extended

Biologia. Poziom rozszerzony

Miejsce

na naklejkê

z kodem

(Wpisuje zdaj¹cy przed

rozpoczêciem pracy)

KOD ZDAJ¥CEGO

PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY

przygotowany przez

Wydawnictwo Szkolne OMEGA

(Wpisuje zdaj¹cy przed rozpoczêciem pracy)

PESEL ZDAJ¥CEGO

Czas pracy 150 minut

Instrukcja dla zdaj¹cego
1. SprawdŸ, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 24 strony. Ewentual-

ny brak zg³oœ przewodnicz¹cemu zespo³u nadzoruj¹cego egzamin.

2. Rozwi¹zania zadañ zamieœæ w miejscu na to przeznaczonym.
3. Pisz czytelnie. U¿ywaj d³ugopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/

/atramentem.

4. Nie u¿ywaj korektora, a b³êdne zapisy wyraŸnie przekreœl.
5. Pamiêtaj, ¿e zapisy w brudnopisie nie podlegaj¹ ocenie.
6. Wype³nij tê czêœæ karty odpowiedzi, któr¹ koduje zdaj¹cy. Nie

wpisuj ¿adnych znaków w czêœci przeznaczonej dla egzaminatora.

7. Na karcie odpowiedzi wpisz swoj¹ datê urodzenia i PESEL. Zama-

luj

¢ pola odpowiadaj¹ce cyfrom numeru PESEL. B³êdne zazna-

czenie otocz kó³kiem

¦ i zaznacz w³aœciwe.

¯yczymy powodzenia!

Za rozwi¹zanie

wszystkich zadañ

mo¿na otrzymaæ

³¹cznie 60 punktów.

Zadanie 1.

2 p.

Na rysunku przedstawiono budowê b³ony komórek eukariotycznych. Zewnêtrzna b³ona
jest otoczona warstewk¹ zbudowan¹ z ³añcuchów cukrowcowych po³¹czonych z bia³ka-
mi lub lipidami b³onowymi. Warstewka ta jest zwana glikokaliksem.

Podaj dwa przyk³ady funkcji, jakie mo¿e pe³niæ glikokaliks w komórkach organizmów
eukariotycznych.

...............................................................................................................................................................

Próbny egzamin maturalny

Wydawnictwo Szkolne OMEGA

NAJLEPSZE KSI¥¯KI DO MATURY

œrodowisko
zewnêtrzne

czêœæ
cukrowcowa

glikolipid

fosfolipid

bia³ko

wnêtrze

komórki

Zadanie 2.

2 p.

Ni¿ej, na rysunku, przedstawiono chromosomy gamety cz³owieka zawieraj¹cej 22 auto-
somy i 1 chromosom p³ciowy.

Podaj rodzaj gamety (mêska czy ¿eñska) i uzasadnij jej wybór. Wyjaœnij pojêcie: autosomy.

...............................................................................................................................................................

Biologia. Poziom rozszerzony

Zadanie 3.

1 p.

Zdaniem wielu histologów nab³onek wielorzêdowy ma budowê poœredni¹ pomiêdzy
nab³onkiem jednowarstwowym a nab³onkiem wielowarstwowym. Jest te¿ nazywany
nab³onkiem pseudowarstwowym.
Na rysunku przedstawiono schemat nab³onka wielorzêdowego migawkowego.

Na podstawie analizy rysunku uzasadnij s³usznoœæ stosowanego podwójnego nazew-
nictwa przedstawionego rodzaju nab³onka.

...............................................................................................................................................................

Zadanie 4.

1 p.

Na rysunku przedstawiono schemat budowy mitochondrium oraz przebieg jednej z za-
chodz¹cych w nim reakcji chemicznych. Podaj nazwê struktury, w której zachodzi
przedstawiona obok reakcja, oraz uzasadnij udzielon¹ odpowiedŸ.

...............................................................................................................................................................

Próbny egzamin maturalny

Wydawnictwo Szkolne OMEGA

NAJLEPSZE KSI¥¯KI DO MATURY

grzebienie mitochondrialne

mitochondrium

matrix

kwas pirogronowy

NAD

acetylo-CoA

NADH

b³ona
podstawna

Zadanie 5.

1 p.

Na schemacie przedstawiono przebieg oddychania komórkowego zachodz¹cego
w obecnoœci tlenu. Podczas tego procesu zachodzi synteza ATP okreœlana mianem
fosforylacji substratowej (A) i fosforylacji oksydacyjnej (B).

