaniem
elektromagnetycznym z wyznaczeniem stref ograniczonego u
ż
ytkowania
wokół niektórych
ź
ródeł promieniowania
przestrzeganie przepisów bezpiecze
ń
stwa, higieny pracy, prawa
budowlanego, gospodarowania przestrzennego i przepisów sanitarnych w
celu ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym
Zagro
ż
enie promieniowaniem niejonizuj
ą
cym mo
ż
e by
ć
stosunkowo łatwo
wyeliminowane lub ograniczone pod warunkiem zapewnienia odpowiedniej separacji
przestrzennej człowieka od pól przekraczaj
ą
cych okre
ś
lone warto
ś
ci graniczne.
Zadania w zakresie ochrony przed promieniowaniem
elektromagnetycznym w latach 2004-2007
L.p.
Zadanie
Termin
realizacji
Realizatorzy
1
IInwentaryzacja
ź
ródeł emisji pól
elektromagnetycznych i obszarów obj
ę
tych
oddziaływaniem tych pól
2004
Burmistrz Krzeszowic
63
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
5. Program poprawy dla pola: Lasy
Cel strategiczny
Wzbogacenie i racjonalna eksploatacja zasobów le
ś
nych
Cele długoterminowe:
wzrost lesisto
ś
ci gminy poprzez zalesianie nieu
ż
ytków i terenów
zdegradowanych,
ochrona zasobów le
ś
nych i poprawa kondycji przyrodniczej obszarów le
ś
nych
oraz ich otulin,
zapewnienie trwało
ś
ci i wielofunkcyjno
ś
ci lasów
renaturalizacja obszarów le
ś
nych
powi
ę
kszanie ró
ż
norodno
ś
ci biologicznej w lasach na poziomie genetycznym i
gatunkowym
poprawa zdrowotno
ś
ci i odporno
ś
ci drzewostanów
wymiana napowietrznych linii energetycznych starszych ni
ż
25 lat na kable
podziemne (tam gdzie jest to mo
ż
liwe)
Cele krótkoterminowe i kierunki działa
ń
inwentaryzacja zasobów le
ś
nych pod k
ą
tem ich stanu zdrowotnego
inwentaryzacja i weryfikacja klasyfikacji gruntów pod k
ą
tem pełnego
uwzgl
ę
dnienia gruntów zalesionych i zadrzewionych oraz uj
ę
cie granicy rolno-
le
ś
nej w planach zagospodarowania przestrzennego
zalesianie gruntów wył
ą
czonych z u
ż
ytkowania rolniczego oraz nieu
ż
ytków i
terenów zdegradowanych i przekształconych
przebudowa drzewostanów zmienionych lub silnie uszkodzonych przez
zanieczyszczenia
ś
rodowiska
zachowanie w stanie zbli
ż
onym do naturalnego lub odtworzenie
ś
ródle
ś
nych
zbiorników i cieków wodnych,
rozwijanie wielofunkcyjno
ś
ci lasów i wzmocnienie ich korzystnego
oddziaływania na
ś
rodowisko (poprawa funkcji wodochronnej, klimatotwórczej
i glebochronnej),
dostosowanie lasów i le
ś
nictwa, w wi
ę
kszym ni
ż
dotychczas zakresie, do
wypełniania zró
ż
nicowanych funkcji nie tylko przyrodniczych ,ale tak
ż
e
społecznych (np. turystycznych) - powszechne, cho
ć
sterowane,
udost
ę
pnienie lasów społecze
ń
stwu z zachowaniem zasady niedopuszczania
do zagro
ż
enia trwało
ś
ci i jako
ś
ci zasobów le
ś
nych,
ochrona gleb le
ś
nych, a szczególnie substancji organicznej gleby,
prowadzenie ci
ą
głej kampanii edukacyjno – informacyjnej w celu podnoszenia
ś
wiadomo
ś
ci społecze
ń
stwa (w tym pracowników le
ś
nictwa) w zakresie celów
i korzy
ś
ci trwałej i zrównowa
ż
onej gospodarki le
ś
nej, rozwój edukacji i nauk
le
ś
nych
u
ż
ytkowanie zasobów le
ś
nych w sposób zgodny z zasadami ochrony
przyrody, bioró
ż
norodno
ś
ci i krajobrazu
nadzór nad gospodark
ą
le
ś
n
ą
w lasach prywatnych
rekreacyjne u
ż
ytkowanie i zagospodarowanie lasu,
współdziałanie le
ś
nictwa z samorz
ą
dami i administracj
ą
pa
ń
stwow
ą
racjonalne przeznaczanie obszarów le
ś
nych na cele niele
ś
ne
stały monitoring
ś
rodowiska le
ś
nego w celu przeciwdziałania stanom
niepo
żą
danym (po
ż
ary, choroby, szkodniki)
64
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
wprowadzanie naturalnych , ochronnych , przeciwpo
ż
arowych pasów
na granicach terenów polno-le
ś
nych
odnowa zieleni dolin rzecznych
Istotne znaczenie w ochronie lasów ma wła
ś
ciwe prowadzenie gospodarki le
ś
nej.
