Marek K. Barański

Teresa Chynczewska-Hennel

Andrzej Szwarc

Dzieje P O L S K I E J

dyplomacji

od X wieku do 1918 roku

(od początków państwa polskiego

do odzyskania niepodległości)

00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/12/10 10:06 AM Page 3

10

7

Od kształ to wa nia się
państwo wości pol skiej
do Rze czy posp o li tej
Oboj ga Na ro dów
(

X–XVI wiek)

Marek K. Baraƒski

Słowo wstępne

Zbigniew Brzeziƒski

00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/11/10 6:44 PM Page 4

Spis treści

Bibliografia

Spis
ilustracji

218

325

328

112

Dyplomacja
Rzeczypospolitej
w okresie nowożytnym
(

od początku XVI wieku do

1764 roku)

Teresa Chynczewska-Hennel

Od rządów Stanisława Augusta
do odzyskania niepodległości
(

lata 1764–1918)

Andrzej Szwarc

00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/11/10 6:44 PM Page 5

00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/11/10 6:44 PM Page 8

00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/11/10 6:45 PM Page 9

Od ksz

pań stwo w o

RZ E C Z Y

O B O J G A

00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/11/10 6:45 PM Page 10

z tał to wa nia się

w ości pol skiej do

Y P O S P O L I T E J

N A R O D Ó W

X–XVI wiek

00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/11/10 6:45 PM Page 11

43

00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/11/10 6:45 PM Page 12

za cz´ ło kształ to waç si´ w koƒ -

cu IX wie ku. Twór ca mi je go by li przod ko wie Pia stów:
Sie mo wit, Le stek i Sie mo mysł. Zdo ła li oni na rzu ciç
wła dz´ współ ple mieƒ com za miesz ku jà cym zie mie le ˝à -
ce mi´ dzy Gnie znem i Po zna niem, a na st´p nie roz sze -
rzy li za si´g swe go pa no wa nia na sà sied nie ple mio na.
Do pó ki gra ni ce two rzo ne go paƒ stwa nie przy le ga ły do
te re nów in nych wład ców ów cze snej Eu ro py, rzà dzà cy
nie mu sie li utrzy my waç z ni mi ofi cjal nych kon tak tów.

Jed nak, kie dy na po czàt ku dru giej po ło wy X stu le cia paƒ stwo pia stow skie za -
cz´ ło bez po Êred nio gra ni czyç z Cze cha mi i Niem ca mi, pod j´ cie dzia łaƒ dy -
plo ma tycz nych oka za ło si´ ju˝ nie zb´d ne.

Pierw sze in for ma cje

o Miesz ku I za wdzi´ cza my sa skie mu kro ni ka rzo -

wi Wi du kin do wi. Pod ro kiem 963 za pi sał on, ˝e mar gra bia Mar chii
Wschod niej Ge ro, po ci´˝ kich wal kach, w któ rych zo stał powa˝nie ran ny,
pod po rzàd ko wał kró lo wi nie miec kie mu ple mi´ Łu ˝y czan. W tym sa mym
cza sie to czy ła si´ woj na mi´ dzy ksi´ ciem Po lan Miesz kiem a Wie le ta mi,
do wo dzo ny mi przez sa skie go ba ni t´ Wich ma na. Woj n´ t´ Miesz ko prze -
grał, a w jed nej z bi tew zgi nàł je go brat.

Te wy da rze nia

zmu si ły ksi´ cia do dzia ła nia. Roz po czàł od roz mów ze

swym po łu dnio wym sà sia dem, wład cà Czech Bo le sła wem. W ich wy ni ku
do szło do za war cia so ju szu, przy pie cz´ to wa ne go mał ˝eƒ stwem Miesz ka
z cór kà Bo le sła wa – Do bra wà. W tym sa mym cza sie zo stał za war ty so jusz
pol sko -nie miec ki, w któ rym Miesz ko, ja ko słab szy part ner, zo bo wià zał si´
do pła ce nia try bu tu wład cy Nie miec, za co zo stał uzna ny przy ja cie lem ce -
sa rza. Ksià ˝´ zde cy do wał si´ tak ˝e na przy j´ cie chrztu i chry stia ni za cj´
swe go paƒ stwa, mu siał wi´c na wià zaç kon tak ty dy plo ma tycz ne z pa pie skim
Rzy mem. Chrzest Pol ski od był si´ w ro ku 966, a ju˝ w dwa la ta póê niej
pro wa dzà cy pol skà mi sj´ chry stia ni za cyj nà Jor dan zo stał wy Êwi´ co ny na
bi sku pa mi syj ne go pod le głe go wy łàcz nie pa pie ˝o wi.

De cy dujàc si´

na przy j´ cie no wej wia ry, ksià ˝´ Miesz ko re ali zo wał da le -

ko wzrocz ne pla ny. Z chrze Êci jaƒ stwem ze tknàł si´ ju˝ w pierw szych la tach
swych rzà dów, gdy od wie dzał Pra g´, a po tem Niem cy, by za wrzeç so jusz
z Ot to nem I. Byç mo ˝e zro bi ły na nim wra ˝e nie ka mien ne ko Êcio ły, mógł
te˝ za in te re so waç si´ ide ami re li gij ny mi chrze Êci jan. Jed nak rów nie wa˝ ne
– a mo ˝e na wet istot niej sze – by ły po li tycz ne skut ki zmia ny wia ry. Spo -
dzie wał si´ Miesz ko, ˝e no wa re li gia po zwo li mu zin te gro waç paƒ stwo. Był
te˝ Êwia do my, ˝e wład cy po gaƒ scy sà trak to wa ni przez chrze Êci jan z po gar -
dà. Pra gnàc uzy skaç sta tus rów ny wład cy Czech czy ksià ˝´ tom nie miec kim,
przy jàł chrzest i sprzy mie rzył si´ z ce sa rzem; dzi´ ki te mu pod ko niec ˝y cia
był uzna wa ny za rów ne go nie miec kim mar gra biom i ksià ˝´ tom. Po Êmier ci
Do bra wy Miesz ko o˝e nił si´ na wet z cór kà jed ne go z naj wy bit niej szych
w owym cza sie ksià ˝àt nie miec kich, mar gra bie go Teo do ry ka, spo wi no wa ca -
jàc si´ z ary sto kra cjà za chod nie go ce sar stwa.

