__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Małgorzata Kuc

Diagnozowanie problemów i potrzeb pacjenta
322[15].O2.02

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr Ewa Goliszek
mgr Lilia Kimber-Dziwisz



Opracowanie redakcyjne:
mgr Małgorzata Kuc



Konsultacja:
mgr inż. Teresa Jaszczyk









Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[15].O2.02
„Diagnozowanie problemów i potrzeb pacjenta”, zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu terapeuta zajęciowy.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Materiał nauczania

11

5.1. Człowiek i jego środowisko

11

5.1.1.Ćwiczenia

11

5.2. Czynniki tworzące warunki życia

13

5.2.1.Ćwiczenia

13

5.3. Źródła i mechanizmy powstawania problemów społecznych

15

5.3.1.Ćwiczenia

15

5.4. Patologie społeczne

17

5.4.1.Ćwiczenia

17

5.5. Potrzeby i ich rola motywacyjna

19

5.5.1. Ćwiczenia

19

5.6. Diagnozowanie warunków życia pacjenta

21

5.6.1. Ćwiczenia

21

5.7. Metody diagnozowania sytuacji pacjenta

23

5.7.1. Ćwiczenia

23

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

25

7. Literatura

34

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie terapeuta zajęciowy.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

ćwiczenia, przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami
nauczania-uczenia się oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę uzupełniającą.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. burzy mózgów, metody
projektu, przewodniego tekstu.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

322[15].O2

Rozwój osobowy i biologiczny człowieka

322[15].O2.01

Analizowanie

psychospołecznych aspektów

rozwoju człowieka

322[15].O2.02

Diagnozowanie problemów

i potrzeb pacjenta

322[15].O2.03

Badanie funkcji organizmu

zdrowego człowieka

322[15].O2.04

Rozróżnianie procesów

patologicznych

w obrębie układów

i narządów

322[15].O2.05

Rozpoznawanie objawów

niepełnosprawności

podopiecznego

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

rozpoznawać potrzeby osób niepełnosprawnych,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

stosować umiejętności komunikacji interpersonalnej,

−

korzystać z różnych metod pracy z podopiecznymi,

−

współpracować w grupie.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

wyjaśnić wpływ warunków życia na sytuację zdrowotną pacjenta,

−

określić kategorie problemów mających znaczenie dla jakości życia pacjenta,

−

określić źródła i mechanizmy powstawania problemów społecznych,

−

rozpoznać patologie społeczne i ich źródła,

−

opisać istotę problemów społecznych, ich przejawy oraz wpływ na funkcjonowanie
jednostki,

−

scharakteryzować potrzeby i ich rolę w aktywności człowieka,

−

scharakteryzować metody służące zbieraniu informacji o warunkach życia problemach
i potrzebach pacjenta,

−

określić wpływ warunków życia i problemów na hierarchię potrzeb pacjenta,

−

zdiagnozować warunki życia, problemy i potrzeby pacjenta.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

………………………………………………….

Modułowy program nauczania: Terapeuta zajęciowy 322[15]
Moduł:

Rozwój osobowy i biologiczny człowieka 322[15].O2

Jednostka modułowa:

Diagnozowanie problemów i potrzeb pacjenta

322[15].O2.02

Temat: Rodzaje metod pracy socjalnej. Praca z indywidualnym przypadkiem.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności praktycznego zastosowania metody indywidualnego

przypadku w pracy terapeuty zajęciowego z podopiecznym.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
–

zidentyfikować problem podopiecznego,

–

dobrać odpowiednią metodę pracy,

–

zaproponować odpowiednią formę pomocy.

Metody nauczania

−uczenia się:

–

wykład,

–

analiza przypadku,

–

dyskusja.

Formy organizacyjne pracy uczniów:
–

grupowa.

Czas: 4 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:
–

literatura z rozdziału 7 dotycząca metod pracy z podopiecznym,

–

papier,

–

mazaki,

–

tablica.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna
1. Czynności organizacyjno-porządkowe.
2. Podanie tematu lekcji.

