Teleskopy Sky-Watcher

z montażem Dobsona

Instrukcja użytkowania

6” / 8” / 10” / 12”

Wstęp

Gratulujemy zakupu i witamy w świecie astronomii Sky-Watcher. Jeśli jesteś
początkującym amatorem astronomii, niektóre terminy i nazwy części teleskopu
opisane w tej instrukcji mogą być dla Ciebie nowością. Aby pomoc Ci w złożeniu i
użytkowaniu Twojego teleskopu, na kilku kolejnych stronach wyjaśnimy trochę
powszechnie używanych terminów oraz pokażemy schematy budowy Twojego
nowego teleskopu oraz jego części. Jeśli jesteś już dobrze obeznany z językiem
astronomii i terminologia dotycząca teleskopową, być może zechcesz tylko
przejrzeć te rozdziały, a następnie przejść do opisu rozpakowywania i montażu
Twojego nowego teleskopu.

Ta instrukcja została tak zaprojektowana abyś poznał prawidłowy sposób
użytkowania Twojego teleskopu. Przekonasz się także, że zawiera ona ogromną
ilość przydatnych informacji na temat obserwacji nieba, terminów powszechnie
używanych w astronomii, instrukcje jak dbać o teleskop oraz opis opcjonalnych
akcesoriów, które poszerzą Twoje wrażenia podczas obserwacji. Niniejsza
instrukcja ma pięć głównych rozdziałów. Pierwszy z nich omawia właściwą
procedurę rozstawiania Twojego teleskopu, czyli rozpakowywanie i składanie
teleskopu i montażu, mocowanie teleskopu do montażu oraz zakładanie szukacza.

Rozdział drugi omawia właściwą procedurę kolimacji teleskopu. Omawiamy
zarówno dzienne jak i nocne techniki kolimacji, aby upewnić się, że na pewno
uzyskasz najostrzejsze obrazy. Rozdział trzeci omawia podstawy obsługi
teleskopu. Są tam poruszane takie tematy jak ogniskowanie i celowanie oraz
obliczanie powiększenia i pola widzenia okularu. W rozdziale czwartym
omawiamy wizualne obserwacje zarówno obiektów w Układzie Słonecznym jak i
deep sky, jak również techniki odnajdywania tych obiektów. I wreszcie rozdział
piąty omawia czyszczenie i konserwacje optyki teleskopu.


UWAGA: PRZECZYTAJ TEN ROZDZIAL ZANIM ZACZNIESZ KORZYSTAĆ ZE
SWOJEGO TELESKOPU

Twój teleskop jest zaprojektowany tak, aby dać Ci wiele godzin zabawy i
satysfakcjonujących obserwacji. Niemniej jednak należy wziąć pod uwagę kilka
rzeczy zanim użyjesz swojego teleskopu, które pozwolą zapewnić Ci
bezpieczeństwo i ochronić Twój sprzęt.

Uwaga!!!

- Nigdy nie patrz bezpośrednio na Słońce gołym okiem ani przez teleskop,
chyba, że korzystasz z odpowiedniego filtra słonecznego. Inaczej
spowodujesz trwałe i nieodwracalne uszkodzenie wzroku.
- Nigdy nie używaj swojego teleskopu do rzutowania obrazu Słońca na
jakąkolwiek powierzchnię. Nagromadzenie ciepła wewnątrz może
uszkodzić teleskop i wszelkie zamocowane do niego akcesoria.
- Nigdy nie zostawiaj teleskopu bez opieki, zwłaszcza, gdy w pobliżu są

dzieci. Odnosi się to również do dorosłych, którzy mogą nie być
zaznajomieni z właściwymi procedurami obsługi Twojego teleskopu.
- Nigdy nie używaj filtra słonecznego zakładanego na okular ani klina
Herschela. Pod wpływem ciepła nagromadzonego wewnątrz mogą one
pęknąć, rozsypać się na kawałki lub uszkodzić Twoją teleskop.
- Zawsze zakrywaj swój szukacz (o ile jest założony) podczas
użytkowania bezpiecznego filtra słonecznego. Chociaż szukacz jest mały,
ma wystarczającą zdolność zbierania światła, aby spowodować trwale i
nieodwracalne uszkodzenie wzroku. Smuga światła rzutowana przez
szukacz jest wystarczająco gorąca, aby poparzyć skore albo podpalić
ubranie.

Teleskop Sky-Watcher na montażu Dobsona

(na zdjęciu pokazano Skyliner 200 PX)

SLOWNICZEK

Montaż azymutalny - najprostszy rodzaj montażu, wykonujący dwa rodzaje
ruchów: w wysokości (w gore i w dół) i w azymucie (na boki. Słowo "Montaż"
odnosi się do części teleskopu podtrzymujących tubus, w którym mieści się cala
jego optyka. Montaż składa się z płyty gruntowej, czyli bazy oraz skrzynki
obrotowej (ang. rocker box).
Łożyska wysokości - wykorzystywane przez StarHopper do zapewnienia osi
obrotu podczas regulacji wysokości.

