PIELĘGNIARSTWO CHIRURGICZNE

Kamila Nowak, Aneta Fryc 2007 r.

Akademia Medyczna
im. Piastów Śląskich
we Wrocławiu
Wydział Zdrowia Publicznego
Pielęgniarstwo licencjat
II rok

POSTĘPOWANIE PIELĘGNACYJNO-

LECZNICZE PO ZABIEGU

TORAKOCHIRUGICZNYM

WYKONANIE:

Kamila Nowak gr. 8,

Aneta Fryc gr. 7.

PIELĘGNIARSTWO CHIRURGICZNE

Kamila Nowak, Aneta Fryc 2007 r.

2

ANATOMIA KLATKI PIERSIOWEJ

Klatka piersiowa jest strukturą anatomiczną, której funkcja polega na ochronie głównych narządów
oddechowych i narządów układu krążenia.

Kościec klatki piersiowej tworzy 12 kręgów piersiowych kręgosłupa, żebra i mostek. U człowieka
występuje 12 par żeber. Wyróżniamy 7 par żeber prawdziwych, 3 pary żeber rzekomych i 2 pary
ż

eber wolnych.

Ś

ciana kostna klatki piersiowej nie jest strukturą litą,

uzupełniają ją mięśnie międzyżebrowe, znajdujące się
w przestrzeniach międzyżebrowych, które zawierają
także nerwy i naczynia międzyżebrowe.

Od dołu klatkę piersiową ogranicza ściana ścięgnisto-
mięśniowa, którą stanowi przepona.
Zawartość klatki piersiowej tworzą płuca, pomiędzy
którymi znajduje się śródpiersie wraz z sercem
leżącym w worku osierdziowym. Płuca pokryte są
opłucną. Między dwoma blaszkami opłucnej znajduje
się jama, w której panuje ujemne ciśnienie, dzięki
czemu płuca są rozprężone i proces oddychania
przebiega prawidłowo.

Do urazów klatki piersiowej dochodzi często z powodu m.in. wypadków komunikacyjnych,
upadków z wysokości itp. Stanowią one 3-4% wszystkich urazów. Urazami klatki piersiowej są:
niedrożność dróg oddechowych, odma wentylowa. odma otwarta, tamponada serca, masywny
krwiak opłucnej, wiotka klatka piersiowa w wyniku rozległych złamań żeber itp. Skutki tych
urazów mogą być bardzo różne, a ich rozległość zależy od czasu i siły oddziaływania, a
niedrożność dróg oddechowych prowadzi do hipoksji, hiperkapnii, kwasicy i zatrzymania krążenia.

WADY WRODZONE KSZTAŁTU KLATKI

PIERSIOWEJ

Lejkowata klatka piersiowa (pectus excavatum) jest zniekształceniem
przedniej ściany klatki piersiowej, polegającym na wygięciu do tyłu
trzonu mostka wraz z przylegającymi do niego żebrami. Rękojeść mostka
jest prawidłowo ustawiona. W większości przypadków zmiany są lekko
asymetryczne, mostek jest przesunięty kilka centymetrów w jedną stronę,
a dnem zagłębienia jest lewy lub prawy brzeg mostka.

Najbardziej istotną cechą budowy klatki piersiowej, łączącą się z
lejkowatym zniekształceniem, jest spłaszczenie, które wpływa decydująco na upośledzenie
oddychania i krążenia.

U małych dzieci korzystne są ćwiczenia oddechowe i ćwiczeniu poprawiające napięcie mięśni
działających na klatkę piersiową. Rzeczywistą naprawę zniekształcenia można uzyskać tylko
operacyjnie.

PIELĘGNIARSTWO CHIRURGICZNE

Kamila Nowak, Aneta Fryc 2007 r.

3

Kurza klatka piersiowa jest to nadmierne wypuklenie przedniej ściany klatki piersiowej (pectus

carina tum). Wyodrębnia się dwie morfologiczne postacie kurzej klatki
piersiowej.

