1 |

S t r o n a

BEZROBOCIE I INFLACJA.
1. Przytocz równanie wymiany
Równanie wymiany: MV = PQ, M- podaż pieniądza w
gospodarce, V -szybkość obiegu (średnia, roczna liczba aktów
wydatkowania jednostki pieniężnej na dobra i usługi, które
zostały wytworzone w gospodarce w danym roku), P -cena, Q-
wielkość produktu narodowego w danym roku.
Ukazuje ono związek między wydatkami krajowymi a
dochodem narodowym.
Suma wydatków na wykupienie PKB (MV) jest równa sumie
wartości dóbr i usług tworzących PKB (PQ).
2. Teoria przyśpieszonej inflacji i jaki stosunek do niej mają
neoklasycy?
Teoria przyśpieszonej inflacji zakłada, że bezrobocie może być
zmniejszone poniżej swojej naturalnej stopy jedynie kosztem
zwiększenia inflacji. Neoklasycy byli przeciwnikami tej teorii.
Uważali, że ceny i płace są elastyczne, dlatego na rynkach
szybko ustala się stan równowagi, a także, że teoria ta opiera się
na niedoskonałej informacji.
3.Posługując się krzywymi podaży globalnej wyjaśnij jak
zmiana globalnego popytu wpływa na produkcję i ceny.

Według monetarystów podaż globalna jest nieelastyczna w
długim okresie, natomiast neoklasycy uważają, że także w
krótkim okresie. Dlatego poziom produkcji kształtuje się
niezależnie od poziomu popytu. Keynesiści uważają, że
globalna podaż jest względnie elastyczna z wyjątkiem sytuacji
pełnego zatrudnienia, ponieważ płace i ceny są względnie
sztywne. Sądzą również, że w długim okresie krzywa podaży
może być jeszcze bardziej elastyczna, ponieważ inwestycje
zwiększają zdolności produkcyjne gospodarki.
Krzywa podaży AS obrazuje wielkość produkcji, która
chciałyby zaoferować przedsiębiorstwa przy każdym poziomie
cen. Krzywa AS przesuwa się w prawo lub w lewo jeśli
zachodzą zmiany w podaży zasobów produkcyjnych,
technologii, wydajności pracy, zmiany stopy inflacji, polityki
gospodarczej itp
4. Omów najistotniejsze działania prorynkowej polityki
podażowej.

Prorynkowa polityka podażowa zmierza do przyspieszenia
wzrostu gospodarczego poprzez sprzyjanie prywatnej
przedsiębiorczości i tworzenie warunków swobodniejszego
działania sił rynkowych.
Do jej działań należą miedzy innymi: ograniczenie wydatków
państwowych, obniżka podatków, zmniejszenie biurokracji,
zmniejszenie monopolistycznej siły związków zawodowych,
ograniczenie automatycznych uprawnień do niektórych
świadczeń społecznych, popieranie konkurencji za pomocą
deregulacji i prywatyzacji, zniesienie wszelkich granic w
wymianie walut i innych barier swobodnego przepływu
kapitału.
5. Co to jest NAIRU, wyjaśnij i krótko scharakteryzuj.

Jest to ekonomiczna teoria bezrobocia stabilizującego poziom
inflacji, inaczej teoria bezrobocia równowagi. Bezrobocie
NAIRU pojawia się gdy płace odpowiadające wymaganiom
pracowników zrównują się z płacami zgodnymi z realiami
gospodarczymi czyli przy ustabilizowanej dynamice procesów
inflacyjnych. Gdy występuje zrównanie oczekiwań płacowych,
nie oddziałują one na inflację. Tak więc NAIRU zależy od płacy
realnej i poziomu postulowanych płac. Zakładając brak szoków
podażowych, w przypadku wystąpienia bezrobocia niższego od
poziomu NAIRU w gospodarce pojawia się zwiększenie tempa
inflacji. Jeśli poziom bezrobocia jest wyższy od NAIRU,
inflacja spada.
6. Keynesiści, a bezrobocie i inflacja.
Keynes jako pierwszy ekonomista zdefiniował przyczyny
powstawania inflacji wprowadzając pojęcie tzw. wąskich
gardeł. Polegało ono na tym, że w miarę wzrostu popytu
wzrasta produkcja do momentu wykorzystania jej całkowitej
zdolności i , w tym czasie nie ma zjawiska wzrostu cen, wzrasta
natomiast dochód narodowy. Gdy zdolności produkcyjne
wyczerpią się pojawiają się owe wąskie gardła produkcyjne,
następuje wzrost zatrudnienia i płac, wzrost kosztów i cen
wywołany nadmiernym popytem, rozkręca się spirala
inflacyjna, płace gonią ceny, a te rosną wskutek wzrostu
płac i kosztów. Jest to przykład inflacji ciągnionej przez popyt.
Oczywiście ekonomiści mają różne poglądy na temat jej
zwalczania. Według keynesistów wzrostowi dochodu
narodowego towarzyszy więcej niż proporcjonalny wzrost cen.
Z przyczynami wzrostu należy walczyć poprzez hamowanie
wzrostu płac, ograniczanie deficytu budżetowego i regulowanie
ilości dopływającego pieniądza przez Bank Centralny. Jeśli
chodzi o bezrobocie, keynesiści uważają, że istnieje bezrobocie
przymusowe będące wynikiem zbyt małego popytu
konsumpcyjnego i inwestycyjnego, który powoduje zbyt małe
wykorzystanie zdolności produkcyjnych. Poziom popytu
zależny jest od koniunktury, która jak wiadomo ulega
wahaniom. W wysokich fazach koniunktury wg keynesistów
bezrobocie może spaść nawet do poziomu bezrobocia
naturalnego.
7. Wymień minimum 4 przyczyny bezrobocia i krótko je
scharakteryzuj.
-likwidacja niektórych gałęzi przemysłu (np. górnictwa,

hutnictwo)

-zmniejszenie popytu na konkretne dobra czy usługi
-ograniczanie produkcji
(spadek ilości wytwarzania dóbr użytkowych dla zaspokojenia
popytu konsumentów)
-brak informacji o miejscach pracy
-brak mobilności
( brak umiejętności dostosowania się pracownika do wymogów
rynku pracy)
-przeniesienie zakładu do innego rejonu
-niedostosowane do potrzeb rynku wykształcenia pracowników
-zmiany w technologii

