1

Wykład 8: Szkoła jako instytucja społeczna i środowisko wychowawcze.
Nauczyciel – wychowawcą. Wychowanie przez dialog

H. Rylke, Pokolenie zmian. Czego boją się dorośli? , str.115-156 (wybrane fragmenty), WSiP,
Warszawa 1999 (opr. M. Tkocz)

Szkoła jako środowisko wychowawcze


Dwa filary wychowania w szkole :

•

jakość osobistych kontaktów między nauczycielem
a uczniem - baza wychowania

•

system

wychowawczy

szkoły:

faktycznie

funkcjonujący w niej zbiór zasad regulujących
ż

ycie wraz z jej wewnętrznymi rolami i

instytucjami

- promowanie zachowań prospołecznych, uczenie
jasnych reguł społecznych
- „ukryte programy" szkoły (zachęcanie do działań
antyspołecznych, promowanie działań pozornych)

Dwa nurty w wychowaniu

•

ochrony (uczenie i ćwiczenie umiejętności obrony
przed zagrożeniem) – profilaktyka

•

formacyjny- pomaganie w kształtowaniu siebie,
odkrywaniu i ugruntowywaniu osobistych wartości

2

J. Marszałek, Rozwój zawodowy wychowawcy. Nowe spojrzenie na wychowawcę w szkole, s.
1-14, Poradnik wychowawcy, Wyd. Raabe, Warszawa 2000 (opr. B. Krzempek)

ROZWÓJ ZAWODOWY WYCHOWAWCY

Zmiana roli i zadań wychowawcy:

→

profesjonalista posiadający realne kompetencje

w zakresie kontaktu wychowawczego;

→

animator klasy, świadomie wpływający

na rozwój swoich uczniów;

→

osoba pierwszego, podstawowego kontaktu

z dzieckiem.

Wychowanie w szkole

Perspektywa ucznia Perspektywa nauczyciela

„Wychowanie – to takie spotkanie dorosłego
człowieka z dzieckiem, w którym młody człowiek
zdobywa ważne i konstruktywne doświadczenie,
budujące jego szeroko rozumianą osobowość”.

„Doświadczenie: ślad w umyśle i emocjach człowieka,
który pozostaje w nim na zawsze, kształtując jego
poglądy, nastawienia, przekonania, stosunek do samego
siebie i otaczających go ludzi.”

3

Doświadczenia biorą się z uczestnictwa w

nieustającym strumieniu kolejnych sytuacji, w których
uczestniczą inne osoby – w tym również: nauczyciel –
wychowawca.

„To, co najważniejsze w wychowaniu dzieje się w
spotkaniu z dzieckiem.”


To, kim jest wychowawca jako człowiek – jaką ma
osobowość - ważniejsze jest od tego, jakie stosuje on
narzędzia wychowawcze.

Z osobistej, mniej lub bardziej uświadomionej, teorii
wychowania wynika:
- osobiste nastawienie do dzieci;
- postrzeganie swojej roli jako wychowawcy;
- postrzeganie osoby wychowanka;
- budowanie relacji z wychowankami;
- jakie postawy i zachowania prezentuje w konkretnych
sytuacjach;
- często ukryte - motywy działania i cele wychowawcze

Deklarowane i rzeczywiste (ukryte) cele i założenia

→

im bardziej wychowawca jest świadomy swoich

rzeczywistych motywów, tym z większą skutecznością
może doskonalić swój warsztat i tym większe sukcesy
będzie odnosił.

Dydaktyka i wychowanie

4

„Wychowywanie to zakres kompetencji w trzech
sferach: wiedzy, umiejętności i postawy osobistej.”

Wiedza – stanowi teoretyczne podstawy działania. Jest
konieczna by zrozumieć to, co się robi;

Umiejętności – pozwalają na efektywne działanie
w danej sytuacji;

Osobista swoboda psychologiczna – wewnętrznie
przeżywana możliwość swobodnego uczestniczenia w
danej sytuacji i budowania osobistej relacji z
pozostałymi osobami, które w niej uczestniczą. Mieści
w sobie dwa aspekty: emocjonalny i racjonalny.

5

WSPÓŁPRACA WYCHOWAWCY KLASY Z

PEDAGOGIEM I PSYCHOLOGIEM SZKOLNYM

Pedagog szkolny

Zadania - pomoc wychowawcom klas w zakresie:

-

rozpoznawanie indywidualnych potrzeb uczniów i
analizowanie przyczyn niepowodzeń szkolnych

-

określanie form pomocy uczniom

-

współorganizowanie zajęć dydaktycznych w
klasach integracyjnych

-

udzielanie pomocy psychopedagogicznej uczniom
realizującym indywidualny tok nauki

-

koordynacja prac z zakresu orientacji zawodowej

-

organizowanie opieki i pomocy materialnej
uczniom w trudnej sytuacji życiowej

Psycholog szkolny

Zadania:

-

badania diagnostyczne

-

prowadzenie terapii psychologicznej dla uczniów

-

prowadzenie doradztwa psychologicznego dla
uczniów, nauczycieli, rodziców

-

współpraca z pedagogiem szkolnym, wychowawcami
i rodzicami w minimalizowaniu skutków zaburzeń
rozwojowych, zapobieganiu zaburzeniom
zachowania, inicjowaniu pomocy wychowawczej.

Powyższe materiały zostały opracowane przez M. Tkocz oraz B. Krzempek na podstawie
literatury:

1.

J. Marszałek, Rozwój zawodowy wychowawcy. Nowe spojrzenie na wychowawcę w
szkole, s. 1-14, Poradnik wychowawcy, Wyd. Raabe, Warszawa 2000

2.

H. Rylke, Pokolenie zmian. Czego boją się dorośli?, str.115-156 (wybrane fragmenty),
WSiP, Warszawa 1999