Faza właściwa
1. Nauczyciel przeprowadza wykład wprowadzający na temat metod pracy socjalnej.
2. Nauczyciel zapoznaje uczniów z metodą pracy z indywidualnym przypadkiem.
3. Uczniowie zapoznają się z treścią ćwiczenia 1 zamieszczoną w rozdziale 4.7.3.

w poradniku dla ucznia.

4. Nauczyciel dzieli uczniów na czteroosobowe grupy.
5. Uczniowie diagnozują problem i dobierają metodę pracy.
6. Nauczyciel służy pomocą udzielając uczniom wskazówek i wyjaśnień.
7. Uczniowie zapisują wyniki swojej pracy na arkuszu papieru.
8. Wybrani uczniowie prezentują wyniki pracy na forum grupy.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Zakończenie zajęć
Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują cechy metody pracy z indywidualnym
przypadkiem uzasadniając wybór tej metody do rozwiązania problemu podanego
w ćwiczeniu.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
–

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

………………………………………………..

Modułowy program nauczania: Terapeuta zajęciowy 322[15]
Moduł:

Rozwój osobowy i biologiczny człowieka 322[15].O2

Jednostka modułowa:

Diagnozowanie problemów i potrzeb pacjenta

322[15].O2.02

Temat: Wpływ środowiska lokalnego na jednostkę.

Cel ogólny: Poznanie siły oddziaływania grupy rówieśniczej na jednostkę.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
–

wymienić cechy środowiska lokalnego,

–

scharakteryzować środowisko lokalne,

–

wymienić czynniki wpływające na głównego bohatera,

Metody nauczania

−uczenia się:

–

wykład,

–

analiza przypadku,

–

dyskusja.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

grupowa.

Czas: 4 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:
–

telewizor,

–

odtwarzacz DVD,

–

płyta DVD,

–

literatura za rozdziału 7 dotycząca wpływu środowiska na jednostkę.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna
1. Czynności organizacyjno-porządkowe.
2. Podanie tematu zajęć.
3. Zainstalowanie stanowiska projekcyjnego.

Faza właściwa
1. Nauczyciel przeprowadza wykład wprowadzający na temat czynników tworzących

warunki życia.

2. Zapoznaje uczniów z charakterystyką środowiska lokalnego, czym się wyróżnia, jakich

skupia członków.

3. Wyjaśnia stosunki społeczne panujące w środowisku lokalnym.
4. Uczniowie zapoznają się z treścią ćwiczenia 1 zamieszczoną w rozdziale 4.1.3.

w poradniku dla ucznia.

5. Uczniowie oglądają film „Przystanek Alaska”.
6. Po obejrzeniu filmu uczniowie diagnozują środowisko lokalne i czynniki tworzące

warunki życia.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

7. W formie panelu dyskusyjnego wyrażają swoje spostrzeżenia na temat wpływu

środowiska na głównego bohatera.

8. Wymieniają czynniki tworzące warunki życia przedstawione w filmie.
9. Zastanawiają się nad wpływem środowiska lokalnego na życie głównego bohatera.

Zakończenie zajęć:
Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują czynniki tworzące warunki życia głównego
bohatera.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach.
–

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

5. ĆWICZENIA

5.1. Człowiek i jego środowisko

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na kartonie wypisz jakie znasz rodzaje środowisk. Wypisz czynniki wpływające na

poszczególne środowiska, pogrupuj wyniki.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić cechy wybranych środowisk,
2) zapisać czynniki środowisk na kartonie,
3) przeanalizować i pogrupować otrzymane wyniki,
4) zaprezentować pracę.

Zalecane metody nauczania

−

uczenia się:

–

analiza przypadku.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz papieru,

−

pisaki,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca środowiska życia człowieka.

Ćwiczenie 2

Obejrzyj odcinek nr 4 pt. „Pierwsza noc” serialu „Alternatywy 4” i przygotuj się do

dyskusji w grupie. Jaki wpływ na postępowanie mieszkańców bloku miało otaczające ich
środowisko, a jakie otoczenie?

