Teorie w politologii.

Teorie generalizują zdania, w których twierdzi się, że dwie lub więcej rzeczy(obiekty,
czynności, zdarzeń) wyst. w związkach między sobą w określonych warunkach. Związki te
ulegają zmianie w zależności od siebie.
Elementy teorii:
W teorii muszą pojawić się więc co najmniej dwa obiekty. Teorie odnoszą się do fragmentów
rzeczywistości(są warunki brzegowe, w jakich teoria obowiązuje). Ma też walory praktyczne
– za jej pomocą formułuje się tezy o zmianach w przyszłości, a więc teorie pozwalają
prognozować.

Cechy teorii naukowych:

o abstrakcyjność(odnosi się do zjawisk wyidealizowanych, ale nie jednorazowych)
o ogólność(teorie stosuje się w odniesieniu do dużej liczby przypadków)
o uniwersalność(zastosowanie jej nie zależy od czasu, okoliczności, kontekstu

kulturowego)

o ograniczoność(nie może się odnosić do wszystkiego – istnieją warunki brzegowe)
o specjalny język(nie ma słów wieloznacznych)
o odnosi się do rzeczywistości
o jest zmienna(twórca może zmienić sądy i opinie pod wpływem argumentów)

W języku potocznym teoria ma wydźwięk negatywny, często postrzegany jako odwrotność
praktyki, a więc abstrakcje oderwane od rzeczywistości, jako świat odległy od świata
empirycznego, bo niby powstają w wyniku spekulacji, bliskiej filozofii. Często też teoria to
brak konkretu.
W języku naukowym, teoria traktowana jest zamiennie z ideą. Postrzega się ją też jako sposób
patrzenia na społ. poprzez władzę i historię.

Teoria staje się naukowa, gdy:
1). Jest zmienna, jako, że teoria musi być oparta na badaniach naukowych a te z zasady są
zmienne.
2). Komunikuje się za pomocą języka naukowego.

Teoria naukowa to zbiór zdań naukowych, odnoszących się do elementów rzeczywistości
społecznej, która uporządkowane, powiązane w całość.
Teorie naukowe inaczej formułuje się w naukach formalnych(tam są dowolne zbiory
dedukcji, będące zbiorem zdań w konkretnym języku, udowadnianych(dedukowanych) za
pomocą środków logicznych) a inaczej w naukach empirycznych(zbiory zdań zaw. ogólne
prawdy, def., hipotezy, odnoszące się do danej dziedziny zjawisk, uporządkowane w spójną
całość, które wyjaśniają obserwowane zjawiska, bazując nie na środkach logicznych, tylko
spostrzeżeniach ontologicznych, bo odnosi się nie do języka, ale do rzeczywistości)

Teoria naukowa ma trzy warstwy:

1. Opisowa(zjawiska, prawidłowości)
2. Wyjaśniająca(zdania wyjaśniające te procesy)
3. Metateoretyczna(filozoficzna, w odniesieniu do ontologii i epistemologii)

Udowadnianie teorii zasadza się na czterech uzasadnieniach:

1. odwołanie się do spostrzeżeń(obserwacji)
2. odwołanie się do odpowiedniej konwencji terminologicznej(do pojęć, innych teorii)

3. odwołanie się do intuicji
4. do zdań, które są już uznane za prawidłowe

Właściwe teorie pozwalają na prognozowanie. Teoria musi bowiem pełnić jakieś funkcje.
Funkcje teorii:
1). Deskryptywna(opisowa, teoria pozwala posłużyć się inf. źródłowymi, aby opis był
adekwatny do rzeczywistości. Gdy pojawiają się nowe źródła lub umiejętności ich czytania,
opis może ulec zmianie).
2). Eksplanacyjna(wyjaśniająca, tłumacząca dlaczego coś jest takie, a nie inne).
3). Prognostyczna(w teoriach politycznych prognozy tworzy się w charakt. zdań
warunkowych(tak/nie), bo ciężko jest dokładnie przewidzieć zachowania polityczne).
4). Pragmatyczna(teoria powinna służyć racjonalizacji zachowań ludzkich, ma więc być
użyteczna, utylitarna).
5). Aksjologiczna(wytwarzanie wartości – oprócz boskich/naturalnych, są też wartości
wytworzone, np. prawa człowieka. Wartości są zmienne i przetwarzalne. Trudno jest jednak
dostrzec model tworzenia wartości).