Podaj ró¿nicê miêdzy fosforylacj¹ substratow¹ (A) a fosforylacj¹ oksydacyjn¹ (B).

...............................................................................................................................................................

Zadanie 6.

1 p.

Enzymy s¹ g³ównie bia³kami, które posiadaj¹ zdolnoœæ katalizowania reakcji metabo-
licznych zachodz¹cych w komórkach. Podobnie jak katalizatory nieorganiczne przy-
spieszaj¹ przebieg reakcji.
Podaj jedn¹ cechê ró¿ni¹c¹ enzymy od katalizatorów nieorganicznych i decyduj¹c¹
o liczbie katalizowanych reakcji.

...............................................................................................................................................................

Biologia. Poziom rozszerzony

glukoza

pirogronian

acetylo-CoA

cykl

Krebsa

ATP

ADP

glikoliza

–

³añcuch

oddechowy

H O

ATP

ADP

Zadanie 7.

3 p.

Przeczytaj opis:

U roœlin tych wystêpuje regularna przemiana pokoleñ. Proces p³ciowy w ca³oœci przebiega na

sporoficie, z którym gametofit jest œciœle zwi¹zany. Przenoszenie plemników nie wymaga œrodowis-
ka wodnego. Po zap³odnieniu komórki jajowej w rodni na gametoficie ¿eñskim rozwija siê sporofit,
najpierw jako zarodek, póŸniej jako roœlina o wzroœcie jednoosiowym.

Podaj nazwê grupy roœlin naczyniowych (paprotniki, roœliny nagonasienne, roœliny
okrytonasienne), której dotyczy powy¿szy opis. Przedstaw dwa argumenty uzasad-
niaj¹ce wybór.

...............................................................................................................................................................

Zadanie 8.

2 p.

Na rysunku przedstawiono schematycznie wêdrówkê larwy glisty ludzkiej (oznaczonej
liter¹ X).

Oceñ prawdziwoœæ poni¿szych zdañ dotycz¹cych przedstawionego cyklu rozwojowego
glisty ludzkiej, wpisuj¹c znak „+” w odpowiedniej rubryce tabeli (P – prawda, F – fa³sz).

Zdanie

Larwa glisty ludzkiej musi dotrzeæ do p³uc, gdy¿ tylko w nich mo¿e siê
osiedliæ.

Larwa glisty ludzkiej przekszta³ca siê w postaæ doros³¹ dopiero po
odbyciu wêdrówki w ciele swego jedynego ¿ywiciela.

Larwa glisty ludzkiej wraz z pr¹dem krwi przep³ywa z p³uc do gardzieli.

Cykl ¿yciowy glisty ludzkiej to cykl paso¿yta jednodomowego.

Próbny egzamin maturalny

Wydawnictwo Szkolne OMEGA

NAJLEPSZE KSI¥¯KI DO MATURY

jama ustna

gardziel

prze³yk

p³uca

serce

w¹troba

jelito

Zadanie 9.

2 p.

Na rysunku przedstawiono schemat dwóch po³¹czonych rodzajów cykli ¿yciowych wirusów.

Na podstawie analizy schematu podaj dwie cechy ró¿ni¹ce cykl lityczny od cyklu
lizogennego.

...............................................................................................................................................................

Zadanie 10.

1 p.

Objêtoœæ wydalanej wraz z moczem wody jest œciœle zwi¹zana z wielkoœci¹ k³êbuszków
naczyniowych w nefronach nerek. Du¿e k³êbuszki zapewniaj¹ zwiêkszon¹ filtracjê wody.
Na schemacie przedstawiono mechanizm osmoregulacji kostnoszkieletowej ryby morskiej.

Okreœl, czy przedstawiona na rysunku ryba ma w nerkach nefrony z ma³ymi czy du¿ymi
k³êbuszkami naczyniowymi. OdpowiedŸ uzasadnij.

...............................................................................................................................................................

Biologia. Poziom rozszerzony

liza
komórki

otoczka bia³kowa

kwas
nukleoinowy
wirusa

namna¿anie siê wirusa

zainfekowana

komórka

wbudowanie DNA wirusa

do genomu komórki

CYKL

LITYCZNY

CYKL

LIZOGENNY

utrata wody i usuwanie chlorków

pije

wydaliny z du¿¹ iloœci¹ soli

Zadanie 11.