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obejrzeć film,
2) określić cechy środowiska,
3) określić cechy otoczenia,
4) zapisać cechy zbiorowości na brystolu,
5) przeanalizować i pogrupować otrzymane wyniki,
6) wziąć udział w dyskusji, zaprezentować swoje spostrzeżenia.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Zalecane metody nauczania

−

uczenia się:

–

analiza przypadku,

–

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

–

telewizor,

–

odtwarzacz DVD,

–

płyta z filmem,

–

brystol,

–

pisaki.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5.2. Czynniki tworzące warunki życia

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Jesteś członkiem społeczności. Dokonaj analizy, jakie środowisko miało na Ciebie

największy wpływ (lokalne, okolica, domowe), a następnie zapisz na kartonie i przedstaw
swoje spostrzeżenia na forum grupy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować swoje życie,
2) wypisać na kartonie czynniki mające wpływ na swoją postawę,
3) przyczepić przygotowany karton,
4) wziąć udział w dyskusji.

Zalecane metody nauczania

−

uczenia się:

–

przewodniego tekstu,

–

dyskusja frontalna.

Środki dydaktyczne:

–

arkusz papieru,

–

flamastry.

Ćwiczenie 2

Dokonaj identyfikacji środowiska społecznego w jakim żyją bohaterowie filmu

„Przystanek Alaska”. Jakie czynniki socjalizacji zaszły w postawie głównego bohatera?

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obejrzeć film,
2) zidentyfikować środowisko bohaterów,
3) określić proces socjalizacji społecznej głównego bohatera,
4) określić bodziec środowiskowy bohaterów,
5) uzasadnić wybór czynników socjalizacji na forum grupy.

Zalecane metody nauczania

−

uczenia się:

–

analiza przypadku,

–

metoda projektu,

–

dyskusja.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Środki dydaktyczne:

–

telewizor,

–

odtwarzacz, płyta z nagranym filmem,

–

arkusz papieru,

–

pisaki.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

5.3. Źródła i mechanizmy powstania problemów społecznych

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ czy w Twoim otoczeniu znajdują się osoby niedostosowane społecznie. Wymień

ich cechy i przedstaw je na forum grupy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zdefiniować nieprzystosowanie społeczne,
2) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
3) określić cechy charakteryzujące osoby niedostosowane społecznie,
4) scharakteryzować problem osób nieprzystosowanych społecznie z najbliższego

otoczenia,

5) zaplanować, w jaki sposób można je zresocjalizować,
6) wyniki swojej pracy porównać z wynikami innych i wziąć udział w dyskusji.

Zalecane metody nauczania

−

uczenia się:

–

analiza przypadku,

–

dyskusja frontalna.

Środki dydaktyczne:

−

papier,

−

pisaki,

–

literatura z rozdziału 7 dotycząca mechanizmów powstawania problemów społecznych.

Ćwiczenie 2

Dokonaj analizy problemów społecznych wynikających z nieprzystosowania społecznego

nowych mieszkańców w Domu Pomocy Społecznej w filmie dokumentalnym „Moje drugie
życie”.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia. Ćwiczenie powinno być wykonywane w grupach
3 osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić problemy osób niepełnosprawnych,
2) dokonać analizy postępowania bohaterów filmu,
3) pracując w grupie, określić problem niedostosowania społecznego,
4) zanalizować środowisko Domu Pomocy Społecznej,
5) wnioski zapisać na kartkach i przyczepić do tablicy,
6) wziąć udział w dyskusji i porównać wyniki swojej grupy z innymi.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Zalecane metody nauczania

−

uczenia się:

–

analiza przypadku,

–

metoda przewodniego tekstu.