(wprowadzenie nowoczesnych

technologii,
automatyzacja i komputeryzacja produkcji)

-wysokie obciążenia fiskalne (podatki bezpośrednie i pośrednie)
8. Co nazywamy Krzywa Phillipsa, jakie było jej pierwotne
założenie i o jaki czynnik wzbogacili ją monetaryści w
swoich poglądach?
Krzywa Philipsa jest to krzywa, wykazująca stosunek między
stopą bezrobocia a stopą inflacji, przy założeniu pewnej
oczekiwanej stopy inflacji. Z przebiegu tej krzywej wynika, że
niższa stopa bezrobocia może być uzyskiwana kosztem wyższej
stopy inflacji i odwrotnie. Wydarzenia ostatniego ćwierćwiecza
podważyły wiarygodność takiego rozumienia, tzn. wymienności
inflacji i bezrobocia. W latach siedemdziesiątych ogólna

zależność między inflacją a bezrobociem miała charakter
korelacji dodatniej, to znaczy, że im wyższa stopa inflacji, tym
wyższa również stopa bezrobocia i odwrotnie. W ciągu
ostatnich 25 lat zarówno bezrobocie jak i inflacja wykazywały
tendencje wzrostowe. Można więc przyjąć tezę, że bezrobocie i
inflacja nie muszą być związane z odwrotną zależnością, jak to
utrzymują niektórzy ekonomiści.
DETERMINANTY DOCHODU NARODOWEGO I
POLITYKA FISKALNA.
1. Podaj główne założenia szkoły Keynesowskiej:
Produkcja określana jest przez globalny popyt
Zmiana ilości pieniądza wpływa na zatrudnienie
Bezrobocie to efekt niedostatecznego popytu
Państwo powinno być aktywne na scenie fiskalnej i monetarnej
państwa
2. Co to mnożnik, efekt mnożnikowy? Kiedy ten drugi
będzie największy?

Mnożnik - stosunek zmiany produkcji zapewniającej
utrzymanie równowagi do powodującej ją zmiany w wydatkach
autonomicznych; określa jak mocny wpływ wywołują zmiany w
popycie autonomicznym na zmianę w dochodzie narodowym:
Efekt mnożnikowy polega na zwielokrotnieniu wzrostu
dochodu narodowego pod wpływem jednorazowego
zwiększenia popytu autonomicznego. Zachodzi on wówczas,
gdy w gospodarce istnieją wolne zasoby czynników produkcji
(nie wykorzystane zdolności wytwórcze, umożliwiające wzrost
produkcji).
Wartość mnożnika zależy od poziomu konsumpcji w ramach
danej gospodarki, a wiemy że wpływa na nią krańcowa,
psychologiczna skłonność do konsumpcji: , wielkość podatków,
czyli wysokość dochodów realnych: oraz krańcowa skłonność
do importu, wyrażona w formule: . Po uwzględnieniu tych
zależności mnożnik przyjmuje następującą postać:
.Efekt działania mnożnika będzie więc tym większy:
- im większa część dochodu zostanie przeznaczona na
konsumpcję ;
- im mniejsza część dochodu zostanie przeznaczona na podatki ;
- im mniejsza część dochodu zostanie przeznaczona na zakup
dóbr importowanych.
3.Wyjaśnij pojęcie: krańcowa skłonność do konsumpcji.
MPC (ang. marginal propensity to consume). Opisuje zależność
między dochodem a konsumpcją, a dokładniej ukazuje, jaką
część przyrostu rozporządzalnego dochodu gospodarstwa
domowe pragną przeznaczyć na konsumpcję, ( jeżeli dochód
wzrasta np. o 1 funta, a MPC jest równe 0,7, planowana
konsumpcja wzrasta o 70 pensów). MPC jest stałym
współczynnikiem w algebraicznym przedstawieniu funkcji
konsumpcji (nie zmienia się mimo wzrostu dochodu). MPC jest
liczbą dodatnią i mieści się w przedziale od 0 do 1.
4. Wyjaśnij założenia krzywej Phillipsa.
Krzywa Philipsa jest to krzywa, wykazująca stosunek między
stopą bezrobocia a stopą inflacji, przy założeniu pewnej
oczekiwanej stopy inflacji. Z przebiegu tej krzywej wynika, że
niższa stopa bezrobocia może być uzyskiwana kosztem wyższej
stopy inflacji i odwrotnie. Wydarzenia ostatniego ćwierćwiecza
podważyły wiarygodność takiego rozumienia, tzn. wymienności
inflacji i bezrobocia. Obecnie już niewielu ekonomistów uznaje
ważność tej wymienności w długim okresie. W latach
siedemdziesiątych ogólna zależność między inflacją a
bezrobociem miała charakter korelacji dodatniej, to znaczy, że
im wyższa stopa inflacji, tym wyższa również stopa bezrobocia
i odwrotnie. W ciągu ostatnich 25 lat zarówno bezrobocie jak i
inflacja wykazywały tendencje wzrostowe. Można więc przyjąć
tezę, że bezrobocie i inflacja nie muszą być związane z
odwrotną zależnością, jak to utrzymują niektórzy ekonomiści.
6. Deficyt budżetowy - różnica pomiędzy dochodami a
wydatkami firmy, samorządu, państwa w danym roku
budżetowym stanowi odpowiednio nadwyżkę lub deficyt. Gdy
mamy do czynienia z sytuacją że wydatki przewyższają
dochody możemy mówić o deficycie.
Aktywna polityka fiskalna - Celowe zmiany stawek
podatkowych lub wielkości wydatków państwowych,
dokonywane w celu regulowania ogólnego poziomu popytu.
Luka inflacyjna - nadwyżka zagregowanego popytu nad
zagregowaną podażą przy pełnym wykorzystaniu czynników
produkcji (produkcja potencjalna = produkcja faktyczna).
Ponieważ produkcja nie może się zwiększyć, aby zaspokoić
popyt, równowagę przywraca się przez wzrost przeciętnego
poziomu cen (inflację).
7. Wyjaśnij czym jest nadwyżka lub potrzeba pożyczkowa
sektora publicznego oraz dlaczego występuje?
Aby otrzymać kompletny obraz reżimu fiskalnego — stopnia, w
jakim fiskalna jest ekspansyjna lub restrykcyjna — należy
przyjrzeć się deficytowi nadwyżce całego sektora publicznego,
obejmującego rząd centralny, władze lokalne i przedsiębiorstwa
publiczne. Jeżeli sektor publiczny wydaje więcej niż zarabia (w
formie ściąganych podatków, dochodów przedsiębiorstw
państwowych itp.), wielkość tego deficytu określa potrzeby
pożyczkowe sektora publicznego (public sector borrowing
requirements— PSBR). Uzasadnienie tej nazwy jest proste. Jeśli
w sektorze publicznym istnieje w danym roku deficyt,
wynoszący na przykład 1 mld zł sektor ów będzie musiał
pożyczyć w tym roku 1 mld zł, aby sfinansować swoją
działalność. Jeśli w sektorze publicznym występuje nadwyżka,
nazywamy ją nadwyżką sektora publicznego (public sector
debtrepayment— PSDR). Nadwyżka taka zostanie użyta do
zredukowania skumulowanego długu z poprzednich lat.
Skumulowany dług rządu centralnego nazywamy długiem
państwowym. Łączne zadłużenie sektora publicznego nazywane
jest długiem sektora publicznego .

