Monter_izolacji_bud_713[08]_Z3.05

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Jan Więsyk
Ryszard Gruca

Wykonywanie izolacji termicznych kotłów, turbin i pieców
przemysłowych

713[08].Z3.05

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:

mgr inż. Ryszard Janas

dr inż. Ewelina Sadowska

Opracowanie redakcyjne:

inż. Danuta Frankiewicz

Konsultacja:

inż. Danuta Frankiewicz

mgr inż. Teresa Sagan

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 713[08].Z3.05
Wykonywanie izolacji termicznych kotłów, turbin i pieców przemysłowych zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu montera izolacji budowlanych.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Zasady organizacji pracy

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.3. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciwpożarowe oraz

ochrony środowiska podczas wykonywania izolacji termicznych
kotłów, turbin i pieców przemysłowych

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Technologie wykonywania izolacji termicznych kotłów, turbin

i pieców przemysłowych

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Zabezpieczenia antykorozyjne izolacji termicznych

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5. Warstwy i płaszcze ochronne izolacji termicznych

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

4.6. Konstrukcje nośne pod izolacje termiczne

4.6.1. Materiał nauczania

4.6.2. Pytania sprawdzające

4.6.3. Ćwiczenia

4.6.4. Sprawdzian postępów

4.7. Izolowanie szczelin dylatacyjnych

4.7.1. Materiał nauczania

4.7.2. Pytania sprawdzające

4.7.3. Ćwiczenia

4.7.4. Sprawdzian postępów

4.8. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót

4.8.1. Materiał nauczania

4.8.2. Pytania sprawdzające

4.8.3. Ćwiczenia

4.8.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Zdobywając kwalifikacje zawodowe w zawodzie montera izolacji budowlanych będziesz

przyswajać wiedzę i kształtować umiejętności zawodowe, korzystając z nowoczesnego
modułowego programu nauczania.

Do nauki otrzymujesz Poradnik dla ucznia, który zawiera:

−

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakimi powinieneś dysponować przed
przystąpieniem do nauki w tej jednostce modułowej,

−

cele kształcenia (wykaz umiejętności) jakie ukształtujesz podczas pracy z tym
poradnikiem, czyli czego nowego się nauczysz,

−

materiał nauczania, czyli co powinieneś wiedzieć, aby samodzielnie wykonać ćwiczenia,

−

pytania sprawdzające -

–

zestawy pytań, które pomogą Ci sprawdzić, czy opanowałeś

podane treści i możesz już rozpocząć realizację ćwiczeń,

−

ćwiczenia, które mają na celu ukształtowanie Twoich umiejętności praktycznych,

−

sprawdzian postępów – zestaw pytań, na podstawie którego sam możesz sprawdzić, czy
potrafisz samodzielnie poradzić sobie z problemami, jakie rozwiązywałeś wcześniej,

−

wykaz literatury, z jakiej możesz korzystać podczas nauki.

W rozdziale Pytania sprawdzające zapoznasz się z wymaganiami wynikającymi z potrzeb

zawodu  montera  izolacji  budowlanych.   Odpowiadając  na  te  pytania,  po  przyswojeniu  treści
z Materiału nauczania, sprawdzisz swoje przygotowanie do realizacji Ćwiczeń, których celem
jest  uzupełnienie  i  utrwalenie  wiedzy  oraz  ukształtowanie  umiejętności  intelektualnych
i praktycznych.
Po przeczytaniu każdego pytania ze Sprawdzianu postępów zaznacz w odpowiednim miejscu
TAK albo NIE – właściwą, Twoim zdaniem, odpowiedź. Odpowiedzi NIE  wskazują na luki
w Twojej  wiedzy  i  nie  w  pełni  opanowane umiejętności.  W  takich  przypadkach   jeszcze  raz
powróć  do  elementów  Materiału  nauczania  lub  ponownie    wykonaj  ćwiczenie  (względnie
jego elementy). Zastanów się, co spowodowało, że nie wszystkie odpowiedzi brzmiały TAK.

Po opanowaniu programu jednostki modułowej nauczyciel sprawdzi poziom Twoich

umiejętności  i  wiadomości.  Otrzymasz  do  samodzielnego  rozwiązania  test  pisemny  oraz
zadanie praktyczne. Nauczyciel oceni oba sprawdziany i na podstawie określonych kryteriów
podejmie  decyzję  o  tym,  czy  zaliczyłeś  program  jednostki  modułowej.  W  każdej  chwili,
z wyjątkiem  testów  końcowych,  możesz  zwrócić  się  o pomoc  do nauczyciela,  który  pomoże
Ci zrozumieć tematy ćwiczeń  i sprawdzi, czy dobrze wykonujesz daną czynność.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

Podczas realizacji programu jednostki modułowej musisz przestrzegać zasad ujętych

w regulaminach, instrukcjach przeciwpożarowych, przepisach bezpieczeństwa i higieny
pracy, ochrony środowiska wynikających z charakteru wykonywanych prac.

Z zasadami i przepisami zapoznasz się w czasie nauki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

713[08].Z3.01

Dobieranie

materiałów, narzędzi

i sprzętu do izolacji

termicznych

713[08].Z3

Technologia

wykonywania izolacji

termicznych

713[08].Z3.03

Wykonywanie

dociepleń budynków

713[08].Z3.06

Wykonywanie izolacji

zimnochronnych

rurociągów i komór

chłodniczych

713[08].Z3.05

Wykonywanie

izolacji termicznych

kotłów, turbin

i pieców

przemysłowych

713[08].Z3.04

Wykonywanie izolacji

termicznych

elementów sieci

i urządzeń

ciepłowniczych

713[08].Z3.02

Wykonywanie izolacji

termicznych

w budynkach

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej „Wykonywanie izolacji

termicznych kotłów, turbin i pieców przemysłowych” powinieneś:

–

z poszukiwać informacji w różnych źródłach,

–

selekcjonować, porządkować i przechowywać informacje,

–

korzystać ze środków masowego przekazu,

–

posługiwać się własnościami liczb i działań oraz figur geometrycznych przy
rozwiązywaniu zadań i przeprowadzaniu ćwiczeń,

–

posługiwać się kalkulatorem,

–

interpretować związki wyrażone za pomocą wzorów, wykresów, schematów, tabel,
diagramów,

–

stosować terminologię budowlaną,

–

rozróżniać technologie wykonywania budynków,

–

rozpoznawać i charakteryzować podstawowe materiały budowlane,

–

odczytywać i interpretować rysunki budowlane,

–

posługiwać się dokumentacją budowlaną,

–

wykonywać przedmiary i obmiary robót,

–

wykonywać pomiary i rysunki inwentaryzacyjne,

–

organizować stanowiska składowania i magazynowania materiałów budowlanych,

–

transportować materiały budowlane,

–

rozróżniać i dobierać materiały termoizolacyjne,

–

rozróżniać i dobierać narzędzia i sprzęt do wykonywania izolacji termoizolacyjnych,

–

przestrzegać zasad bezpiecznej pracy, przewidywać i zapobiegać zagrożeniom,

–

określić zasady kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,

–

dostrzegać zagrożenia związane z wykonywaną pracą, usuwać zagrożenia dla życia
i zdrowia pracowników oraz udzielać pierwszej pomocy w wypadkach przy pracy;
zabezpieczać miejsce wypadku.

–

określać wymagania bezpieczeństwa przeciwpożarowego w budownictwie,

–

określać zagrożenia pożarowe i zasady ochrony przeciwpożarowej oraz reagować
w przypadku zagrożenia pożarowego zgodnie z instrukcją ochrony przeciwpożarowej,

–

używać podręcznego sprzętu oraz środków gaśniczych zgodnie z zasadami ochrony
przeciwpożarowej,

–

wskazywać i rozróżniać środki ochrony indywidualnej i zbiorowej oraz stosować odzież
ochronną i środki ochrony indywidualnej,

–

dostrzegać zagrożenia związane z wykonywaną pracą, usuwać zagrożenia dla życia
i zdrowia pracowników oraz udzielać pierwszej pomocy w wypadkach przy pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

–

zorganizować, użytkować i zlikwidować stanowisko pracy zgodnie z zasadami
organizacji pracy, wymaganiami technologicznymi, przepisami bezpieczeństwa i higieny
pracy, ochrony środowiska oraz ergonomii,

–

dobrać odzież ochronną i sprzęt ochrony osobistej,

–

odczytać dokumentację w zakresie niezbędnym do wykonania robót,

–

dobrać przyrządy pomiarowe i prawidłowo posłużyć się nimi,

–

dobrać materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania robót oraz określić ich
zastosowanie,

–

przetransportować i dokonać składowania materiałów na stanowisku pracy,

–

dobrać narzędzia i sprzęt do wykonania izolacji termicznej kotłów, turbin i pieców
przemysłowych,

–

zmontować rusztowanie do wykonania prac,

–

wykonać ręcznie i mechanicznie zaprawy klejowe, podkłady, masy izolacyjne,

–

przygotować elementy izolacyjne do wykonywania izolacji termicznej,

–

przygotować powierzchnie urządzeń pod wykonanie izolacji,

–

wykonać zabezpieczenie antykorozyjne urządzeń,

–

wykonać izolację termiczną różnymi materiałami izolacyjnymi,

–

wykonać izolacje natryskowe,

–

wykonać konstrukcję nośną izolacji,

–

wykonać izolację szczelin dylatacyjnych,

–

wykonać zabezpieczenie izolacji warstwami ochronnymi,

–

ocenić jakość wykonywanej pracy i usunąć usterki,

–

dokonać konserwacji izolacji termicznej,

–

ocenić stopień zniszczenia izolacji i dokonać naprawy jej fragmentów,

–

wykonać demontaż izolacji termicznej,

–

wykonać przedmiar i obmiar robót,

–

sporządzić zapotrzebowanie materiałowe,

–

zagospodarować odpady,

–

obliczyć wynagrodzenie za wykonaną pracę,

–

wykonać prace z zachowaniem warunków technicznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Zasady organizacji pracy

4.1.1. Materiał nauczania

Pojęcia podstawowe

Definicja procesu roboczego, podział robót izolacyjnych na procesy robocze, zasady

pracy zespołowej i zadania kierownika brygady (brygadzisty) zostały omówione w jednostce
modułowej 713[08].Z3.04 – wykonywanie izolacji termicznych elementów sieci i urządzeń
ciepłowniczych.

Należy jednakże podkreślić, iż prawidłowo prowadzone roboty izolacyjne, tak jak i wszystkie
inne roboty budowlane, wymagają:

−

organizacji pracy zgodnej z wymogami stosowanej technologii, zaleceniami producentów
materiałów, narzędzi, maszyn i urządzeń oraz ogólnymi warunkami bezpieczeństwa
i higieny pracy,

−

zabezpieczenia

interesu

osób

trzecich,

jest

zapewnienie

bezpieczeństwa

np. pracownikom sąsiadujących z miejscem wykonywania robót izolacyjnych stanowisk
pracy,

wyeliminowania

lub

ograniczenia

szkód

wyrządzonych

np. użytkownikom sąsiednich budynków i budowli, a w przypadku ich powstania –
stosownego ich zrekompensowania lub usunięcia,

−

przestrzegania  przepisów  dotyczących  ochrony  środowiska  naturalnego,  w  tym
w  szczególności  stosowania  materiałów  posiadających  odpowiednie  świadectwa
dopuszczenia,  atesty,  stosowania  odpowiednich  technologii  prowadzenia  robót  oraz
stosowania przepisów dotyczących utylizacji gruzów i odpadów,

−

przestrzegania zasad organizacji transportu, magazynowania, składowania materiałów
i przechowywania materiałów, narzędzi, maszyn i urządzeń.

Organizacja miejsca pracy:

Definicja miejsca pracy (nazywanego też stanowiskiem roboczym lub stanowiskiem

pracy) oraz zasady ogólne, obowiązujące podczas jego organizacji, zostały omówione
w jednostce modułowej 713[08].Z3.04 – wykonywanie izolacji termicznych elementów sieci
i urządzeń ciepłowniczych.

Na szczególne podkreślenie zasługuje fakt, iż tylko należycie urządzone miejsce pracy oraz
stworzenie robotnikom odpowiednich warunków jej wykonywania umożliwi im osiąganie
dużej wydajności i wymaganej jakości.

Właściwe urządzenie miejsca pracy i wykonywanie robót ułatwiają:

1. programy technologiczne – zbiory wskazówek dotyczących wykonywania robót

oraz omówienie najnowocześniejszych metod organizacji stanowisk roboczych,
opracowywane przez instytuty i zakłady naukowe, a na potrzeby konkretnych budów
przez

odpowiednie

komórki

organizacyjne

przedsiębiorstw,

zawierające

w szczególności:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać materiały i roboty,

−

standardy wyposażenia i organizacji miejsca pracy,

−

zasady użytkowania sprzętu, maszyn i narzędzi,

−

zasady organizacji i skład zespołów roboczych,

−

normy robocizny, zużycia materiałów, sprzętu i narzędzi,

−

przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy,

2. karty technologiczne – przepisy opracowane dla konkretnego elementu lub produktu,

opracowane przez odpowiednie pracownie organizacyjne przedsiębiorstw, zatwierdzone
przez kierownika budowy i przekazane do stosowania kierownikowi brygady,
zawierające w szczególności:

−

warunki techniczne, jakim powinien odpowiadać wykonany produkt lub element
oraz zestawienie robót poprzedzających,

−

opis kolejności wykonania wszystkich operacji,

−

skład zespołów i brygad roboczych,

−

normy robocizny, zużycia materiałów, sprzętu i narzędzi,

−

sposób organizacji miejsca pracy i jego wyposażenia,

−

przepisy bezpieczeństwa pracy, których należy przestrzegać podczas wykonywania
danych operacji,

Karty technologiczne opracowuje się tylko na potrzeby produkcji masowej lub seryjnej.

Należy zwrócić szczególną uwagę na zatrudnianie przy robotach izolacyjnych tylko tych
pracowników, którzy:

−

posiadają ważne badania lekarskie, stwierdzające brak przeciwwskazań do ich
wykonywania,

−

zostali przeszkoleni w zagadnieniach bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie
wykonywanych czynności,

−

posiadają wymagane przepisami prawa odzież i obuwie ochronne oraz, w zależności od
wykonywanych czynności, rękawice, maski i okulary ochronne itp.,

Zasady transportu i magazynowania materiałów

Środki transportu wewnętrznego poziomego oraz zasady magazynowania, składowania i

przechowywania

materiałów,

maszyn,

urządzeń

narzędzi

zostały

omówione

w jednostce modułowej 713[08].Z3.04 – wykonywanie izolacji termicznych elementów sieci
i urządzeń ciepłowniczych.

Na szczególne podkreślenie zasługuje fakt, iż:

−

materiały  izolacyjne  należy  składować  tymczasowo,  a  więc  do  czasu,  gdy  będą  one
potrzebne  do  robót,  w  taki  sposób,  by  były  odpowiednio  zabezpieczone  przed
zanieczyszczeniem,  utratą  jakości  i  swoich  właściwości,  a  także,  by  były  dostępne
do kontroli przez inspektora nadzoru,

−

w czasie wykonywania robót izolacyjnych należy stosować tylko takie środki transportu,
które

nie

wpłyną

niekorzystne

jakość

wykonywanych

robót

i właściwości przewożonych materiałów,

−

liczba użytkowanych środków transportu musi zapewnić prowadzenie robót zgodnie
z harmonogramem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie wymagania stawiane są prawidłowo zorganizowanym robotom izolacyjnym?
2. Na czym polega zabezpieczenie interesu osób trzecich podczas prowadzenia robót

izolacyjnych?