Apertura - średnica głównego elementu optycznego teleskopu, czyli albo
zwierciadła głównego albo soczewki obiektywu. Im większa Apertura, tym więcej
światła zbiera teleskop. Więcej światła tworzy jaśniejszy, ostrzejszy obraz.
Soczewka Barlowa - takie soczewki to opcjonalne akcesoria, które podwajają
sile powiększenia twoich okularów zwiększając ich efektywna długość ogniskowej.
Na przykład okular 18 mm przymocowany do soczewki Barlowa 2x dawałby takie
powiększenia jak okular 9 mm. To tak jakby mieć dwie soczewki w jednym -
bardzo oszczędny sposób, aby zwiększyć zakres powiększeń bez kupowania
nowych okularów.
Kolimacja - właściwe wyrównanie elementów optycznych w teleskopie, która ma
kluczowe znaczenie dla uzyskania optymalnych rezultatów. Słaba kolimacja
prowadzi do wizualnych aberracji i zniekształceń obrazu. Aby zobaczyć pełny opis
jak skolimować swój teleskop, zajrzyj do rozdziału Kolimacja w niniejszej
instrukcji.
Obiekty deep sky - obiekty niebieskie poza granicami naszego Układu
Słonecznego.
Obiekty rozciągłe - duże obiekty niebieskie niezaliczane do gwiazd, takie jak
mgławice i galaktyki.
Pole widzenia - rozmiary, podawane w stopniach, jakie ma obszar widziany
przez okular twojego teleskopu.
Szukacz - teleskop o małym powiększeniu, wyposażony w krzyż celowniczy,
zamontowany z boku teleskopu o większym powiększeniu, wykorzystywany w
celu łatwiejszego odnajdywania obiektów.
Długość ogniskowej - odległość od optycznego środka soczewki do punktu
gdzie nadchodzące promienie światła zbiegają się, tworząc przejrzysty,
zogniskowany obraz.
Reflektor systemu Newtona - teleskop taki zwykle wykorzystuje wklęsłe
paraboliczne zwierciadło główne, aby zbierać i ogniskować nadchodzące światło
do płaskiego zwierciadła wtórnego, które z kolei odbija obraz w stronę okularu.
Zwierciadło główne - zbiera nadchodzące światło i formuje ostro zogniskowany
obraz oglądanego obiektu.
Zwierciadło wtórne - odbija światło od zwierciadła głównego w kierunku
okularu. Jest również znane jako zwierciadło diagonalne, ponieważ jest
ustawione pod katem 45 stopni względem osi optycznej.
"Seeing" albo "warunki seeingu" - odnoszą się do stabilności atmosfery,
przejrzystości i rozświetlenia nieba. Zajrzyj do rozdziału niniejszej instrukcji
zatytułowanego "Warunki seeingu".
Turbulencje termiczne - turbulencje wywołane przez zmiany temperatury.
Turbulencja może występować, jeśli mamy do czynienia z różnica temperatury
miedzy tubusem teleskopu a powietrzem w jego wnętrzu albo, gdy prowadzimy
obserwacji w pobliżu źródła ciepła, na przykład dachu albo powierzchni parkingu
oddającej ciepło nagromadzone w ciągu dnia.

ROZPAKOWYWANIE TELESKOPU / BAZA

Teleskop jest dostarczany w dwóch pudlach - jedno zawiera tubus i akcesoria a
drugie rozłożony montaż i osprzęt.

Zanim będzie można używać teleskopu, należy złożyć montaż. Pudlo z montażem
zawiera potrzebne do tego części:

- dwa panele boczne

- panel przedni
- płyta bazowa (z czterema wywierconymi wcześniej otworami)
- płyta gruntowa z nylonowymi podkładkami ślizgowymi
- bolec naprężenia w azymucie
- metalowy rękaw
- podkładka sprężyny naprężenia
- dwa uchwyty naprężenia w wysokości z podkładkami i łożyskami
- cztery nylonowe cylindry wysokości z czterema śrubami Allena 1 1/4"
- uchwyt do przenoszenia z dwoma śrubami Allena 1 1/4"
- tacka na okulary, z dwoma wkrętami do drewna 1/2"
- osiem wkrętów do drewna Allena 2"
- trzy gumowe nóżki z wkrętami do drewna 1"
- plastikowe zaślepki na łby śrub

Rys. 1 - Montowanie bazy

Montowanie bazy

1. Znajdź przedni panel i dwa panele boczne bazy (spoglądaj na rys. 1, aby
zidentyfikować wszystkie części, o których mowa w poniższych poleceniach).
2. Wyrównaj wywiercone wcześniej otwory w panelach bocznych z otworami na
krawędzi panelu przedniego i połącz je za pomocą czterech 2" wkrętów do
drewna Allena (logo Sky-Watchera powinno się znaleźć na zewnątrz bazy).
3. Odwróć połączony już układ płyty bazowej i paneli bocznych i wyrównaj
wywiercone wcześniej otwory w płycie bazowej z otworami w dolnej części paneli
bocznych.
4. Wykorzystaj pozostałe dwucalowe wkręty do drewna do tego, aby

przymocować płytę bazowa do paneli bocznych wsuwając śruby do otworów i
dokręcając, aż łeb śruby znajdzie się pod powierzchnia płyty bazowej.
5. Znajdź podstawę główną. Użyj trzech wkrętów do drewna 1", aby
przymocować gumowe nóżki do spodu podstawy głównej.
6. Umieść podkładki nylonowe pomiędzy płytami.
7. Wsuń tulejkę przez otwory w płytach, łożysku i podstawie głównej.
8. Delikatnie nałóż układ płyty bazowej na metalowy rękaw i podstawę główną.
9. Umieść podkładkę sprężynową na centralnym otworze płyty bazowej
(zakrzywiona strona ma być skierowana w dół) a następnie wsuń bolec
naprężenia w azymucie od góry płyty bazowej w otwór tulejki.
10. Wkręć bolec naprężenia w azymucie do nitu T na spodzie podstawy głównej,
a następnie dokręć go. (Uwaga: jeśli centralny bolec będzie zbyt mocno
dokręcony, baza nie będzie mogła się łatwo poruszać w azymucie).


