1

Temat 5:

Teoria równowagi i popytu konsumenta

Użyteczność

to satysfakcja z konsumpcji

dóbr i usług.

Użyteczność całkowita

to suma satysfakcji

z konsumpcji całego posiadanego przez
konsumenta zasobu dóbr.

Użyteczność krańcowa

to użyteczność ostatniej

konsumowanej jednostki dobra. Inaczej jest to
przyrost

zadowolenia

z

tytułu

przyrostu

konsumpcji dobra o jednostkę.

Użyteczność

gdzie: Q

ś

C

- u

ż

yteczno

ść

całkowita, Q

ś

K

- u

ż

yteczno

ść

kra

ń

cowa

gdzie: X – ilo

ść

konsumowanego dobra X

∑

=

śK

śC

Q

Q

X

Q

Q

śC

śK

∆

∆

=

Użyteczność krańcowa

Czekolada

Q

śK

1

2

3

4

5

6

7

I Prawo H.H.Gossena

Wraz ze wzrostem konsumpcji maleje

użyteczność każdej następnej
konsumowanej jednostki, ceteris paribus.

U

ż

yteczno

ść

kra

ń

cowa i całkowita

X

Q

śK

X

1

Q

śC

2

U

ż

yteczno

ść

całkowita

X

Q

śC

X

opt

Q

śC

(x)

max

U

ż

yteczno

ść

a ceny

X

Q

śK

Cena rynkowa

Optimum

konsumenta

Nadwyżka (renta)

konsumenta

U

ż

yteczno

ść

ró

ż

nych dóbr

gruszki

Q

żK

jabłka

Q

ż

K

(gruszki)

Q

ż

K

(jabłka)

Optimum

II Prawo H.H.Gossena

D

ążą

c do maksymalizacji satysfakcji z konsumpcji

konsument tak rozdysponowuje swoje dochody,

aby u

ż

yteczno

ść

kra

ń

cowa wszystkich dóbr

wyrównała si

ę

.

Równowaga konsumenta

Warunek równowagi konsumenta

Q

ś

K(A)

= Q

ś

K(B)

= Q

ś

K(C)

=...

(przy zało

ż

eniu,

ż

e w wszystkie dobra maj

ą

takie same

ceny)

oraz

(przy ró

ż

nych cenach)

...

)

(

)

(

)

(

=

=

=

C

C

śK

B

B

śK

A

A

śK

p

Q

p

Q

p

Q

Szereg oboj

ę

tno

ś

ci

Szereg oboj

ę

tno

ś

ci to zestawienie

ilo

ś

ciowych kombinacji dwóch dóbr, które

przedstawiaj

ą

konsumentowi identyczn

ą

u

ż

yteczno

ść

.

Dobro A

Dobro B

1

4

5

6

7

2

3

60

45 35 30 27

25 24

3

Ograniczenie bud

ż

etowe

gdzie:M - dochód, p

A

, p

B

- ceny dóbr A i B,

A, B - ilo

ść

dóbr A i B

po przekształceniu

B

p

A

p

M

B

A

⋅

+

⋅

=

A

p

p

p

M

B

B

A

B

⋅

−

=

Ograniczenie bud

ż

etowe

Dobro A

Dobro B

Kombinacje

niedostępne

Kombinacje

dostępne

Równowaga konsumenta

Dobro A

Dobro B

Optimum

konsumenta

A

1

B

1

O

1

2

3

Prawo Engla

Wraz ze wzrostem dochodu maleje

udział dóbr żywnościowych

w strukturze konsumpcji.

Krzywa Engla

dochód

W

y

d

a

tk

i

n

a

d

o

b

r

a

ż

y

w

n

o

ś

c

io

w

e

Teoria popytu

4

POPYT

Popyt to zapotrzebowanie zgłaszane na

towary i usługi przy danym poziomie
cen (strumie

ń

wydatków).

Prawo popytu

Wraz ze wzrostem ceny wielkość

popytu maleje, a gdy cena spada,

wielkość popytu rośnie, ceteris

paribus.

Funkcja popytu

Funkcja liniowa

gdzie: D -popyt, p- cena, a,b - parametry funkcji

Funkcja nieliniowa

gdzie: n- elastyczno

ść

cenowa popytu

b

p

a

D

+

⋅

−

=

b

p

a

D

n

+

⋅

=

−

Funkcja popytu

Cena

Popyt

F

1

p

1

D

1

A

D

2

p

2

B

Wzrost popytu

Cena

Popyt

F

1

Działanie czynników

pozacenowych

F

2

Determinanty popytu

dochody

ceny innych dóbr

oczekiwania co do zmian cen i dochodów

gusty i preferencje

efekty na

ś

ladownictwa i demonstracji

czynniki demograficzne (liczba konsumentów,
struktura wiekowa i płci)

warunki klimatyczne

działalno

ść

pa

ń

stwa

5

Paradoksy popytu



Paradoks

Paradoks

Paradoks

Paradoks Veblena

Veblena

Veblena

Veblena – wzrost popytu na dobra

luksusowe wraz ze wzrostem ich ceny
(ostentacyjna konsumpcja)



Paradoks

Paradoks

Paradoks

Paradoks Giffena

Giffena

Giffena

Giffena – wzrost cen dóbr

podrzędnych powoduje wzrost popytu na te
dobra (ceny dóbr podrzędnych są względnie
niskie w porównaniu z dobrami wyższego
rzędu)



Paradoks spekulacyjny

Paradoks spekulacyjny

Paradoks spekulacyjny

Paradoks spekulacyjny – wzrost popytu wraz
ze wzrostem ceny w warunkach
przewidywań co do dalszego ich wzrostu (np.
inflacji)

Elastyczność cenowa popytu

Wskaźnik elastyczności cenowej popytu mierzy

reakcję popytu na zmianę ceny. Inaczej jest to
względna (procentowa) zmiana popytu do
względnej (procentowej) zmiany ceny.

p

p

D

D

pD

E

∆

÷

∆

=

D - popyt, p - cena

Elastyczność cenowa popytu

Cena

Popyt

p

1

D

1

A

D

2

p

2

B

F

1

1

1

2

1

1

2

p

p

p

D

D

D

pD

E

−

÷

−

=

Elastyczny, stosunkowo
elastyczny

(-

∞

∞

∞

∞

, -1)

Doskonale elastyczny

-

∞

∞

∞

∞

Jednostkowo elastyczny,
jednostkowy

-1

Nieelastyczny, stosunkowo
nieelastyczny

(-1, 0)

Sztywny, doskonale
nieelastyczny

0

Charakter popytu

Wskaźnik cenowej

elastyczności popytu

Determinanty cenowej elastyczności

popytu

Liczba substytutów

Udział wydatków na dane dobro w
budżecie konsumenta

Czas reakcji

Elastyczno

ść

mieszana popytu

Mierzy reakcję popytu na zmianę ceny innych

dóbr.

B

p

p

D

D

MpD

E

B

A

A

∆

÷

∆

=

Wskaźnik mieszanej elastyczności popytu

to względna zmiana popytu na dane dobro

do względnej zmiany ceny innego dobra

.

6

Elastyczność mieszana popytu

Wskaźnik mieszanej elastyczności

popytu

Charakter i siła związku

między badanymi towarami

Dodatni w przedziale

( )

1,

+∞

Substytucyjność, silny związek

Dodatni w przedziale (0,1)

Substytucyjność, słaby związek

Zerowy

Dobra niezależne

Ujemny w przedziale (-1,0)

Komplementarność, słaby związek

Ujemny w przedziale

(

)

−∞−

, 1

Komplementarność, silny związek