O D K S Z T A Ł T O W A N I A S I ¢

P A ¡ S T W O W O Â C I P O L S K I E J …

13

aƒstwo pol skie

00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/11/10 6:45 PM Page 13

D Z I E J E P O L S K I E J D Y P L O M A C J I

14

Dzi´ki

ta kim za bie gom dy plo ma tycz nym Pol ska zo sta ła przy j´ ta do gro na

paƒstw uzna wa nych za cy wi li zo wa ne. Opi su jàc to czo ne mi´ dzy Pol skà a Niem -
ca mi na po czàt ku XI stu le cia wal ki, kro ni karz nie miec ki Thiet mar za wsze na -
zy wał po gaƒ skich Wie le tów – so jusz ni ków Nie miec – bar ba rzyƒ ca mi, ni gdy
na to miast nie u˝ył po dob ne go okre Êle nia wo bec wro gów swe go kra ju, Po la ków,
któ rzy by li chrze Êci ja na mi, za tem na le ˝e li do te go sa me go Êwia ta co ce sarz.

Za war te

przez Miesz ka so ju sze przy nio sły mu nie mal na tych mia sto we

ko rzy Êci po li tycz ne. W 967 ro ku je go paƒ stwo po now nie za ata ko wa li Wie -
le ci, po raz ko lej ny pod do wódz twem Wich ma na. Tym ra zem jed nak woj -
ska Miesz ka, wzmoc nio ne dwo ma od dzia ła mi cze skiej jaz dy, po ko na ły prze -
ciw ni ków, a Wich man zgi nàł w wal ce. So jusz z ce sa rzem i przy j´ cie
chrze Êci jaƒ stwa uchro ni ły Miesz ka przed po wa˝ nym nie bez pie czeƒ stwem
w 972 ro ku, gdy na Pol sk´ na je chał mar gra bia Mar chii Łu ˝yc kiej Ho don.

Od dzia ły pol skie, do wo dzo ne
przez bra ta Miesz ka – Czci bo ra,
w bi twie pod Ce dy nià roz bi ły si -
ły nie miec kie. Sam Ho don z tru -
dem zdo łał uciec. Miesz ko, ja ko
chrze Êci jaƒ ski wład ca i „przy ja ciel

ce sa rza”, zo stał wraz ze swym prze ciw ni kiem we zwa ny przed sàd ce sar ski
do Kwe dlin bur ga. Ce sar ski wy rok nie był dla po laƒ skie go ksi´ cia ci´˝ ki:
miał tyl ko od daç swe go sied mio let nie go sy na Bo le sła wa ja ko za kład ni ka.

Miesz ko I

dwu krot nie brał udział w we wn´trz nych wal kach o tron Nie -

miec i dwu krot nie po parł kon ku ru jà ce go z Ot to na mi ich ku zy na, ksi´ cia
ba war skie go Hen ry ka. Osta tecz nie jed nak w 985 ro ku prze szedł na stro -
n´ ce sa rzo wej Teo fa no, któ ra w imie niu swe go ma ło let nie go sy na Ot to -
na III spra wo wa ła re gen cj´. Rocz ni ki nie miec kie po da jà, ˝e Miesz ko uznał
w Ot to nie kró la i ofia ro wał mu wiel błà da, a dar ten zro bił ogrom ne wra -
˝e nie nie tyl ko na kil ku let nim chłop cu, ale na wszyst kich, któ rzy zo ba -
czy li eg zo tycz ne zwie rz´.

Szyb kie przej Êcie

Miesz ka do obo zu re gent ki i jej sy na wy ni ka ło z wy pad -

ków, ja kie na stà pi ły po Êmier ci Ot to na II. W 983 ro ku, na wieÊç o Êmier ci ce -
sa rza, wy bu chło po wsta nie ple mion wie lec kich, do któ rych ry chło do łà czy li
Obo dry ci. Spra wu jà ca rzà dy ce sa rzo wa zo sta ła zmu szo na do wal ki nie tyl -
ko ze zwo len ni ka mi pre ten du jà ce go do wła dzy Hen ry ka Ba war skie go, ale
te˝ ze Sło wia na mi, groê ny mi zwłasz cza dla Sak so nii. Wie le ci mo gli za gro -
ziç rów nie˝ paƒ stwu Miesz ka. Z dru giej stro ny, zie mie wie lec kie by ły atrak -
cyj nym te re nem eks pan sji za rów no dla Miesz ka, jak i dla Sa sów. Po laƒ skie -
go ksi´ cia po łà czy ło wi´c z Teo fa no wspól ne nie bez pie czeƒ stwo, a na dzie je
na przy szłe pod bo je sce men to wa ły so jusz. Po zwyci´stwie obozu Teofano
i Ottona III Mieszko mógł odebraç osamotnionemu politycznie ksi´ciu
Czech Bolesławowi ziemi´ krakowskà i Âlàsk. W wojnie z Czechami po
stronie polskiej walczyły oddziały niemieckie przysłane przez cesarzowà.

Akt oddania przez Mieszka I gnieênieƒskiego

paƒstwa pod opiek´ Êw. Piotra, tzw.

Dagome

iudex

.

Spisany ok. 990 r. dokument znany jest

ze streszczenia sporzàdzonego w Rzymie

ok. 1087 r. przez kardynała Deusdedita.

Streszczenie to równie˝ jest znane

tylko z odpisów

00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/11/10 6:45 PM Page 14

Ostat nim

po su ni´ ciem dy plo ma tycz nym Miesz ka I by ło ofia ro wa nie paƒ -

stwa Êwi´ te mu Pio tro wi, czy li pa pie stwu. Akt ten, ma jà cy za pew ne za bez pie -
czyç młod szych sy nów Miesz ka I – zro dzo nych z Ody – przed ich przy rod -
nim bra tem, sy nem Do bra wy Bo le sła wem, w przy szło Êci oka zał si´ moc nym
opar ciem dla pol skich wład ców w ob li czu na ci sków kró lów nie miec kich.

Po li ty ka Miesz ka I

i je go dzia łal noÊç dy plo ma tycz na przy nio sły za tem

wład cy po laƒ skie mu ogrom ne ko rzy Êci, po zwo li ły po wi´k szyç paƒ stwo oraz
za jàç li czà cà si´ po zy cj´ wÊród paƒstw ów cze snej Eu ro py.

Na st´p ca

Miesz ka Bo le sław Chro bry wy p´ dził z Pol ski Od´ wraz z jej sy -

na mi, a swy mi przy rod ni mi braç mi. Tym sa mym zła mał po Êwiad czo ny przez
pa pie ˝a te sta ment oj ca, na ra ˝a jàc si´ jed no cze Ênie na gniew po t´˝ ne go i wie -
le zna czà ce go w Niem czech ro du dru giej ˝o ny Miesz ka I. Mi mo to zdo łał
za cho waç bar dzo do bre sto sun ki z wład ca mi Nie miec oraz z pa pie stwem.

Bo le sław nie tyl ko bo wiem kon ty nu ował
naj wa˝ niej sze li nie po li ty ki swe go oj ca,
ale po tra fił prze ko naç rzà dzà cych Niem -
ca mi, ˝e jest im po trzeb ny. Za cho wał rów -
nie˝ wszyst kie zo bo wià za nia wo bec pa pie -
stwa, w tym pła ce nie da ni ny, do któ rej
zo bo wià zał si´ wcze Êniej Miesz ko.