- Wyrównaj uchwyt bazy z nagwintowanymi otworami w przednim panelu. Wsuń
bolec do uchwytu i wkręć do przedniego panelu.

- Wyrównaj każdy nylonowy cylinder wysokości z otworami po wewnętrznej
stronie paneli bazy. Od zewnętrznej strony paneli wsuń do otworu po jednym
bolcu Allena z łbem 1 1/4" i wkręć je do każdego z nylonowych cylindrów.

Tubus

Instalowanie rączek regulacji oporu.

Teleskop jest dostarczany z wygodnymi bocznymi uchwytami, które mocuje się
do łożysk wysokości po obu stronach montażu. Uchwyty te nie tylko pomogą ci
przesuwać teleskop w azymucie podczas obserwacji, ale zawierają także system
naprężania, który pozwoli ci skompensować braki wyważenia.

1. Umieść tubus w bazie tak, aby łożyska wysokości spoczywały na nylonowych
cylindrach wysokości.
2. Wsuń uchwyt zawierający łożysko obrotnicy (zobacz rys. 6) przez boczny
panel bazy do otworu łożyska wysokości znajdującego się po tej samej stronie
focusera (wyciągu okularowego). Obróć zgodnie z ruchem wskazówek zegara,
aby dokręcić.
3. Umieść podkładkę na drugim uchwycie i wkręć go do łożyska wysokości
położonego po przeciwnej stronie focusera.

Teraz, gdy uchwyty są już przymocowane, dokręć boczny uchwyt focusera, aż do
pożądanego poziomu naprężenia tak, aby właściwie zbalansować tubus.

Rys. 6 Uchwyt z łożyskiem mocuje się po tej stronie bazy, na której znajduje się

focuser

Szukacz

Szukacz jest wykorzystywany do odnajdywania i wyśrodkowywania obiektów w
głównym okularze teleskopu. Mocuje się go za pomocą dwóch śrub regulacyjnych
oraz sprężynowego zatrzasku.


Mocowanie szukacza do obejmy

Aby zainstalować szukacz na teleskopie musisz najpierw zamocować go w
obejmie. Z przodu tubusa, niedaleko układ ogniskowania, jest mała obejma ze
śruba nastawna. To właśnie tu zostanie zamocowana obejma szukacza. Aby
zainstalować szukacz:

1. Nasuń gumowy pierścień "O" na szukacz po stronie okularu i przesuń o 2/3
drogi w gore.
2. Wsuń koniec szukacza zakończony okularem do obejmy tak, aby pierścień "O"
był mocno ściśnięty miedzy szukaczem a wewnętrzną strona obejmy.
3. Dokręcaj śruby regulacyjne aż zetkną się z korpusem szukacza.


Mocowanie obejmy szukacza do tubusa

1. Znajdź obejmę mocującą w pobliżu przedniego (otwartego) końca teleskopu.
2. Poluzuj śrubę nastawna obejmy mocującej na teleskopie.
3. Wsuń obejmę szukacza (przymocowana już do niego) do obejmy mocującej na
teleskopie.
4. Obejmę szukacza należy wsunąć od tylu. Szukacz należy ustawić tak, aby
soczewka obiektywu była skierowana w kierunku przedniego (otwartego) końca
teleskopu.
5. Dokręć śrubę nastawna na obejmie mocującej, aby utrzymać szukacz na
miejscu.

Rys. 7 Szukacz i obejma z mechanizmem szybkiego uwalniania.

Wyrównywanie szukacza

Aby wszystko trochę uprościć, powinieneś wyregulować szukacz podczas dnia,
kiedy łatwiej jest odnajdywać obiekty. Aby wyregulować szukacz:

1. Wybierz rzucający się w oczy obiekt znajdujący się w odległości ponad 500
jardów (ok. 450 metrów). To wyeliminuje wszelkie możliwe efekty związane z
paralaksa.
2. Nakieruj teleskop na cel i wyśrodkuj obiekt w okularze.
3. Spójrz w szukacz, aby sprawdzić, w jakim miejscu pola widzenia się znajduje.
4. Wyreguluj dwie śruby na obejmie szukacza aż obiekt znajdzie się pośrodku
krzyża celowniczego.

Dokładne wyrównanie szukacza znacznie ułatwi odnajdywanie obiektów za
pomocą głównego tubusa. Pamiętaj ze szukacz to tzw. prosty refraktor, czyli daje
obraz odwrócony (do góry nogami i odwrócony stronami). W związku z tym może
minąć kilka minut zanim oswoisz się ze zmianami kierunku, jakie wywołuję każda
ze śrub na szukaczu.

Zakładanie okularów

Okular to element optyczny, który powiększa obraz ogniskowany przez teleskop.
Bez niego nie byłoby możliwe wizualne używanie teleskopu. Okular zakłada się
bezpośrednio do uchwytu. Aby założyć okular:

1. Poluzuj śrubę nastawna na uchwycie okularu tak, aby nie zasłaniała
wewnętrznej średnicy uchwytu.
2. Wsuń chromowana część okularu do uchwytu.
3. Dokręć śrubę nastawna, aby utrzymać okular na miejscu.

Aby wyjąć okular poluzuj śrubę nastawna na uchwycie okularu i wysuń okular.
Możesz w jego miejsce wstawić inny.