Zachowane fragmenty lasów o charakterze naturalnym, a w szczególno
ś
ci znajduj
ą
ce si
ę
w
ich obr
ę
bie powierzchnie przyrodniczo cenne powinny by
ć
wył
ą
czone z pozyskiwania
drewna.
EFEKTY DZIAŁA
Ń
:
zwi
ę
kszenie atrakcyjno
ś
ci gminy
zaspokojenie wypoczynkowo – sportowych potrzeb mieszka
ń
ców
zapewnienie lasom wła
ś
ciwego znaczenia w planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym oraz w ochronie krajobrazu
wzmocnienie wodochronnych, glebochronnych i klimatotwórczych funkcji
lasów
zwi
ę
kszenie zasobów i produktywno
ś
ci oraz trwało
ś
ci i bezpiecze
ń
stwa
ekosystemów le
ś
nych
65
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
6. Program poprawy dla pola: Obszary chronione i tereny zieleni
urz
ą
dzonej.
Cel strategiczny:
Ukształtowanie i ochrona gminnego systemu obszarów ochronnych.
Cele krótkoterminowe i kierunki działa
ń
utrzymanie i ochrona istniej
ą
cych kompleksów le
ś
nych ( chronionych)
wytypowanie obiektów przyrodniczych do utworzenia u
ż
ytków ekologicznych,
zespołów przyrodniczo-krajobrazowych i stanowisk dokumentacyjnych,
renaturalizacja i poprawa stanu najcenniejszych, zniszczonych ekosystemów i
siedlisk, szczególnie le
ś
nych i wodno-błotnych,
ochrona i wzrost ró
ż
norodno
ś
ci biologicznej (genetycznej gatunkowej i
siedliskowej) i krajobrazowej oraz wzrost lesisto
ś
ci gminy i ochrona lasów
ochrona terenów przyrodniczo cennych przed niewła
ś
ciwym
zainwestowaniem
ochrona istniej
ą
cej zieleni urz
ą
dzonej
utrzymanie w stanie nie zainwestowanym obszarów otwartych o funkcji
rolniczej
utrzymanie istniej
ą
cych korytarzy ekologicznych,
rozszerzenie i usprawnienie ochrony in situ i ex situ gatunków ro
ś
lin i zwierz
ą
t
zagro
ż
onych wygini
ę
ciem oraz starych, tradycyjnych odmian ro
ś
lin i ras
zwierz
ą
t hodowlanych maj
ą
cych znaczenie dla ochrony ró
ż
norodno
ś
ci
biologicznej, poprzez stworzenie i utrzymanie niezb
ę
dnych warunków
technicznych do takiej ochrony (stosowne obiekty i ich wyposa
ż
enie) oraz
wspieranie bada
ń
i prac rozwojowych z tego zakresu,
prowadzenie rekultywacji terenów poprzemysłowych w sposób nie
zagra
ż
aj
ą
cy elementom wzbogacaj
ą
cym
ś
rodowisko i nie zakłócaj
ą
cy
przebiegaj
ą
cej tam sukcesji
zachowanie istniej
ą
cych zbiorników wodnych,
blokowanie inwestycji uci
ąż
liwego przemysłu,
zapewnienie ochrony i racjonalnego gospodarowania ró
ż
norodno
ś
ci
ą
biologiczn
ą
na całym terytorium gminy,
współudział organizacyjny i wdro
ż
eniowy przy wprowadzaniu ochrony
obszarów wytypowanych z sieci Natura 2000 na terenie gminy ,
zapewnienie korzystnego przeciwdziałania wprowadzaniu gatunków, które
mog
ą
zagra
ż
a
ć
integralno
ś
ci naturalnych ekosystemów i siedlisk lub stanowi
ć
zagro
ż
enie gatunków rodzimych,
ograniczenie barier dla migracji gatunków flory i fauny,
ochrona lokalnych cieków wraz z przylegaj
ą
cymi pasami zieleni niskiej i
wysokiej,
wzmocnienie roli rekreacyjnej terenów zielonych,
rozwój szlaków turystycznych i
ś
cie
ż
ek dydaktycznych na terenach
interesuj
ą
cych przyrodniczo,
nawi
ą
zywanie form
ą
i detalem architektonicznym do tradycji budownictwa
regionalnego,
66
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
Zadania w zakresie ochrony obszarów ochronnych
na lata 2004-2007
Lp.