W pierw szych la tach

pa no wa nia Bo le -

sła wa Chro bre go naj wa˝ niej sze dla paƒ -
stwa pol skie go by ły stosun ki z re pre zen to wa nym przez króla niemieckiego
Ot to na III Ce sar stwem. èró dła do star cza jà in for ma cji o pew nych nie po -
ro zu mie niach pol sko -ru skich, ale te nie za przà ta ły zbyt nio uwa gi wład -
cy Pol ski i je go do rad ców. Tym cza sem w ostat nich la tach X wie ku za ry -
so wa ła si´ dla Pol ski wy jàt ko wo ko rzyst na ko niunk tu ra, któ rà Bo le sław
Chro bry po tra fił w peł ni wy ko rzy staç. Ot ton III w po ło wie lat dzie wi´ç -
dzie sià tych osià gnàł peł no let nioÊç i roz po czàł sa mo dziel ne rzà dy. Fa scy -
no wa ła go idea przy wró ce nia Êwiet no Êci Ce sar stwu Rzym skie mu. Wzo rem
dla nie go by ło im pe rium z cza sów ce sa rza Kon stan ty na; chciał, aby sto li -
ca Êwia ta zno wu zna la zła si´ w Rzy mie. W dà ˝e niach tych wsparł Ot to na
mi´dzy in ny mi je go ku zyn Bru no. Zo stał on przez Ot to na usta no wio ny
pa pie ˝em i przy jàł imi´ Grze go rz V. Go rà cym zwo len ni kiem przy wró ce nia
daw nej chwa ły Ce sar stwa Rzym skie go był te˝ Ger bert z Au ril lac, daw ny
na uczy ciel Ot to na, któ re go ce sarz tak ˝e usta no wił ko lej nym pa pie ˝em;
Ger bert wy st´ po wał pod imie niem Syl we ster II. Ce sarz Ot ton i ota cza jà -
cy go lu dzie wi dzie li Ce sar stwo ja ko zwià zek kró lestw pod prze wod nic -
twem ce sa rza rzym skie go

. Chcàc roz sze rzyç im pe rium na wschód, szu ka li

tam oso bi sto Êci, któ re mo gły by odgrywaç ro l´ kró lów w tak ro zu mia nym
zwiàz ku. WÊród wschod nio eu ro pej skich wład ców dwaj oka za li si´ wła Êci wi
do pod j´ cia si´ tak wiel kiej ro li. By li to ksià ˝´ W´ gier Ste fan i ksià ˝´ Pol -
ski Bo le sław.

O D K S Z T A Ł T O W A N I A S I ¢

P A ¡ S T W O W O Â C I P O L S K I E J …

15

Personifikacje królestw
składajà hołd cesarzowi.
Cztery niewiasty
w koronach symbolizujà
cztery królestwa:
Itali´, Gali´, Germani´
i Sclavini´. Miniatura
z Ewangeliarza Ottona III

00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/11/10 6:45 PM Page 15

D Z I E J E P O L S K I E J D Y P L O M A C J I

16

Bo le sław Chro bry

zro bił du ˝o, aby staç si´ jed nà z naj wa˝ niej szych oso -

bi sto Êci Eu ro py. Utrzy my wał bar dzo do bre sto sun ki z ce sa rzem, b´ dàc wa˝ -
nym so jusz ni kiem w wal kach ze sło wiaƒ ski mi po ga na mi znad Bał ty ku. Chro -
bry wspie rał te˝ mi sje chrze Êci jaƒ skie na ota cza jà cych ów cze snà Pol sk´ zie miach
po gaƒ skich. W ro ku 997 zor ga ni zo wał mi sj´ pru skà by łe go bi sku pa pra skie go
– póê niej sze go Êwi´ te go – Woj cie cha, sy na Sław ni ka. Wspie ra jàc mi sje, ksià -
˝´ pol ski ja wił si´ ja ko praw dzi wy chrze Êci jaƒ ski wład ca god ny mia na kró la.

Po dró˝ mi syj na

Woj cie cha za koƒ czy ła si´ nie po wo dze niem: zo stał za mor -

do wa ny przez Pru sów. Za ra zem jed nak wy pra wa ta przy nio sła ogrom ne ko rzy -
Êci wład cy Pol ski. Bo le sław wy ku pił cia ło Woj cie cha z ràk Pru sów i uro czy Êcie
po grze bał je w Gnieê nie

. Jed no cze Ênie wy słał po słów do wszyst kich wa˝ nych

oso bi sto Êci w ów cze snym Êwie cie z in for macjà o wy da rze niach w Pru sach. Ot -
to na zmar twi ła wia do moÊç o Êmier ci Woj cie cha, któ re go bar dzo sza no wał,

jed nak nie od ra zu po jàł on zna cze nie te go fak tu. Za pew ne do pie ro po in stru -
owa ni przez Bo le sła wa po sło wie pol scy uÊwia do mi li mu, jak wiel kiej wa gi rzecz
si´ wy da rzy ła. Ot ton pod jàł dzia ła nia: do pro wa dził do ka no ni za cji m´ czen ni -
ka i wy Êwi´ ce nia je go bra ta – a za ra zem to wa rzy sza wy pra wy do Prus – Gau -
den te go na ar cy bi sku pa. Gau den ty miał zo staç ar cy bi sku pem przy gro bie swe -
go bra ta. Na st´p nie ce sarz po sta no wił udaç si´ z piel grzym kà do Gnie zna, do
gro bu no we go Êwi´ te go m´ czen ni ka, a swo je go przy ja cie la.