Pierwsza z nich cechuje się skierowaniem do przodu rękojeści mostka.
Najbardziej do przodu wysuniętym punktem jest bardzo zaznaczony kąt
mostkowy lub mostkowy przyczep trzeciego żebra. Poniżej tej okolicy
trzon mostka jest odchylony do tyłu.

Druga postać wypukleń przedniej ściany klatki piersiowej jest częstsza.
Polega ona na nadmiernym wysunięciu do przodu trzonu mostka.
Rękojeść mostka jest tylko nieznacznie wypuklona.

Kurza klatka piersiowa nie jest przyczyną zaburzeń sercowych lub
oddechowych.

BADANIA DIAGNOSTYCZNE W URAZACH KLATKI

PIERSIOWEJ

●

RTG klatki piersiowej, przełyku,

●

EKG,

●

USG,

●

echokardiografia,

●

bronchoskopia, ezofagoskopia,

●

ośrodkowe ciśnienie żylne,

●

gazometria,

●

pobieranie krwi do badań na oznaczenie: hematokrytu, morfologii, ATTP (czas
aktywowanej tromboplastyny częściowej inaczej zwany czasem koalinowo-kefalinowym),
PT (czas protrombiny), elektrolitów, glukozy, mocznika, kreatyniny, równowagi kwasowo-
zasadowej,

●

nakłucie klatki piersiowej.

PODSTAWOWE ZABIEGI TORAKOCHIRURGICZNE

1) ENDOSKOPIA

a)

LARYNGOSKOPIA bywa ważnym zabiegiem w przypadkach budzących podejrzenie raka
płuca. Jeśli podejrzenie to nasuwa porażenie struny głosowej, powodujące u chorego
chrypkę, za pomocą wziernikowania krtani można rozpoznać objęcie procesem
nowotworowym nerwów krtaniowych (świadczące o nieoperacyjności).

b)

BRONCHOSKOPIA jest użyteczna zarówno w celach diagnostycznych, jak i leczniczych.

-

Badanie trwa około 1 h, zazwyczaj wykonuje się je w ciągu dziennego pobytu w szpitalu.

-

Aby zapobiec kaszlowi i dyskomfortowi, do nosa i ust rozpyla się środek znieczulający.
Można także podać środek uspokajający i zrobić zastrzyk, który zmniejszy produkcję
wydzieliny w drogach oddechowych.

PIELĘGNIARSTWO CHIRURGICZNE

Kamila Nowak, Aneta Fryc 2007 r.

4

-

Bronchoskop wprowadza się przez nos, stąd przez tchawicę dociera on w dół, do dużych
dróg oddechowych w płucach.

-

Po bronchoskopii, aby nie doszło do zachłyśnięcia, nie można jeść ani pić przez około 4-6 h,
do czasu aż miejscowe znieczulenie przestanie działać.

Zastosowanie diagnostyczne bronchoskopii:

●

potwierdzenie rozpoznania nowotworu
płuca, tchawicy lub oskrzela, na który
wskazują wywiad, badanie fizykalne lub
obraz RTG klatki piersiowej,

●

ustalenie źródła krwioplucia,

●

uzyskanie

materiału

do

badania

mikrobiologicznego

(posiew)

i

cytologicznego z obszaru płuca, w
którym utrzymuje się niedodma lub stan
zapalny.

Zastosowanie lecznicze:

●

usuwanie ciała obcego,

●

usuwanie zalegającej wydzieliny,

●

drenaż ognisk zakażeń płucnych.

Rodzaje bronchoskopii:

●

Bronchoskopia

klasyczna

-

jest

doskonałą metodą pobierania wycinków
ze

zmian

patologicznych

leżących

wewnątrzoskrzelowo

oraz

usuwanie

gęstej wydzieliny i krwi,

●

Bronchofiberoskopia

(wykonywana

giętkim wziernikiem) - jest szczególnie przydatna do uwidocznienia oskrzeli płatowych i
małych segmetów oskrzelowo-płucnych oraz do biopsji zmian patologicznych w tej okolicy.