HANDEL MIĘDZYNARODOWY. FUNKCJONOWANIE
JEGO W UNII EUROPEJSKIEJ I Z KRAJAMI SPOZA
NIEJ.
1. Wymień i krótko scharakteryzuj swobody rynku Unii
Europejskiej.

Swobodny przepływ towarów - swoboda ta to głównie
wprowadzenie wspólnie zaakceptowanych rozwiązań prawnych
regulujących w krajach członkowskich podstawowe standardy
techniczne, wymagań metrologicznych czy też certyfikatów
jakości i bezpieczeństwa produktów. Niektóre towary posiadają
odpowiednio uregulowane standardy prawne i ich obszary
określa się jako "zharmonizowane", natomiast pozostałe towary
nie posiadają odpowiednich uregulowań i wobec tej grupy
używamy określenia obszaru "niezharmonizowanego".
Swoboda świadczenia usług - oznacza prawo świadczenia
usług przez podmiot, który ma swoją siedzibę w jednym z
krajów Unii Europejskiej, na rzecz podmiotów z innych krajów
członkowskich, bez potrzeby posiadania w tych krajach
jakiegokolwiek stałego zakładu pracy/filii/przedstawicielstwa.
Swobodny przepływ kapitału - swoboda ta przejawia się w
zakazie stosowania ograniczeń w stosunku do przepływu
kapitału pomiędzy państwami członkowskimi UE, a także
pomiędzy Państwami członkowskimi UE a państwami trzecimi.
Swobodny przepływ osób - jest to jedna z podstawowych
swobód zagwarantowanych w traktatach ustanawiających
Wspólnoty Europejskie. Obejmuje prawo obywatela jednego
państwa członkowskiego do osiedlania się lub pracy w innym
państwie członkowskim Wspólnoty Europejskiej.
2. Wyjaśnij pojęcie Europejski Obszar EOG (ang. European
Economic Area, EEA) - strefa wolnego handlu i Wspólny
Rynek obejmujące kraje Unii Europejskiej i Europejskiego
Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) (z
wyjątkiem Szwajcarii). EOG opiera się na czterech
fundamentalnych wolnościach: swobodzie przepływu
ludzi, kapitału, towarów i usług.
3. Czym są kryteria konwergencji i jak się je dzieli? Opisz
obydwie grupy.
Kryteria konwergencji nominalnej:

kryterium stabilności cen (inflacyjne) - zgodnie z nim inflacja
mierzona wskaźnikiem HICP w ciągu roku poprzedzającego
badanie nie może przekroczyć 1,5 pkt. procentowego inflacji w
trzech państwach Unii Europejskiej o najbardziej stabilnych
cenach;
kryterium fiskalne - państwo w momencie badanie nie może być
objęte procedurą nadmiernego deficytu;
kryterium kursu walutowego - państwo przez minimum dwa
lata musi uczestniczyć w Mechanizmie Kursów Walutowych -
w tym czasie nie może dochodzić do poważnych napięć oraz nie
wolno samowolnie przeprowadzać dewaluacji;
kryterium stóp procentowych - w ciągu roku od momentu
badania średnia długoterminowa stopa procentowa nie może
przekroczyć o więcej niż 2 pkt. procentowe średniej z
analogicznych stóp procentowych trzech państw Unii
Europejskiej o najbardziej stabilnych cenach
Kryteria konwergencji prawnej mówią o tym, że należy
zapewnić zgodność prawodawstwa krajowego z art. 130 i
131 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz ze
Statutem Europejskiego Systemu Banków Centralnych i
Statutem Europejskiego Banku Centralnego
4. Wymień 5 głównych zasad i 5 celów sprawiedliwego
handlu.
Główne zasady sprawiedliwego handlu:
- człowiek jest ważniejszy niż zysk
- poprawianie warunków życia i pracy producentów poprzez
stworzenie dogodnych środków i możliwości
- rozwój korzystnych relacji sprzedawca – nabywca
- cena towarów, która zapewnia producentom sprawiedliwe
wynagrodzenie za ich pracę i akceptowalny zwrot kosztów dla
organizacji marketingowej
- zwiększenie wiedzy ludzi na temat sytuacji kobiet i mężczyzn
jako producentów i handlowców
- promocja równych szans kobiet
- ochrona praw kobiet i dzieci
Cele sprawiedliwego handlu:
- Zwiększenie środków do życia dla producentów poprzez
zwiększenie dostępu do rynku;
- Wzmocnienie organizacji producentów, płacenie lepszych cen
i zapewnienie ciągłości stosunków handlowych;
- Wsparcie możliwości rozwoju upośledzonych społecznie
producentów, szczególnie kobiet i ludności tubylczej, oraz
ochrona dzieci przed eksploatacją w procesie produkcyjnym.
- Podnoszenie świadomości wśród konsumentów na temat
negatywnych skutków międzynarodowego handlu, aby
pozytywnie oddziaływali poprzez swoją siłę nabywczą;
- Tworzenie przykładu partnerstwa w handlu poprzez dialog,
przejrzystość i szacunek;
- Prowadzenie kampanii na rzecz zmian w zasadach i praktyce
konwencjonalnego handlu międzynarodowego.
- Ochrona praw człowieka poprzez promocję sprawiedliwości
społecznej, zdrowej praktyki ekologicznej oraz bezpieczeństwa
ekonomicznego.
5. Opisz czym jest dumping i w jaki sposób UE może mu
przeciwdziałać?