1 p.

Na rysunku przedstawiono schemat przeciwpr¹dowego przep³ywu wody i krwi w skrze-
lach zwierz¹t wodnych.

(Liczby odpowiadaj¹ ciœnieniu cz¹stkowemu tlenu w mmHg w wodzie i krwi).
Korzystaj¹c z informacji zamieszczonych na rysunku, uzasadnij s³usznoœæ twierdzenia:
Zasada przeciwpr¹dowego przep³ywu zapewnia optymaln¹ wymianê tlenu miêdzy wod¹ a krwi¹.

...............................................................................................................................................................

Zadanie 12.

1 p.

Pobieranie wody przez korzenie roœlin jest zale¿ne od stê¿enia soli w roztworze glebowym.
Zbyt wysokie stê¿enie soli w roztworze glebowym powoduje wyp³yw wody z komórek ko-
rzenia, poniewa¿ transport wody zachodzi zgodnie z gradientem jej stê¿eñ – z roztworu roz-
cieñczonego do roztworu bardziej stê¿onego. Zjawisko to nosi nazwê suszy fizjologicznej.

Z wy¿ej podanych wykresów (A, B lub C) zaznacz ten, który prawid³owo ilustruje
zale¿noœæ pobierania wody przez roœlinê od stê¿enia soli. Uzasadnij swój wybór.

...............................................................................................................................................................

Próbny egzamin maturalny

Wydawnictwo Szkolne OMEGA

NAJLEPSZE KSI¥¯KI DO MATURY

stê¿enie soli

iloœæ

pobieranej

wody

stê¿enie soli

iloœæ

pobieranej

wody

stê¿enie soli

iloœæ

pobieranej

wody

woda

krew

150

120

140

110

Zadanie 13.

1 p.

W zamkniêtych naczyniach z jednakow¹ iloœci¹ wody wapiennej (Ca(OH)

) zawieszono

w woreczkach z gazy jednakowe iloœci kie³kuj¹cych nasion (woreczki nie styka³y siê z wo-
d¹ wapienn¹). Zestawy na 3 godziny pozostawiono w ró¿nych temperaturach:

zestaw I w temperaturze 4°C,

zestaw II w temperaturze 20°C,

zestaw III w temperaturze 30°C.

W trakcie doœwiadczenia w wodzie wapiennej zaobserwowano w ka¿dym z zestawów
ró¿ne iloœci wytr¹canego osadu. Sformu³uj problem badawczy, który zbadano, wyko-
nuj¹c to doœwiadczenie.

...............................................................................................................................................................

Zadanie 14.

2 p.

Na poni¿szym schemacie przedstawiono przemiany chlorofilu zachodz¹ce podczas fazy
œwietlnej fotosyntezy.

Podaj, który z ni¿ej wypisanych zwi¹zków jest:
a) bezpoœrednim Ÿród³em elektronów pobranych przez wzbudzony chlorofil,
b) akceptorem elektronów wybitych z chlorofilu.

ATP, NADP, woda, glukoza, dwutlenek wêgla

a) ............................................................................................................................................................

b)............................................................................................................................................................

Biologia. Poziom rozszerzony

œwiat³o

chlorofil

chlorofil wzbudzony

e–

Zadanie 15.

3 p.

Zaplanuj doœwiadczenie maj¹ce na celu zweryfikowanie nastêpuj¹cej hipotezy:

Wzrost stê¿enia dwutlenku wêgla w wodzie zwiêksza intensywnoœæ fotosyntezy.

Do doœwiadczenia wykorzystaj: 6 jednakowej d³ugoœci ga³¹zek moczarki kanadyjskiej
o porównywalnej liczbie listków; dwie zlewki: jedn¹ z wod¹, drug¹ z wodnym roztwo-
rem KHCO

oraz dwa lejki i dwie probówki. W planie doœwiadczenia uwzglêdnij:

próbê kontroln¹,

próbê badawcz¹,

sposób uzyskiwania wyników.

...............................................................................................................................................................

Zadanie 16.

2 p.

Na poni¿szym schemacie zestawiono efekty fizjologiczne wywo³ywane przez hormon
roœlinny X.

a) Podaj nazwê hormonu roœlinnego X.

