Prawo rodziców do dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu ojcowskiego

Od 1 stycznia 2010 r. wejdą w życie przepisy Kodeksu pracy uprawniające pracowników m.in. do korzystania
z dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz z urlopu ojcowskiego. Podstawą do ich udzielenia jest wniosek
zainteresowanego pracownika. Długość wspomnianych urlopów będzie stopniowo zwiększana aż do osiągnięcia
maksymalnego wymiaru w 2012 r. (urlop ojcowski) i w 2014 r. (dodatkowy urlop macierzyński).

Podstawowy urlop macierzyński

Pracownicy, która urodziła dziecko, przysługuje urlop macierzyński. Jego wymiar zależy od liczby dzieci urodzonych
przy jednym porodzie i wynosi:

•

20 tygodni w razie urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,

•

31 tygodni w razie urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,

•

33 tygodnie w razie urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,

•

35 tygodni w razie urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,

•

37 tygodni w razie urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie (art. 180 § 1 K.p.).

Urlop ten ma charakter obligatoryjny, co oznacza, że pracownica ma obowiązek wykorzystania go w przysługującym
wymiarze, z kilkoma wyjątkami. Dotyczy to sytuacji, gdy wykorzysta po porodzie 14 tygodni urlopu macierzyńskiego.
Ma wtedy prawo zrezygnować z pozostałej jego części na rzecz pracownika-ojca. Ponadto w razie choroby pracownicy
i wykorzystaniu przez nią po porodzie 8 tygodni urlopu macierzyńskiego, pracownikowi przysługuje prawo do części
tego urlopu odpowiadającej okresowi hospitalizacji matki ze względu na stan zdrowia. Także w przypadku śmierci
pracownicy w czasie urlopu macierzyńskiego pracownik-ojciec ma prawo do niewykorzystanej jego części.

Dodatkowy urlop macierzyński

Jest to urlop o charakterze dobrowolnym. Skorzystanie z niego zależy od woli pracownika. Uprawniona do niego jest
pracownica, która urodziła dziecko i wykorzystała podstawowy urlop macierzyński. Natomiast pracownik-ojciec
wychowujący dziecko może otrzymać ten urlop w razie:

•

wykorzystania przez pracownicę 14 tygodni podstawowego urlopu macierzyńskiego i rezygnacji przez nią
z pozostałej części tego urlopu na jego rzecz lub

•

wykorzystania przez pracownicę- -matkę dziecka całego urlopu macierzyńskiego (art. 182

2

§ 1 K.p.).

Mimo możliwości skorzystania ze wspomnianego urlopu już od 1 stycznia 2010 r., pełny jego wymiar nie będzie jeszcze
dostępny dla uprawnionego pracownika. W latach 2010 i 2011 będzie on mógł skorzystać z dodatkowego urlopu
macierzyńskiego w wymiarze:

•

do 2 tygodni - w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,

•

do 3 tygodni - w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.

Wymiar omawianego urlopu w 2012 r. i w 2013 r. wynosi natomiast:

•

do 4 tygodni - w razie urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,

•

do 6 tygodni - w razie urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.

Docelowo wymiar dodatkowego urlopu macierzyńskiego, obowiązujący od 2014 r., wyniesie:

•

do 6 tygodni - w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,

•

do 8 tygodni - w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.

UWAGA!
Dodatkowy urlop macierzyński jest udzielany jednorazowo, w wymiarze tygodnia lub jego wielokrotności, bezpośrednio
po wykorzystaniu podstawowego urlopu macierzyńskiego.

Jego udzielenie następuje na wniosek złożony w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego
urlopu. Obowiązkiem pracodawcy jest uwzględnienie wniosku (art. 182

1

§ 3 K.p.). Pracownik-ojciec dziecka wskazuje

we wniosku o udzielenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego termin zakończenia urlopu macierzyńskiego przez matkę
dziecka. Dotyczy to przypadku, gdy korzysta ona z urlopu macierzyńskiego w podstawowym wymiarze.

Można połączyć pracę i urlop

Pracownica uprawniona do dodatkowego urlopu macierzyńskiego może łączyć korzystanie z tego urlopu
z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego urlopu, w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru
czasu pracy. W takim przypadku dodatkowy urlop macierzyński zostanie udzielony na pozostałą część dobowego
wymiaru czasu pracy.

Podjęcie pracy w wymienionej sytuacji następuje na pisemny wniosek pracownicy, składany w terminie nie krótszym niż
7 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy. We wniosku jest ona obowiązana wskazać wymiar czasu pracy oraz
okres, przez który będzie łączyła pracę z korzystaniem z dodatkowego urlopu macierzyńskiego (art. 182

1

§ 5 K.p.).

Urlop ojcowski

Prawo do urlopu ojcowskiego ma pracownik-ojciec wychowujący dziecko, jednak nie dłużej niż do ukończenia przez nie
12. miesiąca życia. Wymiar tego urlopu wynosi:

•

1 tydzień - w 2010 r. i 2011 r.,

•

2 tygodnie - od 1 stycznia 2012 r.

Urlopu ojcowskiego udziela pracodawca na pisemny wniosek pracownika-ojca, złożony w terminie nie krótszym niż 7
dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu. Pracodawca jest związany wnioskiem pracownika (art. 182

3

§ 2 K.p.).

Tydzień urlopu ojcowskiego odpowiada 7 dniom kalendarzowym.

Pracownik korzystający w dniu 1 stycznia 2012 r. z urlopu ojcowskiego w wymiarze 1 tygodnia ma prawo do części
urlopu w wymiarze odpowiadającym różnicy między podwyższonym a dotychczasowym wymiarem urlopu ojcowskiego,
czyli do jeszcze jednego tygodnia. Tej części urlopu ojcowskiego udziela się bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu
w dotychczasowym wymiarze, na pisemny wniosek składany przez pracownika w terminie nie krótszym niż 3 dni przed
jego rozpoczęciem.

Przykład wniosku o udzielenie urlopu ojcowskiego

Karol Nowakowski
ul. Warszawska 17
Kraków

Kraków, dnia 21 grudnia 2009 r.

INFO Biuro Projektów
ul. Berlinga 128/3
Kraków

Wniosek o udzielenie urlopu ojcowskiego

Proszę o udzielenie mi urlopu ojcowskiego w wymiarze 1 tygodnia od dnia 4
stycznia 2010 r. na mojego syna Marka, urodzonego 3 sierpnia 2009 r.

Karol Nowakowski

Podstawa prawna:

•

ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.),

•

ustawa z dnia 6.12.2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 237,
poz. 1654).