Rys. 8 Zakładanie okularu

Okulary są powszechnie opisywane według długości ogniskowej wydrukowanej
na cylindrze. Im dłuższa ogniskowa (czyli im większa liczba) tym mniejsze jest
powiększenie okularu a im krótsza ogniskowa (czyli im mniejsza liczba) tym
powiększenie jest większe. Zwykle podczas obserwacji będziesz stosował małe i
umiarkowane powiększenia.

Sky-Watcher 6”, 8" i 10" może korzystać zarówno z okularów o średnicy cylindra
1 1/4" jak i 2". Aby zastosować okular dwucalowy, należy najpierw wyjąć adapter
1 1/4". Wtedy będzie można włożyć okular 2" bezpośrednio do focusera i
zabezpieczyć za pomocą dwóch śrub motylkowych.

Rys. 9 Focuser dwucalowy

Kolimacja

Osiągi optyczne większości reflektorów systemu Newtona można zoptymalizować
kolimujac (czyli wyrównując) optykę teleskopu według potrzeb. Słaba kolimacja
spowoduje aberracje optyczne i zniekształcenia.

Zanim rozpoczniesz kolimacje teleskopu poświęć trochę czasu na zapoznanie się
ze wszystkimi jego komponentami, korzystając ze schematu na rys. 5.
Zwierciadło główne to duże lustro na tylnym końcu tubusa. Reguluje się go
poluzowując i dokręcając trzy śruby (A) umieszczone w odstępach 120 stopni, na
tylnej komorze tubusa (zob. rys. 12). Tylna komora ma także trzy śruby
podtrzymujące zwierciadło (B), które można dokręcić palcem, aby utrzymywały
lustro na miejscu podczas transportowania teleskopu. Śruby podtrzymujące
należy poluzować zanim zaczniemy regulować śruby kolimacyjne.

Zwierciadło wtórne (małe, eliptyczne lusterko pod focuserem) także ma śruby
regulacyjne. Aby sprawdzić kolimacje swojego teleskopu, nastaw przód tubusa
na jasna ścianę albo błękitne niebo (nigdy nie kieruj swojego teleskopu na Słońce
ani nawet w jego pobliże) i postępuj zgodnie ze wskazówkami poniżej.

Wyrównywanie zwierciadła wtórnego

Jeśli w focuserze jest teraz jakiś okular to go wyjmij. Całkowicie wsuń tubus
focusera używając gałek ogniskowania, tak, aby nie było w ogóle widać tubusa
wyciągu. Będziesz teraz patrzył przez focuser na odbicie zwierciadła wtórnego,
rzutowane przez zwierciadło główne. Wykonując ten krok, nie zwracaj wcale
uwagi na odbicie od zwierciadła głównego. Wsuń zaślepkę kolimacyjna do
focusera i popatrz przez nią. Podczas gdy focuser jest całkowicie wciągnięty,
powinieneś być w stanie zobaczyć cale zwierciadło główne odbite w zwierciadle
wtórnym. Jeśli zwierciadło główne nie będzie wycentrowane na zwierciadło
wtórne, to musisz wyregulować poszczególne śruby zwierciadła wtórnego
poluzowując je lub dokręcając aż zewnętrzna cześć zwierciadła głównego będzie
wyśrodkowana w twoim polu widzenia. NIE poluzowuj ani nie dokręcaj centralnej
śruby w podporze zwierciadła wtórnego, ponieważ utrzymuje ona odpowiednie
położenie zwierciadła.

Rys. 11 - Śruby kolimacyjne zwierciadła wtórnego

Wyrównywanie zwierciadła wtórnego

Teraz wyreguluj śruby zwierciadła głównego tak, aby wyśrodkować na nowo
odbicie małego zwierciadła wtórnego - musi się ono znaleźć na tle widoku
zwierciadła głównego. Zaglądając do focusera powinieneś widzieć obrazy
zwierciadeł jako współśrodkowe. Powtarzaj krok pierwszy i drugi aż odbicia
zwierciadeł będą współśrodkowe.

Wyjmij zaślepkę kolimacyjna i zajrzyj do focusera, powinieneś zobaczyć odbicie
swojego oka w zwierciadle wtórnym.

Rys. 12 (A) Śruby kolimacyjne, (B) śruby podtrzymujące zwierciadło

Kolimacja Newtona widziana przez focuser.
Rys. A: Jeśli odbicie zwierciadła głównego nie mieści się w całości w zwierciadle
wtórnym, to zwierciadło wtórne będzie trzeba wyregulować. Aby to zrobić
wyreguluj jego śruby kolimacyjne poluzowując je lub dokręcając aż krawędź
zwierciadła głównego będzie się odbijać w zwierciadle wtórnym

Rys. B: Teraz, gdy już cale zwierciadło główne odbija się w zwierciadle wtórnym,
zapewne zauważysz ze zwierciadło wtórne nie jest idealnie wyśrodkowane
względem zwierciadła głównego. Aby to poprawić, musisz wyregulować śruby
kolimacyjne znajdujące się na spodniej części komory zwierciadła głównego (zob.
rys. 12).

Rys. C: Mając już wyrównane oba zwierciadła, powinieneś widzieć odbicie
zwierciadła wtórnego wyśrodkowane na zwierciadle głównym. Powinieneś także
zobaczyć swoje oko odbijające się we wspólnym środku obu zwierciadeł. Tak oto
kolimacja została zakończona.