...................................................................................................................................................

b) Zaznacz na schemacie ten efekt jego dzia³ania, który wi¹¿e siê z przejœciem

roœliny ze stadium rozwoju wegetatywnego do stadium rozwoju generatywnego.

Zadanie 17.

1 p.

Na schemacie przedstawiono dwa rodzaje przewodzenia impulsu we w³óknach nerwo-
wych. Przewodzenie ci¹g³e (I) we w³óknach bezrdzennych, czyli szarych, oraz przewo-
dzenie skokowe (II) we w³óknach rdzennych, czyli bia³ych.

Próbny egzamin maturalny

Wydawnictwo Szkolne OMEGA

NAJLEPSZE KSI¥¯KI DO MATURY

przerywanie spoczynku

bezwzglêdnego nasion

hormon roœlinny

stymulacja

kie³kowania nasion

stymulacja rozwoju

owoców partenokarpicznych

(pozbawionych nasion)

u niektórych roœlin, np. u winoroœli

stymulacja rozwoju

pêdów kwiatowych

stymulacja rozwoju

pêdów bocznych

Podaj nazwê rodzaju w³ókien (szare czy bia³e), które unerwiaj¹ szkieletowe miêœnie po-

przecznie pr¹¿kowane, oraz przedstaw wyjaœnienie swojej odpowiedzi.

...............................................................................................................................................................

Zadanie 18

1 p.

Tabela przedstawia masê mózgu cz³owieka w zale¿noœci od wieku i p³ci (wartoœci œrednie).

Wiek

Masa mózgu (kg)

kobiety

mê¿czyŸni

Noworodek

0,3

0,4

2 lata

0,75

0,85

8 lat

1,12

1,2

21 lat

1,25

1,4

60–80 lat

1,13

1,285

Korzystaj¹c z danych przedstawionych w tabeli, sformu³uj wniosek dotycz¹cy tempa

przyrostu masy mózgu.

...............................................................................................................................................................

Biologia. Poziom rozszerzony

—

— — —

— — — —

+ +

— — — —

——

——+

— — —

— —

+ +

+ + — — —

— —

— — — —

——

——+

+ +

——

+ +

——

+ +

——

+ +

——

+ +

——

+ +

——

Zadanie 19.

2 p.

Przeczytaj uwa¿nie poni¿szy tekst.

Miêœnie g³adkie poszczególnych narz¹dów wewnêtrznych ró¿ni¹ siê stopniem unerwienia ich

przez uk³ad autonomiczny. Wyró¿nia siê dwa zasadnicze rodzaje miêœni g³adkich: miêœnie g³adkie
typu wielojednostkowego oraz miêœnie g³adkie typu jednostkowego (trzewnego). Miêœnie g³adkie
wielojednostkowe charakteryzuje obfite unerwienie, przeciêtna odleg³oœæ miêdzy zakoñczeniami
nerwowymi a komórkami miêœni g³adkich wynosi zaledwie 10–30 nm. W rezultacie ten rodzaj
miêœni g³adkich poddany jest silnej kontroli nerwowej i nie ma w³asnego automatyzmu. Miêœnie
g³adkie typu jednostkowego (trzewnego) charakteryzuje bardzo sk¹pe unerwienie i du¿e odleg³oœci
pomiêdzy komórkami miêœniowymi a zakoñczeniami nerwowymi, czêsto przekraczaj¹ce 100 nm.
Miêœnie g³adkie tego rodzaju s¹ znacznie s³abiej kontrolowane przez uk³ad autonomiczny, ale
charakteryzuj¹ siê du¿ym stopniem automatyzmu.

Skonstruuj tabelê, w której porównasz unerwienie, odleg³oœæ miêdzy zakoñczeniami
nerwowymi a komórkami miêœniowymi oraz kontrolê nerwow¹ wymienionych ro-
dzajów miêœni g³adkich, wpisuj¹c informacje podane w tekœcie.

Próbny egzamin maturalny

Wydawnictwo Szkolne OMEGA

NAJLEPSZE KSI¥¯KI DO MATURY

Zadanie 20.

2 p.

