Protisty
1
Protisty
Protisty
Collage - protisty
Nazwa systematyczna
Protista
Protisty (Protista) - jedno z pięciu królestw wyróżnianych w ostatnich, hierarchicznych systemach klasyfikacji
organizmów (np. w podziałach Whittakera i Margulis oraz Cavaliera-Smitha). Obejmuje wszystkie jądrowce, które
pozostały po wyłączeniu organizmów zaliczonych do monofiletycznych kladów zwierząt, roślin i grzybów. Zgodnie
z aktualną wiedzą należy tu zbiór taksonów o bardzo różnych powiązaniach filogenetycznych - cała grupa ma
charakter parafiletyczny (sztuczny). Nie istnieje żadna zaawansowana ewolucyjnie cecha, która wyróżniałaby
protisty od pozostałych eukariotów. Większość protistów to jednokomórkowce, zdarzają się też wielokomórkowce, a
nawet organizmy zbliżone do tkankowego poziomu organizacji. Protisty można podzielić na podstawie sposobu
odżywiania na samożywne i cudzożywne. Rozmnażają się przez podział komórki, czasem jednak spotyka się też
rozród płciowy. Wielokomórkowce rozmnażają się za pomocą zarodników (zoospory). Protisty mają różne "układy
lokomocyjne" i poruszają się za pomocą pełzania, ruchów rzęsek i wici, ruchów błonki falującej.
Uważa się, że magazynujący glikogen i zaopatrzeni w wić przedstawiciele królestwa Protista byli przodkami
Protisty to najstarsze eukarionty. Są dowody na to, że żyły na Ziemi już 600 mln lat temu.
← mln lat temu
Protisty istnieją od co najmniej 600 mln lat
← 4,6 mld
542
488
444
416
359
299
251
200
145
65
23
2
Protisty
2
Budowa
Protisty to organizmy eukariotyczne, w większości jednokomórkowe, o zróżnicowanej budowie morfologicznej, o
wielkości od 10 μm do kilku milimetrów. W budowie protista można zazwyczaj wyróżnić przód, tył, stronę
grzbietową oraz brzuszną. Nie występują tu typowe tkanki. Można jednak wyróżnić w niektórych przypadkach
części liściokształtne, łodygokształtne, a nawet korzeniokształtne.
Genealogia protistów
Protisty wykształciły pellikulę, czyli błonę
błoniastymi wzmacniającymi całą
konstrukcję. Jej dodatkową właściwością
jest duża elastyczność pozwalającą na
poruszanie się ruchem ameboidalnym.
Komórki protistów wypełnia cytoplazma,
najczęściej podzielona na gęstszą
zewnętrzną ektoplazmę oraz rzadszą,
ulokowaną centralnie w komórce,
endoplazmę. W endoplazmie ulokowana jest
większość organelli, wśród których należy
wymienić: aparat Golgiego, lizosomy,
wakuole. W komórce wykształciło się też
jądro, mitochondria oraz plastydy.
Sposoby poruszania się
Pierwotniaki wykształciły różne organella
ruchu, dzięki którym są one zdolne poruszać
się w celu odnajdywania pokarmu lub
ucieczki przed niekorzystnymi warunkami
środowiska. Są to:
• Wić (flagellum), rzęska (cilium) - twory identyczne pod względem konstrukcji, różniące się jednak liczbą,
wielkością oraz tym, że rzęski połączone są włókienkami pod warstwą błony komórkowej (pellikuli), co pozwala
na skoordynowanie ich ruchów.
• Nibynóżki (pseudopodia) - wykształcone u niektórych zarodziowców, ich działanie polega na przelewaniu
cytoplazmy do różnych rejonów komórki, a co za tym idzie tworzenie uwypukleń czy wypustek komórki;
pozwala to na przemieszczanie się ruchem ameboidalnym oraz na "oblewanie" ciała potencjalnej ofiary.
Mogą one również trwale osiadać na dnie morskim lub swobodnie unosić się w wodzie.
