Żywienie osób starszych

Karol Dereń

ŻYWIENIE OSÓB DOROSŁYCH.

PODSTAWOWE BŁĘDY ŻYWIENIOWE.

Realizacja norm żywienia w poszczególnych
grupach wiekowych z uwzględnieniem
aktywności fizycznej zapewnia dostarczenie
odpowiedniej ilości energii i składników
odżywczych.

ZAPOTRZEBOWANIE KALORYCZNE

Zapotrzebowanie kobiet:

•

mało aktywne - 2000 kcal
aktywne - 2150 kcal
bardzo aktywne - 2500 kcal
ciężarne - 2400 kcal
karmiące piersią - 2750 kcal

Zapotrzebowanie

mężczyzn:

•

mało aktywni - 2500 kcal
aktywni - 2900 kcal
bardzo aktywni - 3300 kcal

BIAŁKA

•

Dzienne zapotrzebowanie dla człowieka dorosłego wynosi 1g/kg
m.c.

•

Białko pochodzenia roślinnego powinno być spożywane z
białkiem pochodzenia zwierzęcego – warunkuje to jego dobrą
przyswajalność i tylko w tej postaci posiada ono pełną wartość
budulcową

•

Białko zwierzęce powinno stanowić co najmniej 30% dziennej
ilości spożywanego białka

•

Białka powinny zapewniać pokrycie 12-14% energii w
codziennej racji pokarmowej.

WĘGLOWODANY

•

Dzienne zapotrzebowanie- 350g

•

Nie mniej niż 50% energii całkowitej racji pokarmowej

•

W postaci złożonej – proste  miażdżyca

•

Sacharoza ma wpływ na powstawanie próchnicy zębów

BŁONNIK

•

W żywieniu osób o zajęciu siedzącym należy spożywać ok 30-
40g błonnika dziennie.

•

Pobudza perystaltykę

•

Zwiększa objętość mas kałowych

•

Korzystnie wpływa na profil flory bakteryjnej

TŁUSZCZE

•

Średnie spożycie tłuszczów nie powinno dostarczać więcej niż
25-30 % ogółu energii w dziennej racji pokarmowej, nasycone
kwasy tłuszczowe – nie więcej niż 10%

•

Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe – 4-10%

•

Źródłem tłuszczu powinny być oleje roślinne

•

Aby dostarczyć wielonienasyconych KT, należy zwiększyć
spożycie ryb morskich do 2- 3 razy w tygodniu oraz stosować
oleje : sojowy, rzepakowy bezerukowy

•

Do smażenia nie należy używać oleju słonecznikowego czy
sojowego, niszczenie NNKT

WITAMINY

•

Należą do związków niezbędnych, ustrój nie może ich
wszystkich syntetyzować (lub w małych ilościach)

•

Są konieczne dla zachowania zdrowia i prawidłowego
funkcjonowania organizmu

•

Regulują enzymy

SKŁADNIKI MINERALNE

•

Niezbędne składniki egzogenne

•

Do prawidłowego funkcjonowania – minimum 14 składników

•

Pełnią różnorodne funkcje, ale nie dostarczają energii: są
materiałem budulcowym, wchodzą w skład komórek, enzymów,
płynów ustrojowych

•

Biorą udział w utrzymywaniu prawidłowej gospodarki kwasowo-
zasadowej.

PODSTAWOWE BŁĘDY ŻYWIENIOWE

•

Jemy posiłki nieregularnie – wilczy apetyt

•

Obiad wieczorową porą

•

Nie jedzenie śniadania

•

Nieprawidłowy dobór posiłków- zbyt mała ilość warzyw,
nienasyconych kwasów tłuszczowych…

•

Brak świadomości ile i co zjadamy

•

Stosowanie „diety cud”

WPROWADZENIE

•

Wzrost liczby ludzi starych: 1990r.  12,9% 2010r.  14,5%
w wieku emerytalnym

•

Człowiek współczesny żyje dłużej: 1900r. Wiek mężczyzny- 48
lat 1996r.  72 lata

•

Starzenie – fizjologiczny proces

•

Może być modyfikowany – np. przez dietę

•

Następstwem złego stanu odżywiania jest upośledzenie funkcji
fizycznych, psychicznych i socjalnych.