Jeden kierunek przep³ywu krwi w organizmie wi¹¿e siê z sam¹ budow¹ serca i obecnoœci¹
zastawek, które uniemo¿liwiaj¹ cofanie siê krwi. Miêdzy przedsionkami a komorami serca
znajduj¹ siê zastawki przedsionkowo-komorowe. U podstawy dwóch du¿ych têtnic od-
chodz¹cych od komór – aorty i têtnicy p³ucnej – znajduj¹ siê zastawki pó³ksiê¿ycowate.
Uzupe³nij poni¿sz¹ tabelê, podaj¹c, który rodzaj zastawek jest otwarty, a który zamk-
niêty podczas skurczu i rozkurczu komór serca.

Faza cyklu

pracy serca

Zastawki

przedsionkowo-komorowe

Zastawki pó³ksiê¿ycowate

Rozkurcz komór

............................................................. .............................................................

Skurcz komór

............................................................. .............................................................

Zadanie 21.

1 p.

Objêtoœæ wydalanego moczu jest œciœle zwi¹zana z wydzielaniem wazopresyny produ-
kowanej przez podwzgórze, a magazynowanej i uwalnianej z tylnego (nerwowego)
p³ata przysadki mózgowej. Alkohol hamuje wydzielanie wazopresyny, a wysi³ek fizycz-
ny zwiêksza iloœæ tego hormonu w osoczu krwi.
Spoœród ni¿ej wymienionych (A–C) zaznacz zdanie zawieraj¹ce b³êdn¹ informacjê.

A. Alkohol, hamuj¹c wydzielanie wazopresyny, zwiêksza objêtoœæ wydalonego

moczu.

B. Wysi³ek fizyczny, stymuluj¹c wydzielanie wazopresyny, zmniejsza objêtoœæ wy-

dalanego moczu.

C. Alkohol, hamuj¹c wytwarzanie wazopresyny przez neurony podwzgórza, jedno-

czeœnie wp³ywa na zmniejszanie objêtoœci wydalanego moczu.

Podaj uzasadnienie wyboru.

...............................................................................................................................................................

Biologia. Poziom rozszerzony

Zadanie 22.

3 p.

Wytwarzanie moczu sk³ada siê z trzech etapów: filtracji, wch³aniania zwrotnego, któ-
remu towarzyszy zagêszczanie moczu, oraz wydzielania kanalikowego. W poni¿szej
tabeli przedstawiono sk³ad osocza krwi, moczu pierwotnego i moczu ostatecznego
(w g/100 ml p³ynu).

Sk³adniki

Osocze krwi

Mocz pierwotny

Mocz ostateczny

mocznik

0,03

2,0

kwas moczowy

0,004

0,05

glukoza

0,10

brak

aminokwasy

0,05

brak

sole nieorganiczne

0,72

1,50

bia³ka i inne koloidy

8,00

brak

Podaj, które substancje:

a) nie s¹ filtrowane,
b) s¹ w ca³oœci wch³aniane zwrotnie.

Wyjaœnij przyczynê wysokiego stê¿enia mocznika w moczu ostatecznym w stosunku do
moczu pierwotnego.

...............................................................................................................................................................

Próbny egzamin maturalny

Wydawnictwo Szkolne OMEGA

NAJLEPSZE KSI¥¯KI DO MATURY

Zadanie 23.

1 p.

Jedn¹ z wa¿nych funkcji krwi jest transport gazów oddechowych. Przedstawiony po-
ni¿ej schemat ilustruje procesy zachodz¹ce w naczyniu w³osowatym tkanek.

Na podstawie analizy schematu przedstaw ró¿nicê w transporcie tlenu i dwutlenku
wêgla.

...............................................................................................................................................................

Biologia. Poziom rozszerzony

œciana
naczynia
w³osowatego
tkanki

osocze

TKANKA

œciana
naczynia
w³osowatego tkanki

reakcja
powolna

anhydraza
wêglanowa

erytrocyt

CO + H O

H CO

–

+ H

HbO

H CO

–

HCO

–

HCO

–

H O

H CO

TKANKA

Zadanie 24.

1 p.

Podwy¿szone stê¿enie CO

powoduje wzrost kwasowoœci krwi, przesuwaj¹c krzyw¹

dysocjacji oksyhemoglobiny w prawo, tak jak przedstawiono na poni¿szym schemacie.
Oznacza to, ¿e hemoglobina oddaje wiêksze iloœci tlenu. To zjawisko znane jest pod
nazw¹ efektu Bohra. Stwierdzono, ¿e hemoglobina drobnych ssaków jest bardziej wra¿-
liwa na zakwaszenie ni¿ hemoglobina du¿ych ssaków.