Zadanie
Termin
realizacji
Realizatorzy
1.
Współdziałanie z Wojewod
ą
Małopolskim w
zakresie wykorzystania funduszy UE na ochron
ę
obszarów chronionych.
2004 -2007
Burmistrz Krzeszowic
2
Promocja walorów przyrodniczych gminy
2004 - 2007
Burmistrz Krzeszowic
3
Współpraca z Wojewódzkim Konserwatorem
Przyrody , Dyrekcj
ą
Zarz
ą
du Parków
Krajobrazowych przy wprowadzaniu obszarów z
sieci Natura 2000
2004-2007
Burmistrz Krzeszowic
Wojewoda
4
Kontrola przestrzegania przepisów o ochronie
przyrody w trakcie gospodarczego
wykorzystywania zasobów przyrody.
2004 - 2007
Burmistrz Krzeszowic
Rekultywacja terenów poprzemysłowych w
sposób nie zagra
ż
aj
ą
cy elementom
wzbogacaj
ą
cym
ś
rodowisko
2004 – 2007
Burmistrz
wła
ś
ciciele i zarz
ą
dcy
gruntów
Prowadzenie gospodarki le
ś
nej uwzgl
ę
dniaj
ą
cej
wymogi ochrony prawnej konkretnych obszarów
przyrodniczych.
2004 – 2007
Wła
ś
ciciele lasów
prywatnych,
Nadle
ś
nictwa
9
.
Wzmo
ż
enie kontroli inspekcji ochrony
ś
rodowiska w zakresie przestrzegania prawa
ekologicznego na terenach cennych
przyrodniczo.
2004 – 2007
WIO
Ś
67
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
7. Program poprawy dla pola: Gleby
Cel strategiczny
Racjonalne wykorzystanie zasobów glebowych i surowców mineralnych.
Cele długoterminowe
Zagospodarowanie gleb w sposób adekwatny do ich klasy bonitacyjnej i
poziomów zanieczyszcze
ń
Ograniczenie czynników wpływaj
ą
cych na degradacj
ę
gleby poprzez
zagospodarowanie m.in.: odłoguj
ą
cych gruntów
Zrekultywowanie gleb zdegradowanych w kierunku rolnym, le
ś
nym i
rekreacyjno-wypoczynkowym
Wła
ś
ciwe kształtowanie ekosystemów rolnych z wykorzystaniem otaczaj
ą
cych
je systemów naturalnych i ich zdolno
ś
ci do autoregulacji m.in. poprzez
wdra
ż
anie programów rolno-
ś
rodowiskowych
Zachowanie naturalnych kompleksów ł
ą
k torfowych jako regulatora
stosunków wodnych i klimatycznych przyległych do nich terenów
Cele krótkoterminowe i kierunki działa
ń
:
okresowa aktualizacja rejestru terenów, na których stwierdzono przekroczenia
standardów gleby lub ziemi
przeciwdziałanie degradacji chemicznej gleb poprzez ochron
ę
powietrza i wód
powierzchniowych
przeciwdziałanie erozji gleb poprzez stosowanie odpowiednich zabiegów na
gruntach o nachyleniu powy
ż
ej 10%
ograniczanie erozji wodnej i wietrznej gleby poprzez mo
ż
liwie jak najdłu
ż
sze
utrzymywanie pokrywy ro
ś
linnej w postaci wprowadzenia upraw wieloletnich
oraz wsiewek i poplonów
racjonalne u
ż
ycie nawozów sztucznych i
ś
rodków ochrony ro
ś
lin na terenach
rolnych i le
ś
nych oraz stosowanie technik naturalnych (fito i
agromelioracyjnych) w celu zwi
ę
kszenia udziału materii organicznej w glebie,
rekultywacja wyrobisk złó
ż
surowców mineralnych,
Zadania w zakresie ochrony gleb w latach 2004-2007
L.p.