Ot ton III

przy był do Gnie zna wcze snà wio snà 1000 ro ku. Bo le sław przy -

jàł go bar dzo uro czy Êcie. Ju˝ na gra ni cy po wi tał ce sa rza, sto jàc na cze le
licznych od dzia łów woj ska; ka˝ dy z nich no sił stro je in ne go ko lo ru. Na -
st´p nie Ot ton zo stał od pro wa dzo ny do Gnie zna. Tam, po ce re mo niach ko -
Êciel nych, po po now nym zło ˝e niu Êwi´ te go Woj cie cha do no we go gro bu,
roz po cz´ ły si´ uro czy sto Êci Êwiec kie. Trzy dni trwały uczty, a po ich za koƒ -
cze niu wszy scy go Êcie, od ce sa rza za czy na jàc, a na naj ni˝ szym słu dze koƒ -
czàc, otrzy ma li od Bo le sła wa da ry. Wspa nia łe przy j´ cie, de mon stra cja woj -

Drzwi gnieênieƒskie.
Bràzowe drzwi do katedry zostały
wykonane w Gnieênie ok. 1170 r.;
s. 18, góra – cud z dzbanem
w klasztorze ÊÊ. Bonifacego
i Aleksego; Wojciech przed
ksi´ciem czeskim Bolesławem;
dół – ostatnia msza odprawiona
przez Êw. Wojciecha; Êmierç
Êw. Wojciecha

Włócznia Êw. Maurycego.
W X i 1. poł. XI w. była ona
jednà z najwi´kszych Êwi´toÊci
Cesarstwa. Uwa˝ano, ˝e nale˝ała
do Êw. Maurycego, rzymskiego
legionisty, który został Êci´ty
za odmow´ uczczenia posàgu
cesarza jako boga. Inna legenda
głosiła, ˝e włócznia ta była
własnoÊcià legionisty, który
asystował przy Êmierci Chrystusa
na krzy˝u i który nià przebił bok
Zbawiciela. W rzeczywistoÊci
była to włócznia z VII w.
Cesarz Otton III podarował
Bolesławowi Chrobremu kopi´
włóczni, ale z fragmentem
oryginalnej relikwii

s. 20–21

s. 18–19

Tum pod ¸´czycà, romaƒska kolegiata z XII w.

00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/11/10 6:45 PM Page 16

ska, bo ga te po da run ki – wszyst ko to by ło bez wàt pie nia rów nie˝ dzia ła niem
dy plo ma tycz nym pol skie go wład cy. W ten spo sób po ka zał on po t´ g´ i bo -
gac two swe go paƒ stwa, za skar bia jàc so bie jed no cze Ênie przy jaêƒ Niem ców.

Naj wa˝niej sze

jed nak by ły po li tycz ne wy ni ki zjaz du. W Gnieê nie zo -

sta ło usta

no wio ne ar

cy bi skup stwo gnieê

nieƒ skie, na czele którego

postawiono, zgod nie z usta le nia mi poczynionymi w Rzy mie, bra ta Woj -
cie cha, Ra dzy ma -Gau den te go. Po nad to utwo rzo no pod le głe Gnie znu trzy
bi skup stwa. No we ka te dry po wsta ły w Kra ko wie, we Wro cła wiu i w Ko ło -
brze gu. Zo sta ła te˝ zor ga ni zo wa na die ce zja po znaƒ ska, na któ rej cze le po -
sta wio no Unge ra, do tych cza so we go pol skie go bi sku pa mi syj ne go. Na dal
po zo sta wał on za le˝ ny bez po Êred nio od pa pie ˝a. Die ce zj´ po znaƒ skà pod -
po rzàd ko wa no Gnie znu do pie ro po Êmier ci Unge ra.

Pod czas zjaz du

gnieê nieƒ skie go do szło te˝ do pod nie sie nia ran gi pol skie go

wład cy. Ce sarz Ot ton III na ło ˝ył bo wiem na gło w´ Bo le sła wa ce sar skà ko -
ro n´ i na zwał go swym bra tem i sprzymierzeƒcem Ce sar stwa. Ofia ro wał
mu po nad to włócz ni´ Êw. Mau ry ce go wraz z gwoê dziem z krzy ˝a Chry stu -
sa. Na ło ˝e nie ce sar skiej ko ro ny na gło w´ Bo le sła wa ozna cza ło zgo d´ na je -
go ko ro na cj´ kró lew skà, któ rej do ko naç mógł tyl ko ar cy bi skup po wcze -
Êniej szym uzy ska niu zgo dy pa pie ˝a i ce sa rza. Pod nie sie nie Pol ski do ran gi
kró le stwa i uzna nie jej wład cy za kró la by ło de cy zjà ce sa rza Ot to na III,
któ ry pra gnàł, aby je go ce sar stwo skła da ło si´ z rów no praw nych kró lestw;
jed nym z nich mia ła byç te˝ Pol ska. Nie wàt pli wie jed nak na pod j´ cie tej
de cy zji wpływ mia ły dzia ła nia po li tycz ne, zbroj ne i dy plo ma tycz ne Bo le -
sła wa Chro bre go.

Bo le sław

w za mian ob da ro wał ce sa rza cz´ Êcià re li kwii spo czy wa jà ce go

w Gnieê nie Êw. Woj cie cha oraz od dał do je go dys po zy cji od dział trzy stu
ry ce rzy. Mie li oni wes przeç ce sa rza w wy pra wie do Rzy mu.

Pro gram

zjaz du gnieê nieƒ skie go zo stał wcze Êniej przy go to wa ny przez obie

stro ny. Ju˝ w po przed nim ro ku po sta no wio no, ˝e ar cy bi sku pem zo sta nie brat
Êw. Woj cie cha. Przed przy by ciem do Gnie zna ce sarz ka zał przy go to waç oł -
tarz ze zło ta, pod któ rym mia ły byç po cho wa ne szczàt ki no we go Êwi´ te go.
Mi mo to w trak cie spo tka nia do szło do ma łych nie po ro zu mieƒ: bi skup Unger
za pro te sto wał prze ciw utwo rze niu ar cy bi skup stwa. Ro dzà cy si´ kon flikt za -
˝e gna no dzi´ ki roz mo wom pro wa dzo nym mi´ dzy Ot to nem i Bo le sła wem.

Nie ste ty,

ju˝ dwa la ta po zjeê dzie gnieê nieƒ skim na stà pi ła gwał tow na

zmia na sy tu acji. Zmarł Ot ton III, na je go na st´p c´ wy bra no ksi´ cia ba -
war skie go Hen ry ka. No wy król nie miec ki zu peł nie ina czej ni˝ je go po -
przed nik wy obra ˝ał so bie Ce sar stwo. Nie dà ˝ył ju˝ do po wsta nia im pe -
rium, w któ rym rów ne so bie kró le stwa uzna wa ły by wła dz´ ce sa rza; pra gnàł
na to miast, aby paƒ stwa ta kie jak Pol ska pod le ga ły kró lo wi wschod nich
Fran ków, a wi´c kró le stwu nie miec kie mu. W ta kim Ce sar stwie Bo le sław
Chro bry zo stał by zde gra do wa ny do ran gi jed ne go z wie lu ksià ˝àt kró le -
stwa, na co oczy wi Êcie nie mógł si´ zgo dziç.