3. Do czego służą programy technologiczne i karty technologiczne? podaj, kto je

opracowuje,

4. Jakie informacje powinna zawierać karta technologiczna?
5. Na

należy

zwrócić

szczególną

uwagę

zatrudniając

pracowników

przy robotach izolacyjnych?

6. W jaki sposób należy składować tymczasowo materiały izolacyjne?
7. Jakie pojazdy i w jakiej liczbie mogą być stosowane do transportu wewnętrznego

w czasie wykonywania robót izolacyjnych?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

W tym dziale zapoznałeś się z czterema zagadnieniami, które dla potrzeb ćwiczenia

oznaczono literami A, B, C i D, gdzie:
A - Zasady prawidłowo prowadzonych robót izolacyjnych,
B - Dokumenty ułatwiające urządzenie miejsca pracy i wykonywanie robót,
C - Zasady zatrudniania pracowników,
D - Zasady transportu i magazynowania materiałów.

W kolumnie 1 podano sformułowania charakterystyczne dla tych zagadnień. Jeżeli uważasz,
że któreś ze sformułowań należy do jednego z tych zagadnień wpisz
w kolumnie 2 odpowiednią literę.

Kolumna 1

Kolumna 2

rodzaj sformułowania

wpisz odpowiednią

literę

posiadanie

ważnych

badań

lekarskie,

stwierdzających

brak

przeciwwskazań do wykonywania robót izolacyjnych,

liczba użytkowanych środków transportu musi zapewnić prowadzenie
robót zgodnie z harmonogramem,

zabezpieczenie interesu osób trzecich

materiały izolacyjne należy składować w taki sposób, by były
odpowiednio zabezpieczone przed zanieczyszczeniem, utratą jakości
i swoich właściwości, a także, by były dostępne do kontroli przez
inspektora nadzoru

normy robocizny, zużycia materiałów, sprzętu i narzędzi,

posiadanie wymaganych przepisami prawa odzieży i obuwia ochronne
oraz rękawic, masek i okularów ochronne,

zasady organizacji i skład zespołów roboczych,

organizacja pracy zgodnie z wymogami stosowanej technologii,
zaleceniami producentów materiałów, narzędzi, maszyn i urządzeń
oraz ogólnymi warunkami bezpieczeństwa i higieny pracy

Sposób wykonania ćwiczenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,
3)  przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4)  zapoznać się z informacjami zawartymi w Materiale nauczania (4.1.1),
5)  przeczytać dwukrotnie i dokładnie informacje podane w treści zadania,
6)  wpisać w kolumnie 2 literę, odpowiadającą zagadnieniu,
7)  sprawdzić poprawność wykonania zadania,
8)  sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
9)  sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
10)  zaprezentować efekty swojej pracy,
11)  dokonać samooceny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

tabelka z treścią zadania,

−

literatura.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Czy potrafisz:
1) wymienić, jakie wymagania stawiane są prawidłowo zorganizowanym

robotom izolacyjnym?

2) określić, na czym polega zabezpieczenie interesu osób trzecich?

3) wymienić informacje, jakie powinna zawierać karta technologiczna?

4) wymienić zasady składowania tymczasowego materiałów izolacyjnych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2 Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciwpożarowe

oraz ochrony środowiska podczas wykonywania izolacji
termicznych kotłów, turbin i pieców przemysłowych

4.2.1. Materiał nauczania

Wprowadzenie

Wykonując jakiekolwiek prace, niekoniecznie tylko te związane z izolowaniem, należy

pamiętać

o stosowaniu

przepisów

bezpiecznej

higienicznej

pracy,

ochrony

przeciwpożarowej, ochrony środowiska i wielu innych. Mają Cię ustrzec przed zagrożeniami
zdrowia i życia Twojego oraz innych osób z Tobą współpracujących. Jeśli Ty nie zadbasz
o swoje bezpieczeństwo – nikt inny o to nie zadba.

Przystępując do pracy należy posiadać odzież roboczą, odpowiednie obuwie robocze,

a w  razie  potrzeby  inne środki  ochrony  osobistej  np.  rękawice,  maski,  okulary  ochronne  itp.
Producenci  materiałów  izolacyjnych  często  określają  warunki  bezpieczeństwa,  jakie  muszą
być  spełnione  przy  kontakcie  z ich  wyrobem,  dlatego  zawsze  należy  zapoznać  się  z  treścią
instrukcji producenta.

W trakcie prac należy także pamiętać o ochronie przed hałasem i drganiami. Istnieje

obowiązek  stosowania  wszelkiego  rodzaju  środków  chroniących  słuch,  w  tym,  zależnie
od  natężenia  hałasu,  różnego  typu  nauszników.  Ujemny  wpływ  drgań  działających
na  człowieka  można  ograniczyć  lub  nawet  wyeliminować  przez  używanie  odpowiedniej
odzieży,  obuwia  i   środków  ochrony, stosowanie  wyłącznie  sprawnych  maszyn  i urządzeń,
a także  przez  przebywanie  w  odrębnych,  izolowanych  pomieszczeniach  albo  na  specjalnie
wykonanej konstrukcji zmniejszającej drgania..

Prace izolacyjne należy wykonywać przy sprawnej działającej wentylacji. Należy

zapoznać się z dokumentacją techniczną urządzeń izolowanych i zagrożeniami, które one
mogą powodować oraz zasadami udzielania pierwszej pomocy w przypadku zaistnienia
ewentualnego wypadku.

Zasady pracy przy montażu izolacji z wełny mineralnej

Polskie przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy nie określają szczegółowo wymagań

dotyczących  wykonywania  montażu  izolacji,  tym  bardziej  montażu  izolacji  z  wełny
mineralnej (szklanej i skalnej). Mimo, że nie zostały stwierdzone żadne uboczne skutki pracy
w  kontakcie  z pyłem  powstałym  w  trakcie  np.  docinania  fragmentów  płyt  czy  mat  z  wełny
mineralnej,  może  się zdarzyć,  iż osoby szczególnie uczulone  na kurz  i  znajdujące się  w  nim
włókna  mineralne,  mogą  przejściowo odczuwać dyskomfort  w  postaci  kaszlu  lub  swędzenia
skóry na dłoniach  i twarzy. Ma to jednak związek bardziej z  indywidualnymi  skłonnościami
organizmu niż właściwościami wełny mineralnej.

Producenci materiałów budowlanych z wełny mineralnej opracowali kilka ogólnych

zasad  BHP,  jakie  powinny  być  przestrzegane  podczas  prowadzenia  prac  izolacyjnych
z wykorzystaniem wełny mineralnej:
1)  pracownicy  bezpośrednio  montujący  wełnę  mineralną  powinni  nosić  luźną  odzież

ochronną (kombinezon roboczy) oraz rękawice ochronne,

2) wszelkie

prace,

szczególnie

docinanie

wełny

mineralnej

oraz

szlifowanie

jej powierzchni, powinny odbywać się w wentylowanych pomieszczeniach.
Aby zapobiec powstawaniu dużej ilości pyłu zaleca się docinać wełnę ręcznie,
np. ostrym nożem,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) podczas szlifowania powierzchni płyt wełny skalnej przed nałożeniem warstwy zbrojącej,

wskazane jest zabezpieczenie górnych dróg oddechowych maseczką przeciwpyłową,
a oczu okularami ochronnymi; podobnie jak podczas szlifowania betonu czy drewna,

4) pomieszczenie, w którym trwają prace należy utrzymywać w należytej czystości,

usuwając mechanicznie zgromadzone odpady,

5) po zakończonej pracy pracownicy biorący udział w montażu izolacji powinni przemyć

ręce i twarz zimną wodą.

Zasady pracy przy montażu izolacji z materiałów innych niż wełna mineralna

Przy wykonywaniu izolacji materiałami innymi niż wełna mineralna, należy pamiętać

o następujących zasadach:

−

należy stosować kombinezony pyłoszczelne i inne środki ochrony osobistej,
jeśli wymaga tego producent,

−

prace powinny być wykonywane w większości przypadków w dobrze wentylowanych
pomieszczeniach,

−

przed przystąpieniem do pracy należy sprawdzić stan techniczny narzędzi, maszyn
i urządzeń stosowanych do wykonywania izolacji,

−

należy zapoznać się z instrukcjami obsługi maszyn i urządzeń pomocnych w wykonaniu
izolacji (np. szlifierki, agregatu natryskowego).

Ochrona środowiska

Bardzo ważną rolę spełnia w uprzemysłowionym świecie przestrzeganie zasad ochrony

środowiska. Do najważniejszych z nich należą:
1) nie wolno stosować materiałów zawierających szkodliwe i rakotwórcze składniki takie

jak  na  przykład  azbest;  przystępując  do  demontażu  starej  izolacji  wykonanej  z takiego
materiału  należy  pamiętać  o odpowiednim  ubraniu,  ale  przede  wszystkim  o  ochronie
górnych  dróg  oddechowych  (maski  przeciwpyłowe  z filtrami);  materiały  takie  należy
składować

i utylizować wyłącznie w przeznaczonych do tego

miejscach

i wyspecjalizowanych ośrodkach,

2) należy stosować tylko i wyłącznie materiały dopuszczone do stosowania w określonych

warunkach i dziedzinach budownictwa, posiadające odpowiedni atest (świadectwo
dopuszczenia),

3) wszelkiego rodzaju pozostałości materiałów użytych do izolacji należy zbierać,

segregować, składować i później utylizować w wyspecjalizowanych ośrodkach,

4) nie wolno wylewać wody użytej do mycia narzędzi, maszyn i urządzeń bezpośrednio

do gruntu czy kanalizacji, ale należy ją poddać oczyszczeniu albo utylizacji
w przeznaczonych do tego środkach; niektóre związki stosowane do wykonania izolacji,
mogą spowodować skażenie gleb i wód gruntowych.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.   O czym należy pamiętać przed przystąpieniem do wykonywania robót izolacyjnych?
2.   Jakie zasady obowiązują przy wykonywaniu izolacji zawierającej wełnę mineralną?
3.   Jakie zasady obowiązują przy montażu izolacji z materiałów innych niż wełna mineralna?
4.   Jakie są najważniejsze zasady związane z ochroną środowiska?
5.   Co należy zrobić z azbestem po demontażu i jak należy się zabezpieczyć przy kontakcie

z tym materiałem?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz i scharakteryzuj środki ochrony indywidualnej, stosowane podczas

wykonywania izolacji termicznych kotłów, turbin i pieców przemysłowych.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś :

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,
3)  przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4)  wpisać  do  zeszytu  ucznia  środki  ochrony  indywidualnej  stosowane  podczas

wykonywania robót izolacyjnych,

5)  scharakteryzować środki ochrony indywidualnej,
6)  uporządkować miejsce pracy,
7)  sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
8)  sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
9)  zaprezentować efekty swojej pracy,
10)  dokonać samooceny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy :

−

literatura,

−

środki ochrony indywidualnej.

Ćwiczenie 2

Na podstawie przyswojonej wiedzy uzupełnij poniższą tabelkę:

−

w kolumnie 1 podano zagrożenia zdrowia występujące podczas wykonywania robót
izolacyjnych,

−

w kolumnie 2 wpisz znane Ci środki ochrony osobistej i inne zabezpieczenia
odpowiednie do danego zagrożenia.

Załącznik nr 1

Kolumna 1

Kolumna 2

Zagrożenia

Środki ochrony indywidualnej, odzież

i obuwie robocze, inne rodzaje zabezpieczeń

Urazy kończyn dolnych i górnych

Urazy oczu

Urazy uszu

Drgania mechaniczne

Zagrożenie dla górnych dróg
oddechowych w kontakcie z azbestem

Zatrucie oparami farb antykorozyjnych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś :

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,
3)  przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4)  przyporządkować  właściwe  środki  ochrony  indywidualnej  i  inne  stosowane

zabezpieczenia dla danego rodzaju zagrożenia i wpisać je do kolumny 2,

5)  uporządkować miejsce pracy,
6)  sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
7)  sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
8)  zaprezentować efekty swojej pracy,
9)  dokonać samooceny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia

−

załącznik nr 1 do ćwiczenia,

−

przybory do pisania,

−

literatura.

4.7.4. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Czy potrafisz:
1) zaplanować roboty zmierzające do usunięcia azbestu?

¨ ¨

2) zaplanować miejsca składowanie odpadów poprodukcyjnych na budowie? ¨ ¨
3) dobrać odzież roboczą do konkretnych robót?

¨ ¨

4) stosować przepisy bezpiecznej i higienicznej pracy?

¨ ¨

5) przewidzieć, jakie roboty mogą sprawiać zagrożenie zdrowia i życia?

¨ ¨

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Technologie wykonywania izolacji termicznych kotłów, turbin

i pieców przemysłowych

4.3.1. Materiał nauczania

Wprowadzenie

Do podstawowych cech dobrej izolacji termicznej (izolacji cieplnej) kotłów, turbin

i pieców przemysłowych należą:

−

zapobieganie utracie ciepła przez urządzenie, którego ochronę stanowi,

−

posiadanie odporności na wysoką, sięgającą często ponad 1000

C, temperaturę,

−

możliwie mała wartość współczynnika przenikania ciepła, a tym samym uzyskiwanie
stosunkowo niskiej temperatury powierzchni warstwy izolacyjnej, stanowiącej ochronę
osób przed poparzeniem, w przypadku niezamierzonego dotknięcia,

−

posiadanie odporności na zawilgocenie (ochrona przed przenikaniem wilgoci),

−

charakteryzowanie się wysoką trwałością, w tym w szczególności odpornością
na wibracje i uszkodzenia mechaniczne,

−

posiadanie stabilności wymiarowej (ochrona przed uszkodzeniami spowodowanymi
kurczeniem/rozszerzaniem),

−

posiadanie dobrej odporności chemicznej, odporności na korozję i rozkład biologiczny,

−

łatwość montażu, w tym w szczególności bezpieczne i pewne mocowanie
i ewentualne łączenie,

−

możliwość częściowego demontażu i wykonania naprawy,

−

zapewnienie sprawnej izolacji dźwięku,

−

posiadanie estetycznego i funkcjonalnego wyglądu.

Rodzaje stosowanych materiałów izolacyjnych

Firmy produkujące materiały do izolacji termicznej kotłów, turbin i pieców

przemysłowych szeroko promują swoje produkty jako te, które najpełniej spełniają
przedstawione wyżej warunki dobrej izolacji.