Rodzaj organelli ruchu stanowi jedno z głównych kryteriów podziału protistów na typy:
• wiciowce, o stałym kształcie ciała i jednej lub więcej wici,
• pełzaki, o zmiennym kształcie ciała i zdolności do wynicowania nibynóżek,
• słonecznice, o kulistym ciele i cienkich, promieniście rozchodzących się nibynóżkach,
• orzęski, o ciałach pokrytych równoległymi rzędami rzęsek,
Protisty
3
Odżywianie
Protisty to organizmy heterotroficzne lub autotroficzne. Część protistów może się odżywiać na przemian
autotroficznie i heterotroficznie (miksotrofizm). Samożywne protisty przeprowadzają fotosyntezę za pomocą
barwników fotosyntetycznych, zaliczamy do nich głównie różne odmiany chlorofilu, fikobiliny (niebieski),
karotenowce - karoteny: pomarańczowy karoten i czerwony likopen oraz ksantofile (żółte: fukoksantyna,
luteina,flawoksantyna). Materiał zapasowy jest gromadzony pod postacią wielocukrów, (glikogen, skrobia), alkohol
mannitol lub tłuszczów. Ponieważ protisty to małe organizmy, o względnie niskim tempie przemian i dużej
powierzchni, wydalanie jest przeprowadzane w drodze dyfuzji. Woda i szkodliwe metabolity usuwane są
bezpośrednio przez błonę z udziałem wodniczek tętniących wyrzucających te substancje na zewnątrz organizmu.
Wyróżnia się 2 rodzaje odżywiania heterotroficznego:
Endocytoza, którą dzielimy na:
wchłanianie, które dzielimy na:
• dyfuzja
• dyfuzja wspomagana
• transport aktywny
Oddychanie
Protisty oddychają całą powierzchnią ciała. Mogą żyć zarówno w środowiskach tlenowych jak i beztlenowych (w
niszach bogatych w substancje organiczne). Niektóre mogą zmieniać sposób oddychania z beztlenowego na tlenowy.
Rozmnażanie się protistów
Protisty rozmnażają się:
• bezpłciowo - zazwyczaj rozmnażanie polega wtedy na podziale mitotycznym komórki - powstają dwie komórki
potomne o jednakowym podłożu genetycznym, co prowadzi do szybkiego zwiększenia liczby osobników danego
• płciowo - rozmnażanie płciowe prowadzi do powstawania nowych osobników o zmodyfikowanym materiale
genetycznym. Nie dość, że gamety pochodzą od różnych osobników, to na dodatek podczas procesu rozmnażania
dokonuje się ich "mieszanie". U protistów rozmnażających się płciowo występuje przemiana faz jądrowych i
przemiana pokoleń, występują różne cykle życiowe - haploidalny, diploidalny i haplodiploidalny z przemianą
pokoleń.
Wśród protistów występują zarówno formy haploidalne jak i diploidalne.
Wyróżnia się też proces płciowy - koniugację. Nie jest to rozmnażanie, a tylko wymiana genów pomiędzy dwoma
osobnikami, która prowadzi do rekombinacji genów
Protisty
4
Zmysły, wrażliwość
Protisty zdolne są do odbioru bodźców zewnętrznych oraz reagowania na nie. Odbywa się to na zasadzie
elektrycznej, dzięki polaryzacji błony komórkowej. Niektóre protisty wykształciły specyficzne organella do
percepcji wrażeń świetlnych - jak np. czerwona plamka oczna (stigma). Inne natomiast reagują na zmiany prądów
wody (reakcja taka to reotaksja).
Podział protistów
Zwyczajowo dzieli się protisty na zwierzęce, roślinopodobne i grzybopodobne, nie są to jednak grupy
taksonomiczne.
Podział protistów zwierzęcych
Protisty zwierzęce były wg starej klasyfikacji zaliczane
do królestwa zwierząt, wchodząc w skład typu
pierwotniaki (Protozoa). Są to organizmy
jednokomórkowe odżywiające się cudzożywnie, na
drodze fagocytozy, pasożytnicze lub drapieżne.
• Typ: Parabasalia
• wiciowce nie posiadające mitochondriów.