Środki dydaktyczne:

–

telewizor,

–

kaseta video z filmem,

–

magnetowid,

–

papier,

–

flamastry,

–

tablica korkowa.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

5.4. Patologie społeczne

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Pani Maria jest bita przez swojego męża alkoholika. Zastanów się jaki rodzaj przemocy

panuje w tej rodzinie i do jakich instytucji może zgłosić się w celu uzyskania pomocy.
Instytucje wyszukaj w najbliższej okolicy i środowisku zamieszkania. Listę instytucji poszerz
o wiadomości uzyskane w Internecie.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić rodzaje patologii,
2) zastanowić się nad problemem występującym w rodzinie,
3) znaleźć w Internecie instytucje służące pomocą ofiarom przemocy,
4) przygotować się do dyskusji odpowiadając na pytania:

−

czy problemem w rodzinie jest alkoholizm?

−

jaką rolę odgrywa przemoc w życiu rodziny?

5) wyniki pracy zapisać na małych kartkach,
6) przedstawić instytucje znalezione w Internecie służące pomocą,
7) wziąć udział w dyskusji.

Zalecane metody nauczania

−

uczenia się:

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

–

arkusz papieru,

–

pisaki,

–

małe kolorowe kartki,

–

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

–

drukarka.

Ćwiczenie 2

Na dobrowolnie wybranym przez Ciebie DPS-ie, uwzględniając jego specyfikę

i charakter, zastanów się, ofiarą jakiej patologii został poddany nowy mieszkaniec Domu
Pomocy Społecznej względem, którego używano przemocy psychicznej i fizycznej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić charakter i specyfikę Domu Pomocy Społecznej,
2) sklasyfikować rodzaje przemocy,
3) zaplanować, jako terapeuta pomoc podopiecznemu,
4) wyniki pracy zapisać i zaprezentować na form grupy.

Zalecane metody nauczania

−

uczenia się:

–

burza mózgów,

–

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

–

papier,

–

pisaki.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

5.5. Potrzeby i ich rola motywacyjna

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Jesteś członkiem grupy społecznej. Określ swoje potrzeby i zapisz je, a następnie

przedstaw na forum grupy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonywania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1) określić hierarchię potrzeb,
2) zidentyfikować własne potrzeby,
3) zapisać wyniki pracy,
4) zaprezentować wyniki na forum grupy,
5) wziąć udział w dyskusji.

Zalecane metody nauczania

−

uczenia się:

–

analiza przypadku,

–

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

–

papier,

–

pisaki.

Ćwiczenie 2

Byłeś na praktykach w WTZ i zapoznałeś się z pracą terapeuty. Zastanów się jaki model

motywacji w pracy będzie Ci najbliższy gdy podejmiesz pracę w takiej placówce i dlaczego?

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1) zanalizować sytuacje w otoczeniu,
2) zidentyfikować modele motywacji,
3) opisać wybrany model motywacji swojej pracy,
4) zapisać wyniki pracy na kartce papieru,
5) zaprezentować wyniki na forum grupy,
6) wziąć udział w dyskusji.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Zalecane metody nauczania

−

uczenia się:

–

analiza przypadku,

–

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

–

papier,

–

pisaki.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

5.6. Diagnozowanie warunków życia pacjenta

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Nowy mieszkaniec z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym został

przyjęty do Domu Pomocy Społecznej. Jest osobą zagubioną i wystraszoną, ponieważ nie
przebywał nigdy w dużym skupisku ludzi. Zdiagnozuj jego aktualne potrzeby.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać analizy potrzeb pacjenta,
2) aktywnie współpracować w przygotowaniu stanowiska grupy,
3) zapisać uzgodnione w grupie wnioski,
4) zaprezentować pracę,
5) przedyskutować pozostałe propozycje.

Zalecane metody nauczania

−

uczenia się:

–

analiza przypadku,

–

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

papier,

−

pisaki,

–

literatura z rozdziału 7 dotycząca określania potrzeb pacjenta.

Ćwiczenie 2

Janek ma 52 lata, jest osobą samotną, leżącą, z niedowładami kończyn dolnych i górnych,

cierpiącą na samotność

−

brak kontaktów z rodziną. W codziennym funkcjonowaniu wymaga

opieki osób drugich. Wcześniej prowadził aktywny tryb życia, był ratownikiem. Uległ
wypadkowi i trafił do domu pomocy społecznej. Zdiagnozuj jego potrzeby i zapisz
w

odpowiednich dokumentach terapeuty.