O D K S Z T A Ł T O W A N I A S I ¢

P A ¡ S T W O W O Â C I P O L S K I E J …

17

00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/8/10 10:41 PM Page 17

18

16

00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/8/10 10:41 PM Page 18

19

00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/8/10 10:41 PM Page 19

20

16

00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/8/10 10:41 PM Page 20

21

00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/8/10 10:41 PM Page 21

D Z I E J E P O L S K I E J D Y P L O M A C J I

22

Sto sun ki

dy plo ma tycz ne mi´ dzy Bo le sła wem Chro brym i Hen ry kiem II

zo sta ły na wià za ne pod czas spo tka nia obu wład ców w Mer se bur gu w 1002
ro ku. Hen ryk przy był tam, aby przy jàç hołd od ksià ˝àt wschod nio nie miec -
kich. Na zjeê dzie zja wił si´ te˝ wład ca Pol ski. Uznał on w Hen ry ku II przy -
szłe go ce sa rza i zło ˝ył mu hołd. Na st´p nie do szło do dłu gich i trud nych
roz mów mi´ dzy obu wład ca mi. Chro bry dà ˝ył do uzy ska nia in we sty tu ry na
Mar chi´ Mi Ênieƒ skà. Hen ryk nie chciał si´ na to zgo dziç. W koƒ cu do szło do
kom pro mi su: Bo le sław uzy skał Mil sko i Łu ˝y ce, na to miast Mar chia Mi Ênieƒ -
ska zo sta ła nada na przy ja cie lo wi Bo le sła wa, Gun ce li no wi. By ło to roz wià za nie
sa tys fak cjo nu jà ce wład c´ Pol ski. Nie ste ty, za war te – jak si´ zda wa ło – po ro -
zu mie nie zo sta ło ze rwa ne w wy ni ku za ma chu na ˝y cie pol skie go wład cy. Gdy
wy je˝ d˝ał on z Mer se bur ga, na pa dli go licz ni zbroj ni. Bo le sław prze ˝ył za mach
tyl ko dla te go, ˝e z po mo cà przy szli mu nie miec cy przy ja cie le. Hen ryk ze

Schwe in fur tu przy pro wa dził na po moc swo -
je od dzia ły, a Ber nard, ksià ˝´ sa ski, uła twił
uciecz k´ z Mer se bur ga.

Po mi´ dzy

Pol skà a Niem ca mi wy bu chła

woj na. Trwa ła ona kil ka na Êcie lat. Prze ry wa -
ły jà dwa ukła dy po ko jo we. Przed mio tem
spo ru mi´ dzy Pol skà a Niem ca mi nie by ły
po gra nicz ne zie mie, lecz kształt Ce sar stwa.
Wal czo no o to, czy zie mie pol skie ma jà byç

len nem Kró le stwa Nie miec kie go, czy te˝ ich wład ca ma pod le gaç bez po -
Êred nio ce sa rzo wi, co sta wia ło Pol sk´ na rów ni z in ny mi kró le stwa mi Eu ro -
py. T´ ró˝ ni c´ naj do bit niej ilu stru jà pie cz´ cie Ot to na III i Hen ry ka II. Na
pie cz´ ci pierw sze go z nich czy ta my:

Re no va tio Im pe rii Ro ma no rum

. Je go na -

st´p ca przy wró cił na to miast kon cep cj´ ce sar stwa ka ro liƒ skie go, co wy ra ˝a
na pis:

Re no va tio Im pe rii Fran co rum

.

Bo le sła wo wi Chro bre mu

uda ło si´ obro niç swà wy so kà po zy cj´, wy˝ -

szà od po zy cji len ni ków kró la nie miec kie go. Zna cze nie wład cy Pol ski w ów -
cze snym Êwie cie uka zał kro ni karz Thiet mar, opi su jàc spo tka nie Bo le sła wa
z Hen ry kiem w Mer se bur gu w 1013 ro ku. Wład ca Pol ski uznał zwierzch nic -
two Hen ry ka, w któ rym wi dział ju˝ ce sa rza; w za mian zo stał po trak to wa ny
ina czej ni˝ in ni len ni cy kró la nie miec kie go. O zna cze niu Bo le sła wa w ów cze -
snym Êwie cie Êwiad czy te˝ mał ˝eƒ stwo je go sy na, Miesz ka, za war te po przy -
wró ce niu po ko ju mi´ dzy Pol skà i Niem ca mi. Miesz ko o˝e nił si´ bo wiem z Ry -
che zà, wnucz kà ce sa rza Ot to na II. O tak wy so kiej po zy cji Bo le sła wa Chro bre go
za de cy do wa ły przede wszyst kim je go suk ce sy wo jen ne. Aby je wy ko rzy staç,
mu siał on jed nak pro wa dziç tak ˝e sku tecz ne dzia ła nia dy plo ma tycz ne

.

Naumburg, katedra.
Rzeêba przedstawia córk´ Bolesława Chrobrego
Regalind´, ˝on´ margrabiego miÊnieƒskiego
Hermana. W Namburgu Regalinda jest zwana
„Êmiejàcà si´ Polkà”

Monety polskie z XI w.

00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/8/10 10:41 PM Page 22

W prze rwach

mi´ dzy woj na mi Bo le sław Chro bry sta rał si´ po zy skaç so -

jusz ni ków nie miec kich – Wie le tów i Cze chów. Nie ste ty, za rów no jed ni, jak
i dru dzy od rzu ci li pol skie pro po zy cje. Uda ło si´ na to miast pol skie mu
władcy na wià zaç kon tak ty z kró lem Ita lii Ar du inem z Iw rei, a na wet z pa -
pie ˝em. By ło to o ty le ła twiej sze, ˝e Bo le sław uznał pod da nie swo je go paƒ -
stwa Sto li cy Apo stol skiej przez Miesz ka I. Choç wy da ny przez Miesz ka akt
nie był po my Êli Bo le sła wa, po tra fił on wy cià gnàç ko rzy Êci z po su ni´ cia swe -
go oj ca. Dla za cho wa nia do brych re la cji z Rzy mem na dal pła cił czynsz pa -
pie ˝o wi, uzy sku jàc w za mian po par cie naj wy˝ szej na Za cho dzie wła dzy ko -
Êciel nej. Kon tak ty z wie lo ma part ne ra mi do brze Êwiad czà o zdol no Êciach
po li tycz nych Bo le sła wa Chro bre go. Naj wa˝ niej sze jed nak by ły wa run ki, ja -
kie uda ło mu si´ osià gnàç w trzech ko lej no po so bie na st´ pu jà cych trak ta -
tach po ko jo wych koƒ czà cych woj ny pol sko -nie miec kie. Wa run ki te by ły dla

stro ny pol skiej bar dzo sa tys fak cjo nu jà ce. Ogrom na w tym za słu ga sa me go
pol skie go wład cy, ale te˝ lu dzi, któ rym po wie rzał on za da nie przy go to wa -
nia spo tkaƒ po ko jo wych.