2) MEDIASTINOSKOPIA jest zabiegiem, polegającym na wprowadzeniu wziernika z

oświetleniem za mostek i skierowaniu go do przestrzeni przedtchawiczej.

Wskazania diagnostyczne:

●

bezpośrednia biopsja węzłów chłonnych przytchawiczych i podostrogowych. Dodatni wynik
badania węzłów z tej okolicy wskazuje zwykle (ale nie zawsze) na nieoperacyjność guza.

●

mediastinoskopia jest również użyteczna w rozpoznawaniu innych stawów patologicznych
płuc.

Zabieg ten jest obciążony 0,1% śmiertelnością.

Do powikłań należą: krwotok, odma opłucnowa i uszkodzenie nerwów krtaniowych wstecznych.

PIELĘGNIARSTWO CHIRURGICZNE

Kamila Nowak, Aneta Fryc 2007 r.

5

3) ZABIEGI DIAGNOSTYCZNE NA OPŁUCNEJ

a)

NAKŁUCIE JAMY OPŁUCNEJ

W przypadku podejrzenia zakażeń wysięk opłucnowy jest badany w kierunku obecności
drobnoustrojów, a przy podejrzeniu nowotworu złośliwego wykonuje się badania
cytologiczne. Dodatnie wyniki badania cytologicznego dowodzą obecności nowotworu.
Głównym powikłaniem nakłucia jamy opłucnej jest odma opłucnowa.

Pozycja pacjenta podczas punkcji opłucnej Punkcja opłucnej (przekrój przez ścianę klatki piersiowej)

b)

BIOPSJA OPŁUCNEJ

W przypadku wysięku opłucnego lub guza opłucnej. Główne powikłanie - odma opłucnowa.

4) BIOPSJA PŁUCA

a)

BIOPSJA IGŁOWA - sposób uzyskiwania materiału tkankowego do diagnostyki
nowotworów. Igłę wprowadzić można pod kontrolą USG, RTG lub TK. Powikłaniami
biopsji igłowej są odma i krwotok.

b)

OTWARTA BIOPSJA PŁUCA - jest konieczna w przypadkach gdy za pomocą biopsji
igłowej nie udaje się ustalić rozpoznania.

PIELĘGNIARSTWO CHIRURGICZNE

Kamila Nowak, Aneta Fryc 2007 r.

6

5) WIDEOTORAKOSKOPIA - zastosowanie w wielu chorobach opłucnej i płuc.

Zabiegi wideotorakoskopowe wykonuje się w znieczuleniu ogólnym, używając do intubacji
tchawicy rurki o podwójnym świetle, która umożliwia oddzielną wentylację płuc po
wytworzeniu odmy. Nacięcia skóry (1-2 cm) wykonuje się na planie trójkąta: najniższe w V
przestrzeni międzyżebrowej w linii środkowo-pachowej, przez które wprowadza się torakoskop
z miniaturową kamerą TV. Następne dwa nacięcia, które prowadzi się powyżej, w linii pachowej
tylnej i przedniej, umożliwiają manipulację narzędziami chirurgicznymi. W skład podstawowego
zestawu używanego do zabiegów torakoskopowych wchodzą: kamera wideo z urządzeniem
optycznym, monitor TV, torakoskopowe instrumentarium oraz nóż elektryczny, ultradźwiękowy
lub laserowy i endostaplery.

Do powszechnie uznanych wskazań diagnostycznych lub leczniczych należą: samoistny wysięk
opłucnowy, płyn w jamie opłucnej o etiologii nowotworowej, rozsiane zmiany śródmiąższowe w
płucach, nawrotowa odma opłucnowa lub utrzymujący się przesięk powietrza, pojedyncze guzki
płuca o lokalizacji obwodowej i nieustalonej etiologii, torbiele śródpiersia.