Wskazówki do realizacji.
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonywania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać analizy potrzeb pacjenta,
2) zapisać zdiagnozowane potrzeby,
3) wypełnić odpowiednie dokumenty,
4) zastanowić się i wskazać do kogo można zwrócić się o pomoc,

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

5) zaprezentować swoją pracę, pomysły,
6) przedyskutować pozostałe propozycje.

Zalecane metody nauczania

−

uczenia się:

–

burza mózgów,

–

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

symulowana dokumentacja podopiecznego,

−

literatura z rozdziału 7 dotycząca określania potrzeb pacjenta,

−

plan wsparcia mieszkańca – wzór,

−

pisaki.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

5.7. Metody diagnozowania sytuacji pacjenta

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaplanuj, ułóż proste ćwiczenia ruchowe, które można wykorzystać w gimnastyce

porannej z podopiecznymi Domu Pomocy Społecznej niepełnosprawnymi intelektualnie
a sprawnymi ruchowo w wieku 35

−

45 lat.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonywania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać analizy metod pracy z podopiecznym,
2) ułożyć proste ćwiczenia analizując potrzeby podopiecznego,
3) zaprezentować swoją pracę, pomysły,
4) przedyskutować pozostałe propozycje.

Zalecane metody nauczania

−

uczenia się:

–

analiza przypadku,

–

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

–

piłki,

–

maty,

–

skakanka,

–

odtwarzacz CD,

–

płyty CD z muzyką.

Ćwiczenie 2

Pani Krystyna interesuje się folklorem. Uczestnicząc często w zajęciach lubi haftować

i wyszywać serwetki. Jest osobą w wieku 65 lat, sprawną ruchowo i intelektualnie. Zaplanuj
interesującą wycieczkę dla Pani Krysi w wybrane miejsce uwzględniając jej zainteresowania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonywania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać analizy metod pracy z podopiecznym,
2) wypisać znane miejsca odpoczynku,
3) wyszukać z myślą o podopiecznym najbardziej odpowiedni kontakt z otoczeniem,
4) zaplanować przebieg wycieczki,
5) zaprezentować swoją pracę, pomysły,
6) przedyskutować pozostałe propozycje.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

Zalecane metody nauczania

−

uczenia się:

–

analiza przypadku,

–

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

–

komputer z dostępem do Internetu,

–

biuletyny informacyjne,

–

mapy,

–

arkusze papieru,

–

pisaki.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Diagnozowanie problemów
i potrzeb pacjenta”

Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru z jedną możliwą odpowiedzią, z których:

−

zadania 1, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 20 są poziomu podstawowego,

−

zadania 2, 3, 16, 17, 18, 19 są poziomu ponad podstawowego

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponad podstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu ponad
podstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a, 3. d, 4. a, 5. b, 6. b, 7. a, 8. b, 9. a, 10. d, 11. b,
12. c, 13. b, 14. a, 15. b, 16. a, 17. a, 18. c, 19. a, 20. a.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Zidentyfikować zbiorowości lokalne.

B

P

b

2

Dobrać dziedziny nauki nad badaniem populacji
ludzkiej.

C

PP

a

3

Zanalizować grupy cech w zbiorowości lokalnej.

D

PP

d

4

Dobrać dziedziny nauki używany w integracji
społecznej.

C

P

a

5

Zanalizować wzorce cech dla osób
niedostosowanych społecznie.

B

P

b

6

Zanalizować cechy wpływające na grupę.

B

P

b

7

Zanalizować wzorce nabyte w rodzinie.

B

P

a

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

8

Zidentyfikować grupę rówieśniczą.

B

P

b

9

Zidentyfikować grupę mechanizmu kontroli.

B

P

a

10 Zanalizować zachowania człowieka w

mechanizmie oddziaływania grupy.