Jednak ze względu na to, iż niektóre, stosowane niegdyś materiały będą nadal stosowane

np.  przy  pracach  remontowych,  w  przypadku  izolowania  elementów  nietypowych,  czy  przy
rozbudowie  istniejących  układów  ciepłowniczych,  nie  wykreślono  ich  z  tabeli  1,
prezentującej  najbardziej  popularne  materiały  izolacyjne  wraz  z  określeniem  maksymalnej,
dopuszczalnej temperatury ich zastosowania

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela 1. Wykaz materiałów izolacyjnych i maksymalna temperatura ich zastosowania na

podstawie [1]

Materiał:

Maksymalna

temperatura

stosowania

[°C]

Materiał:

Maksymalna

temperatura stosowania

[°C]

Krzemian glinu

1260

Cegła (masa)
magnezytowa

200

Krzemian wapnia

1000

Cegła sylikatowa,

800

Szkło komórkowe

400

Cegła dynasowa,

800

Szkło spienione (aluminiowo-
krzemianowe)

430

Cegła szamotowa,

800

Szkło boro-krzemianowe

500

Masy okrzemkowe

500

Wełna mineralna (włókno
szklane)

230-400

Masa z pyłu „Depege”

500

Wełna mineralna (włókno
mineralne)

230-

1100

Włókna ceramiczne

1600

Wełna żużlowa

600

Betony ogniotrwałe

1450

Wełna skalna

1000

Wermikulit

1600

Rodzaje izolacji cieplnej

Przy wykonywaniu izolacji termicznej (cieplnej) kotłów, turbin i pieców przemysłowych

stosuje się następujące podstawowe rodzaje izolacji cieplnej:

Izolacja z masy plastycznej

Specjalnie przygotowaną masę plastyczną (dawniej była to np. ziemia okrzemkowa lub

pył dymnicowy rozdrobnione  na papkę za pomocą wody, dzisiaj  są to odpowiednio dobrane
włókna  mineralne  z  lepiszczem  organicznym  lub  nieorganicznym)  nakłada  się  warstwami
jako  izolację  za  pomocą  narzędzi  ręcznych  lub  za  pomocą  agregatów  natryskowych.
Układanie  masy  plastycznej  jest  stosunkowo proste  i wygodne,  szczególnie  przy  izolowaniu
kształtek i różnego rodzaju elementów nietypowych. Ten rodzaj izolacji postrzegany jest jako
tani i łatwy do naprawy.

Izolacja z mat i materaców izolacyjnych

Stosuje się odpowiednio przygotowane maty, najczęściej z waty lub wełny szklanej

i  mineralnej,  nakładanej  na  izolowane  urządzenie  i  w  różny  sposób  mocowanej  (za  pomocą
drutu,  rzepów,  taśm,  spinek)  Tak  wykonana  izolacja  może  być  jedno-  lub  wielowarstwowa.
Maty  można  łatwo  nakładać  i  zdejmować. Odmianą  maty  są  materace  izolacyjne  składające
się górnej i dolnej tkaniny wypełnionej watą mineralną lub włóknem szklanym, odpowiednio
popikowane  i  wyposażone  w  haki  montażowe,  które  przy  izolowaniu  obiektu  zostaną
połączone  za  pomocą  drutu  wiązałkowego.  Do  pikowania  i  zszywania  materaców
izolacyjnych używa się nici z włókien szklanych z rdzeniem wolframowym.

Izolacja z paneli kompozytowych

Panele kompozytowe są to wielkowymiarowe płyty o znakomitych właściwościach

izolacyjnych.  Składają  się  z  specjalnego  twardego  rdzenia  z odpornej  termicznie  wełny
mineralnej, obustronnie pokrytego płytami. Gotowe elementy paneli służą do izolacji pieców
i  urządzeń  przemysłowych,  konstrukcji  ścian,  sufitów,  ścianek  działowych  i  duktów  gazów
w suszarniach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Izolacja z betonów ogniotrwałych i żaroodpornych

Produkowane są one w postaci gotowych prefabrykatów lub betonów sypkich. Do

produkcji betonów ogniotrwałych i żaroodpornych stosuje się w formie wypełniacza różne
kruszywa ogniotrwałe i nie ogniotrwałe oraz, jako materiał wiążący, cementy glinowe.

Kształtki izolacyjne

Kształtki izolacyjne to system prefabrykowanych łupin, dopasowanych do różnych

rodzajów  średnic  przewodów,  wykonanych  z  ziemi  okrzemkowej,  korka,  magnezji,
pianobetonu  i  innych  podobnych  materiałów,  które  utrzymują  nadana  formę.  Cechuje  je
bardzo  szybki  montaż,  są  trwałe  i  odporne  na  uderzenia.  Największą  wadą    jest  trudność
wykonania  odpowiedniego  kształtu  izolacji  do  zastosowania  na  kolankach,  łukach,
odgałęzieniach itp.

Powszechnie przyjmuje się, że im grubsza powłoka izolacji, tym mniejsze są straty ciepła.

Przeprowadzone  badania  pokazały,  że  tak  nie  jest.  Na  rysunku  1  zaprezentowano
przykładowo zależność między stratami ciepła występującymi w rurociągu o grubości 25 mm,
a grubością izolacji. Jak widać – zwiększenie grubości izolacji powyżej 20 mm nie powoduje
już znacznego zwiększenia ochrony przed stratą ciepła. Dobierając  izolację, w szczególności
jej  grubość  należy  uważnie  zapoznać  się  z  projektem  wykonania  i  instrukcją  producenta.
Zastosowanie  innej  niż  optymalna  grubości  warstwy  izolacyjnej  spowoduje  albo  zbyt  duże
straty ciepła (warstwa za cienka) albo zbyt duże koszty (warstwa za gruba).

Rys. 1. Zależność strat ciepła rurociągu o średnicy nominalnej 25 mm

w funkcji grubości izolacji [6, s. 94]

Narzędzia i urządzenia do wykonywania izolacji

W zależności od rodzaju, do wykonania izolacji można stosować narzędzia ręczne

(szpachle,  kielnie,  pace,  pędzle)  oraz  narzędzia  i  urządzenia  mechaniczne  (agregaty
natryskowe).  Do  łączenia  elementów  izolacji,  w zależności  od  jej  rodzaju,  można  stosować
różnego  rodzaju  haki  montażowe,  rzepy,  taśmy,  drut  wiązałkowy,  specjalne  nici  z włókna
szklanego  z rdzeniem  z drutu  wolframowego  i  inne.  Większość  materiałów  stosowanych  do
izolacji termicznej (cieplnej) kotłów, turbin i pieców przemysłowych można obrabiać również
podstawowymi elektronarzędziami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu izolacji

Wykonując jakiekolwiek izolacje należy stosować odzież roboczą. Zastosowanie

niektórych materiałów izolacyjnych wymaga użycia środków ochrony indywidualnej –
masek, okularów i rękawic ochronnych, a nawet kombinezonów pyłoszczelnych.

Izolacja turbin.

Izolację turbin wykonuje się najczęściej dwoma metodami stosując:

−

powłoki izolacyjne nakładane natryskowo,

−

okładziny izolacyjne (np. maty i materace izolacyjne).

Izolacja turbin wykonywana natryskowo

Zadaniem izolacji termicznej turbin parowych jest:

−

zapobieżenie nadmiernym stratom energii cieplnej,

−

zminimalizowanie

rozszerzalności

elementów

wirujących

i obudowy

cylindra,

przyczyniając się w ten sposób do zoptymalizowania czasu rozruchu,

−

ochrona osób przed poparzeniem w przypadku niezamierzonego dotknięcia gorących
powierzchni.

Do wykonywania izolacji termicznej turbin metodą natryskową stosuje się masy

plastyczne  z  odpowiednio  dobranych  włókien  mineralnych,  wymieszanych  z lepiszczami
nieorganicznymi  o wysokiej  wytrzymałości  na  temperaturę,  w  wyniku  czego  uzyskuje  się
bardzo  wytrzymałą  izolację  o niskim  stopniu  kurczliwości.  Jej  zdolność  do  pozostawania
w  stałym  kontakcie  z gorącą  powierzchnią  chronionych  elementów  pozwala  nakładać
powłoki  o  najbardziej  efektywnej  grubości  w jednej  warstwie.  Powłoki  te  nakładane  są  bez
połączeń.  Monolityczna  warstwa  eliminuje  straty  ciepła  występujące  w  niżej  omówionym
systemie na połączeniach i między warstwami mat izolacyjnych. Najczęściej masy plastyczne
są  przygotowaną  fabrycznie  izolacją,  gotową  do  natychmiastowego  użycia,  przystosowaną
do  nakładania  natryskowego,  a  także  nie  zawierającą  azbestu  ani  składników,  które  mogą
powodować korozję w podwyższonych temperaturach.

Powłoki takie nadają się do izolowania urządzeń, których powierzchnia osiąga

temperaturę przekraczającą 550°C, w tym także rur o średnicach powyżej 250 mm, stacji
uzdatniania, wymienników ciepła i innych.

Rys. 2. Izolacja turbin metodą natryskową [11]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Izolacja turbin za pomocą mat i materaców izolacyjnych

Do izolacji termicznej turbin stosuje się maty z wełny mineralnej na siatce z drutu

ocynkowanego. Przeznaczone są do izolacji korpusów turbin parowych i gazowych.

Stosowane do izolacji turbin gazowych i parowych materace izolacyjne charakteryzują

się wysoką odpornością na temperatury (do 1000°C), możliwością ponownego
wykorzystywania oraz czystym i dokładnie pasujący montażem.

Izolacja może być jedno lub wielowarstwowa. Materace posiadają ostre brzegi i składają

się  z górnej  i dolnej  tkaniny;  połączone  są  w zależności  od  grubości  izolacji  odpowiednimi
szwami  tkaninowymi.  Wypełnianie  jest  zależne  od  zakresu  temperatur  (wata  mineralna,
włókna  szklane  itp.).  Materace  są  wystarczająco  popikowane  tak,  że  nie  jest  możliwe
przesuwanie  się  wypełnienia.  Do  pikowania  i zszywania  używa  się nici z włókien  szklanych
z rdzeniem  z drutu  wolframowego.  Materace  zaopatrzone  są  w haki  montażowe,  które  przy
izolowaniu obiektu zostaną połączone za pomocą drutu wiązałkowego. Do łączenia używamy
również  wszelkiego  rodzaju  rzepów  i taśm.  Wykonywane  są  materace  standardowe
oraz segmentowe, tzw. puzzle.

a) b)

Rys. 3. Izolacja turbin przy pomocy materaców

(a – element przed izolacją, b – element zaizolowany) [9]

Izolacja pieców przemysłowych

Do izolacji pieców stosuje się różne materiały izolacyjne, których rodzaj i system

montażu zależy głównie od temperatury pracy pieca, jego przeznaczenia i miejsca stosowania
izolacji.

Izolacja pieców za pomocą różnego rodzaju włókien

Izolacyjne materiały włókniste (np. ogniotrwałe glinokrzemianowe włókna ceramiczne),

o temperaturze zastosowania 1260 do 1600ºC, są lekkie, elastyczne, bardzo odporne na
wstrząsy cieplne, mają wysoką trwałość termiczną, niskie przewodnictwo cieplne i, poza
wyjątkami, wysoką odporność chemiczną.

Materiał ten jest bardzo ważnym komponentem w konstrukcji nowoczesnych,

ekonomicznych urządzeń, począwszy od pieców przemysłowych a skończywszy na sprzęcie
powszechnego użytku. Jednorodność i struktura włóknista decydują o znakomitych
własnościach technicznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 4. Włókno ceramiczne luzem [22]

Współcześnie

najczęściej

stosowaną

formą

zastosowania

włókien

ceramicznych

są  specjalne  bloczki  izolacyjne  gotowe  do  montażu,  o  lekkiej  konstrukcji,  przeznaczone
do budowy zaawansowanych izolacji wysokotemperaturowych. Są one bazą zaawansowanych
izolacji  wysokotemperaturowych  o  optymalnie  lekkiej  konstrukcji.  Tworzą  jednorodne,
zwarte  wyłożenie  ogniotrwałe,  bez  mostków  cieplnych,  są  łatwe  do  adaptacji  w  obszarach
o skomplikowanej  geometrii.  Opracowano  je  w  celu  rozwiązania  problemu  wykonania
warstwy  pracującej  pieców  i  urządzeń  o skomplikowanej  geometrii,  trudnych  warunkach
termicznych  i  mechanicznych.  Odpowiednio  ułożone  warstwy  materiału  włóknistego  nadają
włóknom  kierunek  prostopadły  do  powierzchni  wyłożenia.  Bloczki  mogą  być  mocowane
specjalnie  w  tym  celu  opracowanymi  klejami  do  pancerza  stalowego,  wykładziny
ogniotrwałej  lub  też  kotwione  mechanicznie.  Można  je  ciąć  i  obrabiać  za  pomocą  narzędzi
powszechnego użytku, na przykład noży.

Zalety tego sposobu izolacji:

−

niska masa, elastyczność, niskie przewodnictwo cieplne,

−

bardzo wysoka odporność termiczna i chemiczna,

−

relatywnie wysoka odporność na erozję gazową,

−

nieprzewodzenie prądu elektrycznego,

−

łatwe i pewne rozwiązania geometryczne na łukach, narożach, przewężeniach,

−

łatwy, szybki montaż,

−

dostępność w formie gotowych prefabrykatów,

−

ekonomiczny remont po wysłużeniu.

Uwaga: podczas obróbki i montażu ceramicznych materiałów włóknistych należy
kontrolować poziom zapylenia. Zaleca się korzystanie z indywidualnych środków ochrony
takich jak maski i okulary ochronne.

Zastosowanie:

Przemysł metalurgiczny:

−

piece  do  wyżarzania,  piece  z  wysuwnym  trzonem,  piece  grzewcze,  piece  kołpakowe,
piece  do  kontrolowanego  schładzania,  pokrywy  kadzi,  dołów  odlewniczych,  pokrywy
koryt spustowych, piece do odpuszczania, wyłożenia drzwi i sklepień w piecach.
Przemysł ceramiczny:

−

piece z wysuwnym trzonem, piece komorowe i tunelowe, piece do szkliwienia, piece
rolkowe,

−

wymienniki ciepła, izolacja kotłów,

−

zakłady ochrony środowiska – komory spalania, spalarnie odpadów przemysłowych,
spalarnie odpadów szpitalnych i miejskich, instalacje neutralizacji gazów z procesów
produkcyjnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Izolacja pieców przy pomocy różnego rodzaju kształtek ogniotrwałych

Kształtki ogniotrwałe – formowane próżniowo, miękkie i twarde płyty i kształtki

z włókna  ceramicznego  (stosowane  w temperaturze  od  900  do  1870ºC),  wytwarzane
w oparciu  o  wieloletnie  badania  i  praktyczne  zastosowania  przemysłowe.  Wieloletnie
doświadczenie,  najwyższej  jakości  surowce  i  ekonomiczna  technologia  produkcji  sprawiają,
że  materiał  jest  powszechnie  stosowany  w zaawansowanych  instalacjach  i  piecach
przemysłowych.  Starannie  opracowany  asortyment  sprawia,  że  materiał  stosowany  jest
zarówno w warstwie ogniowej jak i tylnych warstwach izolacyjnych. Dokładność wymiarów,
niska gęstość, odporność termiczna i chemiczna, zapewniają efektywną pracę.

Zalety i właściwości:

−

najwyższa jakość surowców,

−

dokładność wymiarów, cięte z bloczków,

−

niski skurcz,

−

wysoka wytrzymałość na ściskanie,

−

niskie przewodnictwo cieplne,

−

praca w warstwie ogniowej,

−

wysoka odporność na wstrząsy cieplne,

−

niska gęstość i pojemność cieplna,

−

łatwe użycie do zabudowy.

Zastosowanie:

−

komory spalania pracujące do 1600 °C i powyżej,

−

piece rolkowe do szybkiego wypalania,

−

piece z atmosferą ochronną, do obróbki stali,

−

komory pieców do szkliwienia z udziałem chlorku sodowego,

−

tylne warstwy izolacyjne kadzi torpedo,

−

piece szklarskie,

−

ogólna konstrukcja pieców.