Firma stosuje dumping, jeśli eksportuje swoje produkty do Unii
Europejskiej po cenach niższych niż faktyczna wartość
produktu (lokalna cena produktu lub koszty jego wytworzenia)
na rynku swojego kraju.
Komisja Europejska jest odpowiedzialna za prowadzenie
śledztwa odnośnie zarzutów dumpingowych
wobec producentów eksportujących produkty z krajów spoza
UE. Komisja zazwyczaj otwiera dochodzenie odnośnie danego
produktu lub firmy po otrzymaniu doniesienia lub skargi od
wspólnoty, ale może też sama wszcząć śledztwo.
Jeśli Komisja znajdzie jakiekolwiek odchylenia lub dana firma
bądź produkt nie spełnia postawionych wymagań, wszczynane
są działania anty-dumpingowe.

2 |

S t r o n a

PIENIĄDZ I POLITYKA PIENIĘŻNA.
1. Co to jest pieniądz i jakie są funkcje pieniądza(4)?
Środek wymiany(środek powszechnie akceptowany jako ekwiwalent za
dobra i usługi)
Środek gromadzenia bogactwa
Miernik wartości(wycena dup i usług)
Środek ustalania przyszłych należności i zobowiązań(ceny wyrażone w
$ - sposób ustalenia wysokości przyszłych zobowiązań)
2. Co to są aktywa? Podaj rodzaje aktywów.
Aktywa – posiadane środki i należności

• Gotówka i wkłady w banku centralnym
• Pożyczki krótkoterminowe:

–

pożyczki rynkowe

–

weksle

–

operacje „repo”

• Pożyczki długoterminowe

3.Co to są pasywa? Podaj rodzaje pasywów.

Pasywa (zobowiązania) – uprawnione roszczenia osób
zewnętrznych wobec danej instytucji

• wkłady awista
• wkłady terminowe
• certyfikaty depozytowe
• transakcje sprzedaży i odkupu papierów wartościowych

(„repo”)

4.Wyjaśnij różnicę pomiędzy zyskownością a płynnością
pieniądza oraz podaj jakie mają znaczenie dla banków.
Zyskowność – zysk powstaje wtedy, gdy bank udziela kredytów
na wyższy procent niż wynosi oprocentowanie depozytów.
Płynność – to łatwość, z jaką można bez strat zmienić dany
aktyw na gotówkę. Płynność oznacza możliwość zamiany
przedmiotu inwestycji na gotówkę w krótkim okresie po
oczekiwanej cenie. Jest to istotne wtedy, gdy istnieje
konieczność niespodziewanego wydatku. Opinie na temat
zdolności przedsiębiorstwa do terminowego regulowania
zobowiązań krótkoterminowych (bieżących) tj. o okresie spłaty
nie przekraczającym jednego roku Zyskowność oznacza
osiąganie przez jednostki dodatniego wyniku finansowego
(zysku*) w danym okresie. Możemy mówić o zyskowności:
sprzedaży, majątku, kapitałów własnych.
Zysk jest podstawowym celem działania banków, ale jest on
sprzeczny z postulatem płynności. Im bardziej płynny jest dany
aktyw tym mniej jest zyskowny.
5.Wymień części składowe równoległego rynku
pieniężnego(7).

- rynek międzybankowy
- rynek certyfikatów depozytowych
- rynek depozytowy przedsiębiorstw
- rynek walutowy
- rynek pożyczek dla gospodarstw domowych
- rynek kas budowlanych
- rynek papierów dłużnych

6.Wyjaśnij pojęcie kreacji kredytu.
Kreacja kredytu to proces poprzez który banki mogą zwiększać
rozmiary depozytów, a zatem również wielkość podaży
pieniądza
7.Podaj 3 główne komplikacje kreacji kredytu i opisz jeden
z nich.

• Zmienność wskaźników płynności banków
• Złożoność wskaźników płynności
• Wycofanie części dodatkowej gotówki z banków

8.Podaj 3 motywy trzymania pieniędzy i opisz jeden z nich.
Motyw transakcyjny – wynika z istniejącego odstępu w czasie między
uzyskaniem dochodu a dokonaniem dzięki niemu zakupów
Motyw przezorności – trzymamy pieniądze na nieprzewidziane
wydatki
Motyw portfelowy/inwestycyjny – na wypadek korzystnych lokat,
niechęć ludzi do ryzyka d)spekulacyjny – przy tej samej ilości w
przyszłości będzie można kupić więcej.
9.Podaj pojęcie pieniądza aktywnego.

Pieniądz aktywny – zasoby pieniądza trzymywane z powodów
transakcyjnych i z przezorności.
10.Podaj pojęcie pieniądza pasywnego.

Pieniądz pasywny – zasoby pieniądza utrzymywane z powodów
spekulacyjnych.
11.Podaj pełny efekt zmian podaży pieniądza w założeniu
zwiększenia podaży pieniądza.

-

Wzrost podaży pieniądza doprowadzi do spadku stopy
procentowej

-

Spadek stopy procentowej spowoduje wzrost
inwestycji

-

Spadek stopy procentowej i związany z tym odpływ
pieniądza z kraju a także zwiększony popyt na
zagraniczne aktywa wywoła spadek kursu walutowego

-

Spadek kursu walutowego wywoła zwiększenie
popytu na eksport i zmniejszy popyt na import

-

Wzrost inwestycji oraz eksportu spowoduje
dodatkowe dopływy do ruchu okrężnego, a spadek
importu zmniejszy odpływy. W efekcie wzrośnie
popyt globalny a przez to również produkt narodowy i
ewentualnie inflacja.