Czasem jedna z wici tworzy błonkę falującą
• przykłady: rzęsistek
• Typ: Kinetoplastida (kinetoplastydy)
• wiciowce z kinetoplastem, który przypomina
mitochondrium. Może występować błonka
falująca
• przykłady: świdrowiec
• Typ: Choanoflagellata (wiciowce kołnierzykowe)
• wiciowce z cytoplazmatycznym kołnierzykiem;
wić z dodatkowym ciałkiem podstawowym (jak u
zwierząt)
• Typ: Apicomplexa (syn. Sporozoa) (apikompleksy)
• często pasożyty wewnątrzkomórkowe; skomplikowany cykl życiowy
• przykłady: zarodziec malarii
• Typ (istnieją wątpliwości co do zasadności wyróżniania tego typu): Sarcodina (zarodziowce)
• protista poruszające się z pomocą nibynóżek
• przykłady: ameby, otwornice, promienice
• Typ: Ciliata (orzęski)
• wolno żyjące lub symbiotyczne; dwa rodzaje jąder (makronukleus i mikronukleus) ; proces płciowy
• przykłady: pantofelek wirczyk didinium
Protisty
5
Podział protistów roślinnych
Protisty roślinopodobne to jedno- lub wielokomórkowce, niekiedy na
tkankowym poziomie organizacji. Charakteryzują się samożywnością, często
pozyskaną odmiennymi sposobami (chloroplast "pozyskany" w wyniku
• Typ: Euglenophyta (eugleniny)
• jednokomórkowe wiciowce, zbliżone do kinetoplastydów (patrz wyżej),
czasem cudzożywne
• przykłady: euglena
• Typ: Pyrrophyta (syn. Dinoflagellata) (tobołki (glony))
• jednokomórkowe wiciowce, samożywne, cudzożywne, wolnożyjące lub
pasożytnicze
• Typ: Chrysophyta (chryzofity)
• jedno lub wielokomórkowe, niekiedy tkankowce
• przykłady: złotowiciowce, okrzemki, różnowiciowce, brunatnice
Podział protistów grzybopodobnych
Protisty grzybopodobne - kilka grup protistów zaliczanych kiedyś do grzybów, ale z nimi nie spokrewnionych.
Wykazały to badania sekwencji DNA jednych i drugich.
• Typ: Myxomycota (śluzowce)
• lądowe, odżywiają się martwą materią
• wodne lub glebowe, saprofityczne lub pasożytnicze
• przykład: fitoftora roztoczkowce
Zobacz też
Źródła i autorzy artykułu
6
Źródła i autorzy artykułu
Protisty Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=20238925 Autorzy: Aki, Asterion, Beau, Beno, Box-mn, Bukaj, CiaPan, D kuba, Dawid Mrożek, Dixi, EdytaT, Ejdzej, Electron,
Elfhelm, Filip em, Jacek FH, Jersz, Jordi Polo, Jozef-k, Kauczuk, Kazik12345, Kb, Kenraiz, Kereish, Kpjas, Kuba Kuś, LEW21, Lcamtuf, Leinad, Lord Ag.Ent, LukKot, Lukasz Lukomski,
Marcin82, Masur, Matma Rex, Mix321, Nameless, Nova, Odder, Ogrodnik, Olaf, Palladinus, Panek, Rachma, Radomil, Selena von Eichendorf, Serpens, Shazz, Stanisław.S, Staszek99, Stepa,
TOR, Template namespace initialisation script, Tilia, TreeBeen, Viennaya, Wikipek, Wolf90, Yenidai, 72 anonimowych edycji
Źródła, licencje i autorzy grafik
Plik:Protist collage.jpg Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Protist_collage.jpg Licencja: GNU Free Documentation License Autorzy: User:柑橘類
Plik:Protisty-genealogia.gif Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Protisty-genealogia.gif Licencja: GNU Free Documentation License Autorzy: Herr Kriss, Masur, Mix321,
Piotrus
Plik:Malaria.jpg Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Malaria.jpg Licencja: nieznany Autorzy: Abanima, Cdc, ComputerHotline, Juliancolton, Masur, Oks, Thuresson,
Wlodzimierz, Überraschungsbilder, 3 anonimowych edycji
Plik:Euglena.svg Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Euglena.svg Licencja: GNU Free Documentation License Autorzy: user:Shazz
Licencja
Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported
http:/
Document Outline
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
więcej podobnych podstron