Zadanie
Termin realizacji
Realizatorzy
1
Prowadzenie monitoringu jako
ś
ci gleby i ziemi
2004 - 2007
Burmistrz
Krzeszowic
2
Rekultywacja wyrobisk powydobywczych oraz
terenów zdegradowanych i zdeawstowanych
2004 - 2007
Burmistrz
Krzeszowic
wła
ś
ciciele tych
terenów
Realizacja programów rolno-
ś
rodowiskowych 2004 - 2007
Wła
ś
ciciele
terenów ,
AR i MR ,
MWODR
68
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
8. Program poprawy dla pola; Edukacja ekologiczna
Cel strategiczny
Zwi
ę
kszenie
ś
wiadomo
ś
ci ekologicznej społecze
ń
stwa gminy, kształtowanie postaw
proekologicznych jej mieszka
ń
ców oraz poczucia odpowiedzialno
ś
ci za jako
ść
ś
rodowiska.
Cel ten wpisuje si
ę
w podstawowe cele sformułowane w Narodowej Strategii Edukacji
Ekologicznej.
Cele długoterminowe:
kontynuacja i rozszerzanie działa
ń
edukacyjnych w szkołach z zakresu
ochrony
ś
rodowiska ,
rozszerzenie poziomu
ś
wiadomo
ś
ci ekologicznej społeczno
ś
ci gminy
Krzeszowice,
kształtowanie prawidłowych wzorców zachowa
ń
poszczególnych grup
społecze
ń
stwa Gminy w odniesieniu do
ś
rodowiska .
Cele krótkoterminowe i kierunki działa
ń
prowadzenie aktywnych form edukacji ekologicznej młodzie
ż
y i dzieci
kontynuacja edukacji na temat ochrony
ś
rodowiska w przedszkolach i
szkolnictwie wszystkich szczebli
wspieranie finansowe i merytoryczne działa
ń
z zakresu edukacji ekologicznej
prowadzonej w szkołach
pomoc szkołom w uzyskiwaniu pozabud
ż
etowych
ś
rodków na edukacj
ę
ekologiczn
ą
zapewnienie społecze
ń
stwu niezb
ę
dnych informacji nt. stanu
ś
rodowiska i
działa
ń
na rzecz jego ochrony
współdziałanie władz gminnych z mediami w zakresie prezentacji stanu
ś
rodowiska i pozytywnych przykładów działa
ń
podejmowanych na rzecz jego
ochrony
prowadzenie działa
ń
w zakresie edukacji ekologicznej społeczno
ś
ci lokalnej
na terenach cennych przyrodniczo
sukcesywne rozszerzanie działalno
ś
ci informacyjno-wydawniczej
uzupełnienie programów nauczania o tematyk
ę
zwi
ą
zan
ą
z przyrod
ą
gminy,
rozszerzenie formuły „Dni Ziemi”
upowszechnienie i zapewnienie ka
ż
demu mieszka
ń
cowi dost
ę
pu do
informacji na temat mo
ż
liwo
ś
ci prawidłowych zasad post
ę
powania w zwi
ą
zku
z ochron
ą
ś
rodowiska oraz jego stanem
wł
ą
czenie tematyki ochrony
ś
rodowiska do działa
ń
i projektów realizowanych
przez ró
ż
nego rodzaju grupy społeczne i podmioty gospodarcze
69
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
9. Aktywizacja rynku do działa
ń
na rzecz
ś
rodowiska
Istotnym wsparciem ochrony
ś
rodowiska jest aktywizacja rynku do działa
ń
na rzecz
ochrony
ś
rodowiska prowadz
ą
ca do tworzenia tzw. zielonych miejsc pracy (zwłaszcza w
turystyce, le
ś
nictwie i ochronie przyrody, odnawialnych
ź
ródłach energii, wykorzystaniu
odpadów), rozwoju produkcji urz
ą
dze
ń
słu
żą
cych ochronie
ś
rodowiska b
ą
d
ź
produkcji
towarów przyjaznych
ś
rodowisku. Opracowany b
ę
dzie tzw. ramowy program wspierania
zielonych miejsc pracy jako element walki z bezrobociem. Program ten b
ę
dzie zawierał
mechanizm finansowego i eksperckiego wspierania władz samorz
ą
dowych i prywatnych
przedsi
ę
biorców w tworzeniu zielonych miejsc pracy. Podstaw
ą
uzyskania wsparcia b
ę
dzie
przedstawienie przez władze samorz
ą
dowe (wojewódzkie, powiatowe, gminne) konkretnego
programu tworzenia zielonych miejsc pracy.
