218

Kamienio³om wapieni palezoicznych  

w S³opcu

5630

Lokalizacja: 

województwo œwiêtokrzyskie 

powiat kielecki 

gmina Daleszyce 

miejscowoœæ S³opiec

Rejon geograficzny: 

Wy¿yna Ma³opolska 

Wy¿yna Kielecka 

Góry œwiêtokrzyskie

Jednostka geologiczna: 

Góry Œwiêtokrzyskie 

synklina ga³êzicko-bolechowicko-borkowska

4486

Kielce

Na pó³noc od miejscowoœci S³opiec, w odleg³oœci oko³o 

550 m od drogi Kielce-Borków-S³opiec-Daleszyce, znajduje 

siê nieczynny kamienio³om. Po³o¿ony jest u podnó¿a Góry 

Jab³onna (316 m n.p.m.), stanowi¹cej kulminacjê Pasma 

Daleszyckiego. 

W dochodz¹cych do 8 metrów wysokoœci œcianach, 

na dystansie prawie 100 metrów, ods³aniaj¹ siê utwory 

wêglanowe. S¹ to grubo³awicowe i p³ytowe wapienie dewo-

nu œrodkowego, zapadaj¹ce pod niewielkim (10°) k¹tem na 

wschód. Ods³aniaj¹ce siê utwory s¹  pó³nocno-wschodni¹ 

czêœci¹ synkliny ga³êzicko-bolechowicko-borkowskiej, zbu-

dowanej z utworów dewonu œrodkowego i górnego.

Widoczne w œcianach kamienio³omu ska³y wêglanowe 

to  wapienie  stromatoporoidowo-amfiporowe  dewonu 

œrodkowego  z  ró¿nymi  formami  kenozoicznego  krasu. 

Wapienie  s¹  pochodzenia  organicznego,  zbudowane  z 

wapiennych szkieletów wymar³ych ju¿ jamoch³onów 

Stro-

matoporoida i Amphipora. By³y to organizmy kolonijne. 

Stromatopory tworzy³y kolonie w kszta³cie nieregularnych 

bloków, liœci lub drzewek, o strukturze beleczkowatej z wi-

docznymi elementami poprzecznymi i pionowymi. Wielkoœæ 

tych kolonii by³a ró¿na – przeciêtnie kilkanaœcie centyme-

trów, ale niekiedy nawet ponad 1m. Amfipory tworzy³y 

niewielkie kolonie kszta³tu drzewkowatego o strukturze 

wyraŸnie siatkowej. Na zwietrza³ych powierzchniach wa-

pieni w kamienio³omie w S³opcu mo¿emy zobaczyæ w³aœnie 

takie struktury organiczne.

Ods³aniaj¹ce  siê  tu  osady  wêglanowe  reprezentuj¹ 

utwory ciep³ego morza, jakie istnia³o w œrodkowym dewonie 

(oko³o 390 mln lat temu) na obszarze Gór Œwiêtokrzyskich. 

Mia³a wówczas miejsce sedymentacja wêglanowa z udzia³em 

glonów i licznych organizmów ¿ywych. W ciep³ych, dobrze 

natlenionych i naœwietlonych wodach ¿y³y liczne koralowce, 

które razem z glonami utworzy³y rafy znacznych nieraz 

rozmiarów.

W wapieniach ods³oniêtych w kamienio³omie wystêpuje 

sieæ  w¹skich  szczelin  krasowych,  rozwiniêtych  wzd³u¿ 

spêkañ ciosowych. Szczeliny te wype³nione s¹ glinami piasz-

czystymi o zabarwieniu czerwonobr¹zowym. Procesy kra-

sowe przyczyni³y siê do wypreparowania i wyeksponowania 

buduj¹cych wapienie du¿ych form stromatoporoidowych i 

amfiporowych.

Procesy krasowe s¹ równie¿ odpowiedzialne za powsta-

nie dwóch studni krasowych o œrednicy 1,5 m, widocznych 

w pó³nocno-wschodniej czêœci wyrobiska i wype³nionych 

piaszczystymi glinami, oraz leja krasowego o œrednicy 3 

m, wype³nionego piaskiem o ceglastoczerwonej barwie. 

Kamienio³om w S³opcu dokumentuje jedno z najciekawszych 

miejsc wystêpowania kopalnego kenozoicznego krasu na ob-

szarze Gór Œwiêtokrzyskich. Atrakcyjnie przedstawiaj¹ siê 

na œcianach kamienio³omu wypreparowane dziêki procesom 

krasowym du¿e formy stromatoporoidowe. Obiekt posiada 

walory zarówno poznawcze jak i dydaktyczne.

Kamienio³om jest ³atwo dostêpny i bezpieczny do zwie-

dzania, po³o¿ony przy szlaku komunikacyjnym. Dodatkowym 

atutem jest usytuowanie obiektu w bliskim s¹siedztwie torfo-

wiskowego rezerwatu przyrody w S³opcu w odleg³oœci oko³o 

2 km na po³udniowy-zachód, nad zalewem rekreacyjnym w 

Borkowie. W odleg³oœci oko³o 3 km przebiega niebieski szlak 

turystyczny (Chêciny – Pasmo Zagórskie – Pasmo Dymiñskie 

– Mówcza – Niestachów – Daleszyce – Pasmo Cisowskie 

– £agów). Kamienio³om po³o¿ony jest w otulinie Cisowsko-

Or³owiñskiego Parku Krajobrazowego.

Przedstawiony obiekt przyrody nieo¿ywionej wzbogaca 

listê obiektów geologicznych Gór Œwiêtokrzyskich o nowe 

interesuj¹ce elementy przydatne dla dalszych badañ nauko-

wych, a tak¿e stanowi now¹ ofertê edukacyjn¹ i turystyczno-

poznawcz¹ gminy Daleszyce.

The Palezoic limestones quarry in S³opiec

The limestone quarry (recently inactive) is located north 

from S³opiec village, about 550 meters from the road Kielce-

Borków-S³opiec-Daleszyce, at the foot of the Jab³onna Hill 

(316 meters a.s.l.), which is the tallest point of the Daleszyce 

4484

5628

1

2

3

219

Wybrana literatura: 378, 434, 435, 463

S³opiec

Range. The area belongs to the northeastern part of the 

Ga³êzice-Bolechowice-Borków Syncline built of Middle and 

Upper Devonian strata. 

In the quarry wall, almost 100 meters long and up to 8 

meters high, the Middle Devonian thick-bedded and platy 

limestone are exposed. The layers dip at 10° to the east. 

Lithology includes organogenic limestones composed of 

colonial, calcareous coelenterates – 

Stromatoporoidea and 

Amphipora. 

The limestones are affected by paleokarst processes 

Autorzy karty stanowiska dokumentacyjnego i fotografii:

M. Kuleta, M. Nowak (2005)

active during the Cainozoic. These are narrow fractures 

developed along joint planes and sinkholes, all filled with 

reddish-brown, sandy clays of features characteristic for 

volcanoclastic material. Karst dissolution exposes and ex-

tracts from the rock the large specimens of stromatopores 

and amphipores. 

The limestone quarry in S³opiec has been proposed as a 

documentation site due to its unique, scientific and educa-

tional values as one of the examples of Cainozoic paleokarst 

in the Holy-Cross Mts. 

1

3

2