Woj ny

Chro bre go z Niem ca mi osta tecz nie za koƒ czył po kój za war ty w Bu -

dzi szy nie w 1018 ro ku; nie miec ki kro ni karz Thiet mar na pi sał o trak ta cie,
˝e nie był ta ki, ja ki byç po wi nien, ale ta ki, ja ki mo˝ na by ło za wrzeç. W pod -
pi sa nym po ro zu mie niu wład ca pol ski uzy skał Mil sko i Łu ˝y ce ja ko wła snoÊç,
a nie len no nie miec kie. Jed no cze Ênie uznał on zwierzch nic two ce sa rza Hen -
ry ka nad sobà − cesarza, a nie kró la nie miec kie go. Za cho wał wi´c po zy cj´,
ja kà uzy skał w Gnieê nie w 1000 ro ku. Aby jed nak nie pro wo ko waç no we go
kon flik tu, Bo le sław wstrzymał si´ ze swà ko ro na cjà do Êmier ci Hen ry ka.

Jed nym

z wa run ków po ko ju za war te go w Bu dzi szy nie by ło udzie le nie Pol -

sce po mo cy woj sko wej po trzeb nej do wal ki z Ru sià. Do woj ny tej Bo le sław
szy ko wał si´, by przy wró ciç na tron ksi´ cia Âwi´ to peł ka, swo je go zi´ cia.
Z ko lei ce sarz Hen ryk, wspie ra jàc wład c´ pol skie go, miał na dzie j´ na roz -
sze rze nie wpły wów Ce sar stwa na RuÊ.

O D K S Z T A Ł T O W A N I A S I ¢

P A ¡ S T W O W O Â C I P O L S K I E J …

23

Ksi´˝na lotaryƒska
Matylda wr´cza królowi
Polski Mieszkowi II
kodeks. Ksi´ga ta, wraz
z listem i miniaturà,
zostały przekazane
Mieszkowi ok. 1026 r.
Miniatura z tzw.

Mszału rzymskiego

,

oryginał zaginiony,
kopi´ sporzàdził P.A.
Dethier w 1842 r.

Budziszyn,

widok wzgórza

zamkowego.

PozostałoÊci zamku

w Budziszynie

pochodzà z XV w.

Wzgórze zamkowe

było Êwiadkiem

podpisania pokoju

pomi´dzy

Bolesławem

Chrobrym

a cesarzem

Henrykiem II

w 1018 r.

00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/8/10 10:41 PM Page 23

D Z I E J E P O L S K I E J D Y P L O M A C J I

24

Bo le sław

po ko nał woj ska ru skie, za jàł Ki jów i stam tàd wy słał dwa li sty: pierw -

szy do swe go so jusz ni ka, ce sa rza Za cho du, a dru gi – do ce sa rza Wscho du Ba -
zy le go. Te mu dru gie mu pro po no wał po kój, w ra zie od mo wy gro ˝àc woj nà.

Zna my

kil ku pol skich dy plo ma tów z tam tych cza sów. Jed nym z nich był syn

Bo le sła wa, Miesz ko, któ re mu w 1015 ro ku oj ciec po le cił wy pra wiç si´ do Pra -
gi i do pro wa dziç do za war cia an ty ce sar skie go przy mie rza pol sko -cze skie go. Mi -
sja, któ ra i tak nie mo gła si´ udaç – w in te re sie Czech był so jusz z Niem ca mi
– mia ła dra ma tycz ne za koƒ cze nie. Ksià ˝´ Udal ryk aresz to wał pol skie go po sła.
Wy wo ła ło to pro test ce sa rza Hen ry ka. Ksià ˝´ cze ski mu siał od daç pol skie go
po sła ce sa rzo wi, jed nak rów nie˝ ten nie chciał Miesz ka wy pu Êciç. Zro bił to do -
pie ro w wy ni ku dzia łaƒ nie miec kich przy ja ciół Bo le sła wa Chro bre go.

In nym

pol skim dy plo ma tà był opat Tu ni, któ re go, we dług Thiet ma ra,

Chro bry wy sy łał do ce sa rza w wa˝ nych mi sjach, ale te˝ zle cał mu za da nia

szpie gow skie. èró dła mó wià po nad to o pol skim po -
Êle Sto ignie wie; wy zna czo ny do wy ko na nia mi sji,
która nie zakoƒczyła si´ sukcesem, dla ra to wa nia wia ro god no Êci za rów no
ce sa rza, jak i Bo le sła wa Chro bre go, uznał ˝e êle zro zu miał swo je za da nia.
Po zwo li ło to na dal sze pro wa dze nie roz mów mi´ dzy wład ca mi Pol ski i Nie -
miec. Dzi´ ki kro ni ce Thiet ma ra wie my te˝, ˝e pol scy po sło wie w la tach
1005–1007 by li wy sy ła ni do kra ju Wie le tów, aby skło niç ich do od stà pie -
nia od przy mie rza z Niem ca mi. Kro ni karz po in for mo wał nas, ˝e mi sja ta
po nio sła fia sko; nie wy mie nił jed nak imion pol skich wy słan ni ków.

Pa no wa nie

Bo le sła wa za koƒ czy ła ko ro na cja kró lew ska w 1025 ro ku. Nie

wie my, czy po prze dzi ły jà po sel stwa do Rzy mu, ale praw do po dob nie od -
by ła si´ bez nich. Bo le sław uznał za pew ne, ˝e od ro ku 1000 przy słu gu je
mu pra wo do ko ro ny.

Na st´p ca

Bo le sła wa Miesz ko II utrzy my wał kon tak ty z opo zy cjà za chod -

nio nie miec kà, na to miast pro wa dził woj ny za rów no z ce sa rzem Kon ra dem II,
jak i z Ru sià. Je go pa no wa nie za koƒ czy ło si´ ka ta stro fà, któ ra nie mal nie
do pro wa dzi ła do cał ko wi te go upad ku paƒ stwa pol skie go. Od bu do wy Pol -
ski pod jàł si´ syn Miesz ka II – Ka zi mierz. Od zy skał on wła dz´ w Pol sce
dzi´ ki po mo cy udzie lo nej mu przez ce sa rza Hen ry ka III, w zwiàz ku z czym

Kraków, koÊciół Êw. Andrzeja.
Wybudowany na przełomie
XI i XII w., jest fundacjà
wojewody Sieciecha

List Władysława
Hermana do
kanoników
bamberskich.
Ksià˝´ potwierdza,
˝e zwraca katedrze
bamberskiej dwa
złote krzy˝e.
Pierwszy zachowany
w oryginale
dokument polski,
został spisany
w latach
1099–1102

Kruszwica, kolegiata, widok od strony
prezbiterium. Pochodzàcy z 1. poł. XII w.
koÊciół nale˝y do najwspanialszych
polskich zabytków romaƒskich

s. 26–27 (wn´trze)