Cele krótkoterminowe i kierunki działa
ń
:
preferowanie przy zakupach towarów oraz usług przez administracj
ę
samorz
ą
dow
ą
tych produktów, które maj
ą
proekologiczny charakter.
zawarcie w ka
ż
dym przetargu organizowanym przez administracj
ę
samorz
ą
dow
ą
wymogów ekologicznych.
kształtowanie równoprawnych warunków konkurencji przez pełne stosowanie
zasady „zanieczyszczaj
ą
cy płaci”, wraz z uwzgl
ę
dnieniem kosztów
zewn
ę
trznych.
wspieranie powstawania i zachowania tzw. „zielonych” miejsc pracy, w
szczególno
ś
ci w: rolnictwie ekologicznym, agro- i ekoturystyce, le
ś
nictwie i
ochronie przyrody, odnawialnych
ź
ródłach energii, transporcie publicznym,
działaniach na rzecz oszcz
ę
dzania zasobów (zwłaszcza energii i wody),
odzysku produktów lub ich cz
ęś
ci oraz odzysku opakowa
ń
i wykorzystania
odpadów jako surowców wtórnych.
stymulowanie rozwoju przemysłu urz
ą
dze
ń
ochrony
ś
rodowiska, zwłaszcza
urz
ą
dze
ń
wykorzystywanych w ochronie wód i powietrza oraz
zagospodarowania odpadów.
70
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
VII. HARMONOGRAM REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY
Ś
RODOWISKA GMINY KRZESZOWICE.
Dla realizacji wytyczonych celów konieczne jest podj
ę
cie konkretnych działa
ń
organizacyjnych i inwestycyjnych. Harmonogram rzeczowo – finansowy przedstawia list
ę
przedsi
ę
wzi
ęć
przewidzianych do realizacji w latach 2004 –2015, któr
ą
opracowano m.in. w
oparciu o wyznaczone priorytety w zakresie ochrony
ś
rodowiska. Na li
ś
cie znalazły si
ę
tak
ż
e
przedsi
ę
wzi
ę
cia:
•
wskazane w planie zagospodarowania przestrzennego gminy jako istotne dla gminy,
•
wynikaj
ą
ce z obowi
ą
zku spełnienia norm i zapisów w obowi
ą
zuj
ą
cych aktach
prawnych,
•
wynikaj
ą
ce ze Strategii Rozwoju Gminy Krzeszowice na lata 2003-2013 ,
•
zawarte w Programie ochrony
ś
rodowiska powiatu krakowskiego .
Harmonogram rzeczowo-finansowy opracowano w formie tabelarycznej i umieszczono w
dalszej cz
ęś
ci tekstu .
41.