12.Omów techniki kontroli podaży pieniądza(3).

-

operacje otwartego rynku

-

konwersja długu publicznego

-

depozyty specjalne

POPYT GLOBALNY, PODAŻ GLOBALNA I
PROBLEMY MAKROEKONOMICZNE.
1. Czym reguluje się różnicę pomiędzy odpływami i

dopływami? Odp.: Podatkami, np.: VAT
2. Wymień cztery cele makroekonomiczne.
Zapewnienia wzrostu gospodarczego;
Ograniczenia bezrobocia i inflacji;
Unikania problemów z bilansem płatniczym;
Unikanie problemów z kursem walutowym.
3. Co to jest cykl koniunkturalny i na jakie 4 fazy się dzieli.
To powtarzające się zachowania stanu gospodarki danego
kraju.

1. Faza recesji – jest przejawem spadku ogólnej działalności
gospodarczej, szczególnie PKB i zatrudnienia. Banki
ograniczają kredyty, spadają inwestycje, spadają zamówienia na
urządzenia wytwórcze i pojawiają się trudności ze sprzedażą
towarów.
2. Faza przesilenia – gdy PKB przestaje spadać, a bezrobocie
przestaje wzrastać, osiągnięte jest dno cyklu koniunkturalnego.
Jest to najniższy punkt cyklu. Po nim może nastąpić poprawa
lub może ona jeszcze „pełzać” na tym niskim poziomie przez

dłuższy czas.
3. Faza ożywienia – PKB i zatrudnienie rośnie, rosną wydatki
inwestycyjne i konsumpcyjne, upowszechnia się optymizm
wśród inwestorów i producentów
4. Faza szczytowa – to punkt gdy ogólny poziom aktywności
gospodarczej przestaje się podnosić. Stanowi on najwyższy
punkt cyklu koniunkturalnego.
Długość cyklu mierzy się od szczytu do szczytu.
4. Opisz ruch okrężny dochodów.
Gospodarka składa się z dwóch różnych grup jednostek:
przedsiębiorstw i gospodarstw domowych, z czego każda z nich
pełni osobną funkcję. Przedsiębiorstwa wytwarzają dobra i
usługi, jednocześnie zatrudniając pracowników i inne czynniki
produkcji. Gospodarstwa domowe(osoby je tworzące)
konsumują dobra wytwarzane przez przedsiębiorstwa,
jednocześnie dostarczając im nakładów pracy i innych
czynników produkcji.
5. Kim jest bezrobotny (w ujęciu ekonomicznym)? Podaj
główny czynnik obniżający stopę bezrobocia w Polsce.
Bezrobotny – w ujęciu ekonomicznym:
„Osoba w wieku produkcyjnym pozostająca bez pracy, która
byłaby skłonna podjąć pracę przy obecnych stawkach płacy”
Głównym czynnikiem obniżającym stopę bezrobocia jest
nabycie prawa do emerytur. W naszym kraju, w niektórych
przypadkach, można przejść na emeryturę, przed osiągnięciem
wieku emerytalnego, np.: po odbyciu pewnego okresu służby
mundurowej. Osoba emerytowana nie jest uznawana za osobę
bezrobotną.
6. Czym jest bezrobocie cykliczne? W którym momencie
cyklu koniunkturalnego występuje?
Bezrobocie wynikające z niedostatecznego popytu – tzw.:
bezrobocie cykliczne, pojawia się zwłaszcza w okresach recesji,

8. Czym jest inflacja popytu, a czym inflacja kosztów? W
jaki sposób inflacja jest wyrażona?
Inflacja popytu to wzrost cen spowodowany ciągłym wzrostem
ogólnego poziomu popytu, przesunięcie krzywej popytu w
prawo.
Inflacja kosztów jest związana z ciągłym wzrostem kosztów
produkcji i przesuwaniem się w lewo krzywej podaży AS.
Stopa inflacji – procentowa zmiana wskaźnika w stosunku do
analogicznego miesiąca w poprzednim roku.
9. Co odgrywa ważną rolę w kształtowaniu rzeczywistego
tempa inflacji?
Ważną rolę w kształtowaniu rzeczywistego tempa inflacji
odgrywają oczekiwania inflacyjne. Im wyższa jest oczekiwana
inflacja, tym wyższa będzie inflacja faktyczne
ZAWODNOŚĆ RYNKU I POLITYKA PAŃSTWA.
1. Co to są efekty zewnętrzne? Opisz krótko ich rodzaje.
Efekty zewnętrzne są to koszty lub korzyści z produkcji, bądź
konsumpcji ponoszone przez społeczeństwo, a nie przez samych
producentów czy konsumentów. Niekiedy nazywane też
efektami ubocznymi lub efektami odczuwalnymi przez osoby
trzecie. Mechanizm rynkowy nie zapewni efektywności
społecznej, gdy działania producentów lub konsumentów
wpływają na sytuacje innych osób.
Efekty zewnętrzne mogą być:



pożądane (korzyści zewnętrzne)



niepożądane (koszta zewnętrzne)

Koszty/korzyści społeczne = Suma kosztów/ korzyści
prywatnych + korzyści/kosztów zewnętrznych
Efekty Zewnętrzne:



Zewnętrzne koszty produkcji (MSC > MC)

Wnioski: Nadprodukcja



Zewnętrzne korzyści z produkcji (MSC < MC)

Wnioski: Za niski poziom produkcji



Zewnętrzne koszty konsumpcji (MSB < MB)

Wnioski: Faktyczna konsumpcja zbyt duża ze społecznego pkt.
widzenia.



Zewnętrzne korzyści konsumpcji (MSB > MB)

Wnioski: Faktyczna konsumpcja zbyt mała ze społecznego pkt.
widzenia.
2. Opisz i podaj przykład dobra publicznego.
Dobrami publicznymi nazywamy dóbr, których konsumpcja
jednej jednostki nie ogranicza konsumpcji danego dobra przez
innych.
Cechują je:



Nierywalizacyjność – konsumpcja pewnego dobra przez
jedną osobę nie zmniejsza możliwości konsumpcji tego
dobra przez innych.



