Za rozwiàzanie
wszystkich zadaƒ
mo˝na otrzymaç
∏àcznie 50 punktów.
PRZYK¸ADOWY ARKUSZ
EGZAMINACYJNY Z BIOLOGII
POZIOM PODSTAWOWY
Czas pracy: 120 minut
Instrukcja dla zdajàcego
1.
Sprawdê, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 8 stron
(zadania 1–23). Ewentualny brak zg∏oÊ przewodniczàce-
mu zespo∏u nadzorujàcego egzamin.
2.
Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy
ka˝dym zadaniu.
3.
Pisz czytelnie. U˝ywaj d∏ugopisu/pióra tylko z czarnym
tuszem/atramentem.
4.
Nie u˝ywaj korektora, a b∏´dne zapisy wyraênie przekreÊl.
5. Pami´taj, ˝e zapisy w brudnopisie nie podlegajà ocenie.
6.
Podczas egzaminu mo˝esz korzystaç z o∏ówka i gumki
(wy∏àcznie do rysunków) oraz linijki.
˚yczymy powodzenia!
Autor: Ewa ˚ak
Arkusz przygotowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON na wzór oryginalnego arkusza maturalnego.
LBD8-CD-arkusz1 P 7/24/07 12:05 PM Page 1
Biologia. Arkusz I
2
Zadanie 1. (1 pkt)
Kwas deoksyrybonukleinowy (DNA) powszechnie wyst´puje w komórkach budujàcych organizm
cz∏owieka.
Podaj g∏ównà rol´ DNA, którà pe∏ni w tych komórkach.
Zadanie 2. (2 pkt)
Poni˝ej przedstawiono schemat budowy neuronu.
Wpisz w miejscach pustych nazwy elementów oznaczonych cyframi 1, 2, 3 oraz funkcje, jakie
pe∏nià.
Zadanie 3. (3 pkt)
Na schematach przedstawiono budow´ w∏ókien mi´Êniowych poprzecznie prà˝kowanych serca
i szkieletowych.
Porównaj w∏ókna mi´Êniowe, bioràc pod uwag´ trzy wyszczególnione kryteria. Uzupe∏nij puste
miejsca w tabeli.
w w w. o p e r o n . p l
1
2
3
w∏ókna mi´Êniowe
poprzecznie prà˝kowane
szkieletowe
w∏ókna mi´Êniowe
poprzecznie prà˝kowane
serca
Lp.
Nazwa elementu
Funkcja
1.
2.
3.
LBD8-CD-arkusz1 P 7/24/07 12:05 PM Page 2
Biologia. Poziom podstawowy
3
Wyka˝ na wybranym przyk∏adzie zale˝noÊç budowy w∏ókien jednej z wyszczególnionych tka-
nek mi´Êniowych od pe∏nionej przez nià funkcji.
Zadanie 4. (3 pkt)
W szkielecie cz∏owieka wyst´puje kilka
rodzajów po∏àczeƒ ruchomych – stawów.
Obok zamieszczono schematy trzech ro-
dzajów stawów.
Wpisz w miejscach pustych nazwy tych
stawów oraz przyk∏ady ich wyst´powa-
nia w organizmie.
Zadanie 5. (1 pkt)
We wspó∏czesnym Êwiecie aktywnoÊç ruchowa ludzi jest coraz mniejsza. Obserwowane zjawisko
jest bardzo niekorzystne dla wspó∏czesnego cz∏owieka, który od zarania dziejów wykazywa∏ si´ du-
˝à sprawnoÊcià fizycznà.
Uzasadnij stwierdzenie: „Sport to zdrowie”.
w w w. o p e r o n . p l
1
2
3
Lp.
Nazwa stawu
Przyk∏ad wyst´powania
1.
2.
3.
Kryterium
W∏ókna mi´Êniowe poprzecznie
prà˝kowane serca
W∏ókna mi´Êniowe poprzecznie
prà˝kowane szkieletowe
Liczba jàder
w jednym w∏óknie
U∏o˝enie w∏ókien
wzgl´dem siebie
Zale˝noÊç skurczu
od naszej woli
LBD8-CD-arkusz1 P 7/24/07 12:05 PM Page 3
Biologia. Poziom podstawowy
Zadanie 6. (1 pkt)
Z´by cz∏owieka doros∏ego cz∏owieka dzielà si´ na siekacze, k∏y, przedtrzonowe i trzonowe. Takie
zró˝nicowane uz´bienie nosi nazw´ heterodontycznego.
Napisz, jakie znaczenie ma heterodontyczne uz´bienie we wst´pnym przetwarzaniu pokarmu.
Zadanie 7. (1 pkt)
Zaznacz prawid∏owà odpowiedê.
Krzywic´ u dzieci powoduje niedobór witaminy:
a) B6
b) C
c) A
d) D
Zadanie 8. (2 pkt)
Poni˝sza tabela podaje wartoÊç energetycznà wybranych produktów spo˝ywczych oraz zawartoÊç
w´glowodanów, bia∏ek i t∏uszczów.