Zarz
ą
dzanie w Programie Ochrony
Ś
rodowiska
71
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
Zarz
ą
dzanie Programem Ochrony
Ś
rodowiska wynika przede wszystkim z uprawnie
ń
samorz
ą
du w zakresie ochrony
ś
rodowiska, które dotycz
ą
m.in.:
opracowania programu ochrony
ś
rodowiska obejmuj
ą
cego działania gminy;
zachowania i zwi
ę
kszania zasi
ę
gu przestrzennego kompleksów le
ś
nych,
w tym:
wdra
ż
ania programu zalesie
ń
,
realizacji wielofunkcyjnego, zrównowa
ż
onego modelu gospodarki le
ś
nej
(wg planów urz
ą
dzania lasów);
ochrony wód powierzchniowych i podziemnych (pozwolenia wodno-prawne)
poprzez:
wprowadzanie stref ochronnych po
ś
rednich od uj
ęć
wód i okre
ś
lanie zasad
gospodarowania w strefach,
ograniczanie i eliminacja zanieczyszcze
ń
wód,
zapobieganie niekorzystnym zmianom naturalnych przepływów wody
albo naturalnych poziomów zwierciadła wody;
promowania ekologicznych kierunków i form zagospodarowania na obszarach
o du
ż
ych warto
ś
ciach
ś
rodowiska przyrodniczego (parki krajobrazowe,
obszary chronionego krajobrazu);
organizowania stanowisk ratownictwa przeciwpowodziowego;
racjonalnego gospodarowania surowcami mineralnymi (udzielanie koncesji
na wydobycie kopaliny w ilo
ś
ci do 20 tys. m
3
rocznie z obszaru o powierzchni
do 2 ha oraz prowadzonej eksploatacji bez u
ż
ycia materiałów wybuchowych).
Zadania samorz
ą
dów gminnych obejmuj
ą
m.in.:
uwzgl
ę
dnianie uwarunkowa
ń
przyrodniczych w miejscowych planach
zagospodarowania przestrzennego (opracowania ekofizjograficzne, prognozy
oddziaływania na
ś
rodowisko);
wspieranie zalesie
ń
i zadrzewie
ń
na gruntach marginalnych i mało
przydatnych dla rolnictwa (wprowadzanie zalesie
ń
do miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego);
uporz
ą
dkowanie gospodarki
ś
ciekowej;
realizacj
ę
programu gospodarki odpadami (likwidacja dzikich wysypisk);
budow
ę
zbiorników małej retencji;
ochron
ę
obszarów cennych przyrodniczo – współdziałanie przy ustanawianiu
form ochrony przyrody takich jak: obszary chronionego krajobrazu, u
ż
ytki
ekologiczne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, stanowiska dokumentacyjne
i pomniki przyrody;
tworzenie pasów zieleni wysokiej wokół obiektów wymagaj
ą
cych takich
rozwi
ą
za
ń
;
uwzgl
ę
dnianie obszarów nara
ż
onych na niebezpiecze
ń
stwo powodzi (obszary
bezpo
ś
redniego zagro
ż
enia i obszary potencjalnego zagro
ż
enia powodzi
ą
)
w opracowaniach planistycznych m. in. miejscowych planach
zagospodarowania przestrzennego i decyzjach o warunkach zabudowy
i zagospodarowania przestrzennego.
Zadania samorz
ą
dów obejmuj
ą
równie
ż
sprawy z zakresu bezpo
ś
rednich kontaktów
z u
ż
ytkownikami
ś
rodowiska (wydawanie decyzji zezwalaj
ą
cych na korzystanie
ze
ś
rodowiska i okre
ś
laj
ą
cych warunki jego korzystania np. decyzja o dopuszczalnej emisji,
pozwolenia wodno-prawne, koncesje na wydobywanie kopalin, uzgadnianie sposobu
zagospodarowania odpadów) oraz pozyskiwania danych o rodzaju i skali korzystania
z zasobów
ś
rodowiska.
Organy te posiadaj
ą
te
ż
uprawnienia w zakresie ustalania dodatkowych wymaga
ń
słu
żą
cych ochronie
ś
rodowiska na okre
ś
lonych obszarach (np. tworzenie obszarów
72
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
ograniczonego u
ż
ytkowania) oraz przeciwdziałania zagro
ż
eniom
ś
rodowiska w sytuacjach
nadzwyczajnych (ochrona przeciwpowodziowa, plany operacyjno-ratownicze).
W zakresie ochrony
ś
rodowiska zadania wykonuj
ą
ponadto organy administracji
niezespolonej m.in. regionalne zarz
ą
dy gospodarki wodnej, nadle
ś
nictwa. Du
żą
rol
ę
w realizacji zada
ń
na rzecz ochrony
ś
rodowiska pełni
ą
instytucje niepa
ń
stwowe: jednostki
badawczo-rozwojowe, agencje, fundacje, organizacje gospodarcze i społeczne organizacje
ekologiczne. Aktywno
ść
organizacji zwi
ę
ksza niezb
ę
dne zaanga
ż
owanie szerokich kr
ę
gów
społecze
ń
stwa w sprawy ochrony
ś
rodowiska oraz podnosi
ś
wiadomo
ść
ekologiczn
ą
.