Lecznicze zabiegi torakoskopowe wykonuje się w przypadkach samoistnej odmy nawrotowej,
pęcherzy rozedmowych, nawracających odczynów opłucnowych, łagodnych guzów płuc i ściany
klatki piersiowej (fibroma, hamartoma itp.), pourazowych krwiaków opłucnej, ropniaków opłucnej,
choroby Raynauda i nadmiernej potliwości rąk. Kontrowersyjne jest natomiast użycie torakoskopii

PIELĘGNIARSTWO CHIRURGICZNE

Kamila Nowak, Aneta Fryc 2007 r.

7

do operacji raka płuca. Aktualnie większość torakochirurgów krytycznie ocenia możliwość
radykalnego wycięcia złośliwego guza płuca, a przede wszystkim prawidłowej oceny węzłów
chłonnych. Z tego powodu zastosowanie tej metody w leczeniu raka płuca nie jest polecane.

6) TORAKOTOMIA - uzyskanie dostępu do klatki piersiowej w przypadku różnych chorób

zapewniają różne cięcia operacyjne.

a)

STERNOTOMIA ŚRODKOWA - w celu odsłonięcia serca, osierdzia i struktur
znajdujących się w śródpiersiu przednim.

b)

TORAKOTOMIA TYLNO-BOCZNA - w celu uwidocznienia płuca, przełyku i tylnego
ś

ródpiersia.

c)

TORAKOTOMIA PACHOWA - dająca ograniczony dostęp do do górnej części klatki
piersiowej podczas takich zabiegów, jak: biopsja płata górnego lub sympatektomia.

d)

TORAKOTOMIA PRZEDNIO-BOCZNA - w celu uzyskania szybkiego dostępu u chorych
z obrażeniami klatki piersiowej lub u pacjentów, u których bardzo niestabilny układ
krążenia nie pozwala na wykonanie cięcia bocznego. Ten rodzaj zabiegu umożliwia także
doskonałe zapewnienie drożności dróg oddechowych podczas wykonywania cięcia.

e)

MEDIASTINOTOMIA PRZYMOSTKOWA PRZEDNIA (ZABIEG CHAMBERLAINA) -
z cięcia przymostkowego o długości 2-3 cm. Pozwala na wprowadzenie do śródpiersia
mediastinoskopu, albo też - częściej - na bezpośrednie uwidocznienie węzłów chłonnych
ś

ródpiersia i ich biopsję.

OBRAśENIA KLATKI PIERSIOWEJ

Złamanie jednego żebra objawia się bólem przy wdechu, bolesnością uciskową. W mnogich
złamaniach żeber obserwuje się ruchy paradoksalne klatki piersiowej. Polega to na tym, że
niestabilna klatka piersiowa z powodu utraty połączenia żeber z mostkiem podąża za siłami nacisku
i pociąga poniżej leżące płuca, powodując zaburzenia oddechowe zagrażające życiu.
Złamanie mostka występuje najczęściej w wyniku urazu bezpośredniego (np. uderzenie o
kierownicę), często towarzyszy złamaniu żeber lub kręgów. Objawia się dusznością i silnym bólem
w okolicy mostka.

Urazowa odma opłucnowa jest wynikiem wtargnięcia powietrza do jamy opłucnej. Zniesienie
ujemnego ciśnienia w jamie opłucnej zaburza mechanizm oddychania. Przestrzeń jamy poszerza
się, a płuco się zapada.

Wyróżniamy:

Odmę otwartą, w której istnieje stała łączność jamy opłucnej z atmosferą. Powietrze wpływa i
wypływa przy każdym oddechu. Podczas wdechu przez ranę zasysane jest powietrze do wewnątrz,
wypełnia ono jamę opłucnej i powoduje zapadnięcie się płuca po stronie uszkodzonej, co powoduje
stan zagrożenia życia pacjenta. Leczenie wymaga zamknięcia rany i założenia drenażu.

Odmę zamkniętą - polegającą na obecności pewnej ilości powietrza w jamie opłucnej bez
możliwości przechodzenia tego powietrza do atmosfery i z powrotem. Rozpoznaje się ją na
podstawie zdjęcia rentgenowskiego. Leczenie za pomocą drenażu lub jeżeli jest niewielka, czeka się
aż powietrze ulegnie wchłonięciu.