Nocna kolimacja na gwiazdach

Gdy już kolimacja dzienna zakończy się sukcesem, można przeprowadzić
kolimacje nocna, dokładnie wyregulowując zwierciadło główne, podczas gdy
tubus teleskopu spoczywa na montażu i jest on skierowany na jasna gwiazdę.
Teleskop należy rozstawić nocą a obraz gwiazdy należy studiować przy średnim i
dużym powiększeniu (30 do 50 na cal apertury). Jeśli pojawi się niesymetryczny,
rozogniskowany deseń (zob. rys. 13), to być może uda się to skorygować
kolimujac na nowo wyłącznie zwierciadło główne.

Procedura
(Przeczytaj proszę ten rozdział w całości zanim zaczniesz)

Aby kolimować na gwiazdach znajdując się na półkuli północnej, musisz
skierować teleskop na gwiazdę stacjonarna a jest nią Gwiazda Polarna (Polaris).
Można ja znaleźć w północnej części nieba a jej wysokość nad horyzontem
wyrażona w stopniach jest równa twojej szerokości geograficznej. Jest to także
końcowa gwiazda w dyszlu Małego Wozu (Ursa Minor). Polaris nie jest wcale
najjaśniejszą gwiazda na niebie i może się nawet wydawać dość słaba, zależnie
od warunków obserwacyjnych. Obserwatorzy na półkuli południowej powinni
skierować teleskop na jasna gwiazdę w pobliżu południowego bieguna
niebieskiego.

Zanim rozpoczniesz ponowna kolimacje zwierciadła głównego, znajdź śruby
kolimacyjne na spodzie jego komory, na końcu tubusa. Każda z tych trzech śrub
należy regulować oddzielnie. Zwykle zauważalną różnicę spowodują ruchy rzędu
1/8 obrotu a około 1/2 do 3/4 obrotu to już maksymalne konieczne wartości. Ta
metoda kolimacji jest szczególnie wrażliwa na turbulencje związane z atmosfera i
z ciepłem, tak wiec najlepiej jest najpierw pozwolić optyce osiągnąć równowagę
termiczna, przez co najmniej godzinę przed wschodem Słońca, aby osiągnąć
najlepsze rezultaty.

Rys. 13. Chociaż wzorzec gwiazdy wydaje się taki sam po obu stronach ogniska,

są one asymetryczne. Ciemna przesłona jest przesunięta na lewą stronę wzorca

dyfrakcyjnego wskazując na słabą kolimację.

Mając Gwiazdę Polarną lub jakąś jasną gwiazdę wyśrodkowaną w polu widzenia,
ogniskuj używając standardowego okularu lub własnego okularu o jak
największym powiększeniu, czyli o najkrótszej ogniskowej wyrażonej w
milimetrach np. 6 mm lub 4 mm. Inna opcja to wykorzystanie okularu o dłuższej
ogniskowej oraz soczewki Barlowa. Gdy gwiazda znajduje się w ognisku powinna
wyglądać jak ostry punkcik światła. Jeśli podczas ogniskowania na niej przybiera
nieregularny kształt albo ma poświatę świetlną na krawędzi obrazu, oznacza to
że Twoje zwierciadła nie są wyrównane. Jeśli widać flarę świetlną, która
zachowuje stałe położenie, w momentach, gdy wychodzisz tuż za i tuż przed
punkt dokładnego zogniskowania, to ponowna kolimacja na pewno poprawi
ostrość obrazu.

Zwróć uwagę na kierunek, w którym pojawia się poświata. Na przykład, jeśli ma
tendencję do pojawiania się w polu widzenia blisko pozycji na godzinie trzeciej,
to musisz obrócić odpowiednią śrubę lub kombinację śrub tak, aby przesunąć
obraz gwiazdy w kierunku pojawiania się poświaty. W wymienionym przykładzie
należy przesunąć obraz gwiazdy w okularze, regulując śruby kolimacji, w
kierunku pozycji godziny trzeciej. Być może będzie wystarczyło wyregulować
tylko jedną śrubę, aby przesunąć obraz gwiazdy ze środka pola widzenia do
pozycji znajdującej się mniej więcej w połowie drogi lub mniej, bliżej krawędzi
pola (gdy używamy okularu o dużym powiększeniu).

Kolimację najlepiej regulować śledząc pozycję gwiazdy w polu widzenia i
jednocześnie obracając śruby kolimacyjne. Dzięki temu będziesz dokładnie
widział, w jakim kierunku odbywa się ruch. Może być łatwiej, jeśli będzie
jednocześnie współpracować dwóch ludzi: jeden będzie patrzył i instruował, które
śruby należy obracać i o ile a drugi będzie wykonywał zadane regulacje.

Rys. 14 Skolimowany teleskop powinien dawać obraz w postaci symetrycznego

wzorca pierścieni podobnego do widocznego tutaj dysku dyfrakcyjnego.

WAŻNE: Po wykonaniu pierwszej albo każdej kolejnej poprawki, należy ponownie

wycelować tubus teleskopu, aby na nowo wyśrodkować gwiazdę w polu widzenia.
Obraz gwiazdy można potem oceniać pod względem symetrii przechodząc tuż
przed i tuż za punkt dokładnego zogniskowania i śledząc wzorzec gwiazdy. Jeśli
wykonujemy właściwe poprawki, powinna być widoczna poprawa. Ponieważ są tu
trzy śruby, być może trzeba będzie poruszyć, co najmniej dwie z nich, aby
osiągnąć wymagane przesunięcie lustra.