Obszary zastosowań:

−

warstwa pracująca przy ogrzewaniu gazem lub olejem lekkim i wysokich szybkościach
przepływu mediów gazowych,

−

materiał nośny dla spirali grzejnych,

−

odporne na wstrząsy cieplne wyłożenie urządzeń pracujących okresowo,

−

odporne na wibracje wyłożenie urządzeń mobilnych,

−

zamiennik azbestu, w szczególności na uszczelnienia,

−

tygle do topienia i izolacyjne, rynny, koryta spustowe,

−

przenośniki rolkowe w piecach przemysłowych,

−

dukty gazów,

−

idealne wypełnienie szczelin dylatacyjnych.

Izolacja pieców przy pomocy betonów ogniotrwałych i żaroodpornych

Betony ogniotrwałe i żaroodporne – należą do grupy ogniotrwałych tworzyw

niewypalanych.  Produkowane  są  one  w  postaci  gotowych  prefabrykatów  lub  betonów
sypkich.  Do  produkcji  betonów  ogniotrwałych  i żaroodpornych  stosuje  się  w  formie
wypełniacza  różne  kruszywa  ogniotrwałe  i  nie  ogniotrwałe,  oraz  jako  materiał  wiążący
cementy glinowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Betony ogniotrwałe znalazły szerokie zastosowanie w wielu gałęziach przemysłu

do wykładania pieców i mogą one z powodzeniem zastąpić ogniotrwałe wyroby wypalane
lub chemicznie wiązane.
Betony ogniotrwałe znalazły zastosowanie w zakresie temperatur od 1250 do 1450

zaś betony izolacyjne w zakresie od 800 do 1300

C [17].

Minerałem stosowanym do produkcji betonów izolacyjnych o bardzo szczególnych

właściwościach  jest  niespotykany  w  Polsce  vermiculit  ekspandowany.  Swoistą  cechą
vermiculitu  jest  to,  że  po  obróbce  wysokotemperaturowej  oddaje  wodę  międzypakietową
i  zwiększa  swoją  objętość  10-25  razy  przechodząc  w  formę  spęczniałą.  Po  takim  procesie
vermiculit  ma  bardzo  niską  gęstość  i  niebywałą  trwałość  w  zakresie  temperatur  od  -  260
do 1200

Rys. 5. Vermiculit ekspandowany. [22]

Zastosowanie:

−

zasypka izolacyjna obmurzy,

−

termoizolacja kominów,

−

klasyczne betony izolacyjne,

−

ogniotrwałe betony izolacyjne, sypkie i prefabrykowane,

−

ogniotrwałe masy do natryskiwania,

−

izolacyjne płyty oraz inne kształtki ogniotrwałe,

−

zasypka izolacyjna - izolacja pieców wysokotemperaturowych.

Izolacja pieców przy pomocy paneli kompozytowych

Panele kompozytowe są to wielkowymiarowe płyty o znakomitych właściwościach

izolacyjnych,  składające  się  ze  specjalnego,  twardego  rdzenia  z odpornej  termicznie  wełny
mineralnej  obustronnie  pokrytej  okładzinami.  Gotowe  elementy  paneli  służą  do  izolacji
pieców  i urządzeń przemysłowych, konstrukcji, ścian, sufitów, ścianek działowych  i duktów
gazów w suszarniach.

Zalety i właściwości:

−

bezpieczny pod względem higienicznym,

−

materiał samonośny (tj. posiadający właściwości konstrukcyjne – nie ma potrzeby
wykonywania konstrukcji nośnej), duże wymiary,

−

dobra izolacyjność, wysoka stabilność i odporność termiczna,

−

odporność na korozję i rozkład biologiczny,

−

dobra odporność chemiczna,

−

odporność na wibracje,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

bezpieczne i pewne mocowanie oraz łączenie,

−

łatwe wykonywanie otworów,

−

ochrona przeciwogniowa, tłumienie hałasu,

−

wysoka trwałość,

−

oszczędność energii,

−

stabilność wymiarowa, niska rozszerzalność termiczna,

−

możliwość stosowania różnych pokryć,

−

obniżenie kosztów dzięki systemom gotowym do montażu i łatwej obróbce.

Zastosowanie:

−

suszarnie do ceramiki, drewna, tekstyliów, papieru, skóry, lakieru, itp.,

−

tunele do foliowania, wytwornice pary, piece tunelowe, itp.,

−

dukty gazów, systemy wentylacyjne i klimatyzacyjne,

−

urządzenia do wypalania i piekarnicze,

−

pomieszczenia wilgotne.

Panele kompozytowe łatwo można obrabiać (ciąć, wiercić otwory, frezować). Fizyczne

i techniczne  własności  zewnętrznych  płyt  sprawiają,  że  na  panele  można  nakładać  powłoki
dekoracyjne.  Panele  kompozytowe  są  higroskopijne  i  przemakalne.  Chłoną  wodę  i  parę
wodną,  jednak  nie  ma to wpływu  na  ich parametry wytrzymałościowe.  W obszarach o dużej
wilgotności  należy  jednak  pamiętać,  że  nałożona  warstwa  dekoracyjna  zmieni
wodoprzepuszczalność paneli.

Izolacja kotłów

Izolacja kotłów za pomocą różnego rodzaju włókien i mat

Do izolacji kotłów przy pomocy różnego rodzaju włókien i mat stosuje się takie

materiały jak:

−

wełna mineralna – służy do izolacji termicznej powierzchni płaskich w układach
pionowych i poziomych, np. ścian kotłów energetycznych; zakres stosowania –700 °C,

−

maty z włókna szklanego z jednostronną okładziną z welonu z włókna szklanego,
przeznaczone są do izolacji termicznej małych zbiorników, rur, rurociągów i kotłów
niskotemperaturowych

oraz

jako

ostatnia

warstwa

przy

izolacjach

wysokotemperaturowych,

−

płyty izolacyjne – izolacja cieplna, akustyczna i przeciwkondensacyjna przewodów
wentylacyjnych i instalacji klimatyzacyjnych, zbiorników, kotłów do maksymalnej
temperatury od strony wełny 250 °C,

−

włókniste moduły wielkowymiarowe – posiadają duże wymiary, brak spoin, wyłożenie
z mat na istniejącym pancerzu; charakteryzują się niską masą, elastycznością, niskim
przewodnictwem cieplnym, niską akumulacją ciepła, odpornością na erozję gazową oraz
są łatwe w montażu; stosowane do izolacji kotłów w przemyśle petrochemicznym,

−

maty  z  wełny  mineralnej  na  siatce  z drutu  ocynkowanego  –  przeznaczone  do  izolacji
wysokotemperaturowych  powierzchni  płaskich,  rur  i  rurociągów,  armatury  oraz  innych
urządzeń  i powierzchni,  a w szczególności:  ścian  kotłów  energetycznych,  elektrofiltrów,
kanałów  spalin,  kominów  stalowych,  rurociągów  niskoprężnych  i  wysokoprężnych,
parowych i wodnych,

−

maty z wełny mineralnej jednostronnie obszytej siatką z drutu ocynkowanego –
przeznaczone do izolacji termicznej i akustycznej wysokotemperaturowych kotłów,
zbiorników, rurociągów, kanałów spalin, kominów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

a) b)

Rys. 6. Mata z wełny mineralnej a)– na siatce z drutu ocynkowanego,

b) – jednostronnie obszyta siatką z drutu ocynkowanego z folią aluminiową [7]

−

mata  z wełny  mineralnej  otrzymanej  z włókien  szklanych,  jednostronnie  pokryta  folią
aluminiową;  folia  jest  dodatkowo  wzmocniona  siatką  z włókien  szklanych;  służy  jako
izolacja termiczna, akustyczna  i przeciwkondensacyjna kanałów wentylacyjnych,  central
klimatyzacyjnych,  agregatów  wentylacyjnych,  komór  tłumiących, zbiorników,  bojlerów,
kotłów,  wymienników  ciepła,  kontenerów,  środków  transportu  (np.  cystern,  wagonów)
i innych  urządzeń;  zalecana  jako  ochrona  instalacji  wodnych  (rurociągów,  hydrantów,
zbiorników, zaworów) przed zamarzaniem w zimie.

Rys. 7. Mata z wełny mineralnej jednostronnie pokryta folią aluminiową [7]

Izolacja kotłów za pomocą materiałów na bazie ceramiki

Do izolacji kotłów przy pomocy materiałów na bazie ceramiki służą:

−

ogniotrwałe kity ceramiczne,

−

masy plastyczne.

Ogniotrwały kit ceramiczny - dostarczany jest w postaci pasty o bardzo dobrej smarności

i przyczepności, gotowy do użycia. Nie występuje pylenie na powierzchni pokrytej
produktem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 8. Wykonanie izolacji z białego kitu [22]

Cechy charakterystyczne kitu:

−

dobra plastyczność i smarność,

−

niska skurczliwość w procesie suszenia i wypalania,

−

odporny na nagłe zmiany temperatury,

−

nie pęka, nie łuszczy się,

−

gotowy do pracy po wysuszeniu,

−

dobra przyczepność do większości podłoży,

−

dobrze wypełniający trudno dostępne przestrzenie.

Zastosowanie:

−

klejenie wszystkich wyłożeń włóknistych i ich naprawa,

−

zabezpieczenie i naprawa pokryw kadzi odlewniczych,

−

termiczne zabezpieczenie konstrukcji stalowych,

−

zabezpieczenie izolacyjnych modułów z włókna ogniotrwałego, płyt, mat ogniotrwałych,

−

wypełnienie drzwiczek wzierników i włazów kotłów grzewczych,

−

izolacja termiczna zbiorników, pancerzy narażonych na wysoką temperaturę,

−

izolacja rynien spustowych metali kolorowych,

−

naprawa uszkodzonych zużytych wykładzin jednostek grzewczych,

−

sporządzanie różnego rodzaju uszczelnień,

−

środek usztywniający maty ogniotrwałe,

−

zabezpieczenie termiczne wzbudników pieców indukcyjnych,

−

zalecany przy osadzaniu palników,

−

zabezpieczenie materiałów o niższej klasyfikacji temperaturowej,

−

oprawa, mocowanie elektrycznych drutów oporowych, taśm,

−

zakres zastosowania – temperatura od 1260

C do 1600

Kit można nakładać za pomocą szpachli, kielni i innych narzędzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Masy plastyczne – dostarczane są w postaci sypkiej, a po dowilżeniu wodą i wymieszaniu
otrzymujemy jednorodną konsystencję dobrej smarności i przyczepności, gotową do użycia.
W skład mas wchodzą: włókna ceramiczne, tlenki, spoiwa.

Rys. 9. Wykonanie konstrukcji masą plastyczną [22]

Cechy charakterystyczne mas:

−

dobra plastyczność i smarność po wymieszaniu z wodą,

−

niska skurczliwość w procesie suszenia i wypalania,

−

odporne na nagłe zmiany temperatury,

−

nie pękają , nie łuszczą się,

−

w większości zastosowań gotowe do pracy po wysuszeniu,

−

dobra przyczepność do większości podłoży,

−

obrabialne mechanicznie,

−

dobrze wypełniająca trudno dostępne przestrzenie.

Zastosowanie:

−

zabezpieczenie i naprawa pokryw kadzi odlewniczych,

−

izolacja kadzi, ale tylko jako pierwszej warstwy od pancerza,

−

termiczne zabezpieczenie konstrukcji stalowych,

−

zabezpieczenie izolacyjnych modułów z włókna ogniotrwałego, płyt, mat ogniotrwałych,

−

dylatacje ogniotrwałe,

−

wypełnienie drzwiczek wzierników i włazów kotłów grzewczych,

−

izolacja termiczna zbiorników, pancerzy narażonych na temperaturę,

−

izolacja korytek kablowych, kabli elektrycznych,

−

izolacja kanałów spalinowych,

−

izolacja rynien spustowych metali kolorowych,

−

naprawa uszkodzonych zużytych wykładzin jednostek grzewczych,

−

sporządzanie różnego rodzaju uszczelnień,

−

środek usztywniający maty ogniotrwałe,

−

izolacja termiczna wzbudników pieców indukcyjnych,

−

produkcja kształtek izolacyjnych, zadawanie kształtów mata – masa (tak zwanych
łupków) izolacji okładzinowej zdejmowanej na czas remontów urządzeń,

−

zapobiega rozwłóknianiu wyłożeń,

−

zalecana przy osadzaniu palników,

−

wykonanie izolacji o złożonej geometrii kształtów,

−

zamiennik tektury ogniotrwałej,

−

zabezpieczenie materiałów o niższej klasyfikacji temperaturowej,

−

oraz wiele innych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.   Jakimi cechami powinna się charakteryzować dobra izolacja termiczna?
2.   Jakie materiały stosowano i stosuje się do wykonywania materiałów izolacyjnych?
3.   Jakie znasz rodzaje izolacji cieplnej?
4.   Jaki jest wpływ grubości powłoki izolacyjnej na skuteczność izolacji?
5.   Jakie znasz narzędzia i urządzenia do wykonywania izolacji?
6.   Jakie są najważniejsze zasady BHP, które mają zastosowanie przy wykonywaniu izolacji?
7.   Jakie znasz metody izolacji turbin?
8.   Jakie znasz metody izolacji pieców przemysłowych?
9.   Jakie znasz metody izolacji kotłów?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj fragment izolacji termicznej ściany pieca przemysłowego. Jako materiał

izolacyjny zastosuj bloczki z włókien ceramicznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,
3)  przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4)  zapoznać się z instrukcją producenta,
5)  zapoznać się z elementami łączącymi i mocującymi oraz zasadami ich stosowania,
6)  obliczyć ilość potrzebnych do wykonania izolacji bloczków,
7)  przygotować materiały i narzędzia potrzebne do wykonania izolacji,
8)  przygotować  powierzchnię  pieca  przemysłowego  do  wykonania  izolacji  poprzez  jej

oczyszczenie i odtłuszczenie,

9) wykonać izolację bloczkami izolacyjnymi, wykorzystując odpowiednio elementy

mocujące

łączące,

zwracając

uwagę

konieczność

pozostawienia

odpowiednich odstępów dylatacyjnych,

10)  uporządkować miejsce pracy,
11)  sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
12)  sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
13)  zaprezentować efekty swojej pracy,
14)  dokonać samooceny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

bloczki izolacyjne z włókien ceramicznych do izolacji termicznej,

−

model (fragment) pieca przemysłowego,

−

nóż do cięcia tapet,

−

długa stalowa linijka,

−

elementy mocujące i łączące,

−

poziomnica,

−

środki ochrony indywidualnej (maski i okulary ochronne),

−

literatura.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Wykonaj izolację termiczną turbiny z zastosowaniem mas plastycznych nakładanych

metodą natryskową.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,
3)  przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4)  zapoznać się z instrukcją producenta masy plastycznej,
5)  zapoznać się z elementami łączącymi i mocującymi oraz zasadami ich stosowania,
6)  zapoznać się z instrukcją obsługi agregatu natryskowego,
7)  obliczyć ilość materiału potrzebnego do wykonania izolacji,
8)  przygotować materiały i narzędzia potrzebne do wykonania izolacji,
9)  przygotować  powierzchnię  turbiny  do  wykonania  izolacji  poprzez  jej  oczyszczenie

i odtłuszczenie,

10) wykonać izolację metodą natryskową, zwracając szczególną uwagę na konsystencję masy

plastycznej,

estetykę

grubość

warstwy,

konieczność

pozostawienia

odpowiednich odstępów dylatacyjnych,

11)  uporządkować miejsce pracy,
12)  sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
13)  sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
14)  zaprezentować efekty swojej pracy,
15)  dokonać samooceny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

materiał izolujący (masa plastyczna),

−

model turbiny,

−

agregat natryskowy,

−

pojemniki do sporządzenia masy plastycznej,

−

mieszadło ręczne,

−

wiertarka lub wiertarko – mieszarka

−

literatura.