00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/8/10 10:41 PM Page 24

mu siał uznaç si´ je go len ni kiem. Mi mo tego, w wy ni ku wspa nia le pro wa -
dzo nej dy plo ma cji, po tra fił wy wal czyç so bie doÊç du ˝à swo bo d´. Za warł
so jusz z wład cà Ru si Ja ro sła wem Mà drym, przy pie cz´ to wa ny dwo ma mał -
˝eƒ stwa mi: Ka zi mie rza z sio strà Ja ro sła wa oraz sio stry pol skie go ksi´ cia
Ger tru dy z sy nem ksi´ cia ki jow skie go Izja sła wem. Dzi´ ki te mu Ka zi mierz
po czuł si´ znacz nie sil niej szy i mógł wbrew za ka zo wi ce sar skie mu od zy -
skaç za j´ ty przez Cze chów Âlàsk. Ce sarz Hen ryk III, obu rzo ny zi gno ro -
wa niem je go opi nii w tej spra wie, za gro ził Pol sce woj nà. W koƒ cu przy -
stał na za trzy ma nie Âlà ska przez pol skie go ksi´ cia, na rzu cił jed nak Pol sce
wa ru nek: pol scy wład cy mie li pła ciç Cze chom czynsz ze spor nej zie mi.

Cał ko wi cie

unie za le˝ nił si´ od wład cy Nie miec Bo le sław Szczo dry, syn

i na st´p ca Ka zi mie rza. Współ pra cu jàc z an ty nie miec ko na sta wio ny mi
przed sta wi cie la mi w´ gier skiej dy na stii kró lew skiej, Gej zà i Wła dy sła wem,

wy stà pił zbroj nie prze ciw so jusz ni kom
Nie miec – ksià ˝´ tom cze skim. Bo le -
sław po tra fił wy ko rzy staç kon flikt kró -
la nie miec kie go Hen ry ka IV z pa pie ˝em
Grze go rzem VII. Dzi´ ki zde cy do wa ne -

mu opo wie dze niu si´ po stro nie pa pie ˝a
na wià zał kon tak ty z Rzy mem. Do Pol ski
przy by li le ga ci pa pie scy i re ak ty wo wa li
znisz czo nà po Êmier ci Miesz ka II pol skà

me tro po li´ ko Êciel nà. Gdy na to miast Hen ryk IV ko rzył si´ przed pa pie ˝em
pod Ca nos sà, Bo le sław wło ˝ył ko ro n´ kró la Pol ski.

Bolesław Szczodry

pro wa dził roz mo wy dy plo ma tycz ne za rów no oso bi -

Êcie, jak i przy po mo cy po słów, któ rych wy sy łał do pa pie ˝a i do Nie miec.
Sam po ja wił si´ u za chod nie go sà sia da ostat ni raz w 1072 ro ku. Wte dy
to za pew ne skon tak to wał si´ z an ty kró lew skà sa skà opo zy cjà.

In nym

kie run kiem dzia łal no Êci po li tycz nej, zbroj nej, ale te˝ dy plo ma tycz -

nej pol skie go wład cy by ła RuÊ. Bo le sław dwu krot nie wsparł wy p´ dzo ne go
z Ki jo wa m´˝a swej ciotki Izja sła wa. Za dru gim ra zem uczy nił to ra czej nie -
ch´t nie, nakło nio ny do dzia ła nia przez pa pie ˝a Grze go rza VII.

O D K S Z T A Ł T O W A N I A S I ¢

P A ¡ S T W O W O Â C I P O L S K I E J …

25

Bulla papie˝a Innocentego II
z 1136 r. Na proÊb´ arcybiskupa
gnieênieƒskiego Jakuba papie˝ bierze
w opiek´ arcybiskupstwo gnieênieƒskie
oraz zatwierdza jego posiadłoÊci

Płock, bràzowe drzwi do katedry
zwane drzwiami płockimi.
Wykonane w poł. XII w.
na zamówienie biskupa płockiego
Aleksandra z Malonne drzwi
znajdujà si´ od XV w.
w Nowogrodzie w Rosji.
W płockiej katedrze
znajduje si´ wierna ich kopia

Wzgórze Tumskie, kolebka płockiego grodu

s. 30

s. 28–29

00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/8/10 10:41 PM Page 25

26

24

00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/8/10 10:41 PM Page 26

27

00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/8/10 10:41 PM Page 27

28

25

00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/8/10 10:41 PM Page 28

29

00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/8/10 10:41 PM Page 29

30

25

00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/8/10 10:41 PM Page 30

32

31

00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/8/10 10:41 PM Page 31

W wy ni ku

kon flik tów we wn´trz nych Bo le sław zo stał po zba wio ny tro nu

i mu siał ucie kaç z kra ju. Zwy ci´ ski obóz mo˝ nych osa dził na tro nie je go
młod sze go bra ta Wła dy sła wa Her ma na. Stał si´ on wład cà kra ju skon flik -
to wa ne go nie mal ze wszyst ki mi sà sia da mi. Dzi´ ki bar dzo zr´cz nej po li ty -
ce Wła dy sław Her man po tra fił na wià zaç do bre sto sun ki za rów no z wład -
cà Czech Wra ty sła wem, jak i z ce sa rzem Hen ry kiem IV. Wła dy sław po jàł
za ˝o n´ cór k´ Wra ty sła wa, Ju dy t´, a po jej Êmier ci o˝e nił si´ z sio strà ce -
sa rza o ta kim sa mym imie niu. Do bre sto sun ki z Cze cha mi utrzy ma ły si´
do Êmier ci kró la Czech Wra ty sła wa, z Niem ca mi na to miast – a˝ do po czàt -
ków pa no wa nia na st´p ców ksi´ cia Wła dy sła wa Her ma na. Nie ste ty, nie wie -
my, jak wy glà da ła dy plo ma cja te go władcy. Mo ˝e my si´ tyl ko do my Êlaç, ˝e
w na wià za niu do brych sto sun ków z Cze cha mi po mo gła Wła dy sła wo wi je -
go sio stra Swa ta wa, ˝o na kró la Wra ty sła wa.