Wyjaœnij znaczenie silniejszego efektu Bohra dla utrzymania szybkiego tempa meta-
bolizmu komórkowego w organizmach ma³ych ssaków.

...............................................................................................................................................................

Zadanie 25.

1 p.

Enzymy proteolityczne s¹ syntetyzowane i uwalniane w postaci nieczynnych pro-
enzymów, których uaktywnianie nastêpuje dopiero w œwietle przewodu pokarmowego
przy udziale hormonów tkankowych.
Uporz¹dkuj chronologicznie przedstawione ni¿ej etapy aktywacji pepsynogenu, wpi-
suj¹c w odpowiednie rubryki tabeli liczby od 1 do 4.

............ Wydzielanie pepsynogenu przez komórki g³ówne œciany ¿o³¹dka.

............ Komórki ok³adzinowe ¿o³¹dka wytwarzaj¹ kwas solny, który zakwasza treœæ

pokarmow¹ ¿o³¹dka.

............ Czêœæ odŸwiernikowa ¿o³¹dka wydziela gastrynê, która pobudza komórki ok³a-

dzinowe ¿o³¹dka.

............ Aktywacja pepsynogenu, który przekszta³ca siê w pepsynê.

Próbny egzamin maturalny

Wydawnictwo Szkolne OMEGA

NAJLEPSZE KSI¥¯KI DO MATURY

wzrost
kwasowoœci

EFEKT BOHRA

Zadanie 26.

2 p.

Schemat ilustruje transport glukozy i fruktozy ze œwiat³a jelita.

Korzystaj¹c z powy¿szego schematu, okreœl – dla ka¿dego z wymienionych zwi¹zków
(glukoza, fruktoza) – rodzaj transportu warunkuj¹cy jego wch³anianie do wnêtrza ko-
mórek nab³onka jelita. Podaj wyjaœnienie ka¿dej z udzielonych odpowiedzi.

...............................................................................................................................................................

Zadanie 27.

1 p.

Zestaw w pary komórki powsta³e w trakcie gametogenezy cz³owieka z wystêpuj¹cymi
w nich chromosomami p³ciowymi X lub Y.

I. spermatyda

II. cia³ko polarne (polocyt)

I. ...................
II. ...................

Biologia. Poziom rozszerzony

krew

wnêtrze

nab³onka

komórki

jelita

œwiat³o

jelita

b³ona komórkowa

stê

¿enie

(jednostki

umowne)

GLUKOZA

FRUKTOZA

GLUKOZA

FRUKTOZA

GLUKOZA

FRUKTOZA

Zadanie 28.

2 p.

U muszki owocowej czêstoœæ crossing-over miêdzy genami zredukowanych skrzyde³ v
i bia³ych oczu b wynosi 12%.

Przedstaw krzy¿ówkê genetyczn¹ miêdzy muszkami o genotypach:

bV/Bv

x bv/bv

Oblicz, jaki procent muszek w potomstwie tej krzy¿ówki bêdzie mia³ zredukowane
skrzyd³a i bia³e oczy.

...............................................................................................................................................................

Zadanie 29.

2 p.

Jednym z podstawowych typów mutacji s¹ mutacje genomowe dotycz¹ce zmiany liczby
chromosomów w genomie j¹drowym.

Wiedz¹c, ¿e pewien organizm roœlinny ma 8 chromosomów w komórkach diploidal-
nych, podaj prawid³ow¹ liczbê chromosomów wystêpuj¹c¹ u:

a) triploida..............................................................................................................................

b) trisomika ............................................................................................................................

c) monosomika ......................................................................................................................

d) monoploida .......................................................................................................................

Zadanie 30.

1 p.

Mukowiscydoza – ciê¿ka choroba u ludzi – powodowana jest przez recesywny zmutowa-
ny allel a. Zdrowe ma³¿eñstwo ma jedno dziecko chore i jedno zdrowe. Podaj genotypy
rodziców i oblicz prawdopodobieñstwo urodzenia siê – jako kolejnego – chorego dziecka.

...............................................................................................................................................................

Próbny egzamin maturalny

Wydawnictwo Szkolne OMEGA

NAJLEPSZE KSI¥¯KI DO MATURY

Zadanie 31.

2 p.