Odmę wentylową (zastawkową, prężną), w której powietrze przedostaje się do jamy opłucnej i nie
ma ujścia. Powoduje to wzrost ciśnienia w jamie opłucnej, przesunięcie śródpiersia w stronę
przeciwną i przemieszczenie żył czczych, oraz upośledzenie powrotu krwi żylnej do serca i spadek
ciśnienia. Obserwuje się zastoinowe rozszerzenie żył szyjnych. Chory skarży się na ból, wykonuje

PIELĘGNIARSTWO CHIRURGICZNE

Kamila Nowak, Aneta Fryc 2007 r.

8

ruchy opaczne, występuje duszność, sinica wreszcie wstrząs, który może być przyczyną nagłej
ś

mierci. Leczenie polega na jak najszybszym odbarczeniu jamy opłucnej przez nakłucie grubą igłą

przez drugie lub trzecie międzyżebrze (od przodu), a następnie zakładany jest dren zanurzony w
butli zanurzony poniżej poziomu płyny (ok. 2-3 cm). Butla winna być umieszczona ok.. 50 cm
poniżej poziomu łóżka. W czasie wydechu bańki powietrza z opłucnej przechodzą przez wodę.
Ś

wiadczy to o ruchach oddechowych i panującym ciśnieniu w opłucnej. Obecnie stosuje się

jednorazowe zestawy, składające się z trzech połączonych ze sobą pojemników, które łączy się ze
ssaniem centralnym.

Odma podskórna powstaje na skutek przedostania się powietrza z uszkodzonego płuca lub
komory odmowej do tkanki podskórnej głowy, klatki piersiowej, barków aż do pachwin. Chory
wygląda monstrualnie.

Stłuczenie płuca stanowi od 30 do 75% wszystkich obrażeń klatki piersiowej. Przyczyną jest
przeważnie tępy uraz, w wyniku którego dochodzi do rozerwania naczyń włosowatych i krwotoku
wewnątrzpęcherzykowego, co z kolei prowadzi do zaburzeń oddychania. W celu potwierdzenia
rozpoznania wykonuje się RTG klatki piersiowej i gazometrię. Leczenie polega na sztucznej
wentylacji i intensywnej terapii oddechowej, zewnątrzoponowym podawaniu narkotyków,
wykonaniu drenaży klatki piersiowej, jeżeli występują powikłania w obrębie jamy opłucnej.

Tamponada serca. Dochodzi do niej w wyniku nagromadzenia się krwi w worku osierdziowym.
Obserwuje się spadek ciśnienia tętniczego oraz znaczne wypełnienie żył szyjnych i wstrząs.
Leczenie wymaga nakłucia worka osierdziowego i odbarczenia tamponady oraz przeprowadzenia
natychmiastowego zabiegu operacyjnego.

Stłuczenie serca. Dla potwierdzenia rozpoznania wykonuje się EKG i echokardiografię serca.
Leczenie polega na unieruchomieniu chorego w łóżku i wspomaganiu krążenia (m.in. leczenie
zaburzeń rytmu pracy serca).

Przerwanie tchawicy lub oskrzeli. Jest rozpoznawane na podstawie bronchoskopii. Objawy
sugerujące ten uraz to pomimo założonego drenażu opłucnej – nie rozprężające się płuco.

Przerwanie przełyku. Objawy kliniczne to szybkie zapadanie śródpiersia.

Przerwanie aorty następuje w wyniku silnego urazu. Jest to stan zagrażający życiu chorego.
Badania potwierdzające rozpoznanie to RTG klatki piersiowej i aortografia. Przerwanie tchawicy,
oskrzeli, przełyku a także aorty wymaga natychmiastowego zabiegu operacyjnego.