Ćwiczenie 3

Wykonaj ręcznie fragment izolacji termicznej kotła z zastosowaniem materiałów na bazie

ceramiki.
Uwaga:
W celu realizacji ćwiczenia jako materiał zastępczy można wykorzystać gips
charakteryzujący się podobnymi właściwościami.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6) przygotować powierzchnię kotła do wykonania izolacji poprzez jej oczyszczenie

i odtłuszczenie,

7) wymieszać niewielką ilość materiału z wodą, po wykorzystaniu – wymieszać kolejną

porcję,

8) wykonać

izolację,

zwracając

uwagę

konieczność

pozostawienia

odpowiednich odstępów dylatacyjnych, estetykę, grubość otuliny,

9)  uporządkować miejsce pracy,
10)  sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
11)  sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
12)  zaprezentować efekty swojej pracy,
13)  dokonać samooceny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

materiały na bazie ceramiki – masa plastyczna lub kit (dla celów ćwiczenia zastosowany
może być gips albo inny materiał niewiążący),

−

model kotła,

−

kielnia,

−

szpachla,

−

wiadro,

−

mieszadło ręczne,

−

wiertarka lub wiertarko – mieszarka,

−

literatura.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Czy potrafisz:
1) dobrać materiały izolacyjne do wykonania robót izolacyjnych oraz określić

ich zastosowanie?

¨ ¨

2) dobrać materiały do łączenia i mocowania elementów poszczególnych

rodzajów izolacji?

¨ ¨

3)  wskazać, jakie materiały izolacyjne stosuje się w środowisku agresywnym? ¨     ¨
4)  ułożyć ręcznie izolację z bloczków izolacyjnych z włókien ceramicznych?  ¨     ¨
5)  wykonać izolację metodą natryskową?

¨ ¨

6) wykonać ręcznie izolację wielowarstwową?

¨ ¨

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Zabezpieczenia antykorozyjne izolacji termicznych

4.4.1. Materiał nauczania

Charakterystyka

Korozja jest to proces niszczenia materiałów (głownie metali, ale także materiałów

budowlanych  i  tworzyw  sztucznych)  przez  ośrodki  gazowe  i  ciekłe  w  wyniku  reakcji
chemicznych  lub  elektrochemicznych.  Sam  problem  korozji  materiałów  budowlanych  jest
znany  od  dawna.  Szybkość  przebiegu  procesów  korozji  zależy  od  bardzo  wielu  różnych
czynników,  m.in.  od  właściwości  fizycznych  i chemicznych  materiałów  budowlanych,  ich
struktury  i  jakości  oraz  od  korozyjności  środowiska.  Ze  względu  na  różne  uwarunkowania,
ustalenie stopnia udziału poszczególnych rodzajów korozji w procesie niszczenia materiałów,
z  których  zbudowane  są  kotły,  turbiny  i  piece  przemysłowe  jest  w  praktyce  niezmiernie
trudne.
Wyjaśnienie  mechanizmu  niszczenia  substancji  materialnej,  w  tym  również  materiałów
budowlanych, wymaga m.in. znajomości przebiegów procesów korozyjnych.

Czynniki korozyjne

Wyróżnia się następujące narażenia korozyjne, określane jako sumaryczne działanie

czynników występujących w danym środowisku korozyjnym:

−

narażenie klimatyczne, spowodowane czynnikami środowiskowymi związanymi
z klimatem (roszenie, opady atmosferyczne, promieniowanie słoneczne, wilgotność),

−

narażenie chemiczne, związane z działaniem cieczy agresywnych, roztworów kwasów,
zasad,

−

narażenie elektrochemiczne, wynikające z działania prądów błądzących,

−

narażenie biotyczne, czyli działanie mikroorganizmów i pleśni,

−

narażenie mechaniczne, spowodowane naprężeniami zewnętrznym, naprężeniami
zmęczeniowymi, ścieraniem, uderzeniami.

Metody usuwania efektów korozji

Najważniejszą metodą zaradczą jest profilaktyka, która odpowiednio stosowana

w ochronie budynków i obiektów powinna mieć miejsce w fazie:

−

projektowania  -  polega  to  na  takim  doborze  rozwiązań  technicznych  i  materiałów,
aby  zagwarantować  maksymalne  zabezpieczenie  obiektu  przed  zawilgoceniem  (środki
impregnacyjne  powinny  być  właściwie  dobrane  do  poszczególnych  elementów
konstrukcji).

−

wykonawstwa - wykonawstwo powinno być zgodne z projektem, solidne, respektujące
wszelkie wymogi sztuki budowlanej.

−

eksploatacji - natychmiastowe usuwanie źródeł i skutków zawilgocenia wodami
z urządzeń w przypadku awarii lub powstałej w wyniku kondensacji pary wodnej.

Zabezpieczenia antykorozyjne

Biorąc pod uwagę specyfikę środowiska pracy kotłów, turbin i pieców przemysłowych

(bardzo wysoką temperaturą i agresywne środowisko), na korozję przede wszystkim narażone
będą elementy stalowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Częściowo takim już zabezpieczeniem jest dobór odpowiedniego rodzaju stali.
Aby całkowicie zabezpieczyć konstrukcję przed korozją nakłada się na nią różnego rodzaju
powłoki antykorozyjne, po wcześniejszym przygotowaniu powierzchni.

Przygotowanie powierzchni

W celu przygotowania powierzchni stosuje się czyszczenie strumieniowo-ścierne

(na  sucho)  przy  zastosowaniu  różnego  rodzaju  ścierniw  w  celu  uzyskania  stopnia  czystości
zgodnego  z  odpowiednimi  normami  i odpowiedniego  stopnia  chropowatości.  Najczęściej
stosowanym ścierniwem jest ścierniwo selekcjonowane z żużla pomiedziowego.
Na  życzenie  inwestora  można  stosować  także  inne  ścierniwa  np.  śrut  łamany  staliwny,  śrut
cięty z drutu, kulki szklane i inne typowe ścierniwa.

Rys. 10. Zbiorniki czyszczone strumieniowo [14]

Nakładanie powłok antykorozyjnych

Nakładane są warstwy cienko- i grubopowłokowe. Do natrysku stosowane są głównie

aparaty hydrodynamiczne o parametrach odpowiednio dobranych do potrzeb. Warstwy
izolacyjne można nałożyć również ręcznie pędzlami.

Rys. 11. Fragment konstrukcji pokryty natryskowo powłoką antykorozyjną [14]

Zakres produkowanych przez światowe firmy wyrobów malarskich pozwala na

efektywne dobranie zabezpieczenia do wielu specyficznych środowisk i warunków pracy.
Należą do nich np. antykorozyjne farby chlorokauczukowe, farby epoksydowe farby na bazie
modyfikowanych żywic alkilowych i inne.

Nakładanie powłok metalizacyjnych

Na życzenie inwestora stosuje się powłoki metalizacyjne z aluminium i cynku

(metalizacja

natryskowa)

odpowiednich

parametrach

jakościowych

zależnych

od agresywności środowiska lub stosuje się cynkowanie ogniowe.
Powłoki metalizacyjne doszczelniane są wyrobami lakierowymi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 12. Przykład konstrukcji zabezpieczonej antykorozyjnie [14]

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Cco to jest korozja, podaj przykłady jej występowania w kotłach, turbinach

i piecach przemysłowych?

2. Jakie znane Ci czynniki sprzyjają rozwojowi korozji w kotłach, turbinach i piecach

przemysłowych ?

3. Jakie działania podejmuje się, aby zapobiec korozji kotłów, turbin i pieców

przemysłowych?

4. Jak wykonuje się zabezpieczenia antykorozyjne kotłów, turbin i pieców przemysłowych?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj powierzchnię stalową do nałożenia warstw antykorozyjnych, zwracając

szczególną uwagę na jej oczyszczenie i odtłuszczenie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,
3)  przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4)  zapoznać się z instrukcją obsługi agregatu natryskowego,
5)  zapoznać się z instrukcją producenta farby,
6)  przygotować potrzebne materiały i narzędzia,
7)  oczyścić powierzchnię konstrukcji,
8)  odtłuścić powierzchnię oczyszczoną,
9)  uporządkować miejsce pracy,
10)  sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
11)  sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
12)  zaprezentować efekty swojej pracy,
13)  dokonać samooceny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

powierzchnia stalowa do oczyszczenia,

−

papier ścierny,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

wiertarka z tarczami ściernymi i czyszczącymi,

−

środki odtłuszczające,

−

środki ochrony indywidualnej: okulary i rękawice ochronne,

−

literatura.

Ćwiczenie 2

Wykonaj

ręcznie

trójwarstwową

powłokę

antykorozyjną

fragmentu

kotła

z zastosowaniem odpowiedniej farby antykorozyjnej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,
3)  przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4)  zapoznać się z instrukcją producenta farby,
5)  przygotować potrzebne materiały i narzędzia,
6)  oczyścić powierzchnię izolowaną,
7)  odtłuścić powierzchnię oczyszczoną,
8)  wykonać  powłokę  antykorozyjną  powlekając  oczyszczoną  i odtłuszczoną  powierzchnię

kolejnymi warstwami farby, zwracając uwagę na czas schnięcia farby i grubość
nanoszonej powłoki,

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

powierzchnia stalowa,

−

pędzel, wałek,

−

kilka rodzajów farb antykorozyjnych,

−

kuweta, kratka,

−

środki ochrony indywidualnej: okulary i rękawice ochronne,

−

literatura.

Ćwiczenie 3

Wykonaj mechaniczne zabezpieczenie antykorozyjne fragmentu pieca przemysłowego

przy użyciu agregatu natryskowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,
3)  przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4)  zapoznać się z instrukcjami producenta farby i z instrukcją obsługi urządzenia,
5)  przygotować potrzebne materiały i narzędzia,
6)  oczyścić powierzchnię przeznaczoną do nałożenia powłoki,
7)  odtłuścić powierzchnię,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8) wykonać zabezpieczenie, powlekając oczyszczoną i odtłuszczoną powierzchnię

kolejnymi warstwami farby, pamiętając o czasie schnięcia farby i grubości powłoki,

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

fragment powierzchni stalowej pieca przemysłowego,

−

agregat natryskowy,

−

farba antykorozyjna,

−

środki ochrony indywidualnej: okulary, rękawice ochronne, maska,

−

literatura.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Czy potrafisz:
1) przygotować powierzchnię pod warstwy antykorozyjne?

¨ ¨

2) dobrać narzędzia do ręcznego wykonania powłok antykorozyjnych?

¨ ¨

3) przygotować agregat natryskowy do wykonania powłok antykorozyjnych? ¨ ¨
4) dobrać zabezpieczenie antykorozyjne stosownie do warunków pracy

urządzenia?

¨ ¨

5) wykonać ręcznie zabezpieczenie antykorozyjne powierzchni stalowej?

¨ ¨

6) wykonać zabezpieczenie antykorozyjne metodą natryskową?

¨ ¨

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Warstwy i płaszcze ochronne izolacji termicznych

4.5.1. Materiał nauczania

Wprowadzenie

Izolacja termiczna składa się z izolacji właściwej (materiału termoizolacyjnego)

i płaszcza  ochronnego.  Płaszczem  ochronnym  (warstwą ochronną)  nazywamy  rodzaj  osłony,
której  zadaniem  jest  ochrona  izolacji  właściwej  przed  uszkodzeniem  mechanicznym  oraz
destrukcyjnym  działaniem  wilgoci  czy  środowiska  agresywnego.  Istnieje  bardzo  dużo
materiałów  na  warstwy  i płaszcze  ochronne.  Różnią  się  między  sobą  właściwościami,
grubością,  kolorem,  zastosowaniem.  Na  warstwy  i płaszcze  ochronne  mogą  być  również
użyte materiały wymienione w rozdziale 4.3.

Przykładowo przedstawiamy następujące rozwiązania płaszczów ochronnych:

Płaszcz ochronny z folii aluminiowej i z folii z tworzyw sztucznych.

Do tej grupy należą następujące materiały:

−

folia aluminiowa zwykła (grubości 0,2 mm) i zbrojona,

−

folie osłonowe z PVC o grubościach: 0,2, 0,25, 0,3, 0,4 mm,

−

laminat z tworzyw sztucznych z powloką aluminiową; warstwa aluminium tworzy tzw.
ekran cieplny, który odbija promieniowanie cieplne; oszczędności wynikające z odbicia
promieniowania cieplnego sięgają 70%; folię przymocowuje się zszywkami,

−

osłony z folii PVC na otuliny kolan (o różnych średnicach i grubościach).

Płaszcz ochronny z blachy

Do tej grupy należą:

−

kolana i osłony na rurę i króćce z blachy aluminiowej,

−

kolana i osłony na rurę i króćce z blachy stalowej ocynkowanej,

−

kolana i osłony z blachy kwasoodpornej.

Skafandry termoizolacyjne z osłon elastycznych

Skafandry termoizolacyjne, stosuje się w celu izolacji termicznej armatury, powierzchni

kształtowych,  w  szczególności  do  izolacji:  kolan,  trójników,  kołnierzy,  zaworów,  zasuw.
Znajdują  zastosowanie  również  jako  izolacja  turbin,  izolacja  kotłów,  izolacja  zbiorników,
izolacja  rurociągów.  Należą  do  osłon  termoizolacyjnych  wielokrotnego  użytku,
zapewniających  szybki  montaż  i demontaż  (remonty,  konserwacja).  Dopuszczalna
temperatura stosowania do1200 °C.

Płaszcze ochronne z PVC na kolana
Do  grupy  tej  należą  głównie  osłony  na  kolana  z PVC  bez  wypełnienia  poliuretanowego
o różnych grubościach i średnicach.

Warstwy ochronne turbin

Do grupy tej należą:

−

powłoki organiczne, stosowane w najtrudniejszych środowiskach przemysłowych; trwała
i odporna na korozje warstwa wytwarza się po wyschnięciu natryskanego materiału
lub poprzez zachodzące w nim reakcje chemiczne,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

materiały nieorganiczne, charakteryzujące się świetną odpornością na korozje
i utlenianie; powłoki te są stosowane na nadstopach żelaza i stopach o wysokiej
zawartości niklu; mogą być stosowane w temperaturach do 620°C,

−

powłoki termoutwardzalne charakteryzują się znakomitą odpornością na korozję
i utlenianie, efektywnie zapewniają ochronę powierzchni metalu przed korozja
w temperaturach do 620° C i zapobiegają utlenianiu w temperaturach do 1100° C.