Je¿eli dwie (lub wiêcej) niezale¿ne pary genów maj¹ podobny wp³yw na tê sam¹ cechê,
a efekty tego wp³ywu sumuj¹ siê, to ten typ dziedziczenia okreœla siê jako dziedziczenie
wielogenowe, a geny nosz¹ nazwê poligenów. Cechy determinowane przez te geny
zmieniaj¹ siê w sposób ci¹g³y, poniewa¿ du¿a liczba mo¿liwych kombinacji alleli w poli-
genach decyduje o tym, ¿e wœród organizmów wystêpuj¹ wszystkie mo¿liwe iloœciowe
warianty danej cechy.
Za³ó¿my, ¿e barwa skóry u cz³owieka jest determinowana przez dwa geny: A i B, przy
czym oba odpowiadaj¹ za produkcjê takiej samej iloœci barwnika skóry.
Podaj, zapisuj¹c odpowiedni¹ krzy¿ówkê genetyczn¹, liczbê ró¿nych grup fenotypo-
wych, które mog¹ pojawiæ siê w potomstwie pary Mulatów o genotypach AaBb. Podaj
genotypy warunkuj¹ce wskazane rodzaje fenotypów.

...............................................................................................................................................................

Biologia. Poziom rozszerzony

Zadanie 32.

1 p.

Na schemacie przedstawiono mechanizm regulacji ekspresji genów w komórkach pro-
kariotycznych na przyk³adzie operonu laktozowego.

W genie koduj¹cym represor zasz³a mutacja powoduj¹ca niezdolnoœæ do przy³¹czania
laktozy przez represor.
Okreœl, jak zmieni siê aktywnoœæ enzymów operonu laktozowego (zmniejszy siê czy
zwiêkszy) u tego mutanta. Podaj wyjaœnienie udzielonej odpowiedzi.

...............................................................................................................................................................

Zadanie 33.

1 p.

Na schemacie przedstawiono drogi metabolizmu fenyloalaniny u cz³owieka. Cyframi 1 i 2
oznaczono bloki metaboliczne wywo³ane zaburzeniami uwarunkowanymi genetycznie.

Przyporz¹dkuj cyfry do ni¿ej podanych nazw chorób wywo³anych przez powsta³e bloki
metaboliczne.
A. albinizm ...................

B. fenyloketonuria ...................

Próbny egzamin maturalny

Wydawnictwo Szkolne OMEGA

NAJLEPSZE KSI¥¯KI DO MATURY

P – promotor
o – operator
z, y, x – geny koduj¹ce enzymy

DNA

polimeraza – RNA – przesuwa siê

m-RNA

bia³ko

enzymy

laktoza

represor

aktywny

represor

nieaktywny

CO + H O

fenyloalanina

tyrozyna

kwas homogentyzynowy

kwas acetooctowy

dihydroksyfenyloalanina

melanina

Zadanie 34.

2 p.

Na wykresie przedstawiono wp³yw selekcji na czêstoœæ (q) allelu recesywnego a – wywo-
³uj¹cego œmierteln¹ chorobê – w populacji, przy zupe³nej eliminacji homozygot rece-
sywnych.

Na podstawie analizy wykresu odczytaj liczbê pokoleñ konieczn¹ do spadku q od 0,5 do
0,1 oraz okreœl wartoœæ q, która jest ju¿ niezale¿na od liczby pokoleñ.

...............................................................................................................................................................

Zadanie 35.

2 p.

Z wymienionych ni¿ej cech ssaków zaznacz dwie, które s¹ charakterystyczne wy³¹cznie
dla cz³owieka (Homo sapiens).

A. bezj¹drzaste erytrocyty.

B. dwuno¿noœæ.

C. przeciwstawny kciuk.

D. krêgos³up z czterema ³ukowatymi krzywiznami, upodobniaj¹cymi go do dwu-

krotnie powtórzonej litery S.

E. obecnoœæ paznokci.

F. wysklepiona stopa.

Zadanie 36.

1 p.

Izolowana od innych populacja przesz³a katastrofê, która spowodowa³a radykalne ogra-
niczenie liczebnoœci. Po up³ywie pewnego czasu populacja ta powróci³a do liczebnoœci
sprzed katastrofy.

Zaznacz wœród ni¿ej wymienionych opis zjawiska, które nie stanowi konsekwencji wspom-
nianej katastrofy.

