Inspekcji nie można zaliczyd do IBW, zgodnie  klasyfikacja dotycząca działao operacyjnych, jak  

zbieraniu i przetwarzaniu informacji niejawnych.  

 

Co jest fundamentem systemu demokratycznego paostwa? 

Kontrola instytucji bezpieczeostwa wewnętrznego (IBW) 

Sprawdzanie, opisanie stanu faktycznego, a następnie skonfrontowanie go ze stanem 

wymagalnym, przedstawionym w normach prawnych, technicznych, ekonomicznych i innych, 

a także na wyciagnięciu z tego procesu wniosków mających na celu zlikwidowanie 

ewentualnych nieprawidłowości i zwiększenie efektywności działalności IBW. 

Głównym organem kontrolnym IBW jest Sejm RP poprzez sejmowe komisje – powołane 

uchwałą Sejmu RP 

Posłowie i senatorowie – mogą kontrolowad instytucje poprzez uzyskiwanie od Prezesa 

Rady Ministrów oraz szefów IBW informacji i wyjaśnieo w sprawach wynikających z 

wykonywania obowiązków poselskich +senatorskich. Mogą kierowad do premiera 

interpelacje oraz wnioski o przedstawienie informacji bieżących, zapytania poselskie oraz 

pytania.  

Parlamentarną kontrolę nad służbami specjalnymi sprawuje Sejmowa Komisja do Spraw 

Służb Specjalnych (9poslow).  Komisja opiniuje projekty ustaw i rozporządzeo dotyczące 

służb specjalnych oraz opiniuje kierunki pracy służb specjalnych w oparciu o informacje 

przedstawione przez szefów tych służb. Ponadto wydaje opinie w sprawie powołania 

poszczególnych osób na stanowiska szefów i zastępców służb specjalnych 

(ABW,AW,CA,SKW,SWW) 

Następnym ważnym organem kontrolnym Sejmu jest Sejmowa Komisja Administracji i 

Spraw Wewnętrznych. Do zakresu jej działania należą sprawy administracji paostwowej oraz 

bezpieczeostwa, ładu i porządku publicznego. Jest ona również organem kontrolnym dla 

Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, instytucji bezpieczeostwa wewnętrznego (w 

tym) policji, straży granicznej oraz inspekcji oraz innych organów kontrolnych paostwa.  

Sejmowa Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka – zajmuje się sprawami przestrzegania 

prawa i praworządności, sadow, prokuratury, notariatu, adwokatury, i obsługi prawnej, w 

tym również przestrzegania praw człowieka. Zakres jej działalności obejmuje nadzór nad 

dzielnością prokuratury i jej urzędów oraz nad służbami więziennymi (Centralnym zarządem 

służby więziennej ). 

Sejmowa Komisja Obrony Narodowej – Należą do niej sprawy obrony paostwa, dotyczące 

zwłaszcza działalności sił zbrojnych, systemu oraz funkcjonowania obrony terytorialnej kraju i 

obrony cywilnej, wykonywanie obowiązków w dziedzinie umacnianiu obronności przez 

organy paostwowe i przedsiębiorstwa paostwowe, organizacje spółdzielcze i społeczne oraz 

przez obywateli a także sprawy zakładów systemu obronnego. Komisja kontroluje działania 

Żandarmerii Wojskowej i jednostek wojskowych.  

Sejmowa komisja finansów publicznych – zajmuje się kontrola instytucji związanych z  

bezpieczeostwem wewnętrznym. Należą do niej sprawy systemu pieniężnego,  kredytowego 

i podatkowego, płac,  dochodów, budżetu i planów finansowych paostwa oraz ubezpieczeo 

majątkowych i ceł. Sprawuje nadzór nad dzielnością Ministra Finansów, w tym także Urzędu 

Celnego oraz Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej (tzw. Wywiad skarbowy) oraz 

innych organów i urzędów kontroli skarbowej.  

Sejmowe komisje śledcze – powoływane są w celu wyjaśnienia określonych zdarzeo, maja 

prawo do badania prawidłowości działao instytucji bezpieczeostwa wewnętrznego.  

Kolejnym organem kontrolującym IBW jest Prezes Rady Ministrów wraz z podległymi mu 

ministrami. Główną rolę odgrywa Kolegium ds. Służb Specjalnych.  

Kolegium ds. służb specjalnych działa przy premierze jako organ opiniodawczo – doradczy w 

sprawach programowania, nadzorowania i koordynowania działalności ABW,AW,SKW,CBA 

oraz podejmowanych dla ochrony bezpieczeostwa paostwa działao policji, straży granicznej, 

żandarmerii wojskowej, służby więziennej, BOR, służby celnej, urzędów skarbowych, izb 

skarbowych, organów kontroli skarbowej, organów informacji finansowej oraz służb 

rozpoznawania Sił Zbrojnych RP. 