Powłoki te mogą być nanoszone ręcznie albo przy pomocy ciśnieniowego pistoletu

do  malowania.  Zazwyczaj  składają  się  z  kilku  warstw,  przy  czym  grubość  pojedynczej
warstwy  wynosi  od  0,0125  do  0,075  mm..  Głównym  zadaniem  tych  powłok  jest
zabezpieczenie  powierzchni  przemysłowych  turbin  gazowych  i  parowych  przed
wysokotemperaturową korozją i utlenianiem.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Co to jest płaszcz ochronny?
2.  Jakie znasz rozwiązania płaszczy ochronnych i  krótko je scharakteryzuj?
3.  W jaki sposób można wykonywać warstwę ochronną turbiny?
4.  W jaki sposób można wykonać montaż płaszcza ochronnego z folii aluminiowej?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj płaszcz ochronny izolacji termicznej na fragmencie rurociągu z zastosowaniem
folii aluminiowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,
3)  przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4)  zapoznać się z instrukcją producenta,
5)  przygotować potrzebne materiały i narzędzia,
6)  oczyścić i odtłuścić powierzchnię rurociągu,
7)  zabezpieczyć powierzchnię rurociągu przed korozją,
8)  wykonać  płaszcz  ochronny,  wykorzystując  odpowiednio  elementy  mocujące  i  łączące,

zwracając uwagę na konieczność pozostawienia odpowiednich odstępów dylatacyjnych,

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

fragment rurociągu,

−

izolacja termiczna w postaci mat z wełny mineralnej,

−

folia aluminiowa zwykła,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

elementy mocujące i łączące,

−

kombinerki lub obcęgi,

−

nożyczki,

−

stalowa linijka,

−

zszywasz z zszywkami,

−

literatura.

Ćwiczenie 2

Wykonaj płaszcz ochronny zaworu i urządzeń wskazujących zamontowanych na

rurociągu ciepłowniczym. Jako materiału ochronnego użyj skafandrów termoizolacyjnych.

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

6) oczyścić i odtłuścić powierzchnię rurociągu,
7) zabezpieczyć powierzchnię rurociągu przed korozją,

8)  wykonać płaszcz ochronny, wykorzystując odpowiednio elementy mocujące i łączące,
9)  uporządkować miejsce pracy,
10)  sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
11)  sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
12)  zaprezentować efekty swojej pracy,
13)  dokonać samooceny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

fragment rurociągu z zaworem i urządzeniem wskazującym – np. manometrem,

−

skafandry termoizolacyjne,

−

elementy łączące i mocujące,

−

literatura.

Ćwiczenie 3

Nałóż na warstwę izolacji termicznej, przy użyciu agregatu z pistoletem natryskowym

powłokę ochronną.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

5)  przygotować potrzebne materiały i narzędzia,
6)  oczyścić i odtłuścić powierzchnię,
7)  zabezpieczyć powierzchnię przed korozją,

8)  wykonać powłokę ochronną, wykorzystując odpowiednio elementy mocujące i łączące,
9)  uporządkować miejsce pracy,
10)  sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
11)  sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12) zaprezentować efekty swojej pracy,
13) dokonać samooceny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

fragment urządzenia z nałożoną wcześniej warstwą izolacyjną przeznaczoną
do wykonania płaszcza/warstwy ochronnej,

−

farba,

−

agregat natryskowy z pistoletem,

−

okulary, maska ochronna i rękawice,

−

instrukcje producenta farby i agregatu natryskowego,

−

literatura.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Czy potrafisz:
1) wykonać płaszcz ochronny z folii aluminiowej i z tworzyw sztucznych?

¨ ¨

2) wykonać płaszcz ochronny z blachy?

¨ ¨

3) wykonać płaszcz ochronny dla zaworów i urządzeń wskazujących?

¨ ¨

4) nałożyć powłokę ochronną turbiny przy pomocy pistoletu?

¨ ¨

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6. Konstrukcje nośne pod izolacje termicznych

4.6.1. Materiał nauczania

Wprowadzenie

W bardzo wielu przypadkach trzeba stosować konstrukcje nośne pod wykonane izolacje.

Materiały  stosowane  do  izolacji  w większości  przypadków  nie  posiadają  właściwości
konstrukcyjnych,  szczególnie  dotyczy  to  wełny  mineralnej.  Aby  zapewnić  odpowiednią
stabilność,  bezpieczeństwo  izolacji  urządzeń,  należy  stosować  odpowiednie  konstrukcje
wsporcze. Będą one różne, w zależności od rodzaju izolowanego urządzenia, charakteru jego
pracy, temperatury występującej podczas pracy i wielu, wielu innych czynników.

Zadaniem konstrukcji nośnej, oprócz utrzymania całej konstrukcji, jest odpowiednie

ukształtowanie urządzenie (np. kanałów dla przepływu spalin), ale również przenoszenie
innych obciążeń, takich jak np. obciążenia technologiczne czy użytkowe. Grubość warstwy
konstrukcyjnej wynika z obliczeń wytrzymałościowych i jest zależna od rodzaju stosowanego
materiału, jego wymiarów i cech wytrzymałościowych.

Materiały do wykonywania konstrukcji nośnych

Najczęściej stosowane materiały do wykonywania konstrukcji nośnych:

–

Cegła zwykła budowlana – ma znormalizowane wymiary 25x12x6,5 cm,
do murowania ścian zewnętrznych stosowa należy cegłę pełną, mrozoodporną.
Temperatura stosowania nie powinna przekraczać 450 – 500 °C.

–

Cegła  klinkierowa  –  ogniotrwała,  bardzo  wytrzymała  na  ściskanie,  o  bardzo  małej
nasiąkliwości.  Produkowana  w  wymiarach  25x12x6,5  cm  lub  24x11,5x  5,2/7,1  cm,
w  różnych  kolorach,  fakturze  gładkiej  lub  ryflowanej,  powierzchni  szkliwionej
lub  nieszkliwionej.  Cegłę  tę  można  stosować  w  warunkach  dużej  agresji  chemicznej,
do  budowy  zarówno  konstrukcji  nośnych  jak  i  osłonowych.  Temperatura  stosowania
nie powinna przekraczać 450 – 500 °C.

–

Cegła szamotowa – ogniotrwała o czerepie spieczonym lub porowatym, produkowana
w wymiarach 24 x 11,5 x 6 cm. Grubość muru z tej cegły waha się między 14 – 25 cm,
a grubość warstwy izolacyjnej 6 – 12 cm. Stosowana dla temperatury powyżej 500 °C.

–

Panele  kompozytowe  są  to  wielkowymiarowe  płyty  o znakomitych  właściwościach
izolacyjnych.  Składają  się  z  twardego  rdzenia  z odpornej  termicznie  wełny  mineralnej,
obustronnie  pokrytego  płytami  z  laminatu.  Gotowe  elementy  paneli  służą
do konstrukcji ścian, sufitów, ścianek działowych, duktów gazów w suszarniach, pieców
i

urządzeń

przemysłowych.

Zastosowanie

paneli

kompozytowych

opisano

w rozdz. 4.2

–

Stal  konstrukcyjna  –  podstawowy  materiał  stosowany  do  konstrukcji  nośnych,
dostarczana  jest  w  postaci  różnorodnych  wyrobów  hutniczych  –  wlewki,  pręty  okrągłe,
kwadratowe,  sześciokątne,  rury  okrągłe,  profile  zamknięte  i otwarte  (płaskowniki,
kątowniki,  ceowniki,  teowniki,  dwuteowniki),  blachy.  W przypadku  działania  wysokich
temperatur  stal  się  uplastycznia  i przy  ok.  550  –  600 °C  –  gwałtownie  traci  na
wytrzymałości.  Dlatego  stosowane  są  stale  żaroodporne  i żarowytrzymałe.  Ze  stali
żaroodpornych  i  żarowytrzymałych  wykonuje  się  elementy  pieców,  wentylatory  do

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

gorących  gazów,  skrzynki  do  nawęglania  oraz  zawory  silników  spalinowych.  Należy
pamiętać, że  stal  pod  wpływem  niektórych  czynników  (powietrze,  woda,  niektóre  gazy)
ulega  korozji.  Dla  tego  należy  bezwzględnie  stosować  wszelkiego  rodzaju  osłony
izolacyjne,  powłoki  kryjące  albo pokrywać  ją różnego  rodzaju  farbami ogniochronnymi
i zabezpieczającymi. Taki zestaw farb składa się na ogół z trzech warstw:

−

powłoka podkładowa – gruntująca – o grubości 0,04 – 0,1 mm pełniąca funkcję

przeciwkorozyjną i stwarzająca przyczepne podłoże dla warstwy zasadniczej,
nakładana na powierzchnie stalowe odpylone, odtłuszczone i odrdzewione,

−

powłoka zasadnicza – ogniochronna z farby jednoskładnikowej na bazie

rozpuszczalnika organicznego lub wody, o grubości 0,3 – 4 mm, pęczniejąca
pod wpływem ognia i promieniowania cieplnego, nakładana na powłokę
podkładową po jej wyschnięciu,

−

powłoka nawierzchniowa o grubości 0,04 – 0,12 mm; pełni funkcję ochronną

przed oddziaływaniem środowiska i dekoracyjną, jest nanoszona na powłokę
zasadniczą po jej wyschnięciu.

Przykładową konstrukcję nośną przedstawiono na rysunku 13.

Rys. 13. Grubość obmurza w kotłach starszych typów:

1 – cegła czerwona, 2 – cegła izolacyjna (lub izolacja z wełny żużlowej), 3 – cegła szamotowa [1, str. 320]

4.6.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.   Jakie zadania spełnia konstrukcja nośna izolacji?
2.   Jakie materiały stosuje się do wykonywania konstrukcji nośnych?
3.   Jakie znasz materiały do wykonywania konstrukcji nośnych?
4.   W jakim celu stosuje się izolację konstrukcji nośnych wykonanych ze stali?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj z cegły pełnej konstrukcję nośną fragmentu kotła.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,
3)  przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4)  obliczyć ilość potrzebnych cegieł, przy uwzględnieniu grubości konstrukcji i powierzchni

niezbędnej do wymurowania,

5)  przygotować potrzebne materiały i narzędzia,
6)  oczyścić powierzchnię pod konstrukcję,
7)  przygotować odpowiednią ilość zaprawy niewiążącej,
8)  wykonać konstrukcję nośną, wykorzystując odpowiednio elementy mocujące i łączące,
9)  uporządkować miejsce pracy,
10)  sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
11)  sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
12)  zaprezentować efekty swojej pracy,
13)  dokonać samooceny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

cegły pełne,

−

model kotła,

−

zaprawa murarska (dla celów ćwiczenia niewiążąca),

−

poziomnica,

−

kielnia,

−

pion murarski,

−

pojemnik na zaprawę,

−

młotek murarski,

−

taśma miernicza,

−

literatura.

Ćwiczenie 2

Wykonaj z cegły klinkierowej konstrukcję nośną izolacji termicznej kotła.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

niezbędnej do wymurowania,

5)  przygotować potrzebne materiały i narzędzia,
6)  oczyścić powierzchnię pod konstrukcję,
7)  przygotować odpowiednią ilość zaprawy niewiążącej,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8)  wykonać konstrukcję nośną, wykorzystując odpowiednio elementy mocujące i łączące,
9)  uporządkować miejsce pracy,
10)  sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
11)  sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
12)  zaprezentować efekty swojej pracy,
13)  dokonać samooceny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

cegły klinkierowe,

−

model kotła,

−

zaprawa murarska (dla celów ćwiczenia niewiążąca),

−

poziomnica,

−

kielnia,

−

pion murarski,

−

pojemnik na zaprawę,

−

młotek murarski,

−

taśma miernicza,

−

literatura.

Ćwiczenie 3

Wykonaj konstrukcję nośną izolacji termicznej pieca przemysłowego z zastosowaniem

dwóch różnych materiałów konstrukcyjnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,
3)  przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4)  dobrać dwa różne materiały konstrukcyjne, zgodnie z tematem ćwiczenia,
5)  obliczyć ilość potrzebnego materiału,
6)  przygotować potrzebne materiały i narzędzia,
7)  oczyścić powierzchnię pod konstrukcję,
8)  przygotować odpowiednią ilość zaprawy niewiążącej,
9)  wykonać konstrukcję nośną, wykorzystując odpowiednio elementy mocujące i łączące,
10)  uporządkować miejsce pracy,
11)  sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
12)  sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
13)  zaprezentować efekty swojej pracy,
14)  dokonać samooceny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

cegły pełne, klinkierowe albo szamotowe,

−

model pieca,

−

panele kompozytowe,

−

zaprawa murarska (dla celów ćwiczenia niewiążąca),

−

poziomnica,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

kielnia,

−

młotek murarski,

−

taśma miernicza,

−

linijka stalowa,

−

nóż do cięcia,

−

pion murarski,

−

pojemnik na zaprawę,

−

elementy łączące i mocujące,

−

literatura.

4.6.4. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Czy potrafisz:
1) wymienić materiały stosowane do wykonywania konstrukcji nośnych?

¨ ¨

2) wykonać konstrukcję nośną przy pomocy materiałów ceramicznych?

¨ ¨

3) zabezpieczyć konstrukcję nośną stalową przed wysoką temperaturą?

¨ ¨

4) zabezpieczyć konstrukcję nośną stalową przed agresywnym środowiskiem? ¨ ¨

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.7. Izolowanie szczelin dylatacyjnych

4.7.1. Materiał nauczania

Wprowadzenie

Dylatacja cieplna jest to zjawisko zwiększania objętości i rozmiarów ciał podczas

ogrzewania. Szczelina mająca przeciwdziałać negatywnym skutkom tego zjawiska nosi
nazwę szczeliny dylatacyjnej, potocznie nazywanej właśnie „dylatacją”.

Do poprawnego utworzenia szczeliny dylatacyjnej konieczna jest znajomość zjawisk

zachodzących  w  podłożu  pod  okładziną  oraz  czynników  powodujących  odkształcenia
konstrukcji  i samej okładziny czy  izolacji. Nie może się to ograniczać tylko do umiejętności
jej  nazwania  -  niezbędna  jest  także  zdolność  oszacowania  zmian  wymiarów  pod  wpływem
np.  skurczu  betonu  lub  różnicy  temperatur.  Dopiero  ta  wiedza  pozwala  na  poprawne
wykonanie szczeliny dylatacyjnej.

Czynniki powodujące odkształcenia konstrukcji i okładziny

Na powierzchnię izolacji oddziałują różnorakie czynniki, które trzeba ustalić nierzadko

już na etapie wykonywania projektu.
Głównymi czynnikami powodującymi odkształcenia konstrukcji są:

−

zjawisko skurczu przy wiązaniu podłoży mineralnych,

−

obciążenia konstrukcji,

−

wilgoć,

−

różnice temperatur.

Zjawisko skurczu podłoża betonowego przy wiązaniu i twardnieniu w warunkach

normalnych może wynosić do 0,5 mm/m długości elementu. Jest ono szczególnie zauważalne
w  betonach  wykonywanych  w  warunkach  prymitywnych,  o  wysokim  współczynniku
woda/cement  czy  bez  dodatku  plastyfikatorów  –  przedozowanie  wody  prowadzi  do
zwiększonego  skurczu  przy  wiązaniu, porowatości  i  zwiększonej  nasiąkliwości,  obniżone  są
również parametry wytrzymałościowe. Zaburzenie proporcji woda/cement następuje także po
użyciu  zbyt  miałkiego  kruszywa,  kiedy  konieczne  staje  się  zwiększenie  ilości  spoiwa
w zaprawie. Prowadzi to do obniżenia parametrów użytkowych związanej warstwy.

Wpływ obciążenia użytkowego oraz obciążenia ciężarem własnym (dla elementów

konstrukcyjnych) może być wyeliminowany przez skonstruowanie elementu o odpowiedniej
sztywności.