RAK PŁUCA

Rak odoskrzelowy, wywodzący się z nabłonka rzęskowego oskrzeli, stanowi 80% wszystkich
pierwotnych nowotworów płuc. Jest to jeden z najczęstszych nowotworów. Występuje u mężczyzn
osiem razy częściej niż u kobiet. Częstość zachorowań wzrasta z wiekiem, zdarza się już ok.
trzydziestego roku życia, lecz najwięcej zachorowań występuje w wieku od pięćdziesięciu do
siedemdziesięciu lat.

Przyczyny raka płuca:

PIELĘGNIARSTWO CHIRURGICZNE

Kamila Nowak, Aneta Fryc 2007 r.

9

●

palenie papierosów (mężczyźni palący 10-20 papierosów dziennie zapadają na
odoskrzelowego raka płuc 10-krotnie częściej niż niepalący, ci którzy palą 20-40
papierosów, cierpią na tę chorobę 20-krotnie częściej; dane dotyczące kobiet nie są tak
uderzające, wskazują jednak na podobne zależności),

●

przemysłowe zanieczyszczenie atmosfery,

●

wdychanie wyziewów z rur promieniotwórczych i pyłu azbestowego.

●

Morfologia

Rak płuca występuje w trzech postaciach morfologicznych:

Rak plaskokomórkowy (eareinoma planoepitheliale) jest postacią stosunkowo najmniej złośliwą.
Rośnie dość powoli i późno daje przerzuty. Rozwija się najczęściej w dużych oskrzelach blisko
wnęki, a wskutek zatkania oskrzela powstają objawy niedodmy obszaru płuca przewietrzanego tym
oskrzelem.

Rak walcowaty, gruczolakorak (eareinoma eylindroeellulare, adenoeareinoma), występujący
najrzadziej, stanowi 11 % nowotworów złośliwych płuc. Umiejscowiony jest zazwyczaj na
obwodzie płuca. Rośnie dość szybko i daje wcześnie przerzuty.

Rak lity lub drobnokomórkowy, zwany też owsianokomórkowym (eareinoma solidum, eareinoma
a typie um) ma przebieg bardzo złośliwy. Wcześnie daje przerzuty przez krew i naczynia chłonne
do węzłów chłonnych śródpiersia, co stwarza obraz guza śródpiersia. Znaczna większość tych
guzów w chwili rozpoznania jest już tak rozprzestrzeniona, że operacja jest niecelowa.

Rozpoznanie

We wczesnym okresie rak płuca przebiega bezobjawowo. Najczęstszym i najwcześniejszym
objawem jest kaszel suchy lub z odpluwaniem śluzu i ropy, czasami występuje krew w

PIELĘGNIARSTWO CHIRURGICZNE

Kamila Nowak, Aneta Fryc 2007 r.

10

plwocinie. Następnie występują duszności i nawracające, nietypowe zapalenia płuc oraz
powtarzające się okresy gorączkowe.

●

Badanie radiologiczne (stwierdza się okrągły cień w polu płucnym),

●

Tomografia komputerowa,

●

Bronchografia (badanie oskrzeli po wypełnieniu ich kontrastem),

●

Bronchoskopia,

●

Cytologiczne badanie plwociny,

●

Mediastinoskopia.

Leczenie

Podstawowym sposobem leczenia jest resekcja tkanki płucnej. Wykonuje się wycięcie płata
(lobektomię) lub wycięcie płuca (pulmonektomię). Są to operacje ciężkie, obarczone śmiertelnością
ok. 10%. Chory musi mieć wystarczającą rezerwę krążeniowo-oddechową, sprawne nerki,
prawidłową morfologię krwi i dość dobry stan psychiczny.

Przeciwwskazania do operacji wynikają ze złego stanu ogólnego lub nadmiernego
rozprzestrzenienia choroby.

Przeciwwskazania ogólne:

●

mała pojemność życiowa (poniżej 2000 cm

3

),

●

wiek powyżej 70 lat,

●

znaczna niedokrwistość,

●

objawy miażdżycy lub inne choroby towarzyszące.

