17. Ekonomia - Ruch okrężny

EKONOMIA

Determinanty dochodu narodowego

Ruch okręŜny w gospodarce

Opracowanie: Dr Dariusz Prokopowicz

© Copyright by Dariusz Prokopowicz

Okr

ęŜ

przep

dochod

wydatk

(

zasob

rzeczowych

pieni

ęŜ

nych

) w

gospodarce

polega

dostarczania

przez

gospodarstwa

domowe

przedsi

biorstwom

czynnik

produkcji

otrzymuj

wynagrodzenie

(

)

umo

liwiaj

nabywanie

(

)

dostarczanych

przez

przedsi

biorstwa

(

wydatki

gospodarstw

stanowi

ywy

przedsi

biorstw

odwrotnie

Ruch okręŜny w gospodarce

Analiza

rozpoczyna

sytuacji

, w

rej

eliminuje

stwa

wymiany

gospodarczej

zagranic

Przep

pieni

ęŜ

nych

wydatk

w i

dochod

Przep

zasob

w i

strumieni d

materialnych

Obieg wewnętrzny

przedstawia przepływ pracy z

gospodarstw domowych do przedsiębiorstw; za pracę
gospodarstwa domowe mogą uzyskać dochody, za które
nabywają dobra.

Obieg zewnętrzny

przedstawia przepływ pienięŜnych

wydatków i dochodów; wydatki przedsiębiorstw ponoszone z
tytułu opłaty pracy są równocześnie dochodami gospodarstw
domowych. Wydatki gospodarstw domowych przeznaczone
na zakup dóbr i usług stanowią równocześnie dochody
przedsiębiorstw.

Obieg wewnętrzny i zewnętrzny

Obieg wewnętrzny

ma zatem wymiar realny (praca i

usługi), a

obieg zewnętrzny

obejmuje przepływy

pienięŜne.

Równość

między wielkością dochodów a wielkością

wydatków wynika z rachunkowości, wszystkie wydatki na
zakup dóbr i usług są równocześnie dochodami
producentów dóbr i usług i stosowanie do tego kaŜda
transakcja powodująca wydatki musi powodować
powstanie dochodów.

Równocześnie kaŜda transakcja przynosząca dochód
musi być rezultatem poniesionych wydatków

Obieg wewn

trzny i zewn

trzny

Gospodarstw a

domow e

Prz edsi

biorstw a

D ochody cz ynników produkcji

U sługi cz ynników produkcji

D obra

kapitałow e dla

prz edsi

biorstw

Wydatki

inw estycyjne

Osz cz

dno

Dobra i usługi d la gospodarstw domow ych

Wydatki gospodarstw domow ych na dobra i usługi

Ruch okręŜny – inwestycje i oszczędności

Gospodarstwa

domowe

Pastwo

Przedsiębiorstwa

C+I+G

C+I+G-Te

Y+B -Td

B-Td

Państwo i ruch okręŜny

PKB w cenach

rynkowych

Popyt globalny

PKB w cenach

czynnik

produkcji

Wydatki pa

stwa

Podatki po

rednie

atno

ci transferowe

podatki bezpo

rednie

Wyp

aty za us

ugi

czynnik

w produkcji +

atno

ci transferowe

podatki bezpo

rednie

Wyp

aty za us

ugi

czynnik

w produkcji

Oszcz

dno

Inwestycje

Konsumpcja

Konsumpcja + inwestycje +

wydatki pa

stwa

Konsumpcja + inwestycje

+ wydatki pa

stwa

–

podatki po

rednie

Państwo i ruch okręŜny

Na rysunku rozszerzono schemat ruchu okręŜnego między
gospodarstwami domowymi i przedsiębiorstwami, włączając państwo.

Przedsiębiorstwa dokonują wypłat za usługi czynników produkcji na
rzecz gospodarstw domowych w wysokości

Dochody rozporządzalne

Y+B-Td

zawierają równieŜ płatności

transferowe

pomniejszone o podatki bezpośrednie

Dochody rozporządzalne są przeznaczone na oszczędności

lub na

konsumpcję

Wydatki na konsumpcję zostają powiększone o wydatki państwa

dobra i usługi oraz wydatki na inwestycje

Od sumy

C+I+G

lub inaczej –

PKB

w cenach rynkowych odejmujemy

odpływ w postaci podatków pośrednich

, aby otrzymać

PKB

cenach czynników produkcji

, który jest wypłacany przez

przedsiębiorstwa gospodarstwom domowym

oszcz

dno

(S)

ęść

kwoty

zarobionej

przez

gospodarstwa

domowe

nie

zosta

wydana

;

podatki

(T)

rodki

finansowe

przeznaczone

funkcjonowanie

stwa

import

(Q)

wydatki

gospodarstw

domowych

dobra

wytworzone

poza

obiegiem

Odpływy z obiegu okręŜnego

inwestycje

zamierzone

(I)

przewidziane

planowane

zakupy

kapita

owych

ywanych

produkcji

innych

(

nie

zalicza

nich

zapas

produkcyjnych

stanowi

cych

inwestycje

nie

zamierzone

);

wydatki

dowe

(G)

zakupy

przez

stwo

;

transfery

dowe

(B)

rodki

materialne

przekazane

formie

subwencji

dotacji

zasi

gospodarstwom

domowym

;

eksport

(X)

sprzeda

poza

obiegiem

Dopływy do obiegu okręŜnego

sfera

realna

(

rzeczowa

)

obejmuje

zasoby

strumienie

materialnych

sfera

regulacji

wszystko

to, co

nie

mie

sferze

rzeczowej

.: system

podatk

, system

prawny

przedsi

biorstwa

banki

Gospodarkę moŜna podzielić na [wg Kornaya]:

Jedną z podstawowych wielkości stosowanych w
makroekonomii do mierzenia poziomu gospodarki
oraz badania dynamiki zmian w niej zachodzących
jest

Produkt Narodowy Brutto

Pozwala on na

mierzenie dochodów

powstających

w gospodarce, jak i

wydatków

ponoszonych na

wytworzone w jej ramach dobra i usługi. Te dwie
wielkości powinny być sobie równe, tzn. w
gospodarce jako całości dochody muszą być równe
wydatkom.

Produkt Narodowy Brutto

Skalę działalności gospodarczej mierzyć moŜna:

poziomem dochodów czynników produkcji, który
reprezentuje wartości dostarczonych przez niego usług

wartością wydatków na dobra i usługi

wartością wytworzonych dóbr

Metody liczenia Produktu Narodowego Brutto

PoniewaŜ wszystkie płatności są odpowiednikami

transferu zasobów rzeczowych i poniewaŜ zakładamy,
iŜ wszystkie wypłaty muszą być wydatkowane na zakup
zasobów rzeczowych, zawsze

otrzymujemy ten sam

wynik

szacunku rozmiarów działalności gospodarczej.

Nie jest waŜne zatem czy za podstawę szacunku
przyjmiemy wartość produkcji, poziom dochodów
czynników wytwórczych czy teŜ wydatki na dobra i
usługi.

wydatkowa

- sumowanie wydatków ponoszonych przez

gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa prywatne,
przedsiębiorstwa publiczne, agendy rządu i agendy władzy
regionalnej oraz sektor międzynarodowy (eksport netto);

dochodowo-zasobowa

- sumowanie płatności dochodowych

wypłacanych właścicielom wykorzystywanych czynników
produkcji (wynagrodzenia pracowników, dochody właścicieli
przedsiębiorstw, dochody z rent, zyski przedsiębiorstw) wraz
z pośrednimi podatkami od przedsiębiorstw i amortyzacją.

Metody obliczania PNB