Warunki seeingu

Warunki obserwacyjne maja wpływ na to, co widzisz przez swój teleskop podczas
sesji obserwacyjnej. Na warunki te składają się przejrzystość, rozświetlenie nieba
oraz "seeing". Zrozumienie warunków widoczności i ich wpływu na obserwacje
pozwoli ci wyciągnąć jak najwięcej ze swojego teleskopu.

Przejrzystość

Chodzi tu o przejrzystość atmosfery i jest ona kształtowana przez chmury, wilgoć,
pyl oraz inne cząstki unoszące się w powietrzu. Grube chmury typu cumulus są
całkowicie nieprzejrzyste, podczas gdy cirrusy mogą być cienkie pozwalając na
przenikanie światła najjaśniejszych gwiazd. Zamglone niebo pochłania więcej
światła niż przejrzyste, przez co słabsze obiekty staja się trudniej dostrzegalne a
kontrast jaśniejszych zostaje zmniejszony. Cząstki pyłu i gazy wyrzucane do
atmosfery przez erupcje wulkaniczne także maja wpływ na przejrzystość. Idealne
warunki są wtedy, gdy nocne niebo jest czarne jak atrament.

Rozświetlenie nieba

Ogólne rozjaśnienie nieba spowodowane przez Księżyc, zorze polarne, naturalne
jarzenie się powietrza oraz zanieczyszczenie światłem sztucznym maja wielki
wpływ na przejrzystość. Podczas gdy nie jest to problem, gdy oglądamy
jaśniejsze gwiazdy i planety, rozjaśnione niebo zmniejsza kontrast rozciągłych
mgławic sprawiając, ze są trudne, jeśli nie niemożliwe do zaobserwowania. Aby
zmaksymalizować swoje wyniki, ogranicz obserwacje obiektów głębokiego nieba
do bezksiężycowych nocy i prowadź je z dala od nieba zanieczyszczonego
sztucznym światłem, jakie występuje w dużych rejonach zurbanizowanych. Filtry
do redukowania zanieczyszczenia światłem (LPR - ang. Light Pollution Reduction)
mogą poprawić widoczność głębokiego nieba na terenach zanieczyszczonych
światłem

przez

zablokowanie

niepożądanego

światła,

przepuszczając

jednocześnie światło od niektórych typów obiektów deep sky. Planety i gwiazdy
można za to obserwować także na terenach zaświetlonych albo, gdy na niebie
jest Księżyc.

"Seeing"

Terminy "warunki seeingu" i "seeing" odnoszą się do stabilności atmosfery, co
ma bezpośredni wpływ na ilość drobnych szczegółów widocznych w przypadku
obiektów rozciągłych. W gruncie rzeczy do obiektów rozciągłych zaliczamy
obiekty inne niż gwiazdy, czyli mające jakieś obserwowalne rozmiary - takie jak
mgławice i galaktyki.

Powietrze w naszej atmosferze działa jak soczewka, uginając i zniekształcając

nadchodzące promienie świetlne. Poziom ugięcia zależy od gęstości powietrza.
Warstwy o różnej temperaturze maja różną gęstość i w związku z tym w rożny
sposób uginają światło. Promienie biegnące od tego samego obiektu docierają do
nas lekko przemieszczone, przez co powstaje niedoskonały lub rozmazany obraz.
Takie zakłócenia atmosferyczne zmieniają się zależnie od czasu i miejsca
obserwacji. Kolejnym rodzajem turbulencji, który wpływa na warunki seeingu są
tzw. "parcele powietrza". Są to drobniejsze turbulencje w powietrzu, występujące
bezpośrednio w otoczeniu obserwatora. Rozmiar parceli w porównaniu z Apertura
teleskopu także warunkuje jakość seeingu. Przy dobrych warunkach seeingu
można dostrzec drobne szczegóły na jaśniejszych planetach takich jak Jowisz i
Mars a obrazy gwiazd są punktowe. Przy słabym seeingu obrazy obiektów są
zamglone a gwiazdy rozmyte. Warunki seeingu ocenia się na pięciopunktowej
skali gdzie jeden to najgorszy a piec najlepszy. Warunki seeingu można
zaklasyfikować do jednej z trzech kategorii. Definicje tych kategorii są oparte na
kryterium przyczyny wywołującej odmienne warunki seeingu.

Typ 1 - tutaj warunki seeingu charakteryzują gwałtowne zmiany obrazu
widocznego w teleskopie. Obiekty rozciągłe takie jak Księżyc wydają się migotać
podczas, gdy źródła punktowe (gwiazdy) wydają się podwójne. Seeing typu 1
jest wywołany przez prądy powietrzne wewnątrz lub bardzo blisko tubusa. Są
one spowodowane albo tym ze teleskop nie osiągnął równowagi termicznej z
temperatura otoczenia na zewnątrz albo maja związek z falami ciepła biegnącymi
od ludzi zgromadzonych wokół niego. Aby uniknąć problemów związanych z
seeingiem typu 1, pozwól, aby teleskop dochodził do równowagi termicznej na
zewnątrz co najmniej przez 30 minut. Jeśli obserwujesz ze znajomymi, upewnij
się ze nikt nie stoi przed lub bezpośrednio pod tubusem.