Niewyłączalność – nie jest możliwe dostarczenie jakiegoś
dobra jednej osobie
i jednoczesne ograniczenie dostępu do niego innym.
Np. obrona narodowa, ochrona środowiska, oświetlenie
uliczne.

3. Opisz wady mechanizmu rynkowego skupiając się na
czynnikach ludzkich.
-Niepełna informacja i niepewność

Niektóre firmy celowo nie udostępniają lub bazują na
przeświadczeniu, że konsumenci posiadają wszystkie
informacje o oferowanym przez nich produkcie.
-Błędne decyzje podejmowane przez osoby działające we
własnym imieniu

Wiele osób powierza dysponowanie swoimi środkami innym,
nie zawsze odpowiednim, ludziom i organom, które mogą
podejmować niewłaściwe i szkodliwe decyzje.
-Nieprzenośność czynników wytwórczych i opóźnienia
reakcji

Wiele przedsiębiorstw posiada części nieprzenośne. Poprzez
opóźnienia w informacji i nieprzenośność przedsiębiorstwa nie
są w stanie w 100% reagować wystarczająco szybko na rynku.
4.Wytłumacz, dlaczego monopol nie jest dobrym
rozwiązaniem dla konsumentów dla rynku?
Kiedy struktura rynku odbiega od modelu gospodarki
doskonałej, jak to się dzieje, np. w przypadku monopolu rynek
nie jest w stanie zapewnić MSC = MSB, nawet wtedy, gdy nie
występują efekty zewnętrzne. Rozważmy przypadek monopolu.
Istnienie dużych przedsiębiorstw może zapewniać pewne
korzyści np. korzyść skali. Zatem można sformułować tezę, że
idealną sytuacją byłoby sytuacja, w której przedsiębiorstwa
miałyby duże rozmiary (korzyści skali itp.), a jednocześnie
zmusić je w jakiś sposób do tego, aby zaczęły produkować na
poziomie P=MC

.

Monopolista wytwarza mniej, niż wynosi optimum społeczne.
Z monopolu wynika czysta strata dobrobytu- utrata części
łącznej nadwyżki konsumenta i producenta w warunkach
konkurencji niedoskonałej
5. Jaki jest cel podatków i dotacji?

W interesie państwa jest ochrona środowiska, które jest
zagrożone z powodu emisji groźnych produktów ubocznych
działalności przedsiębiorstwa.
Rząd może również nałożyć na monopolistów podatek
zryczałtowany, aby ograniczyć, poniekąd, działalność
monopolową. Jeżeli z powodu podatku przedsiębiorstwo
produkuje mniej, to państwo może wypłacić dotację zależną od
liczby wyprodukowanych jednostek, co spowoduje zwiększenie
podaży.
6. Jakie są zalety i wady podatków i subsydiów?
Zalety:



Możliwość wpłynięcia na przedsiębiorstwo –
ograniczenie działalności lub manipulowanie podażą



Elastyczność– można dostosować podatki i subsydia w
zależności od potrzeb.

Wady:



Trudność zróżnicowania wysokości podatków i
subsydiów – niezwykle trudno dostosować podatki i
subsydia do każdego przedsiębiorstwa oddzielnie, jest to
nie tylko długotrwałe, ale i kosztowne



Ograniczona wiedza państwa– trudno ocenić
długoterminowe szkody wyrządzone przez
przedsiębiorstwo.

7. Jakie mogą być zalety i wady ograniczeń prawnych?
Zalety ograniczeń prawnych:

Zwykle sformułowane prosto i zrozumiale



Ochrona interesów konsumentów – zakazy chronią przed
manipulacją informacjami, które mogłyby zaszkodzić
konsumentowi



Całkowity zakaz pewnych działań



Czasem lepszy jest zakaz pewnego działania, niż
opodatkowania go – jeśli istnieje możliwość zaistnienia
pewnego niebezpieczeństwa i nie sposób przewidzieć
skali problemu, to rozsądnym działaniem jest zakaz
działań mających na celu spowodowanie owych
‘zniszczeń’.

Wady ograniczeń prawnych: Niekiedy podatek jest lepszym
rozwiązaniem od zakazu – dobrym przykładem jest problem
przedstawiony przez Johna Slomana: Jeśli pewnemu
przedsiębiorstwu nakazano ograniczyć emisję pewnej
toksycznej substancji do określonej ilości, to firma ta nie będzie
troszczyć się o ograniczenie emisji jeszcze bardziej, niż jest to
wymagane. Natomiast, jeśli zamiast nakazu zastosuje się
podatek, to w interesie przedsiębiorstwa będzie coraz większe
ograniczenie emisji, gdyż będzie płacić mniejsze kwoty za
szkodzenie środowisku 8.
Jakie są 3 inne przejawy interwencjonizmu w państwie,
oprócz podatków i subsydiów oraz ograniczeń prawnych?
Czym się charakteryzują te przejawy?
A. Zmiany praw własności
Prawa własności określają czyją własnością jest dana rzecz, jaki
użytek może z niej zrobić właściciel, jaki jest zakres praw innych
osób do niej oraz sposób przekazania własności. Poprzez
rozszerzenie zakresu tych praw właściciele starają się zapobiec
sytuacji, w której działania innych ludzi przysporzyłyby im
kosztów oraz że będę im przysługiwały opłaty z tytułu szkód
wyrządzonych tymi działaniami. Niestety rozszerzenie może
stać się niepraktyczne. Dotyczy to przypadku, gdy stosunkowo
niewielkie utrudnienia szkodzą jednocześnie wielu ludziom,
zwłaszcza, jeśli te szkody powoduje więcej niż jedna osoba.
Nawet, jeśli, sprawców szkód jest niewielu problemem może
być procesowanie się nimi. Sprawiedliwość kosztuje, a więc
będzie ona sprzyjać głównie bogatym, których będzie stać na
dobrych prawników. Zaś zwykłego człowieka ze średnią płacą
nie stać na tak kosztowną sprawiedliwość.

a) Zapewnienie dostępu do informacji
W obliczu niepełnej informacji, państwo może poprawić

funkcjonowanie mechanizmu rynkowego, dostarczając
informacji bezpośrednio lub za pośrednictwem swoich
agend.

b) Bezpośrednie dostarczanie dóbr i usług
Jak wszyscy wiemy, dobrami i usługami publicznymi

zajmuje się państwo, rynek nie będzie z własnej
inicjatywy zapewniał mieszkańcom chodników, ulic, czy
obrony narodowej. Oczywiście państwo może zlecić
odpłatnie pewien projekt przedsiębiorstwom
prywatnym.