C

P

d

11 Zanalizować źródło pomocy grupy dla jednostki

w pracy grupowej.

C

P

b

12 Scharakteryzować pracę z indywidualnym

przypadkiem.

B

P

c

13

Zanalizować cele dla pracy grupowej.

C

P

b

14 Dobrać metodę pracy socjalnej przy

rozwiązywaniu problemu lokalnego.

C

P

a

15

Zidentyfikować grupy zadaniowe.

B

P

b

16

Dobrać metody pracy do problemu podopiecznego.

D

PP

a

17

Zanalizować wzorce wpływające na zachowanie
w procesie socjalizacji.

D

PP

a

18 Zidentyfikować grupę pierwotną.

B

PP

c

19

Zanalizować wzorce w mechanizmie socjalizacji
jednostki.

D

PP

a

20

Dobrać grupy rówieśnicze do nieformalnej
przynależności podopiecznego.

C

P

a

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 pytań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie

zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Rodzina jest dla człowieka środowiskiem

a)

kolejnym.

b) pierwszym.
c)

bez znaczenia.

d) nie dotyczącym go.

2. Kręgiem środowiskowym jest

a) środowisko miejscowe.
b) środowisko dalekie.
c) środowisko bliskie.
d) środowisko społeczne.

3. Patologia to

a) norma obyczajowa.
b) norma biologiczna.
c) norma etyczna.
d) norma zwyczajowa.

4. Do zachować patologicznych zaliczamy

a) kradzież.
b) miłość.
c) dobroć.
d) wolontariat.

5. Osoby niedostosowane społecznie charakteryzują się

a) biernością.
b) pobudliwością.
c) spokojem.
d) wycofaniem.

6. Wywiad środowiskowy sporządzany jest w formie

a) notatki.
b) kwestionariusza.
c) słownej.
d) opisowej.

7. Prostytucja to

a) patologia.
b) norma obyczajowa.
c) norma zwyczajowa.
d) norma etyczna.

8. Uprowadzenie, kazirodztwo nazywamy

a) przystosowaniem społecznym.
b) patologią.
c) socjologią.
d) demografią.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

9. Potrzeba egzystencjonalna to

a) jedzenie, sen.
b) dach nad głową.
c) rozwój osobisty.
d) miłość, przyjaźń.

10. Potrzeby przynależności do grupy to

a) rozwój zainteresowań.
b) szacunek dla samego siebie.
c) wynagrodzenie za pracę.
d) miłość i przyjaźń.

11. Grupa jest głównym źródłem pomocy dla jednostki w metodzie

a) praca z indywidualnym przypadkiem.
b) pracy grupowej.
c) organizacji środowiska lokalnego.
d) rehabilitacji.

12. Praca z indywidualnym przypadkiem to prace z

a) z grupą rówieśników.
b) rodziną.
c) jednostką.
d) społecznością lokalną.

13. Tworzenie grupy, stabilizacja jej norm, realizacja jej celów są charakterystyczne dla

a) pracy z indywidualnym przypadkiem.
b) pracy grupowej.
c) pracy ze środowiskiem lokalnym.
d) pracy z rodziną.

14. Metoda pracy socjalnej jaką zastosujesz przy rozwiązywaniu problemu lokalnego to

a) organizacja środowiska lokalnego.
b) praca z indywidualnym przypadkiem.
c) metoda pracy grupowej.
d) metoda pracy twórczej.

15. Grupa zadaniowa to

a) społeczność o wspólnych zainteresowaniach.
b) grupa ludzi do wyznaczania zadania.
c) społeczność lokalna.
d) sekta.