W typie 2 obrazy nie zmieniają się tak szybko jak w 1, ale są dość zamglone.
Drobne szczegóły zanikają a obraz obiektów rozciągłych jest niski. Gwiazdy
wydają się rozciągnięte i brakuje im ostrości. Warunki seeingu typu 2 powstają w
niższych warstwach atmosfery, najprawdopodobniej pod wpływem fali ciepła od
gruntu i budynków. Aby uniknąć problemów związanych z seeingiem typu 2,
wybierz dobre stanowisko obserwacyjne. Poszukaj szerokich szczytów wzgórz i
otwartych trawiastych pol. Stabilne warunki termiczne spotykane w pobliżu jezior
oraz atmosferyczne inwersje zwykle tworzą dobry seeing. Unikaj miejsc gdzie w
zasięgu wzroku znajdują się asfaltowe parkingi, zaorane pola, doliny lub
nadbrzeża. Jeśli nie możesz znaleźć lepszego miejsca, poczekaj aż do wczesnych
godzin porannych, gdy otoczenie jest równomiernie wychłodzone a seeing
ogólnie jest lepszy.

Typ 3 charakteryzują szybko poruszające się "zmarszczki" wywołują one
migotanie w polu widzenia, zakłócając obrazy, które oprócz tej wady pozostają w
pełni ostre. W przypadku obiektów rozciągłych widać drobne szczegóły, ale obraz
przesuwa się w polu widzenia. Gwiazdy są co prawda ostrymi punkcikami, ale
one tez wykonuje szybkie nieznaczne ruchy w polu widzenia. Powodem
występowania seeingu typu 3 są turbulencje w górnych warstwach atmosfery co
oznacza ze obserwator niestety nie ma na to wpływu. Niemniej jednak skutki
oddziaływania seeingu typu 3 są zwykle mniej wyraźne niż w przypadku typu 1 i
2. Typu 3 właściwie nie można uniknąć, tak wiec tutaj najlepszym wyjściem jest
wyczekiwać momentów, kiedy atmosfera jest stabilna. Jeśli warunki seeingu są
wyjątkowo niekorzystne, być może lepiej po porostu zaczekać na lepsza noc.

Warunki opisane powyżej odnoszą się zarówno do obserwacji wizualnych jak i
fotograficznych.

Warunki seeingu bezpośrednio wpływają na jakość obrazu. Powyższe rysunki
ukazują źródło punktowe (czyli gwiazdę) przy słabych warunkach seeingu (po
lewej) oraz doskonałych (po prawej). Najczęściej warunki seeingu dają obrazy,
które można zaklasyfikować gdzieś pomiędzy tymi dwoma skrajnościami.

Czyszczenie optyki

Chociaż twój teleskop StarHopper nie wymaga zbyt wielu zabiegów
konserwacyjnych, jest kilka rzeczy, o których należy pamiętać, aby być pewnym
ze teleskop spisuje się optymalnie.

Konserwacja i czyszczenie optyki

Czasami na zwierciadle głównym twojego teleskopu może zebrać się pyl. Podczas
czyszczenia każdego teleskopu należy zachować szczególną ostrożność, aby nie
uszkodzić jego optyki. Nie powinieneś potrzebować czyścić optyki częściej, niż co
najwyżej dwa razy do roku. Ogólnie rzecz biorąc lepiej jest nawet zostawić pyl na
zwierciadle o ile zebrała się niewielka ilość. Jeśli jest go mało, będzie to miało
bardzo niewielki wpływ na obraz a zbyt częste czyszczenie optyki może
doprowadzić do uszkodzenia powłok refleksyjnych zwierciadła. Poza tym należy
dbać o to, aby pyl nie dostał się do teleskopu.

Jeśli czyszczenie jest konieczne, wyjmij zwierciadło główne z tubusa. Aby usunąć
z niego pyl, użyj pędzelka (wykonanego z wielbłądziego włosia) albo sprężonego
powietrza w puszce. Jeśli używasz tego drugiego, kieruj sprej na zwierciadło pod
katem przez około dwie do czterech sekund. Następnie użyj roztworu do
czyszczenia optyki oraz białej, nieperfumowanej (takiej jak w chusteczkach
Kleenex) bibułki, aby usunąć pozostałe zabrudzenia. Najpierw nanieś roztwór
na bibułkę a dopiero potem zacznij czyścić zwierciadło wykonując kolejne lekkie
pociągnięcia wychodzące od środka zwierciadła w kierunku brzegów. NIE trzyj w
kolkach ani nie stosuj nacisku.

Możesz użyć dostępnego w sprzedaży płynu do czyszczenia soczewek
(dostępnego w większości sklepów fotograficznych) albo sporządzić własną
mieszankę. Dobrym roztworem do czyszczenia jest alkohol izopropylowy
zmieszany z woda destylowana. W roztworze powinno się znaleźć 60 % alkoholu
izopropylowego i 40 % wody destylowanej. Można także zastosować płyn do
mycia naczyń rozcieńczony woda (po kilka kropel na jedna kwartę, czyli jeden litr
wody).

Opcjonalne akcesoria – dostępne w ofercie Delta Optical

Na pewno przekonasz się ze dodatkowe akcesoria zwiększają przyjemność
oglądania i poszerzają zastosowania twojego teleskopu. Dla łatwiejszej orientacji
wszystkie akcesoria zostały wyszczególnione w kolejności alfabetycznej.

Soczewka Barlowa - jest to ujemna soczewka, która zwiększa długość
ogniskowej teleskopu. Jeśli tylko ja zastosujemy z dowolnym okularem,
podwoimy jego powiększenie.

Okular kolimacyjny – urządzenie do precyzyjnej kolimacji teleskopów Newtona.
Pasuje do każdego focusera 1 1/4 cala. Wyrównywanie jest łatwe dzięki małemu
otworowi na jednym końcu i cienkiemu krzyżowi celowniczemu na drugim. Okular
kolimacyjny zapewnia większą dokładność niż zwykle narzędzie kolimacyjne.


