_Dieta w zapaleniach trzustki

Dr n. med. Adam Błażelonis

•

Leczenie OZT w ocenie EBM

- żywienie dojelitowe

istotną rolę w hamowaniu progresji OZT odgrywa wyłącznie żywienie doustne

1. Jaką drogą prowadzić żywienie ?

preferowana jest droga dojelitowa moc zalecenia A

- podawanie dożołądkowe

moc zalecenia C

- kompletne żywienie pozajelitowe we wczesnym okresie

pooperacyjnym

i w wybranych przypadkach moc zalecenia B

* probiotyki, jako element składowy żywienia dojelitowego, mogą

zmniejszać

ryzyko powikłań septycznych

moc zalecenia A

** optymalny skład diety ( kaloryczność, ilość białka, ilość tłuszczy,

ywienie immunologicznie czynne itp.) wymaga dalszych badań

Włączane w 2-3 dniu choroby

Zniesienie czynności
zewnątrzwydzielniczej trzustki

Wzrost możliwości infekncji
(cewnik)

Częste zaburzenia metaboliczne
i RKZ

Załamanie bariery ochronnej
jelit, atrofia błony śluzowej i
zwiększenie jej
przepuszczalności

Osłabienie układu
immunologicznego w obrębie
jelit

ywienie w OZT

Pozajelitowe (TPN)

Dojelitowe (EN)

Prowadzone przez zgłebnik do
jelita czczego lub jejunostomię

Zniesienie czynności
zewnątrzwydzielniczej trzustki

Można utrzymać nawet ponad
30 dni

Korzystny wpływ troficzny na
błonę śluzową jelit

Znaczne ograniczenie zakażenia
przez utrzymanie warstwy
ochronnej jelit

Niskie ryzyko powikłań
metabolicznych

Mniejsze koszty żywienia

Zarówno TPN, jak i EN podobnie korzystnie wpływają na spadek śmiertelności u chorych

W okresie rekonwalescencji po ostrym
zapaleniu trzustki możemy wyodrębnić
trzy okresy różniące się rodzajem
zalecanej diety.

• Dieta jest wtedy najbardziej restrykcyjna (trwa to

około miesi

ca).

• W ci

gu dnia powinno si

spo

ywa

5 posiłków, ale

o małej obj

ci.

• Najwa

niejsze jest przestrzeganie odpowiedniej

zawarto

ci tłuszczów, białek i w

glowodanów.

Dzienna racja pokarmowa powinna dostarcza

około 2000 kcal. Głównym

ródłem energii musz

tu by

glowodany w ilo

ci około 345 g.

Ograniczeniu natomiast (w porównaniu do

diety człowieka zdrowego) powinna ulec zawarto

ść

tłuszczu - do 40 g (w diecie człowieka zdrowego
ok. 70 g) i w mniejszym stopniu białka - do 65 g (w
diecie człowieka zdrowego ok. 80 g).

• Wszystkie posiłki musz

lekko strawne, nie

obci

ąż

ce przewodu pokarmowego. Zaleca si

gotowanie w wodzie i na parze, przecieranie lub
rozdrabnianie ugotowanych warzyw i owoców,
pieczenie w folii aluminiowej bez dodatku tłuszczu,
sma

enie na parze (np. jajek).

• Nie wolno sma

i dusi

potraw z dodatkiem

tłuszczu. Powinno si

go dodawa

po ugotowaniu

lub pod koniec gotowania.

• Przy przygotowywaniu sosów i zup nale

y unika

zasma

ek i mocnych wywarów mi

snych.

• Wa

ny jest równie

sposób przyprawiania potraw.

Poleca si

stosowanie jedynie przypraw

łagodnych, takich jak cynamon, wanilia,
majeranek, tymianek, bazylia, pietruszka i koperek.

• Ograniczeniu musi ulec ilo

ść

soli u

ywanej do

przygotowywania posiłków.

• Dieta powinna równie

zawiera

mniej błonnika

pokarmowego. Dlatego zaleca si

wybieranie w

miar

liwo

ci młodych warzyw, pomijanie

warzyw zawieraj

cych du

o włókna (jak kapusta,

seler), usuwanie pestek, obieranie warzyw i
owoców. Grube kasze i makarony trzeba zast

drobn

kasz

mann

, krakowsk

i drobnymi

makaronami. Nale

y równie

wykluczy

wszystkie

produkty działaj

ce wzdymaj

co, np. warzywa

kapustne i str

czkowe.

• Dla zachowania odpowiedniej ilo

ci tłuszczu

w diecie powinno wybiera

produkty

chude, np. mleko o obni

onej zawarto

tłuszczu, chude w

dliny, np. drobiowe, a z

s - ciel

cin

, kurczaki, króliki, indyki.

• Produkty pochodzenia zwierz

cego musz

znale

źć

w trzech podstawowych posiłkach

i nale

y podawa

je w takich ilo

ciach, aby

nie przekroczy

zalecanej ilo

ci białka i

tłuszczu w diecie.

Z napojów poleca si

soki owocowe i

warzywne, słab

herbat

. Mocna herbata i

kawa mo

e niestety znacznie zaostrzy

dolegliwo

ci, dlatego nale

y z niej

zrezygnowa

W czasie całego okresu rekonwalescencji

obowi

zuje równie

bezwgl

dny zakaz

picia alkoholu pod ka

postaci

• Zwi

ksza si

ilo

ść

energii do 2200 kcal oraz

ilo

ść

tłuszczu i białka w diecie. W ci

gu doby

na spo

70 g białka i 50 g tłuszczu.

