Analiza Dokumentów

Dokumenty



Dokument w znaczeniu kryminalistycznym

– każdy

przedmiot z treścią utrwaloną różnymi metodami.



Treść – słowo pisane, cyfry rysunki itp.



Audiodokument

– taśma magnetofonowa, taśma

filmowa



Dokument komputerowy



1960 r.

– na 100 dokumentów 75 to dokument

ręcznie pisany, 1967 r. – 55/100

Zakres badań dokumentów



Identyfikacja podłoża i środków kryjących



Identyfikacja osób na podstawie pisma
ręcznego



Identyfikacja podpisów i osób fałszujących
podpisy



Określenie, czy dokument jest podrobiony, czy
przerobiony



Identyfikacja maszyn do pisania



Ustalenie marek maszyn

Zakres badań dokumentów



Identyfikacja pieczątek



Identyfikacja dokumentów kopiowanych i
powielanych



Identyfikacja druków



Identyfikacja urządzeń do drukowania



Identyfikacja papierów wartościowych



Ustalenie wieku dokumentów

Autorstwo - wykonawstwo



W badaniach odróżnia się autorstwo i
wykonawstwo



Zadaniem kryminalistyki jest
zidentyfikowanie wykonawcy lub środka
użytego do sporządzenia dokumentu,
ustalenie autorstwa następuje potem



Badania fizyko-chemiczne: identyfikacja
materiału kryjącego i podłoża dokumentu

Papier



Papier

– najczęstszy rodzaj podłoża



Rodzaje papierów: drukowy, do pisania,
pakowy itp.



O klasie papieru decyduje rodzaj i udział
procentowy surowców włóknistych



Gramatura

– ciężar 1m2 wyrażony w

gramach (PN

– 5 odmian: bibułka, bibuła,

papier, karton, tektura)

Papier naturalny



Papier naturalny

– wytworzony

z naturalnych włókien
roślinnych (do 80% składu).



Wypełniacze (talk, kaolin, łupki)



Wybielacze



Kleje



Barwniki



Zanieczyszczenia

Papier syntetyczny



Papier syntetyczny

– polimery

termoplastyczne: polietylen, polipropylen



Rozwój produkcji papierów syntetycznych –
okres II Wojny Światowej



Trzy zasadnicze grupy papierów
syntetycznych:



papier z syntetycznej pulpy



papier z syntetycznych włókien ciągłych



papier z syntetycznej folii

Papier dokumentowy



Najważniejsze cech papieru
dokumentowego:



struktura włóknista



kapilarność zapewniająca szybkie
wsiąkanie środków kryjących
(barwniki, pigmenty z atramentów,
tuszy i past długopisowych)



wiązanie się ich z włóknami papieru

Powierzchnia papieru



Dziewięć rodzajów powierzchni papieru:



Szorstka



Matowa



Jednostronnie gładka (satynowa)



Gładzona (dla tektury)



Prążkowana



Groszkowana



Marszczona



Lekko marszczona

Struktura wewnętrzna

papieru



Badania przy pomocy UV



Analiza czynników:



Skład włóknisty



Własności fizyczne



Własności wytrzymałościowe



Własności chemiczne



Cechy specjalne

Własności fizyczne



Własności uwarunkowane strukturą i
wymiarami

: grubość, gramatura, ciężar

objętościowy, gładkość, porowatość



Zachowanie się w stosunku do cieczy,
gazów

: przepuszczalność powietrza, wody i

pary wodnej, tłuszczu, zwilżalność, stopień
zaklejenia, chłonność wody i tłuszczów,
stałość wymiarów po nawilżeniu i
wysuszeniu

Własności fizyczne



Własności optyczne

: barwa, odcień,

przenikalność światła, połysk, rodzaj
powierzchni



Własności termoelektryczne

:

przewodnictwo prądu elektrycznego,
odporność na przebicie, pojemność i
przewodnictwo cieplne

Własności wytrzymałościowe

i chemiczne



Własności wytrzymałościowe

:



Sztywność,



Twardość



Odporność na zerwanie, przedarcie, zginanie



Własności chemiczne

: wypełniacze, środki

zaklejające, barwniki, zanieczyszczenia,

pH

papieru i wyciągu wodnego, skład popiołu,
rodzaj i zawartość kleju

(IR, wyznaczenie

składu pierwiastkowego - ASA)

Cechy specjalne



Własności charakterystyczne
tylko dla pewnych rodzajów
dokumentów



Stopień spergaminowania dla
papierów pergaminowych



Odporność na starzenie dla
papierów mapowych

Zabezpieczenia papieru



Ułatwienie wykrycia fałszerstwa

: papier

specjalny zaopatrzony w znaki
bezpieczeństwa, podobne do znaków
wodnych: włókna fluoryzujące, papier z
liniami fluoryzującymi, nadruki
fluoryzujące, arkusze barwione
powierzchniowo (analiza UV).



Specjalne papiery

(KL 60200 i KL 62150

EBD) podłoża dobrze chłonące tusze,
atrament - wydrapywania wybarwienia
łatwe do wykrycia

Badanie papieru



Testy nieniszczące



Obserwacja koloru, grubości, znaków wodnych,
analiza gładkości lub szorstkości i rodzaju
odgłosu (szelestu) podczas jego poruszania



Badania fluorescencji (różne substancje
fluoryzują na różnych długościach fal w zakresie
200-400 nm. Fale > 700 nm (promieniowanie
podczerwieni) do rozróżniania papierów



Promieniowanie RTG

Badania papieru



Wprowadzenie do produkcji nowych
składników pozwala oszacować jego wiek i
wykryć podrobienie starych, antycznych
dokumentów



Regularne zmienianie składników znaków
wodnych



Testy niszczące

: analiza fragmentu

nieuszkadzająca treści dokumentu – analiza
składników papieru

Materiały kryjące



Atrament

– roztwór barwnika naturalnego lub

syntetycznego w odpowiednim rozpuszczalniku
(woda destylowana, spirytus) z dodatkiem
składnika nadającego konsystencję (gliceryna,
guma arabska) i środka konserwującego (fenol,
formalina)



Podział

: żelazo-garbnikowe (oznaczone

symbolem niebiesko-czarne) i barwnikowe
(oznaczone jako niebieskie, zielone, czerwone,
fioletowe)

Atrament ścieralny



Atrament ścieralny

w kolorach:

czarnym, niebieskim, czerwonym

–

stosowany w specjalnych piórach.



Łatwa usuwalność – duża lepkość, nie
przenika między włókna papieru.



Atrament stosowany po 1979 roku.

Materiały kryjące



Pasty długopisowe

- mieszaniny

żywicy syntetycznej i barwników
rozpuszczone w lotnym
rozpuszczalniku)



Tonery

- zabarwione

drobnoziarniste polimery
wykazujące właściwości
elektrostatyczne)



Ołówki

Badania identyfikacyjne



Trzy rodzaje metod:



Metody fizyczne



Metody fizyko-chemiczne



Metody chemiczne

Metody fizyczne i fizyko-

chemiczne



Fizyczne: Optyczne

– nie niszczą dokumentu,

mają ograniczone możliwości – są to głównie
oględziny mikroskopowe, pozwalają ustalić kilka
cech środka kryjącego pisma np.:



intensywność barwy



skala odcieni danej barwy



stopień przeniknięcia atramentu w głąb papieru lub
przebicia na drugą stronę



Metody fizyko-chemiczne

– badania przy użyciu

spektrometru podczerwieni

Metody chemiczne



Analiza chromatograficzna atramentów



Chromatografia bibułowa



Chromatografia cienkowarstwowa



Elektroforeza kapilarna



Analiza laserowa

– laser argono-jonowy –

przydatność lasera w określaniu kolejności
nałożenia linii krzyżujących się, w wykrywaniu
tekstów wytartych, usuniętych podpisów na kartach
kredytowych, porównywanie atramentów,
ujawnianie treści pokrytych korektorem

Ołówki



W zależności od składu chemicznego wyróżnia się:
ołówki grafitowe (czarne) oraz barwne, ołówki
zwykłe, ołówki kopiowe (atramentowe - mają pręcik
grafitowy zawierający m.in. rozpuszczalne w
wodzie barwniki organiczne, kaolin, talk).