9. Jakie są cztery powody, dla których pewne usługi, jak
służba zdrowia oraz edukacja, są dostarczane bezpłatnie
lub po niższej cenie?
Sprawiedliwość społeczna
Społeczeństwo może stwierdzić, że możliwość korzystania z
danej usługi powinna być prawem każdego obywatela, a prawo
to powinno być jednakowe dla wszystkich w zależności od
potrzeb.
Znaczne dodatnie efekty zewnętrzne
Znaczne korzyści mogą odnieść inne osoby niż konsument tych
dóbr. Np. służba zdrowia lecząc bezpłatnie chorego zakaźnie
chroni innych obywateli przed zarażeniem się, a zatem przed
ewentualną epidemią.
Osoby zależne
Gdyby oświata była całkowicie płatna, to osobami zależnymi
byłyby dzieci, które uczyłyby się tego, za co rodzice zapłaciliby,
a sam poziom ich wykształcenia byłby zależny od wysokości
wynagrodzenia rodziców.
Niewiedza
Konsumenci mogą nie zdawać sobie sprawy z rzeczywistej ceny
dobra. Gdyby przyszłoby im zapłacić za daną usługę, możliwe,
że szybko zrezygnowaliby z niej.
10. Jakie są słabości interwencjonizmu państwa?
Niedobory i nadwyżki
Interwencja państwa może przejawiać się w postaci ustalania
cen na poziomie, który nie zapewnia równowagi rynkowej,
czego skutkiem będą, albo niedobory, albo nadwyżki.

3 |

S t r o n a

Niepełna informacja
Państwo może nie mieć pełnych informacji odnośnie
preferencji konsumentów, całych grup konsumenckich lub
błędnie interpretować informacje.
Biurokracja i nieefektywność
Im szerszy jest zakres i szczegółowość interwencji, tym więcej
zasobów ludzkich i materialnych zostaje zaangażowanych,
przez co koszty wzrastają. Może zdarzyć się, że państwo
marnuje pieniądze na niektóre interwencje.
Brak bodźców rynkowych
Jeżeli interwencja państwa prowadzi do wyeliminowania
mechanizmów rynkowych, albo osłabienia ich wpływu na
gospodarkę (np. dotacja, wypłacanie świadczeń społecznych,
wprowadzenie cen lub płac minimalnych), to może ona też
wyeliminować pewne pożyteczne bodźce rynkowe (np.
podejmowanie się pracy – wypłacanie zasiłków, dotacje
umożliwiające przetrwanie nieefektywnym firmom).
Zmiana polityki gospodarczej
Częste zmiany polityki gospodarczej w państwie mogą bardzo
utrudnić zarządzanie przedsiębiorstwem, gdyż trudno
przewidzieć stawki podatków, subsydiów, zakresu kontroli cen,
itp.
Brak wolności jednostki
Zbytni interwencjonizm państwa może spowodować utratę
dokonywania decyzji ekonomicznej przez jednostkę.
11. Jakie są zalety wolnego rynku?
Automatyczne dostosowanie do zmian popytu i podaży
Długookresowy rozwój gospodarki – inwestycje w nowe
rozwiązania technologiczne
Duże natężenie konkurencji nawet w warunkach monopolu i
oligopolu
12. Jakie są czynniki występowania silnej presji
konkurencyjnej? Czym się charakteryzują?
Istnieje obawa przed wejściem do gałęzi nowych firm
zachęconych nadmiernie wysokimi zyskami
Występuje konkurencja ze strony gałęzi pokrewnych
Pojawia się zagrożenie konkurencją z zagranicy
Istnieje przeciwwaga w postaci struktur monopsonistycznych
po stronie popytu
Istnieje rywalizacja o przejęcie kontroli nad
przedsiębiorstwami.
13.Jakie są główne cele interwencji państwa?