Zawilgocenie i wysychanie elementów podłoża może prowadzić do wystąpienia zjawiska

pęcznienia w momencie wchłaniania wilgoci oraz skurczu przy wysychaniu.

Najbardziej jednak zauważalnym obciążeniem o najsilniejszym oddziaływaniu

jest obciążenie termiczne. Dla okładzin ceramicznych i izolacyjnych, zwłaszcza znajdujących
się na zewnątrz lub poddanym działaniu bardzo dużym wahaniom temperatury, uznać należy,
że jest to czynnik determinujący układ szczelin dylatacyjnych w tych okładzinach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 14. Zmiany kształtu elementów na skutek różnych obciążeń termicznych. [6, str. 72]

Funkcje szczelin dylatacyjnych i ich rodzaje

Podstawową funkcją szczeliny dylatacyjnej

jest równoważenie naprężeń powstałych

w  okładzinie  izolacyjnej.  Ze  względu  na  możliwość  nakładania  się  poszczególnych
oddziaływań  układ  szczelin  dylatacyjnych  i  ich  konstrukcja  muszą  być  przemyślane,  tak,
aby  nie  doprowadzić  do  uszkodzeń  okładziny.  Istotne  jest  także  odpowiednie  uszczelnienie
szczelin  dylatacyjnych

w przypadku występowania obciążenia wodą, czynnikami

agresywnymi, mediami pod wysoką temperaturą powierzchni okładziny izolacyjnej.

Rozróżnia się cztery typy szczelin dylatacyjnych:

–

konstrukcyjne – oddzielają poszczególne części konstrukcyjne; zawsze przechodzą przez
wszystkie warstwy konstrukcji; ich układ i szerokość określone są w projekcie
budowlanym;

–

strefowe – dzielą powierzchnię okładziny na mniejsze pola;

–

brzegowe (obwodowe skrajne) – oddzielają okładzinę izolacyjną i warstwy konstrukcji
podłoża od konstrukcji ścian, słupów i innych sztywno wbudowanych elementów;

–

montażowe – występują na połączeniach warstw okładziny izolacyjnej z elementami
o innych właściwościach.

Szerokość szczelin dylatacyjnych

w okładzinach (zarówno na powierzchniach poziomych jak

i pionowych) nie powinna być mniejsza niż 10 mm. Do wykonania szczelin dylatacyjnych

można stosować gotowe profile.

Szczeliny dylatacyjne

konstrukcyjne

Konstrukcyjne szczeliny dylatacyjne dotyczą całej konstrukcji, przecinają zarówno warstwy
konstrukcyjne (nośne), jak i nienośne. Zawsze mają tę samą szerokość. Układ szczelin
dylatacyjnych

konstrukcyjnych, jeżeli występują, zawsze określa projektant. Ze względu na

przecinanie wszystkich elementów przebieg szczelin dylatacyjnych

musi uwzględniać także

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

kwestie estetyczne – jeśli chodzi o konstrukcję zewnętrzną. Przy szczelinach dylatacyjnych

konstrukcyjnych  należy  dodatkowo  uwzględnić  wielkość  i  kształt  elementów  izolacyjnych.
W przypadku  obciążeń  mechanicznych  konieczne  może  być  stosowanie  specjalnych  profili
dylatacyjnych  zabezpieczających  krawędzie  szczeliny  przed  uszkodzeniem  mechanicznym.
Przykładowe  szczeliny  dylatacyjne

w okładzinie izolacyjnej ściany, w miejscu gdzie

przebiega dylatacja konstrukcyjna budynku pokazano na rys.15. Analogicznie wyglądają
szczeliny dylatacyjne

pieców przemysłowych, turbin i kotłów.

Rys. 15. Szczelina dylatacyjna w okładzinie ceramicznej ściany, w miejscu, gdzie przebiega szczelina

dylatacyjna konstrukcyjna: 1 – ściana, 2 – szlam uszczelniający do wklejenia taśmy uszczelniającej

(opcjonalnie), 3 – sznur dylatacyjny, 4 – taśma uszczelniająca (opcjonalnie), 5 – zaprawa klejowa do okładzin
ceramicznych, 6 – płytki okładzinowe, 7 – elastyczna masa dylatacyjna, 8 – systemowy gruntownik pod masę

dylatacyjną. [6, str. 73]

Szczeliny dylatacyjne

strefowe

Dzielą powierzchnię okładziny izolacyjnej na mniejsze pola. Wykonuje się je najczęściej

ze  względu  na  obciążenia  termiczne  oraz  skurcz.  Brak  dylatacji  umożliwiających
kompensację odkształceń termicznych powoduje powstawanie naprężeń i niekontrolowanych
uszkodzeń  w  podłożu,  okładzinie  lub  w  obszarze  styku.  Stosuje  się  do  tego  celu  albo
specjalne  profile  dylatacyjne,  albo  zostawia  się  otwarte  fugi,  wypełniane  później  elastyczną
masą. Nie wolno konstruować szczelin dylatacyjnych

o szerokości mniejszej niż 10 mm.

Kształt powierzchni zdylatowanej powinien być możliwie zbliżony do kwadratu –

proporcje boków nie mogą być większe niż 2:1. Wynika stąd konieczność dodatkowego
dylatowania powierzchni w kształcie na przykład litery L. Tu jednak, o ile nie są to
pomieszczenia wilgotne i mokre, nie ma potrzeby uszczelniania dylatacji, co znacznie ułatwia
ich wykonanie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 16. Profile do wykonywania szczelin dylatacyjnych

strefowych w jastrychu oraz okładzinie ceramicznej. [6, str. 74]

Rys. 17. Profil do wykonywania szczelin dylatacyjnych strefowych w okładzinie ceramicznej ułożonej na

zaprawie grubowarstwowej. [6, str. 74]

Przykład takich profili pokazano na rysunku 16. Natomiast przykład profilu

dylatacyjnego dla okładzin ceramicznych ułożonych na zaprawie grubowarstwowej
zilustrowano na rysunku 17.

Nie należy układać listew dylatacyjnych na styk z płytkami okładziny ceramicznej, powinno
się tam wykonać normalną fugę.

Szczeliny dylatacyjne

brzegowe

Stosunkowo najprostsze jest wykonanie szczeliny dylatacyjnej

brzegowej w odniesieniu

do okładziny izolacyjnej. Dostępna oferta systemowych profili pozwala na uzyskanie bardzo
estetycznego efektu, i to niezależnie od rodzaju wierzchniej wyprawy. Przykłady specjalnych
profili dylatacji strefowych, brzegowych i konstrukcyjnych j pokazano na rysunku 18.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Elastyczne masy do wypełniania szczelin dylatacyjnych

W zależności od miejsca wbudowania i przewidywanych obciążeń stosuje się

dwuskładnikowe  masy  na  bazie  polisiarczków  (tiokole),  masy  poliuretanowe,  masy
silikonowe  oraz  reaktywne  masy  na  bazie  żywic  epoksydowo-poliuretanowych
i poliuretanowych.  W  przypadku  mas  jednoskładnikowych  (np.  silikonowych)  proces
sieciowania uzależniony jest od dostępu wilgoci znajdującej się w powietrzu.

Masy te różnią się między sobą przede wszystkim właściwościami, tj. dopuszczalną

zmianą szerokości szczeliny dylatacyjnej, odpornością chemiczną i mechaniczną, odpornością
na  korozję  biologiczną,  starzenie  i  temperaturę  itp.  Jednakże  znaczne  nieraz  różnice
właściwości  zaobserwować  można  w  obrębie  mas  tego  samego  typu.  Np.  silikonowe  masy
uszczelniające można podzielić na: sieciujące w sposób kwasowy, alkaliczny oraz zasadowy.

Te pierwsze cechują się bardzo dobrą przyczepnością do płytek ceramicznych

oraz emaliowanych powłok, sieciujące zasadowo - do metali, tworzyw sztucznych
oraz podłoży mineralnych, sieciujące obojętnie natomiast - do tworzyw sztucznych, kamieni
naturalnych i metali.

Masa wypełniająca szczelinę musi przylegać jedynie do jej boków, stąd konieczność

stosowania  sznura  wypełniającego  lub  pasków  folii.  Jeżeli  producent  elastycznej  masy
dylatacyjnej  zaleca  stosowanie  preparatu  gruntującego  podłoże,  to  należy  najpierw
zagruntować  boki  szczeliny,  a  następnie  umieścić  w  złączu  sznur  wypełniający.
I najważniejsze: zmiana szerokości szczeliny dylatacyjnej nie może być większa niż zdolność
masy elastycznej do przenoszenia odkształceń.
Do wypełnienia szczelin dylatacyjnych można również stosować odpowiednie rodzaje wełny
mineralnej – w zależności od charakteru pracy i czynników agresywnych.

4.7.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.   Co to jest dylatacja?
2.   Jakie czynniki powodują odkształcenia powierzchni izolacji termicznych?
3.   Jakie znasz rodzaje szczelin dylatacyjnych?
4.   Jakie funkcje pełnią szczeliny dylatacyjne?
5.   Jakie znasz masy do wypełniania szczelin dylatacyjnych?

4.7.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj szczelinę dylatacyjną

konstrukcyjną i strefową turbiny.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,
3)  przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4)  dobrać materiały do wykonania ćwiczenia oraz elementy mocujące i łączące,
5)  oczyścić i odtłuścić miejsce prowadzenia prac,
6)  wykonać szczeliny  dylatacyjne, zwracając szczególną uwagę  na odpowiednią szerokość

szczeliny i estetykę,

7) wypełnić szczelinę dylatacyjną odpowiednim materiałem,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8)  uporządkować miejsce pracy,
9)  sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
10)  sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
11)  zaprezentować efekty swojej pracy,
12)  dokonać samooceny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

fragment turbiny z wykonana powłoką izolacyjną

−

elementy łączące i mocujące izolację,

−

właściwie dobrane środki do wypełnienia szczeliny dylatacyjnej,

−

linijka stalowa,

−

taśma miernicza,

−

nóż do cięcia,

−

literatura.

Ćwiczenie 2

Wykonaj szczelinę dylatacyjną

brzegową kotła.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,
3)  przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4)  dobrać materiały do wykonania ćwiczenia i elementy mocujące i łączące,
5)  oczyścić i odtłuścić powierzchnię kotła,
6)  zabezpieczyć powierzchnię przed korozją,
7)  wykonać  odpowiednie  dylatacje,  wykorzystując  odpowiednio  elementy  mocujące

i łączące,

8)  wypełnić szczelinę dylatacyjną odpowiednim materiałem,
9)  uporządkować miejsce pracy,
10)  sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
11)  sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
12)  zaprezentować efekty swojej pracy,
13)  dokonać samooceny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

fragment kotła przemysłowego z wykonaną warstwą izolacyjną,

−

elementy łączące i mocujące izolację,

−

środki wypełniające dylatację (w zależności od tego, jakimi materiałami turbina była
izolowana),

−

linijka stalowa,

−

taśma miernicza,

−

nóż do cięcia,

−

poziomnica,

−

narzędzia w zależności od materiału izolującego kocioł,

−

literatura.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Wykonaj szczelinę dylatacyjną

montażową pieca przemysłowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,
3)  przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4)  dobrać materiały do wykonania ćwiczenia i elementy mocujące i łączące,
5)  oczyścić i odtłuścić powierzchnię,
6)  zabezpieczyć powierzchnię przed korozją,

7) zrobić zaprawę niewiążącą,

8)  wykonać konstrukcję nośną, wykorzystując odpowiednio elementy mocujące i łączące,
9)  wypełnić szczelinę dylatacyjną odpowiednim materiałem,
10)  uporządkować miejsce pracy,
11)  sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
12)  sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
13)  zaprezentować efekty swojej pracy,
14)  dokonać samooceny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

fragment pieca przemysłowego z wykonaną warstwą izolacyjną

−

elementy łączące i mocujące izolację,

−

środki wypełniające dylatację (w zależności jakimi materiałami piec był izolowany).

−

taśma miernicza,

−

linijka stalowa,

−

nóż do cięcia,

−

narzędzia w zależności od materiału izolującego piec,

−

literatura.

4.7.4. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Czy potrafisz:
1) podać definicję dylatacji i jej znaczenie dla okładzin izolacyjnych?

¨ ¨

2) wymienić podstawowe rodzaje szczelin dylatacyjnych?

¨ ¨

3) wykonać szczelinę dylatacyjną

montażową warstwy izolacyjnej pieca?

¨ ¨

4) wykonać szczelinę dylatacyjną

brzegową warstwy izolacyjnej kotła?

¨ ¨

5) wykonać szczelinę dylatacyjną

konstrukcyjną warstwy izolacyjnej turbiny? ¨ ¨

6) wykonać wypełnienie szczeliny dylatacyjnej?

¨ ¨

7) wykonać izolację termiczną szczelin dylatacyjnych?

¨ ¨

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.8. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót

4.8.1. Materiał nauczania

Wprowadzenie

Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlano-montażowych, w tym robót

izolacyjnych,  stanowią  zbiór  zaleceń  opartych  na  obowiązujących  normach,  przepisach
prawnych  lub  najlepszych  doświadczeniach  praktycznych,  zapewniających  należyte
wykonanie tych robót.
Formułuje  się  je  w  dokumencie  nazywanym  „Specyfikacją  warunków  technicznych
wykonania i odbioru robót”. Dokument taki powinien zawierać w szczególności:

Przedmiot i zakres robót izolacyjnych

Podaje się nazwę przedmiotu robót, np. „Wymiana izolacji turbiny w elektrociepłowni”

oraz ich zakres np. wykonanie robot rozbiórkowych elementów starej izolacji, oczyszczenie
powierzchni, wykonanie nowej izolacji.

Informacje i wymagania ogólne

Określa się tu między innymi informacje o pożądanych kwalifikacjach i doświadczeniu

wykonawcy.

Roboty tymczasowe.
Zakres i charakter robot tymczasowych zależy od przyjętej przez wykonawcę organizacji
robót, zastosowanych konkretnych technologii, organizacji zaplecza budowy oraz przyjętych
metod ochrony obiektu i użytkowników przed negatywnymi skutkami prowadzonych działań.
Najczęściej do takich robót należą:

−

zorganizowanie i likwidacja zaplecza,

−

wykonanie niezbędnych osłon i zabezpieczenia,

−

ustawienie i rozbiórka niezbędnych rusztowań i pomostów roboczych, potrzebnych
do realizacji zadania.

Informacje o terenie budowy, wymagania i wytyczne zamawiającego.

Należy tu określić warunki przekazania terenu budowy wykonawcy, warunki

składowania i magazynowania materiałów, warunki organizacji placu budowy, ogrodzenia
terenu i zabezpieczenia przed dostępem osób niepowołanych, warunki socjalne, warunki
poboru wody, energii elektrycznej oraz warunki składowania i usuwania odpadów.

Sprzęt, maszyny, transport

Decyzja w zakresie doboru i zastosowania sprzętu, maszyn lub środków transportu

w celu zrealizowania prac izolacyjnych w terminie i poprawnej jakości należy do
wykonawcy. Zastosowany sprzęt, maszyny lub środki transportu nie mogą stworzyć
zagrożenia dla ludzi, ich mienia lub mienia zamawiającego.

Obowiązujące dokumenty.