A. Populacja ta mo¿e daæ pocz¹tek nowemu gatunkowi.

B. Populacja po katastrofie charakteryzuje siê wiêkszym stopniem heterozygotycznoœci.

C. Struktura genetyczna populacji powsta³ej po katastrofie jest odmienna.

Biologia. Poziom rozszerzony

0,5

0,2

0,1

q
n

– czêstoœæ allelu a

– liczba pokoleñ

0,05

Zadanie 37.

2 p.

Jeden z popularnych tygodników doniós³, ¿e glony zatru³y ju¿ kilka du¿ych jezior
w Chinach. Woda z tych jezior nie nadaje siê do picia, a na przyk³ad wystêpuj¹ce w nich
krewetki s¹ niejadalne. Przyczyn¹ s¹ truj¹ce glony, których bujny rozkwit spowodowa-
ny zosta³ nadmiern¹ iloœci¹ trafiaj¹cych do wód zwi¹zków azotu i fosforu. Ich obecnoœæ
powoduje eutrofizacjê (wzmo¿on¹ ¿yznoœæ) jezior. Eutrofizacji zbiorników wodnych nie
da siê ju¿ cofn¹æ, ale mo¿na spowodowaæ jej spowolnienie. Zaproponuj dwa rodzaje
zabiegów, które mog³yby prowadziæ do zmniejszania tempa eutrofizacji wód.

...............................................................................................................................................................

Zadanie 38.

1 p.

Budowa nowych dróg i autostrad w Polsce jest konieczna. Nale¿y jednak pamiêtaæ, ¿e
ruchliwe trasy s¹ czêsto barier¹ odgradzaj¹c¹ p³azy od zbiorników wodnych, w których
sk³adaj¹ skrzek.

Podaj przyk³ad zabezpieczeñ, które powinny uwzglêdniæ firmy buduj¹ce autostrady.

...............................................................................................................................................................

Zadanie 39.

1 p.

Na rysunkach zamieszczonych na nastêpnej stronie przedstawiono schematycznie prze-
bieg procesu klonowania organizmów zwierzêcych (rys. 1.) i otrzymywanie zwierz¹t
transgenicznych (rys. 2.).

Na podstawie analizy rysunków podaj zasadnicz¹ ró¿nicê miêdzy organizmami trans-
genicznymi a organizmami powsta³ymi w wyniku klonowania.

...............................................................................................................................................................

Próbny egzamin maturalny

Wydawnictwo Szkolne OMEGA

NAJLEPSZE KSI¥¯KI DO MATURY

Biologia. Poziom rozszerzony

ZWIERZÊ
KLONOWANE –
DAWCA DNA

zwierzê

dostarczaj¹ce

oocyt

pobranie
komórki
somatycznej

pobranie
oocytu

pobranie
j¹dra
komórkowego

usuniêcie
materia³u
genetycz-
nego

przeniesienie
pobranego j¹dra
do oocytu

oocyt
z DNA
dawcy

hodowla do
stadium wczesnego
zarodka

implantacja
do macicy
matki zastêpczej

poród

jagniê –
KLON
DAWCY
DNA

fragment DNA
szczura, koduj¹cego
hormon wzrostu,
przygotowany do
transformacji

komórka
jajowa

mikropipeta

wprowadzenie
obcego DNA

umieszczenie
transformowanych
komórek jajowych
w macicy matki
zastêpczej

ekspresja obcego
DNA u czêœci
potomstwa

MYSZY

TRANSGENICZNE

Rys. 1.

Rys. 2.

BRUDNOPIS

...............................................................................................................................................................

Próbny egzamin maturalny

Wydawnictwo Szkolne OMEGA

NAJLEPSZE KSI¥¯KI DO MATURY

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
ADOBE PHOTOSHOP CS6 EXTENDED PL
word formation od EXTEND
extended model
To what extend?n?ucation help protect the environment
HONDA 2006 2007 Ridgeline Bed Extender User's Information
extended
Extending Electrical Service
THE IB EXTENDED ESSAY
Extending Existing Wire
Powers & Perils Extended Ranged Fire Table
rodzinna 06 2012 extended
Lab. z OZE, Referat Czasopisma ver.1.5 (Extended Version), Czasopisma
An Extended?stract?fintion of Power
extended model
Konfigurowanie urządzenia Windows Media?nter Extender
4 stage extendable house
Caffeine extends yeast lifespan by targeting TORC1
extended model id 85995 Nieznany

więcej podobnych podstron