Działania tych organizacji s
ą
szczególnie widoczne w obronie przed wzrostem lokalnych
uci
ąż
liwo
ś
ci
ś
rodowiskowych oraz w organizowaniu masowych imprez (np. Dzie
ń
Ziemi,
Sprz
ą
tanie
Ś
wiata).
Zarz
ą
dzanie
ś
rodowiskiem przez podmioty gospodarcze korzystaj
ą
ce ze
ś
rodowiska
odbywa si
ę
m. in. poprzez:
dotrzymywanie wymaga
ń
wynikaj
ą
cych z przepisów prawa,
modernizacje technologii w celu ograniczenia lub wyeliminowania uci
ąż
liwo
ś
ci
dla
ś
rodowiska,
instalowanie urz
ą
dze
ń
słu
żą
cych ochronie
ś
rodowiska,
stał
ą
kontrol
ę
emisji zanieczyszcze
ń
(monitoring).
Struktura zarz
ą
dzania
ś
rodowiskiem
Za realizacj
ę
programu ochrony
ś
rodowiska odpowiedzialne s
ą
władze gminy, które
powinny wyznaczy
ć
koordynatora wdra
ż
ania programu. Koordynator b
ę
dzie współpracował
ś
ci
ś
le z Burmistrzem Krzeszowic, przedstawiaj
ą
c okresowe sprawozdania z realizacji
programu. Prace zwi
ą
zane z koordynacj
ą
działa
ń
uj
ę
tych w programie oraz zachowaniem
zaproponowanej procedury wdra
ż
ania programu wymagaj
ą
czasu w wymiarze 1/2 etatu.
Ponadto, proponuje si
ę
powoła
ć
zespół konsultacyjny, którego zadaniem b
ę
dzie wdro
ż
enie
oraz nadzór nad realizacj
ą
Programu, a tak
ż
e opracowywanie sprawozda
ń
z post
ę
pu
realizacji i zgodno
ś
ci działa
ń
zapisanych w Programie.
Bezpo
ś
rednim realizatorem programu b
ę
d
ą
podmioty gospodarcze planuj
ą
ce i
realizuj
ą
ce inwestycje zgodnie z kierunkami nakre
ś
lonymi przez program i samorz
ą
d Gminy
jako realizator inwestycji w zakresie ochrony
ś
rodowiska na terenie Gminy. Bezpo
ś
rednim
odbiorc
ą
programu b
ę
dzie społecze
ń
stwo Gminy.
Burmistrz Krzeszowic b
ę
dzie realizował program po raz pierwszy, w zwi
ą
zku z czym
nie posiada aktualnie wypracowanych wzorców post
ę
powania. Dlatego te
ż
powinien
kierowa
ć
si
ę
zasadami opracowanymi w Programie Ochrony
Ś
rodowiska Województwa
Małopolskiego oraz w II Polityce Ekologicznej Pa
ń
stwa w zakresie:
wykorzystania prostych rezerw – działania prewencyjne, poprawa organizacji
zarz
ą
dzania, wprowadzenie zasad czystszej produkcji, poszanowanie
surowców i energii, edukacja ekologiczna
swobody działania – poszczególne podmioty maj
ą
swobod
ę
działania według
posiadanych przez nie kompetencji, realizuj
ą
własne cele, maj
ą
swoje
struktury procedury i techniki działania
efektywnego i racjonalnego u
ż
ycie
ś
rodków
współpracy pomi
ę
dzy podmiotami realizuj
ą
cymi program
DO NAJWA
ś
NIEJSZYCH ZADA
Ń
W RAMACH ZARZ
Ą
DZANIA PROGRAMEM I
Ś
RODOWISKIEM
ZALICZONO:
1. WDRA
ś
ANIE PROGRAMU OCHRONY
Ś
RODOWISKA:
koordynacja wdra
ż
ania programu
ocena realizacji celów krótkoterminowych
raporty o stopniu wykonania programu
73
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
weryfikacja celów krótkoterminowych i głównych działa
ń
2. EDUKACJA EKOLOGICZNA, KOMUNIKACJA ZE SPOŁECZE
Ń