Przeciwwskazania ze względu na zaawansowanie choroby:

●

obecność komórek nowotworowych lub krwi w płynie z opłucnej,

●

histologicznie potwierdzone przerzuty w węźle szyjnym lub śródpiersiu,

●

chrypka (zajęcie nerwu wstecznego),

●

porażenie przepony (zajęcie nerwu przeponowego),

●

naciek lub ucisk żyły lub tętnicy płucnej we wnęce, widoczne na angiografii,

●

zmiany przechodzące na ścianę klatki piersiowej,

●

zajęcie oskrzela bliżej niż 3 cm od ostrogi rozdwojenia tchawicy stwierdzane
bronchoskopowo.

U 85% rozpoznawanych w Polsce przypadków nowotwór jest już tak rozprzestrzeniony, że
operacja lecząca jest niewykonalna. Tylko 10% ogółu chorych na raka płuc przeżywa 5 lat.
Natomiast z tych chorych, u których można było wykonać doszczętną operację, 5 lat przeżywa
25%. Jeśli choroba jest bezobjawowa i została rozpoznana tylko na podstawie zdjęcia
rentgenowskiego, wyniki leczenia są lepsze. Potwierdza to wartość radiologicznych badań
masowych. W przypadkach nieoperacyjnych można stosować chemioterapię lub paliatywne
leczenie napromienianiem.

Chorych z rakiem drobnokomórkowym leczy się chemioterapią niezależnie od innego leczenia.

PIELĘGNIARSTWO CHIRURGICZNE

Kamila Nowak, Aneta Fryc 2007 r.

11

ODMA SAMOISTNA

Odmę samoistną należy podejrzewać, gdy zgłasza się młody, dotychczas nie chorujący mężczyzna
z powodu nagłego bólu w klatce piersiowej i ostrej duszności.

Odma samoistna powstaje wskutek pęknięcia pęcherza rozedmowego w tkance płucnej. Występuje
głównie u młodych mężczyzn.

Początek jest ostry i cechuje się:

●

silnym bólem,

●

kaszlem,

●

dusznością.

Niewielka odma wchłania się samoistnie i nie wymaga leczenia, a tylko pewnego ograniczenia
aktywności fizycznej. W przypadku dużej odmy konieczne jest energiczne postępowanie, aby
przyspieszyć rozprężenie płuca i zapobiec powikłaniom.

Leczenie rozpoczyna się od wkłucia igły w drugim lub trzecim międzyżebrzu od przodu i
połączenia tej igły z drenażem podwodnym. Jeśli to postępowanie nie jest skuteczne, wprowadza
się trójgrańcem cewnik do jamy opłucnej. Cewnik przedłuża się rurką, którą odprowadza się pod
poziom wody lub łączy ze stałym ssaniem.

W 20% przypadków odma samoistna powtarza się. W razie kilkakrotnego powtórzenia wskazane
jest leczenie operacyjne, które polega na wycięciu pęcherzy rozedmowych i wytworzeniu zrostów
opłucnej. Także brak poprawy po odsysaniu, przejawiający się utrzymaniem się odmy, może być
wskazaniem do operacji.

ROPIEŃ PŁUCA

Odpluwanie dużych ilości bardzo cuchnącej ropnej plwociny z domieszką krwi przez chorego w
złym stanie ogólnym tworzy typowy obraz chorego z ropniem płuca. Stan ten jest zazwyczaj
poprzedzony okresami gorączki, dreszczy, bólu w klatce piersiowej i kaszlu.

Przyczyną ropnia płuc może być:

●

zapalenie płuc prowadzące do ograniczonej martwicy tkanki płucnej,

●

aspiracja do dróg oddechowych ciała obcego lub płynu zakażonego albo żrącego, np.
trawiącej treści wymiocin,

●

niedodma wskutek zatkania oskrzela przez guz,

●

szerzenie się zakażenia ropnego z sąsiedztwa.