Okulary - podobnie jak w przypadku teleskopów, istnieje tu wiele różnych
systemów optycznych. Każdy z nich ma swoje wady i zalety. Dla cylindra o
średnicy 1 i 1/4" są dostępne cztery różne rodzaje okularów.

- OMNI Plossl - okulary Plossla maja czteroelementowa soczewkę zaprojektowana
do obserwacji w pełnym zakresie od małych do dużych powiększeń. Plossle dają
obrazy ostre jak brzytwa w całym polu widzenia, nawet na krawędziach! Dla
cylindra 1 1/4" są one dostępne z następującymi długościami ogniskowej: 4 mm,
6 mm, 9 mm, 12.5 mm, 15 mm, 20 mm, 25 mm, 32 mm oraz 40 mm.

- X-Cel - ten sześcioelementowy układ pozwala na to aby każdy okular X-Cel miał
odległość źrenicy 20 mm, pole widzenia 55 stopni oraz ponad 25 mm apertury
soczewki (nawet przy długości ogniskowej 2.3 mm). Aby utrzymać obrazy ostre
jak brzytwa, skorygowane na fałszywe kolory w obrębie całego pola widzenia 55
stopni, w najbardziej zakrzywionych elementach optycznych zastosowano szkło o
wyjątkowo niskiej dyspersji. Doskonale właściwości refrakcyjne tych elementów
optycznych wysokiej jakości sprawiają ze linia X-Cel szczególnie dobrze nadaje
się do oglądania planet przy dużych powiększeniach kiedy szczególnie doceniamy
ostre obrazy wolne od fałszywych kolorów. Okulary X-Cel są dostępne z
następującymi długościami ogniskowej: 2.3 mm, 5 mm, 8 mm, 10 mm, 12.5 mm,
18 mm, 21 mm, 25 mm.

- Ultima - jest to 5-elementowy układ szerokokątny. Dla średnicy cylindra 1 i 1/4
" są dostępne okulary o następujących długościach ogniskowej: 5 mm, 7.5 mm,
10 mm, 12.5 mm, 18 mm, 30 mm, 35 mm oraz 42 mm. Wszystkie te okulary są
współogniskowe.
- Axiom - jako rozwiniecie linii Ultima, oferujemy nowa serie okularów
szerokokątnych

czyli

serie

Axiom.

Wszystkie

okulary

to

układy

siedmioelementowe i maja ekstraszerokie pole widzenia 70 stopni (poza 50 mm).
Wszystkie są w pełni wielopowlokowe i maja wszystkie funkcje typowe dla
okularów Ultima.

Zestawy filtrów okularowych – Delta Optical oferuje cztery poręczne zestawy
filtrów - każdy z nich zawiera cztery rożne filtry. Nie tylko są to bardzo przydatne
kombinacje filtrów, ale także dają one możliwość nadania większej
uniwersalności twojej kolekcji filtrów bez nadwyrężania budżetu.

Seria 1
Pomarańczowy, jasnobłękitny, ND13%T, polaryzujący (numery: 21, 80A, 15,
polaryzujący)

Seria 2
Ciemnożółty, czerwony, jasnozielony, ND25%T (numery: 12, 25, 56, 96ND-25)

Seria 3

Jasnoczerwony, błękitny, zielony, ND50%T (numery 23A, 38A, 58, 96ND-50)

Seria 4
Żółty, ciemnożółty, fioletowy, bladoniebieski (numery 8, 47, 82A, 96ND-13)

Latarka, która nie zwęża źrenic - wysokiej jakości model przeznaczony do
astronomii, wykorzystujący dwie diody LED aby zapobiec utracie przystosowania
oczu do ciemności - działa o wiele lepiej niż czerwone filtry i inne urządzenia.
Można regulować jasność. Zasilanie z jednej baterii 9 Volt (dołączonej do
zestawu).

Filtry redukcji zanieczyszczenia światłem (ang. Light Pollution Reduction -
LPR) - filtry te służą poprawieniu widoczności obiektów głębokiego nieba
oglądanych

z

rejonów

miejskich.

Filtry

LPR

selektywnie

redukują

przepuszczalność pewnych długości fal świetlnych, a dokładniej tych, które są
wytwarzane przez sztuczne oświetlenie, w tym latarnie rtęciowe oraz wysoko- i
niskociśnieniowe latarnie na opary sodu. Dodatkowo blokują one niepożądane
światło naturalne (jarzenie się nieba) spowodowane przez emisje naturalnego
tlenu w naszej atmosferze.

Filtr księżycowy - to niedrogi filtr okularowy redukujący jasność Księżyca i
poprawiający kontrast tak aby można było obserwować więcej szczegółów na
jego powierzchni. Nieprzesłonięta Apertura wynosi 21 mm a przepuszczalność
około 18 %.


Zestaw filtrów polaryzujących - zestaw filtrów polaryzujących ogranicza
przepuszczalność światła do pewnej określonej płaszczyzny, zwiększając w ten
sposób kontrast miedzy rożnymi obiektami. Korzysta się z tego głównie przy
obserwacjach celów naziemnych, Księżyca oraz planet.

Mapy nieba - to idealny przewodnik do nauki nocnego nieba. Na pewno nie
wybrałbyś się na wycieczkę bez mapy - podobnie nie próbuj nawet nawigować po
nocnym niebie bez mapy. Nawet, jeśli już orientujesz się w głównych
konstelacjach, te mapy pomogą ci zlokalizować wszystkie rodzaje fascynujących
obiektów.