W 1102 ro ku

na stà pił pierw szy po dział Pol ski

na dwie dziel ni ce. Pol skà pół noc nà za czàł rzà dziç star szy syn ksi´ cia Wła -
dy sła wa Her ma na, Zbi gniew, Pol skà po łu dnio wà – młod szy Bo le sław. Ten
dru gi, po czàt ko wo osa mot nio ny, ma jà cy gor sze kon tak ty za gra nicz ne, po -
tra fił przy po mo cy swo ich do rad ców w cià gu kil ku lat do pro wa dziç do po -
li tycz nej izo la cji Zbi gnie wa. Głów ny so jusz nik star sze go z bra ci, ksià ˝´
Czech Brze ty sław II, zo stał zneu tra li zo wa ny przez pol skie go po sła i wo -
je wo d´ Skar bi mi ra, któ ry za pew ne w owym cza sie kie ro wał pol skà po li ty -
kà. Skar bi mir po je chał do Pra gi i prze ko nał ksi´ cia Brze ty sła wa do za cho -
wa nia neu tral no Êci, po pie ra jàc swà mi sj´ du ˝à su mà pie ni´ dzy. Bo le sła wo wi
uda ło si´ te˝ na wià zaç bar dzo do bre sto sun ki z kró lem W´ gier Ko lo ma -
nem oraz z ksi´ ciem Moraw Âwi´ to peł kiem. Po do pro wa dze niu do izo la -
cji mi´ dzy na ro do wej Zbi gnie wa Bo le sław wy gnał go z kra ju, wy ko rzy stu -
jàc nie miec kà woj n´ do mo wà.

Na po czàt ku

sa mo dziel ne go pa no wa nia Bo le sła wa Krzy wo uste go Pol sk´

łà czy ły so ju sze z Ru sià wo łyƒ skà i z kró le stwem W´ gier. Na to miast Cze chy,
choç zneu tra li zo wa ne w la tach 1106–1107, sprzy mie rzo ne by ły z Niem ca -
mi. Ten układ po li tycz ny prze trwał woj n´ pol sko -nie miec kà w 1109 ro ku,

D Z I E J E P O L S K I E J D Y P L O M A C J I

32

Strzelno, dawny koÊciół
Norbertanek, kolumny z rzeêbami.
Rzeêby na kolumnie południowej
przedstawiajà cnoty, na kolumnie
północnej – wady ludzkie

Korona ksià˝´ca.
Obecnie zdobi
przechowywanà
w Płocku herm´
Êw. Zygmunta.
Równie˝ ksià˝´ta
zakładali
w chwilach
uroczystych
korony, nie miały
jednak one
powagi koron
królewskich

WiÊlica, płyta z krypty wykonanej
w poł. XII w. Przedstawia szeÊç postaci,
zapewne członków rodziny ksià˝´cej

s. 36–37

s. 31

s. 34–35

00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/8/10 10:41 PM Page 32

po któ rej za war to po kój w sto sun kach z zachodnim sàsiadem. Pol ski wład -
ca za jàł si´ z ko lei wal ka mi z po gaƒ ski mi Po mo rza na mi, pro wa dzàc rów no -
cze Ênie po dob ne dzia ła nia prze ciw Cze chom.

Bo le sław Krzy wo usty

sto so wał w swo jej po li ty ce ró˝ no rod ne me to -

dy, nie uni ka jàc roz wià zaƒ si ło wych, stàd licz ne za je go rzà dów woj ny. Nie -
któ re z nich – na przy kład kam pa nie po mor skie – przy nio sły Pol sce po zy -
tyw ne re zul ta ty. Rów nie˝ woj na z Cze cha mi, pro wa dzo na na po czàt ku dru giej
de ka dy XII wie ku, za koƒ czy ła si´ po myÊl nie dla Pol ski. Jed nak do praw dzi -
we go po ko ju pol sko -cze skie go do szło dzi´ ki zu peł nie in nym wy da rze niom.
Ksià ˝´ Pol ski Bo le sław o˝e nił si´ mia no wi cie z Sa lo meà, hra bian kà Ber gu,
któ rej jed na sio stra by ła ˝o nà ksi´ cia Czech Wła dy sła wa, a dru ga – ksi´ -
cia Mo raw Âwi´ to peł ka. Trzy pa nie nie wàt pli wie przy czy ni ły si´ do uspo -
ko je nia w tej cz´ Êci Eu ro py.

Upra wia na

przez Bo le sła wa Krzy wo uste go dy plo ma cja by ła nie kie dy bru -

tal na. Na po czàt ku lat dwu dzie stych XII wie ku, gdy wład ca Pol ski szy ko -
wał si´ do osta tecz ne go po ko na nia Po mo rza, za czàł Pol sce za gra ˝aç ru ski
ksià ˝´ Wo ło dar. Aby za po biec nie bez pie czeƒ stwu, pol ski wład ca przy jàł
i za ak cep to wał plan swe go wo je wo dy Pio tra Wło sto wi ca, któ ry pod st´p -
nie po rwał ksi´ cia ru skie go i do pro wa dził go do Bo le sła wa. Król nie wy -
pu Êcił go, za nim nie wy mu sił na nim zo bo wià za nia za cho wa nia po ko ju.

O D K S Z T A Ł T O W A N I A S I ¢

P A ¡ S T W O W O Â C I P O L S K I E J …

33

Bulla papie˝a Hadriana IV z 1155 r.
dla klasztoru w Czerwiƒsku.
Papie˝ bierze w opiek´ klasztor
i zatwierdza jego majàtki

Wrocław, katedra, wn´trze
nawy i prezbiterium
powstałego w poł. XIII w.

Wrocław, katedra z XIII–XIV w.
Pierwotna katedra powstała w XI w.,
w XII w. wybudowana została katedra
romaƒska, a w poł. XIII w. rozpocz´ła
si´ przebudowa w stylu gotyckim

s. 38–39

00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/8/10 10:41 PM Page 33

34

32

00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/8/10 10:41 PM Page 34

35

00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/8/10 10:41 PM Page 35

36

32

00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/8/10 10:41 PM Page 36

37

00001_DYPLOMACJA PL+GB Q7:Layout 1 10/8/10 10:41 PM Page 37

P R O J E K T G R A F I C Z N Y

Maciej Buszewicz

Małgorzata Jurko

Współpraca przy realizacji albumu

Małgorzata Mroczkowska

Krzysztof Szczepanik

Biuro Archiwum i Zarzàdzania Informacjà

Ministerstwa Spraw Zagranicznych

R E DA KC J A

Tomasz Chomiszczak

Anna Chudzik

KO O R DY N AC J A P R AC
R E DA KC Y J N YC H

Anna Chudzik

Jakub Kinel

Joanna Kułakowska-Lis

KO R E K A

Bogusława J´drasik

Kinga Zarych

P R Z Y G O T O WA N I E

Z D J ¢ å D O D R U K U

Piotr Ligier

D R U K

Gorenjski Tisk, Kranj

Printed in Slovenia

W Y DAW C A

Wydawnictwo Bosz

ISBN 978-83-7576-116-0

©Copyright by Bosz, Olszanica 2010

Design and layout ©copyright by
Maciej Buszewicz, Warsaw 2010

Wydanie pierwsze

Wydawnictwo

Biuro: ul. Przemysłowa 14

38-600 Lesko

tel. [phone]

faks [phone]

[e-mail]

www.bosz.com.pl

+00004_DYPLOMACJA C bibliografia kor 04 Q7:Layout 1 10/12/10 10:00 AM Page 336