16. Pani Basia cierpi na chorobę psychiczną ciężką odmianę schizofrenii, ale obecny stan jej

zdrowia pozwala jej na życie w środowisku Domu Pomocy Społecznej. Nie jest
akceptowana przez środowisko lokalne. Najodpowiedniejszą metodą pracy socjalnej
byłaby
a) praca z indywidualnym przypadkiem.
b) metoda pracy grupowej.
c) organizacja życia lokalnego.
d) dowolna metoda.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

17. Ela jest osobą upośledzoną umysłowo. Jej jedynym problemem jest chęć posiadania

wszystkiego co jej się podoba (w związku z tym liczne kradzieże w swoim środowisku).
Pracując z Elą użyjesz
a) metodę indywidualnego przypadku.
b) metodę pracy grupowej.
c) metodę środowiskową.
d) metodę pracy indywidualnej.

18. Pracą socjalną w DPS zajmuje się

a) opiekun.
b) pokojowa.
c) pracownik socjalny.
d) terapeuta.

19. Metoda terapii zajęciowej to

a) postępowanie świadome i powtarzalne.
b) zajęcia losowe.
c) tok postępowania nie ma znaczenia.
d) metoda powinna przynosić efekt.

20. Metoda organizowania środowiska to

a) metoda środowiskowa.
b) metoda indywidualnego przypadku.
c) metoda grupowa.
d) metoda pracy indywidualnej.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Diagnozowanie problemów i potrzeb pacjenta

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

Test 2

Test

praktyczny

wysoko

symulowany

do

jednostki

modułowej

„Diagnozowanie problemów i potrzeb pacjenta”

Zadanie praktyczne wymaga wykazania się przez ucznia umiejętnościami z poziomu
ponadpodstawowego.

Uczeń powinien być oceniany według następujących kryteriów:
1. Wskazanie możliwości pomocy grupie.
2. Dobranie odpowiedniej metody pracy

−

metoda środowiskowa.

3. Wskazanie możliwości zaangażowania instytucji znajdujących się w środowisku

lokalnym.

4. Uwzględnienie potrzeb, możliwości i ograniczeń uczestników grupy.
5. Uzasadnienie celowości zaproponowanych działań.

Sposób punktowania:

Kryteria 1

−

4 oceniane są w skali 3-stopniowej:

−

0 – nie wykazuje umiejętności – nie udzielił odpowiedzi,

−

1 – wykazuje umiejętność w ograniczonym zakresie, odpowiedź jest niepełna lub
częściowo poprawna,

−

2 – wykazuje umiejętność w pełnym zakresie

−

udzielił pełnej i wyczerpującej

odpowiedzi.

Kryterium 5 oceniane jest od 0 do 3 punktów:

−

0 za brak uzasadnienia lub uzasadnienie całkowicie błędne,

−

1 lub 2 punkty powinny być przyznane, jeżeli odpowiedź jest niepełna lub obarczona
błędami.

−

3 punkty z pełną, wyczerpującą i logiczną odpowiedź.

Proponuje się następujące normy wymagań

−

dopuszczający – uczeń uzyskał co najmniej 6 punktów,

−

dostateczny – uczeń uzyskał co najmniej 8 punktów,

−

dobry – uczeń uzyskał co najmniej 10 punktów,

−

bardzo dobry – uczeń uzyskał co najmniej 12 punktów.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przed rozpoczęciem sprawdzianu przedstaw uczniom zasady przebiegu testowania.
3. Podaj uczniom zasady oceniania wykonania zadania.
4. Uczniowie wykonują zadanie praktyczne indywidualnie.
5. Daj uczniowi przygotowane: instrukcję dla ucznia i treść zadania praktycznego oraz kartę

odpowiedzi.

6. Udzielaj odpowiedzi na pytania formalne uczniów.
7. Oceniaj wykonywanie zadania przez ucznia na karcie odpowiedzi, uwzględniając podane

kryteria i sposób punktowania.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z poleceniem zamieszczonym w zadaniu.
3. Przeczytaj opis sytuacji.
4. Zapoznaj się z poleceniami pomocniczymi zamieszczonymi w zadaniu do wykonania.
5. Udzielaj odpowiedzi wyłącznie na załączonej karcie odpowiedzi.
6. Na wykonanie zadania masz 35 minut.
7. Jeżeli masz pytania i wątpliwości podnieś rękę i zadaj pytanie nauczycielowi.
8. Pamiętaj, że Twoja praca musi być samodzielna.
9. Przed oddaniem karty odpowiedzi sprawdź poprawność udzielonych odpowiedzi.
10. Sprawdź ponownie, czy Twoja karta odpowiedzi jest prawidłowo podpisana.
11. Powodzenia.