WPROWADZENIE

•

Niedożywienie jakościowe jest związane ze wzrostem ryzyka
śmiertelności i powikłań, wydłużonym okresem rekonwalescencji
i dłuższym pobytem w szpitalu

•

W konsekwencji- zaburzenie odporności, redukcja siły
mięśniowej, upośledzona termoregulacja.

•

Występuje też zwiększona podatność na zakażenia i cięższy ich
przebieg

ZAPOTRZEBOWANIE ENERGETYCZNE

•

Po 65 r.ż.  1800- 2000 kcal

•

Zapotrzebowanie maleje stopniowo

•

Uwarunkowane aktywnością fizyczną i właściwościami
osobniczymi.

•

Starość  skutek młodości

ZAPOTRZEBOWANIE NA WITAMINY I SKŁADNIKI

MINERALNE

•

Takie samo lub większe jak osoby młode

•

Wapń i fosfor  20% więcej

•

Zapotrzebowanie wapnia takie samo, ale słabsze wchłanianie
przez zaburzony metabolizm witaminy D i brak estrogenów

•

Rośnie zapotrzebowanie na witaminy z wyjątkiem PP i B1

NIEDOKRWISTOŚĆ

•

Obniżenie stężenia hemoglobiny nie jest fizjologiczną cecha
procesu starzenia się

•

Przyczyny: choroby przewlekłe oraz niedobory żelaza

•

Niedokrwistość z braku B12, spowodowana również lekami

•

Niedobór B12 i kwasu foliowego powoduje różne zaburzenia
neurologiczne: drżenia, parestezje, demencja.

•

Jest też czynnikiem ryzyka rozwoju choroby zakrzepowej.

OSTEOPOROZA

•

Większe narażenie po 65 r.ż.

•

Wynika to ze zwiększonego niedoboru wapnia i wit. D3

•

Niedobór wit. D powoduje: choroby układu ruchu, zaburzoną
odporność, choroby nowotworowe, zakażenia i choroby
sercowo- naczyniowe.

•

Zalecana dawka dzienna to 1300 mg, potrzebna suplementacja

ZABURZENIA METABOLICZNE

•

W ustalaniu zasad żywienia u ludzi starszych powinno się brać
pod uwagę takie czynniki jak: wiek biologiczny, stopień
aktywności fizycznej, samodzielności, sytuację rodzinną, status
ekonomiczny.

•

Ważna jest znajomość chorób współistniejących takich jak:
otyłość, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, zespół metaboliczny

•

Starzenie jest jednym z ważnych czynników sprzyjających
rozwojowi cukrzycy

AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA

•

Z wiekiem dochodzi do stopniowego ograniczenia podstawowej
przemiany materii

•

Trening w celu zwiększenia masy i siły mięśniowej musi być
połączony z dietą (dieta bogata w białko zwierzęce)

•

Ilość białka powinna być proporcjonalna do masy ciała a nie
zużytej energii

ODŻYWIANIE A LEKI

•

Osoby starsze używają duże ilości leków

•

Działania niepożądane wpływające na stan odżywienia:
jadłowstręt, zaburzenia smaku, uczucie wczesnej sytości,
zaburzenia zdolności przyjmowania posiłków, dysfagia,
zaparcia.

ZMIANY NARZĄDÓW

W procesach starzenia dochodzi do zmian inwolucyjnych w
zakresie narządów co pociąga za sobą zmiany w ich
funkcjonowaniu.

•

Zmiany w zakresie jamy ustnej: parodontoza, próchnica, ubytki
w uzębieniu powodują zaburzenia rozdrabniania i żucia
pokarmów.

•

Inwolucja ślinianek i osłabienie węchu i smaku

•

Zaburzona czynność motoryczna przewodu pokarmowego

•

Zanikowe zmiany w zakresie bl. śluzowej żołądka.

•

Zaburzona funkcja trzustki- brak enzymów trawiennych.