Roboty izolacyjne należy realizować na podstawie dokumentacji projektowej,

dokumentacji wykonawczej oraz przedmiaru robot. Przy pracach tych należy stosować
obowiązujące przepisy prawa (ustawy i rozporządzenia, Polskie Normy, certyfikaty, atesty,
instrukcje producenta).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przedmiar robót.

Jest to dokument określający ilość robót do wykonania, sporządzony w oparciu

o dokumentację projektową. Opracowuje się go w kolejności technologicznej wykonywania
robót. Jest on dla wykonawcy podstawą do sporządzenia kosztorysu ofertowego i obliczenia
w ten sposób ceny oferty.

Odbiór robót izolacyjnych.

W robotach izolacyjnych mamy najczęściej do czynienia z odbiorem robót zanikowych,

odbiorem robót częściowych i odbiorem końcowym.

Odbiór robót zanikowych.

Roboty zanikowe są to wszelkiego rodzaju konieczne roboty, które są częścią technologii

wykonania  określonego  zadania,  do  których  powrót,  po  przejściu  do  kolejnego  kroku
technologicznego nie  jest możliwy  bez uszkodzenia lub zniszczenia wykonywanego obiektu.
Należą  do  nich  między  innymi  wszelkiego  typu  roboty  związane  z wykopami,  robotami
zbrojarskimi, ale również i izolacyjnymi.

Przy izolacji termicznej kotów, turbin i pieców przemysłowych mogą to być:

−

odbiór zabezpieczenia antykorozyjnego,

−

odbiór konstrukcji nośnej,

−

odbiór kolejnych warstw izolacji,

−

odbiór płaszcza ochronnego wewnętrznego,

Odbiór robót częściowych.
Roboty izolacyjne, wykonywane przez dłuższy okres można i należy podzielić na części,
które w miarę postępu robót powinny być przedmiotem odbioru ze strony inwestora.
Przy izolacji termicznej kotów, turbin i pieców przemysłowych mogą to być między innymi:

−

odbiór konstrukcji nośnej,

−

odbiór kolejnych warstw izolacji,

−

odbiór płaszcza ochronnego wewnętrznego,

−

odbiór płaszcza ochronnego zewnętrznego,

Odbiór końcowy.
Następuje  po  zakończeniu  całości  robót  izolacyjnych,  określonych  w  dokumentacji
projektowej  i  zgodnych  z  umową  zawartą  z  wykonawcą.  Gotowość  do  odbioru  końcowego
wykonawca  zgłasza  na  piśmie,  dostarczając  kompletu  dokumentacji  odbiorowej.
Zamawiający,  w  terminie  7  dni  od  otrzymania  zgłoszenia,  zwołuje  komisję  odbiorową.
Do  odbioru  końcowego  wykonawca  zobowiązany  jest  do  uporządkowania  placu  budowy
i usunięcia zawinionych przez siebie szkód w obrębie budynku lub terenu.

Rozliczenie wynagrodzenie za wykonaną pracę

Podstawą do rozliczenia wykonanych robót izolacyjnych są odpowiednie katalogi

(np.  KNR  –  Katalog  Nakładów  Rzeczowych,  określający  między  innymi  normy  czasu  na
wykonanie jednostki pracy) oraz aktualne cenniki (SEKOCEN-BUD, w którym publikuje się
kwartalnie średnie krajowe ceny materiałów budowlanych, robocizny, użytkowanego sprzętu
i kosztów zakupów materiałów).
W  dzisiejszych  warunkach  kosztorys  inwestorski,  sporządzony  na  podstawie  przedmiaru
robót,  służy  do  oszacowania  wartości  tych  robót  dla  celów  ofertowych.  Należność
za  wykonane  prace  izolacyjne  ustalana  jest  ryczałtowo  w  umowie  zawartej  między
inwestorem  a  wykonawcą.  W  takim  przypadku  najczęściej  nie  sporządza  się  już  obmiaru
końcowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Płaca pracownika ustalana jest w umowie o pracę, albo w umowie cywilno-prawnej

( umowa – zlecenie, umowy o dzieło). Wynagrodzenie pracownika oblicza się według stawki
stałej, godzinowej lub stawki za jednostkę obliczeniową. Podstawową, najczęściej stosowaną
jednostką obliczeniową (jednostką miary) jest:

−

przy wyliczeniach liniowych – mb (metr bieżący),

−

przy wyliczeniach powierzchniowych – m

−

przy wyliczeniach przestrzennych – m

W uproszczeniu, przy założeniu, że pracę wykona jednoosobowa firma, która nie musi

wyszczególniać kosztów ogólnych (kosztów transportu, kosztów wynagrodzenia księgowej
i innych), można wyliczyć wynagrodzenie brutto za wykonanie np. 100 m

izolacji

w następujący sposób:

gdzie:

A. wielkość powierzchni izolowanej [m

B. stawka za 1 m

wykonanej izolacji, uwzględniająca na przykład wykonanie

izolacji termicznej właściwej, wykonanie płaszcza ochronnego, montaż
uchwytów, montaż i demontaż rusztowania [zł/m

C. należność za wykonaną pracę [zł].

Należy pamiętać, że wyliczoną kwotę należy powiększyć o odpowiednią stawkę podatku
VAT.

4.8.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie roboty wchodzące w skład robót tymczasowych?
2. Jakie wyróżniamy rodzaje odbiorów robót? Podaj ich przykłady dla robót izolacyjnych

kotłów, turbin i pieców przemysłowych.

3.   Dlaczego dokonuje się odbioru robót zanikowych?
4.   W jakim celu wykonuje się  przedmiar robót?
5.   Jakie znane Ci są sposoby naliczania wynagrodzenia za pracę? Podaj przykłady związane

z wykonywaniem izolacji termicznej kotłów, turbin i pieców przemysłowych.

6. Jakie są podstawowe jednostki miary służące do rozliczania robót izolacyjnych?

4.8.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oblicz należność za wykonanie izolacji kotła przemysłowego o kształcie

prostopadłościanu, którego wymiary wynoszą:

–

długość: 10 m,

–

wysokość: 3 m,

–

szerokość: 3 m.

Stawka za wykonanie 1 m

izolacji wynosi 20 zł.

Stawka podatku VAT dla budownictwa niemieszkaniowego wynosi 22%.

Sposób wykonania ćwiczenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,
3)  przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4)  zapoznać się dokładnie z treścią ćwiczenia,
5)  obliczyć powierzchnię całkowitą izolowanego kotła,
6)  obliczyć wartość netto wykonanej pracy (bez podatku VAT),
7)  obliczyć wartość podatku od towarów i usług (VAT),
8)  obliczyć całkowitą wartość robót,
9)  uporządkować miejsce pracy,
10)  sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
11)  sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
12)  zaprezentować efekty swojej pracy,
13)  dokonać samooceny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

Katalog Nakładów Rzeczowych,

−

literatura.

4.8.4. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Czy potrafisz:
1) określić, co to są warunki techniczne wykonania i odbioru robót

izolacyjnych?

¨ ¨

2) określić rodzaje odbiorów robót?

¨ ¨

3) określić, w jakim celu wykonuje się odbiór robót zanikowych?

¨ ¨

4) obliczyć wynagrodzenie za wykonaną pracę?

¨ ¨

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego wyboru.
5.  Test  składa  się  z  zadań  reprezentujących  dwa  poziomy  wymagań:  podstawowy  (P)

i ponadpodstawowy (PP).

6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X lub wpisując prawidłową odpowiedź. W przypadku pomyłki należy
błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź
prawidłową.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

9. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Do dokumentów ułatwiających właściwe urządzenie miejsca pracy i właściwe
wykonywanie robót należą

a)  instrukcje obsługi.
b)  dzienniki budowy.
c)  karty technologiczne.
d)  książki szkoleń bezpieczeństwa i higieny pracy.

Środki transportu wewnętrznego poziomego, stosowane przy robotach izolacyjnych,
powinny

a)  posiadać własny napęd.
b)  być wyposażone w koła z oponą i dętką.
c)  być dostosowane do przewozu wszystkich materiałów budowlanych.
d)  zagwarantować możliwość prowadzenie robot zgodnie z harmonogramem.

Pracownik zatrudniany przy robotach izolacyjnych powinien posiadać

a) ważne

badanie

lekarskie,

kwalifikacje

czeladnicze

oraz

przeszkolenie

w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

b) ważne badanie lekarskie, wymaganą przepisami odzież, obuwie robocze

i środki ochrony indywidalnej oraz przeszkolenie w zakresie bezpieczeństwa
i higieny pracy.

c) ważne badanie lekarskie, wymaganą przepisami odzież, obuwie robocze

i środki ochrony indywidualnej oraz ważne uprawnienia spawalnicze.

d) posiadać świadectwo ukończenia szkoły zawodowej, wymaganą przepisami odzież,

obuwie robocze i środki ochrony osobistej oraz przeszkolenie w zakresie
bezpieczeństwa i higieny pracy.

Materiały izolacyjne służą do

a)  wykonywania izolacji termicznych.
b)  wznoszenia konstrukcji nośnej obiektów.
c)  wykonywania zabezpieczeń antykorozyjnych.
d)  wykonywania  warstwy  wierzchniej  (ochronnej)  kotłów,  turbin  i  pieców

przemysłowych.

Jaki materiał, spośród niżej wymienionych, możemy użyć do wykonania izolacji
termicznych kotłów?

a)  beton zwykły.
b)  gips budowlany.
c)  cegła budowlana zwykła.
d)  ogniotrwały kit ceramiczny.

Do wykonywania warstw izolacyjnych turbin służą

a)  powłoki izolacyjne nakładane natryskowo.
b)  arkusze blachy mocowanie za pomocą lutowania.
c)  okładziny izolacyjne – maty i materace izolacyjne.
d)  panele kompozytowe mocowane za pomocą wkrętów.

Na warstwy i płaszcze ochronne kotłów, turbin i pieców przemysłowych.możemy
stosować następujące materiały

a) pył depege.
b) skafandry termoizolacyjne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

c) stal zbrojeniową żebrowaną.
d) płyty z polichlorku winylu.

Cegły szamotowe w robotach izolacyjnych służą do wykonywania

a)  warstwy izoalcji termicznej.
b)  zabezpieczenia antykorozyjnego.
c)  warstwy izolacji dźwiękochłonnej.
d)  warstwy izolacji przeciwwilgociowej.

Do uszczelniania szczelin dylatacyjnych w robotach izolacyjnych służą

a)  masy elastyczne.
b)  listewki drewniane.
c)  kształtowniki stalowe.
d)  paski szkła zbrojonego.

10. Do wykonania konstrukcji nośnych pod izolacje kotłów, turbin i pieców przemysłowych

służą

a)  kształtki ze spienionego PVC.
b)  odpowiednio wyprofilowane konstrukcje drewniane.
c)  stal, cegła zwykła, cegła klinkierowa, cegła szamotowa.
d)  skafandry termoizolacyjne wzmocnione prętami stalowymi.

11. Zależność między grubością izolacji a stratami ciepła jest następująca

a)  im grubsza powłoka izolacji, tym straty ciepła większe.
b)  im cieńsza powłoka izolacji, tym straty ciepła mniejsze.
c)  im grubsza powłoka izolacji, tym straty ciepła mniejsze.
d)  nie istnieje zależność pomiędzy grubością izolacji a stratami ciepła.

12. Do znanych Ci typów szczelin dylatacyjnych należą szczeliny

a)  krzyżowe, montażowe, strefowe.
b)  konstrukcyjne, montażowe, strefowe.
c)  brzegowe, montażowe, strefowe, krzyżowe.
d)  montażowe, brzegowe, konstrukcyjne, proste.

13. Minimalna szerokość szczeliny dylatacyjnej powinna wynosić

a)  1 m.
b)  1 dm.
c)  1 cm.
d)  1 mm.

14. Przystępując do robót izolacyjnych, polegających na demontażu fragmentu konstrukcji

zawierającej azbest, pracownik powinien posiadać

a)  beret.
b)  luźny kombinezon roboczy.
c)  rękawice białe jednorazowe.
d)  maskę przeciwpyłową z filtrami.

15. Do czego służą w robotach izolacyjnych panele kompozytowe?

a) do izolacji turbin.
b) do izolacji kotłów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

c) do izolacji rurociągów.
d) do izolacji pieców przemysłowych.

16. Wykopy pod fundament pieca przemysłowego podlegają odbiorowi

a)  końcowemu.
b)  początkowemu.
c)  robot zanikowych.
d)  pogwarancyjnemu.

17. Do robót tymczasowych przy robotach izolacyjnych należą

a)  wykonanie izolacji turbiny.
b)  wykonanie płaszcza ochronnego rurociągu.
c)  ustawienie i rozbiórka niezbędnych rusztowań.
d)  wykonanie zabezpieczenia antykorozyjnego pieca przemysłowego.

18. Poniższy rysunek przedstawia izolację turbiny wykonaną przy pomocy

a)  metody natryskowej.
b)  paneli kompozytowych.
c)  materaców izolacyjnych.
d)  kształtek izolacyjnych z wełny mineralnej.

19. Która kolejność wykonywania zabezpieczenia antykorozyjnego jest właściwa?

a) odtłuszczanie, śrutowanie, nałożenie powłoki podkładowej, nałożenie powłoki

zasadniczej, nałożenie powłoki nawierzchniowej.

b) śrutowanie, odtłuszczanie, nałożenie powłoki podkładowej, nałożenie powłoki

zasadniczej, nałożenie powłoki nawierzchniowej.

c) śrutowanie, odtłuszczanie, nałożenie powłoki zasadniczej, nałożenie powłoki

podkładowej, nałożenie powłoki nawierzchniowej.

d) odtłuszczanie, śrutowanie, nałożenie powłoki zasadniczej, nałożenie powłoki

podkładowej, nałożenie powłoki nawierzchniowej.

20. Oblicz, ile będziesz potrzebował płyt wełny mineralnej do izolacji jednej ściany wnętrza

pieca przemysłowego o powierzchni wnętrza 20 m

, wiedząc, że płyty te mają wymiar

100 x 50 cm:

a)  20 szt.
b)  30 szt.
c)  40 szt.
d)  50 szt.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................................................................................

Wykonywanie izolacji termicznych kotłów, turbin i pieców przemysłowych

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1.  Orłowski P.: Kotły parowe – konstrukcja i obliczenia. WN-T, Warszawa 1966
2.  Szarowski A., Łatkowski L.: Ciepłownictwo. WN-T. Warszawa 2006
3.  Szuman W.: Urządzenia pomocnicze elektrowni parowych. WN-T, Warszawa 1962
4.  Zieliński Z.: Maszyny i urządzenia cieplne i energetyczne. PWSZ, Warszawa 1969
5.  Poradnik majstra budowlanego. Praca zbiorowa. Warszawa. Arkady 1996
6.  Miesięcznik  „Izolacje,  budownictwo,    przemysł,  ekologia”    nr  1/2004,  6/2004,  7/2004,

3/2006, 4/2006, 6/2006

7.  www.azflex.pl
8.  www.icmarket.pl
9.  www.isotex.com.pl
10.  www.isover.pl
11.  www.izobud.pl
12.  www.izocentrum.pl
13.  www.izostandard.pl
14.  www.metalchem.org
15.  www.paroc.pl
16.  www.plaszczeblaszane.pl
17.  www.pmo-komex.pl
18.  www.promattop.pl
19.  www.rominco.com.pl
20.  www.termoskafandry.pl
21.  www.tm-consultans.com
22.  www.zamac.pl