STWEM, SYSTEM INFORMACJI
O
Ś
RODOWISKU:
rozwój ró
ż
norodnych form edukacji
dost
ę
p do informacji o
ś
rodowisku i jego ochronie
wykorzystanie mediów w celach informowania społecze
ń
stwa o
podejmowanych
i planowanych działaniach z zakresu ochrony
ś
rodowiska
wydawanie broszur i ulotek informacyjnych
3.WSPIERANIE ZAKŁADÓW/INSTYTUCJI WDRA
ś
AJ
Ą
CYCH SYSTEM ZARZ
Ą
DZANIA
Ś
RODOWISKIEM
Instrumenty słu
żą
ce do zarz
ą
dzania
ś
rodowiskiem wynikaj
ą
z ustawy Prawo ochrony
ś
rodowiska, Prawo o zagospodarowaniu przestrzennym, o ochronie przyrody, o Inspekcji
Ochrony
Ś
rodowiska, Prawo geologiczne i górnicze, Prawo budowlane. Do instrumentów
zarz
ą
dzania
ś
rodowiskiem nale
żą
:
instrumenty prawne
instrumenty finansowe
instrumenty społeczne i strukturalne
Do instrumentów prawnych zaliczamy
:
pozwolenia zintegrowane
pozwolenia wodnoprawne na wprowadzenie
ś
cieków do wód lub do ziemi
pozwolenia na wprowadzenie gazów lub pyłów do powietrza
pozwolenia na wytwarzanie odpadów
pozwolenia na emitowanie hałasu do
ś
rodowiska
pozwolenia na emitowanie pól elektromagnetycznych do
ś
rodowiska
decyzje dotycz
ą
ce gospodarki odpadami
koncesje geologiczne na rozpoznanie i eksploatacj
ę
surowców mineralnych
Do instrumentów finansowych nale
żą
:
opłaty za gospodarcze korzystanie ze
ś
rodowiska – za emisje zanieczyszcze
ń
do powietrza, za składowanie odpadów, za odprowadzanie
ś
cieków do wód
lub do ziemi, za pobór wody powierzchniowej lub podziemnej itp.
opłaty eksploatacyjne za pozyskiwanie kopalin
administracyjne kary pieni
ęż
ne w zakresie przekrocze
ń
okre
ś
lonych limitów
w pozwoleniach, naruszenie decyzji zatwierdzaj
ą
cych eksploatacj
ę
składowiska odpadów lub decyzji okre
ś
laj
ą
cych miejsce i sposób
magazynowania odpadów
odpowiedzialno
ść
cywilna w zakresie szkód spowodowanych oddziaływaniem
na
ś
rodowisko
kredyty i dotacje z funduszy ochrony
ś
rodowiska i gospodarki wodnej oraz
innych funduszy, pomoc publiczna w postaci preferencyjnych po
ż
yczek,
kredytów, dotacji, odrocze
ń
rozło
ż
enia na raty itp.
opłaty produktowe i depozytowe
Instrumenty społeczne to:
edukacja ekologiczna
informacja i komunikacja
współpraca
74
P R O G R A M O C H R O N Y
Ś
R O D O W I S K A D L A G M I N Y K R Z E S Z O W I C E
N A L A T A 2 0 0 4 – 2 0 1 5
Instrumenty strukturalne to głównie „Studium uwarunkowa
ń
i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy Krzeszowice” oraz miejscowe plany
zagospodarowania przestrzennego. Ponadto s
ą
to: Program Zrównowa
ż
onego Rozwoju i
Ochrony
Ś
rodowiska województwa małopolskiego na lata 2001 – 2015, Program Ochrony
Ś
rodowiska powiatu krakowskiego.
Dokumenty te okre
ś
laj
ą
główne cele i kierunki działa
ń
w ramach rozwoju
gospodarczego, społecznego i ochrony
ś
rodowiska. Program ochrony
ś
rodowiska dla gminy
Krzeszowice jest zgodny z zapisami powy
ż
szych dokumentów.