Interwencjonizm może przybierać różne formy:
bezpośrednie finansowanie niektórych inwestycji
gospodarczych z kasy państwowej, np. budowy autostrad,
"ratowanie" upadających przedsiębiorstw przez preferencyjne
kredyty, oddłużanie i ew. przejmowanie upadłych
przedsiębiorstw na własność skarbu państwa,
bezpośrednie dotacje do nierentownej produkcji lub usług,
skupowanie przez państwo nadmiaru niektórych towarów i ich
późniejsze sprzedawanie w celu utrzymania stałego poziomu
cen,
uczestniczenie przez państwo w grze na rynkach
finansowych poprzez posiadanie pakietów akcji wybranych
przedsiębiorstw oraz emisję własnych papierów wartościowych
(np. obligacji),
bezpośrednia interwencja państwa w rynek walutowy –
polegająca np. na utrzymaniu kursu własnej waluty przez
wykupywanie obcych walut na rynku wewnętrznym,
wprowadzanie monopolu państwowego w niektórych sektorach
gospodarki, np. produkcji mocnych alkoholi,
regulacja rynku poprzez wprowadzanie
systemu koncesjonowania niektórych form działalności
gospodarczej np. w celu obrony słabszych podmiotów przed
silniejszymi,
płynną regulację podstawowych stóp procentowych, nie
wynikających z bezpośredniej podaży pieniądza na rynku lecz
przeciwnie zapobiegającej potencjalnym, niekorzystnym
zjawiskom na rynku,
"pompowanie" pieniędzy na rynek poprzez pomoc
socjalną (np. zasiłki dla bezrobotnych),
stosowanie systemu, którego celem jest nie tylko pozyskiwanie
środków do budżetu państwa ale także regulacja rynku przez np.
różnicowanie stóp podatkowych w różnych sektorach
gospodarki, czy ulgi na inwestycje,
regulacja rynku poprzez nakazowe rozbijanie naturalnych i
wymuszonych monopoli zagrażających utrzymywaniu
prawdziwej konkurencji,
kontrole cen niektórych towarów (ale nie wszystkich) np.
mleka.
BILANS PŁATNICZY I KURSY WALUTOWE
1) Co to jest kurs walutowy?
Kurs walutowy jest najważniejszą normą sterującą handlem
zagranicznym. Przez kurs walutowy powszechnie rozumie się
stosunek, w jakim dokonuje się wymiany określonej ilości danej
waluty na jednostkę innej waluty. W gospodarce rynkowej kurs
walutowy jest zatem ceną pieniądza zagranicznego, która może
być efektywnie płacona w walucie krajowej za jednostkę waluty
zagranicznej lub waluty zagranicznej za jednostkę waluty
krajowej. W gospodarce doskonale konkurencyjnej ceny tych
walut równoważą samoczynnie popyt i podaż na rynku walut
zagranicznych. Mechanizm osiągania równowagi popytu i
podaży na międzynarodowym rynku walutowym można
stosunkowo łatwo wyjaśnić na przykładzie uproszczonego
modelu wymiany walutowej między dwoma suwerennymi
krajami. Innymi słowy pod pojęciem kursu waluty rozumie się
cenę jednej waluty wyrażonej w drugiej walucie. Kurs waluty
spełnia dwie ważne funkcje: informacyjną i cenotwórczą. Kurs
waluty służy do przeliczania cen zagranicznych na ceny
krajowe i odwrotnie. Kurs waluty wpływa bezpośrednio na ceny
towarów w handlu zagranicznym i ceny walorów obcych na
rynku wewnętrznym oraz pośrednio na ceny towarów
przeznaczonych na rynek wewnętrzny.
2) Wymień i krótko wyjaśnij zalety systemu stałych kursów
walutowych.
Większa pewność decyzji gospodarczych- Eliminując ryzyko
kursowe , system kursów stałych ogranicza niepewność
gospodarowania.
Eliminowanie spekulacji walutowej-Jeżeli kurs jest całkowicie
sztywny i według oczekiwań-pozostanie takim w przyszłości, to
tracą sens działania spekulacyjne na rynku walutowym. Wtedy
nawet ograniczona interwencja banku wystarczy do utrzymania
danego kursu.

Zapobieganie niewłaściwej polityce gospodarczej-stały kurs
walutowy jest środkiem zmuszającym rząd do dyscypliny w
polityce antyinflacynej.
3) Co to jest bilans płatniczy?

Bilans płatniczy jest statystycznym zestawieniem obrotów z
zagranicą, które w odniesieniu do określonego czasu w
usystematyzowany sposób prezentuje transakcje gospodarcze
zrealizowane przez Polskę z resztą świata (tzn. między
rezydentami i nierezydentami). Bilans płatniczy prezentowany
jest z uwzględnieniem rachunku bieżącego, rachunku
kapitałowego i finansowego, salda błędów i opuszczeń oraz
oficjalnych aktywów rezerwowych.
4) Wymień pośrednie instrumenty polityki pieniężnej.
polityka dyskontowa – zmiana oficjalnej stopy redyskontowej.
operacje otwartego rynku – sprzedaż lub skup papierów
wartościowych z rynku.
kontrola rezerw obowiązkowych – regulacja poziomu rezerw
obligatoryjnie gromadzonych przez banki.
5) Wymień i opisz główne elementy bilansu płatniczego
Bilans obrotów bieżących - zawiera informacje o obrotach
towarowych (zwane bilansem handlowym), a także: obrót usług,
transfery pieniężne (społeczeństwa i rządu) oraz przepływy
związane z dochodami z inwestycji. Bilans handlowy – daje
obraz ile gospodarka eksportuje towarów, a ile ich importuje.
Różnica pomiędzy tymi wielkościami odpowiada na pytanie,
czy mamy do czynienia z deficytem handlowym (przewagą
importu nad eksportem), czy z dodatnim bilansem handlowym
(nadwyżką eksportu nad importem).
Bilans obrotów kapitałowych - są to przepływy kapitałowe
netto (kredyty eksportowe, kredyty bankowe, inwestycje
bezpośrednie).
Bilans obrotów wyrównawczych - gromadzi środki banków
centralnych przeznaczone na równoważenie bilansu
płatniczego. Zawiera przede wszystkim zmiany stanu
oficjalnych rezerw danego kraju w walutach wymienialnych,
specjalnych prawach ciągnienia i złocie.
6) System waluty złotej - pierwszy międzynarodowy system
walutowy, w którym standardowa jednostka pieniądza jest
odpowiednikiem wartości określonej wagi złota oraz w którym
emitenci pieniądza gwarantują, pod określonymi warunkami,
wykupienie wydanych pieniędzy za złoto o tej wadze.
Wykształcił się pod koniec XIX w. i funkcjonował do wybuchu
I wojny światowej.
Cena równowagi - Cena równowagi oznacza, że przy danym
poziomie kursu walutowego tyle złotówek, ile napłynęło na
rynek walutowy z rynku pieniężnego, odpłynęło z rynku
walutowego na rynek pieniężny. (rezerwy dewizowe pozostały
bez zmian.)
Dewaluacja i rewaluacja – Dewaluacja to obniżenie oficjalnej
ceny waluty danego kraju, wyrażonej w walutach innych krajów
lub w złocie. O przeprowadzonej np. w 1971 r. obniżce
oficjalnej ceny dolara wyrażonej w złocie mówimy, że dolar
został zdewaluowany. Przeciwieństwem dewaluacji –
podwyższenie oficjalnej ceny waluty danego kraju w stosunku
do złota lub innych walut – nazywane jest rewaluacją.
Rynek walutowy – całokształt transakcji wymiany walut wraz
z instytucjami pomagającymi je przeprowadzać oraz zespół
reguł , według których zawierane są transakcje walutowe, a
także ogół urządzeń i czynności prowadzących do zawierania
transakcji.