W promieniowaniu UV można odróżnić pismo
wykonane ołówkiem rysunkowym od pisma
wykonanego ołówkiem kopiowym



Badanie pisma wykonanego ołówkami –
odczynniki chemiczne dające określone reakcje w
zależności od rodzaju barwnika

Atrament niewidoczny



Metody konwencjonalne i metoda ESDA
– powszechnie stosowana w analizie
pisma wgłębionego

Analiza pisma



Badania identyfikacyjne

– porównawcze



Próbka porównawcza:



pismo

bezwpływowe, które można uzyskać w

urzędach



próbka pisma na żądanie - obarczona różnym
stanem psychicznym sprawcy



pismo wykonane tą samą ręką

Analiza pisma



Metoda kaligraficzna

– porównywanie

kształtu liter w oderwaniu od siebie



Metoda opisowa lub sygnalityczna

– analiza

zespołu liter i ich wzajemnych związków



Metoda grafometryczna

– pomiar różnych

elementów pisma, analiza wartości
względnych np. wzajemny stosunek
poszczególnych elementów, jak wysokość
liter do ich szerokości

Odtwarzanie pisma

zniekształconego



Trzy metody ujawnianie zamazanego tekstu:



Metoda nie niszcząca – zastosowanie fotografii w świetle
przechodzącym



Usunięcie korektora za pomocą odczynników – acetonu,
(niszczy dokument, musi poprzedzić ją fotografia)



Użycie substancji powodującej przeźroczystość papieru
– substancją tą działa się na miejsca zamazania od
strony przeciwnej, ujawniony tekst to odbitka lustrzana,
fotografia umożliwia odczytanie wprost

Odtwarzanie pisma

zniekształconego



Zalanie pisma płynami – usunięcie materiału
kryjącego i odtworzenie kształtu rękopisu – metoda
sensybilizacji, zastosowanie ultradźwięków i
fotografia w promieniach podczerwonych



Stosowanie luminescencji w podczerwieni

–

występuje często nawet jeśli na dokumencie po
starciu chemicznym lub mechanicznym pozostają
nikłe ślady atramentu



Lasery same bądź w połączeniu z chromatografią
cienkowarstwową (laser argonowy lub miedziowy)

Odtwarzanie i identyfikacja
dokumentów zamoczonych



Zależy od:



rodzaju środka kryjącego



gatunku papieru



czasu zanurzenia w wodzie (zmywalne atramenty
barwnikowe ulegają całkowitemu zniszczeniu)



Metoda zamrożenia i dehydratacji (komora
próżniowa, zamarznięty materiał łagodnie się
podgrzewa

– woda wyparowuje bezpośrednio ze

stanu zamarzniętego)

Banknoty



Specjalna technika produkcji, materiał i środki
podlegają reglamentacji



Badanie banknotów:



sposób fałszerstwa



papier (gramatura, odcień, grubość)



strona przednia

– awers (portrety, napisy, sposób

wykonania numeracji, błędy graficzne)



strona odwrotna

– rewers (tło zadrukowanej części

banknotu, kontrast rysunków)



znak wodny

Monety



Ustalenie technika fałszerstwa ( metoda
odlewnicza czy tłoczenie)



waga,



kolor metalu



skład chemiczny metalu



nieprawidłowość w moletowaniu (karbowaniu
otoku)



porowatość powierzchni



niewłaściwy dźwięk

Wiek dokumentu



Klasyczna metoda chemicznego określenia wieku
dokumentu na podstawie badań Mezgera, Ralla i
Hessa (1933 rok) ograniczona bo
przemieszczenie chlorków i siarczanów jest
uzależnione składu chemicznego atramentów i
rodzaju papieru.



Stosowana gdy dwa kwestionowane co do wieku
teksty były napisane tym samym atramentem i na
tym samym podłożu, a dokumenty były
przechowywane w identyczny sposób.

Wiek dokumentów



Badanie rowków powstałych od silnego
naciskania środków pisarskich – z
biegiem czasu rowki stają się bardziej
płytkie.



Wiek dokumentu po wieku
ekstrahowanych z nich tuszów.