Pracownia Elektryczna i Elektroniczna I

Oscyloskop

1

OBSŁUGA OSCYLOSKOPU

Typowy oscyloskop analogowy jest wyposażony w dwa wejścia pomiarowe oznaczone

zwykle CH1[X] i CH2[Y]. Na jego płycie czołowej znajduje się bardzo wiele pokręteł i
przełączników, które można pogrupować w pewne bloki funkcyjne.

Blok lampy oscyloskopowej

Blok odchylania pionowego Y

Blok odchylania poziomego X

Blok synchronizacji

Lampa oscyloskopowa

POWER (On - Off)
Wyłącznik napięcia zasilania. W niektórych oscyloskopach włączenie napięcia zasilania jest
sygnalizowane dodatkowo diodą świecącą.

INTENS (jasność)
Potencjometr ten umożliwia płynną regulację jasności plamki na ekranie oscyloskopu.
Jasność plamki nie powinna być zbyt duża, aby nie spowodować uszkodzenia warstwy
luminescencyjnej lampy oscyloskopowej.

FOCUS (ostrość)
Potencjometrem tym reguluje się ostrość plamki. Ustawienie optymalnej ostrości wymaga
niekiedy jednoczesnej regulacji potencjometrami INTENS i FOCUS.

VERTICAL - Tor odchylania pionowego Y

Mierzone napięcie należy doprowadzić do gniazda wejściowego oscyloskopu oznaczonego
symbolem CH1 (X) i CH2 (Y). Najczęściej jest to gniazdo typu BNC. Kabel pomiarowy
zakończony wtyczką BNC jest na całej długości ekranowany. Ekran kabla pomiarowego

Pracownia Elektryczna i Elektroniczna I

Oscyloskop

2

tworzy połączenie galwaniczne między masami badanego układu i oscyloskopu. Często na
bloku tym jest umieszczone dodatkowe gniazdo radiowe oznaczone symbolem masy, do
którego przewodem zakończonym wtyczkami bananowymi można przyłączyć masę badanego
układu.

Volts/Div (wzmacniacz toru odchylania pionowego)
Wartość wzmocnienia toru odchylania pionowego reguluje się skokowo przełącznikiem
obrotowym. Wzmocnienie jest wyrażane w V/Div lub mV/Div względnie w V/cm lub mV/cm
(ang. Div - działka). Na przykład, wartość współczynnika odchylania pionowego
C

y

=.5V/Div oznacza, że napięcie wejściowe U = 0,5V powoduje odchylenie pionowe plamki

o jedną działkę. Wyciągnięcie tego pokrętła powoduje zwiększenie wzmocnienia 5x.

CAL
Obrotowy przełącznik skokowej regulacji wartości wzmocnienia toru odchylania pionowego
jest dodatkowo wyposażony w potencjometr CAL. Służy on do płynnej regulacji wzmocnienia
między dwiema sąsiednimi wartościami (np. 2V/Div i 5V/Div). Wybrany współczynnik
wzmocnienia toru odchylania pionowego obowiązuje tylko wtedy, gdy potencjometr CAL
znajduje się w prawym skrajnym położeniu.

AC/ /GND DC / (//=)
Trzypozycyjny przełącznik. W pozycji "DC" (ang. direct current - prąd stały) sygnał
z gniazda wejściowego Y oscyloskopu jest podawany bezpośrednio na wejście wzmacniacza
toru odchylania pionowego. Można wówczas przeprowadzać pomiary napięć stałych
i zmiennych oraz napięć zmiennych zawierających składową stałą. W pozycji "AC" (ang.
alternating current - prąd zmienny) sygnał z gniazda wejściowego CH1 oscyloskopu jest
podawany poprzez kondensator na wejście wzmacniacza toru odchylania pionowego.
Kondensator wejściowy filtruje składową stałą mierzonego sygnału. W pozycji "GND" (ang.
ground - uziemienie, masa) wejście wzmacniacza toru odchylania pionowego jest połączone
bezpośrednio z masą oscyloskopu. Wówczas jest możliwe sprawdzenie początkowego
położenia plamki na ekranie oscyloskopu bez konieczności odłączania sondy pomiarowej od
badanego układu i ustalenie poziomu 0V.

Position Y
Potencjometr ten służy do ustawienia w pionie początkowego położenia plamki na ekranie
oscyloskopu. Jest to szczególnie ważne przy ustawianiu położenia plamki dla sygnału
wejściowego U = 0V.

Invert Y
Pozycja "Invert" przełącznika Y-Invert oznacza zmianę polaryzacji mierzonego sygnału.


HORIZONTAL - Tor odchylania poziomego X

TIME, Time-Base
Obrotowy przełącznik podstawy czasu, który służy do skokowej zmiany wartości
współczynnika odchylania poziomego X. Współczynnik ten jest określany w jednostkach
czasu przypadających na jedną działkę lub jeden centymetr skali ekranu oscyloskopu.
W zależności od rodzaju oscyloskopu może się on zmieniać od s/Div do s/Div lub od /cm
do s/cm. Na przykład, współczynnik C

x

= .5ms/Div oznacza, że odchylenie plamki o jedną

działkę względnie 1 cm w kierunku poziomym trwa 0,5ms. Znając wartość współczynnika C

x

,

Pracownia Elektryczna i Elektroniczna I

Oscyloskop

3

można określić wartość okresu T napięcia przemiennego, a następnie z zależności f = l/T
wartość jego częstotliwości. W położenie x-y odchylanie plamki w kierunku poziomym
sterowane jest napięciem z wejścia CH1[X]. Wykorzystuje to się np. podczas kreślenia
charakterystyk prądowo-napięciowych elementów.

CAL
Obrotowy przełącznik skokowej regulacji wartości współczynnika odchylania poziomego jest
wyposażony dodatkowo w potencjometr CAL. Służy on do płynnej regulacji podstawy czasu
między dwiema sąsiednimi wartościami (np. 2ms/Div i 5ms/Div). Wybrany współczynnik
odchylania poziomego obowiązuje tylko wtedy, gdy potencjometr CAL znajduje się w
prawym skrajnym położeniu.

Position X
Potencjometr ten umożliwia przesuwanie obrazu na ekranie oscyloskopu w kierunku
poziomym.

Magn X
Potencjometrem tym w sposób płynny zwiększa się wartość podstawy czasu. Powoduje to
rozciągnięcie obrazu na ekranie oscyloskopu w kierunku poziomym. Jeżeli potencjometr
Magn. X znajduje się pozycji "x1", to oznacza, że rzeczywista wartość podstawy czasu jest
taka sama jak wartość współczynnika C

x

odchylania poziomego.