Najczęstszą przyczyną jest zapalenie płuc, u dzieci trzeba podejrzewać obecność ciała obcego, u
starszych chorych - zatkanie oskrzela przez guz rakowy.
W badaniu rentgenowskim we wczesnym okresie widoczny jest tylko lity cień, natomiast po kilku
tygodniach widoczna jest jama z poziomem płynu i otaczającym wałem zapalenia. Towarzyszy
temu zazwyczaj niedokrwistość i stwierdza się, wysoką leukocytozę. Badanie plwociny wykrywa
rodzaj zakażenia, a czasem komórki lub strzępy nowotworu.

Leczenie polega na podawaniu antybiotyków oraz stosowaniu drenażu ułożeniowego. Chory
powinien leżeć na boku w pozycji sprzyjającej opróżnianiu, zależnie od umiejscowienia ropnia.

PIELĘGNIARSTWO CHIRURGICZNE

Kamila Nowak, Aneta Fryc 2007 r.

12

Zdolność odpluwania zwykłym odruchem kaszlowym jest bardzo duża. Stan ogólny trzeba
poprawić przez intensywne odżywianie i przetoczenia odpowiednich płynów.

Leczenie chirurgiczne polega na resekcji zajętego segmentu lub płata płucnego. Resekcję
podejmuje się po uzyskaniu poprawy leczeniem zachowawczym. Jeśli stan chorego nie poprawia
się po leczeniu zachowawczym i jest ciężki, stosuje się drenaż chirurgiczny. W znieczuleniu
miejscowym wycina się mały odcinek żebra i wprowadza grubą rurkę, przez którą może odpływać
wydzielina. Skuteczny drenaż przynosi zazwyczaj szybką poprawę.

PRZYGOTOWANIE DO ZABIEGU OPERACYJNEGO:

Rozmowa i uspokojenie pacjenta,

Udzielenie wsparcia psychicznego,

Pobieranie krwi na badania zgodnie z kartą zleceń,

Wyjaśnienie istoty zabiegu,

Ocena parametrów życiowych (tętno, RR),

Kąpiel (golenie, strzyżenie pola operacyjnego),

Enema,

Założenie cewnika obwodowego,

Nauka głębokiego oddychania i kaszlu,

Oznaczenie układu krzepnięcia,

Premedykacja,

Usunięcie protez zębowych, biżuterii, soczewek, lakieru do paznokci.

PIELĘGNACJA PO ZABIEGU OPERACYJNYM:

Ocena parametrów życiowych (tętno, RR, oddechy),

Ocena saturacji krwi,

Obserwacja zabarwienia skóry, ust, paznokci,

Kontrola funkcjonowania drenażu,

Obserwacja rany pooperacyjnej i wystąpienia krwawienia,

Obserwacja diurezy,

PIELĘGNIARSTWO CHIRURGICZNE

Kamila Nowak, Aneta Fryc 2007 r.

13

Udzielenie wsparcia psychicznego,

Ćwiczenia oddechowe,

Zapewnienie wysokiego ułożenia,

Zapewnienie mikroklimatu sali,

Uruchomienie w pierwszej dobie po zabiegu,

Usunięcie drenu w przypadku dostatecznie małej ilości wydzieliny,

Obserwacja w kierunku pojawienia się odmy opłucnowej lub zapadnięcia płuca (nagły ból,
duszność, słabo wyczuwalne tętno, spadek ciśnienia tętniczego i niepokój),

Współudział w farmakoterapii zgodnie ze zleceniem lekarza.

Literatura:

1.

pod red. Fibaka Jana „Chirurgia – podręcznik dla studentów”, PZWL, Warszawa 2002 r.,
wyd. II

2.

Fibak Jan „Chirurgia repetytorium”, PZWL, Warszawa 1998 r., wyd. I

3.

Jarrell, Carabasi, „Chirurgia”, wydanie I polskie pod redakcją Wojciecha Rowińskiego,
Urban & Partner, Wrocław 1997 r.,

4.

pod red. Wawelskiej Elżbiety „Podstawy pielęgniarstwa chirurgicznego”, PZWL, Warszawa
2006 r., wyd. I.