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

treść zadania praktycznego,

−

karta odpowiedzi.

Zadanie praktyczne

Zaprojektuj organizację i poprowadzenie zajęć integracyjnych dla grupy podopiecznych

z niepełnosprawnością ruchową nowo przyjętych do Domu Pomocy Społecznej.

Polecenia pomocnicze
1. Wskaż możliwość utworzenia pomocy.
2. Dobierz odpowiednią metodę pracy z grupą – metoda środowiskowa.
3. Wskaż możliwość zaangażowania instytucji znajdujących się w Twoim otoczeniu do

integracji.

4. Uwzględnij potrzeby, możliwości i ograniczenia uczestników grupy.
5. Uzasadnij celowość zaproponowanych działań.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

7. LITERATURA

1. Auleytner J.: Polityka społeczna pomiędzy ideą a działaniem. Warszawa 1994
2. Bradshaw J.: Zrozumieć rodzinę. Warszawa 1994
3. DeRobertis C., Pascal H.: Postępowanie metodyczne w pracy socjalnej z grupami

i społecznościami. Biblioteka Pracownika Socjalnego. Katowice 1999

4. Dykcik W.(red): Pedagogika specjalna. Poznań 1997
5. Dymek-Balcerek K.: Pedagogika. Radom 1995
6. Garvin C.D., Seabury B.A.: Działania interpersonalne w pracy socjalnej. Biblioteka

Pracownika Socjalnego. Katowice, 1998

7. Hulek A red.: Pedagogika rewalidacyjna. Warszawa,1988
8. Kamiński A. Funkcje pedagogiki społecznej, Praca socjalna i kulturalna. PWN,

Warszawa 1982

9. Kiereta K.: Lokalna przestrzeń kulturowa a tożsamość. Krajobrazy Dziedzictwa

Narodowego 2002 nr 3

10. Macierz A.: Z teorii i badań społecznej integracji dzieci niepełnosprawnych. Warszawa,

1999

11. Maslow A.: Motywacja osobowości. Wydawnictwo PWN, Warszawa 2006
12. Pilch T. (red.): Encyklopedia Pedagogiczna XXI w. Wyd. Akademickie ,,Żak”,

Warszawa 2005

13. Pilch T., Lepolczyk I.: Pedagogika społeczna. Człowiek w zmieniającym się świecie.

Warszawa 1994

14. Pytka L.: Pedagogika resocjalizacyjna. Warszawa 2000
15. Richmond M.: Diagnoza społeczna. Warszawa 2002
16. Rychliński S.: Lustracje społeczne. Warszawa 2001
17. Strelau J., Jurkowski A., Putkiewicz Z.: Podstawy psychologii dla nauczycieli. PWN,

Warszawa 1977

18. Szacha B.: Wprowadzenie do socjologii. Warszawa 2003
19. Sztompka P.: Socjologia, analiza społeczna. Znak. Kraków 2003
20. Tokarski J.: Słownik wyrazów obcych. Warszawa 1980
21. Trawińska M.: Socjalizacja w grupie rówieśniczej a wychowanie rodzinne. Warszawa

1983

22. Urban B.: Problemy współczesnej patologii społecznej. Wydawnictwo UJ, Kraków 1998
23. Wall D.: Twórcze wychowanie w okresie dzieciństwa. Warszawa 1986
24. Wódz K.: Praca socjalna w środowisku zamieszkania. Biblioteka Pracownika Socjalnego,

Katowice, 1998

25. Zaborowski Z.: Rodzina jako grupa społeczno-wychowawcza. Warszawa 1980
26. Ziembiński Z.: Elementy socjologii. Poznań 1994
27. Znaniecki F.: Współczesne narody. Warszawa 1990