Kolegium ds. służb specjalnych  

- organizuje projekty ustaw i rozporządzenia dotyczące służb specjalnych oraz kierunki pracy 

służb 

- wydaje opinie w sprawie powołania poszczególnych osób na stanowiska szefów i zastępców 

służb specjalnych 

- ustal kierunki i plany działania służb specjalnych 

- koordynuje wspólne działanie służb 

- analizuje i koordynuje działania związane z ochrona informacji niejawnych 

Kontrole nad instytucjami bezpieczeostwa wewnętrznego sprawuje również Prezydent RP, 

któremu IBW jako zwierzchnikowi sił zbrojnych, zobowiązane są do niezwłocznego 

przekazywania informacji mogących mied istotne znaczenie dla bezpieczeostwa i 

międzynarodowej pozycji paostwa polskiego.  

W imieniu prezydenta RP bezpośrednią kontrole nad bezpieczeostwa sprawuje Biuro 

Bezpieczeostwa Narodowego BBN 

BBN realizuje: 

- zadania powierzone przez Prezydenta RP z zakresu bezpieczeostwa narodowego, które 

wynikają z roli najwyższego przedstawiciela paostwa 

- czuwanie nad przestrzeganiem konstytucji 

- stanie na straży suwerenności i bezpieczeostwa wewnętrznego 

- nienaruszalności i niepodzielnośd terytorium 

- zwierzchnictwo nad Służbami Zbrojnymi 

BBN jest zapleczem merytoryczno – organizacyjnym Prezydenta RP w zakresie 

bezpieczeostwa paostwa, monitoruje wdrażanie dyspozycji, strategii, bezpieczeostwa 

narodowego odnośnie bezpieczeostwa wewnętrznego.  

Nadzór nad instytucjami bezpieczeostwa  

 

Sad okręgowy w warszawie – sprawuje nadzór nad kontrolą operacyjną, która prowadzona 

jest niejawnie i polega na kontrolowaniu treści i korespondencji oraz zawartości przesyłek, 

stosowaniu środków technicznych umożliwiających uzyskiwanie w sposób niejawny 

informacji i dowodów oraz ich utrwalanie a w szczególności treści rozmów telefonicznych i 

innych informacji przekazywanych za pomocą sieci telekomunikacyjnych.  

NIK – kontroluje i bada w szczególności prawidłowe wykonywanie budżetu paostwa oraz 

realizacje ustaw i innych aktów prawnych w zakresie działalności finansowej, gospodarczej i 

organizacyjno – administracyjnej instytucji bezpieczeostwa wewnętrznego.  

Rzecznik praw obywatelskich (RPO) – podejmuje czynności przewidziane w ustawie, jeżeli 

poweźmie wiadomośd wskazującą na naruszenie wolności i praw człowieka i obywatela,  w 

tym także wynikające z działania instytucji  

Trybunał konstytucyjny – jako organ orzekający bada ,akty prawne pod względem ich 

zgodności z konstytucja, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami, 

wydawane przez centralne organy paostwowe. 

Komisja nadzoru finansowego (KNF) – nadzoruje rynek finansowy w celu zapewnienia jego 

prawidłowego funkcjonowania, jego stabilności, bezpieczeostwa oraz przejrzystości, zaufania 

do rynku finansowego, a także zapewnienia ochrony interesów uczestników tego rynku.  

Należy pamiętad także o istnieniu KONTROLI NAD INSTYTUCJAMI BEZPIECZENSTWA 

PANSTWA WEWNETRZNEGO SPRAWOWANEH ORZEZ SPOLECZENSTWO I OBYWATELI ZA 

POSREDNICTWEM MEDIOW (Tv ,RADIO,PRASA,INTERNET) 

Występuje także klasyfikacja polskich służb specjalnych pod szczegółowym względem ich 

uprawnieo. 

Klasyfikacja ze względu na kryterium ich podległości centralnym organom paostwowym. 

Instytucje bezpieczeostwa wewnętrznego podlegle bezpośrednio premierowi: 

ABW agencja bezpieczeostwa wewnętrznego  

AW agencja wywiadu  

CBA centralne biuro antykorupcyjne  

Instytucje bezpieczeostwa wewnętrznego podlegle MON: 

SKW służba kontrwywiadu wojskowego 

SWW służba wywiadu wojskowego 

ŻW żandarmeria wojskowa 

Instytucje bezpieczeostwa wewnętrznego podlegle MSWiA: 

Policja 

Straż graniczna 

Biuro ochrony rządu 

Instytucje bezpieczeostwa wewnętrznego podlegle MF: 

Inspekcja kontroli skarbowej/generalny inspektor kontroli skarbowej 

Służba celna 

Instytucje bezpieczeostwa wewnętrznego podległe MS: 

Prokuratura 

Służba więzienna