• W dalszym ci

gu nale

y przestrzega

zalece

dotycz

cych przygotowywania posiłków, tak

aby były one lekko strawne.

• Racja pokarmowa powinna by

nadal

rozło

ona na 5 posiłków.

• Mo

na zwi

kszy

ilo

ść

produktów mlecznych

o obni

onej zawarto

ci tłuszczu.

• Dieta powinna by

taka jak w

ywieniu człowieka

zdrowego. Musi wobec tego pokrywa

zapotrzebowanie danej osoby na energi

składniki od

ywcze zgodnie z obowi

zuj

cymi

normami. Zaleca si

wprowadzenie wi

kszego

urozmaicenia w jadłospisach.

• Mo

na je

ść

4 posiłki zamiast 5 posiłków.

• Nie trzeba ju

ogranicza

produktów b

cych

dobrym

ródłem błonnika. Owoce nie powinny by

obierane przed spo

yciem; np. pod skór

jabłek

jest najwi

cej witamin. Mo

na równie

spo

ywa

takie produkty zbo

owe, jak pieczywo razowe oraz

grube kasze i makarony.

• Jedynym ograniczeniem, które w dalszym ci

powinno by

stosowane, jest unikanie sma

enia

jako metody przyrz

dzania posiłków.

• Po wprowadzeniu diety tego typu nale

y zwróci

uwag

, czy nie pojawiaj

takie dolegliwo

ci, jak

wzd

cia, lekkie bóle brzucha, kłopoty z

wypró

nianiem. Je

eli bowiem si

zdarzaj

, trzeba

powróci

do poprzedniej diety. Powinno si

wówczas stosowa

jeszcze przez co najmniej

miesi

c i dopiero pó

niej ponownie przechodzi

stopniowo na normalne

ywienie.

• Nale

y cały czas pami

o o zakazie spo

ywania

wszystkich gatunków alkoholu, w tym równie

piwa.

Produkty dozwolone w diecie w

chorobach trzustki i dróg
żółciowych:

Niskotłuszczowe mleko, mleko odtłuszczone,
maślanka (maksymalnie 0,5 l dziennie), produkty
z kwaśnego mleka, odtłuszczony jogurt, chudy
twaróg i ser do 3% tłuszczu, kwaśna śmietana z
10% tłuszczu, mleko skondensowane z 5% i 7,5%
tłuszczu, kefir,

Mąka, mąka ziemniaczana, płatki owsiane i
pszenne, ryż, grysik, budyń, makarony, płatki
kukurydziane, kiełki soi, kiełki soczewicy,
kukurydza,

Chleb pszenny, grzanki, sucharki, chleb chrupki,
dobrze wypieczony chleb mieszany, Graham,
chleb razowy, ciasto drożdżowe, biszkopt, ciastko
z owocami, piernik, keks, kajzerki, chrupki
kukurydziane,

Cukier, fruktoza, glukoza, miód pszczeli,
galaretka, marmolada, słodziki,

Obrane jabłka i gruszki, banany, pomarańcze,
mandarynki, grejfruty, truskawki, maliny,
jeżyny, melony, kiwi, brzoskwinie, morele,
kompoty z wyżej wymienionych owoców,

Kminek, anyż, koper włoski, goździki,
cynamon, gałka muszkatołowa, liście laurowe,
jałowiec, ziele angielskie, przecier
pomidorowy, ketchup. Przy indywidualnej
tolerancji także: curry, chilli, czosnek, cebula,
papryka słodka, wszystkie zioła,

Czarna herbata, słaba kawa ziarnista, soki owocowe
i warzywne, koktajle mleczne, mleko kakaowe z
mleka odtłuszczonego lub niskotłuszczowego,
herbaty ziołowe, woda mineralna niegazowana,

Cielęcina, chuda wołowina, polędwica, jagnięcina,
flaki, wątroby, nerki, kura, kurczak, indyk, gołąb,
bażant, dzika kaczka, królik, zając, sarna, jeleń,
dzik, konina,

Szynka chuda bez tłuszczu, zimna pieczeń,
peklowane mięso w puszkach, cielęcina w
galarecie, drób w galarecie, wędliny drobiowe,

Chudy rosół na mięsie, lekko podprawione zupy,
sosy o małej zawartości tłuszczu,

Masła, margaryny miękkie, oleje roślinne
(słonecznikowy, sojowy, kukurydziany), oliwa z
oliwek,

Okoń, dorsz, flądra, sola, pstrąg, szczupak, lin,
kraby, raki, ryba w galarecie, świeży tuńczyk,
sandacz, morszczuk, mintaj, halibut, płastuga,

Ziemniaki w mundurkach, ziemniaki solone,
ziemniaki puree, kluski ziemniaczane z
gotowanych ziemniaków,

Młode marchewki, młoda kalarepa, szparagi,
kalafior, szpinak, kiszona kapusta, rzodkiew,
buraki, seler, pomidory i ogórki bez skórki,
pieczarki, sałata zielona, wszystkie sałatki
przyprawione octem winnym lub sokiem z
cytryny, oberżyna, cukinia, koper włoski,
brokuły,

Jajko na miękko, omlet z piany, luźna jajecznica,
jajko do zagęszczania zup, sosów, legumin,
sufletów, białko kurze. Żółtko jest
przeciwskazane w schorzeniach dróg
ż

ółciowych.