U∏ó˝ jad∏ospis na Êniadanie dla osoby chorej na cukrzyc´, wybierajàc cztery produkty spoÊród
podanych w tabeli. Uzasadnij swój wybór jednym argumentem.
w w w. o p e r o n . p l
4
Lp.
Produkt
IloÊç
Kalorie
W´glowodany
Bia∏ka
T∏uszcze
1.
Chleb zakopiaƒski
1 kromka
62
11,4
1,0
0,3
2.
Chleb razowy
1 kromka
58
12,2
1,5
0,4
3.
Chleb chrupki ˝ytni
1 kromka
26
5,6
0,5
0,1
4.
Jogurt naturalny
100 g
80
8,1
4,2
3,3
5.
Kefir
100 g
46
4,7
3,3
1,5
6.
Mas∏o Êmietankowe
7 g
47
Êlady
Êlady
5,2
7.
Ser Gouda
40 g
130
0,4
10,5
9,5
8.
Jajo kurze gotowane
57 g
84
Êlady
7,1
6,2
9.
Dorsz w´dzony
100 g
95
0
22,1
0,5
10.
Pol´dwica
8 g
11
0
2,0
0,3
11.
Szynka gotowana
40 g
156
0,2
9,2
13,2
12.
Ciasto dro˝d˝owe
90 g
331
44,6
7,9
13,4
13.
Herbata bez cukru
200 g
Êlady
Êlady
0,1
Êlady
LBD8-CD-arkusz1 P 7/24/07 12:05 PM Page 4
Zadanie 9. (3 pkt)
Na schemacie przedstawiono budow´ uk∏adu pokarmowego
cz∏owieka.
Rozpoznaj narzàdy oznaczone literami A, B. Podaj rol´,
jakà pe∏nià w procesie trawienia cukrów.
Zadanie 10. (1 pkt)
Mi´dzy najg∏´bszym wdechem i wydechem wymieniane jest jednorazowo oko∏o 4200 cm
3
powie-
trza. W spoczynku wykonujemy zwykle 16 oddechów na minut´ (wentylacja minutowa na pozio-
mie 8000 cm
3
). W czasie wysi∏ku wartoÊç ta mo˝e wzrosnàç 20 razy.
Zaproponuj çwiczenie majàce na celu uzyskanie lepszej wentylacji p∏uc.
Zadanie 11. (2 pkt)
Zbadano wp∏yw palenia papierosów oraz wp∏yw za-
nieczyszczenia powietrza na zachorowalnoÊç na prze-
wlek∏e zapalenie oskrzeli.
Zanalizuj przedstawione na wykresie wyniki. Za-
pisz dwa wnioski.
Biologia. Poziom podstawowy
w w w. o p e r o n . p l
5
A
B
0
50
100
150
200
250
niskie
Êrednie
wysokie
bardzo niskie
osoby niepalàce
osoby palàce
Wp∏yw palenia papierosów
i zanieczyszczenia powietrza
na przewlek∏e zapalenie oskrzeli
Wskaênik
zachorowalnoÊci
Zanieczyszczenie powietrza
LBD8-CD-arkusz1 P 7/24/07 12:05 PM Page 5
Biologia. Poziom podstawowy
Zadanie 12. (3 pkt)
Poni˝sze schematy przedstawiajà budow´ ˝y∏y i t´tnicy.
Podaj dwie ró˝nice dotyczàce budowy t´tnic i ˝y∏. Odpowiedê przedstaw w formie tabeli.
Zadanie 13. (3 pkt)
W obr´bie autonomicznego uk∏adu nerwowego mo˝emy wyró˝niç cz´Êç wspó∏czulnà i cz´Êç przy-
wspó∏czulnà, które dzia∏ajà przeciwstawnie na wiele narzàdów cia∏a.
Uzupe∏nij tabel´ w miejscach pustych, korzystajàc z podanych informacji.
w w w. o p e r o n . p l
6
t´tnica
naczynia w∏osowate
b∏ona zewn´trzna
warstwa mi´Êniowa
Êródb∏onek
˝y∏a
zastawka
Narzàd
Cz´Êç wspó∏czulna
Cz´Êç przywspó∏czulna
èrenica
rozszerzenie
Oskrzela
zw´˝enie
˚o∏àdek
wzrost motoryki
Gruczo∏y Êlinowe
wydzielanie g´stej Êliny
LBD8-CD-arkusz1 P 7/24/07 12:05 PM Page 6
Zadanie 14. (2 pkt)
Uczenie si´ jest przyk∏adem odruchu warunkowego. Jego podstawà jest zapami´tywanie.
Udowodnij, ˝e nale˝y si´ „cierpliwie i nieustannie uczyç”. Podaj dwa argumenty.
Zadanie 15. (2 pkt)
Optymalne st´˝enie glukozy we krwi jest utrzymywane dzi´ki antagonistycznemu dzia∏aniu gluka-
gonu i insuliny.
Uzupe∏nij miejsca wykropkowane schematu, obrazujàcego dzia∏anie hormonów glukagonu i in-
suliny.
Zadanie 16. (3 pkt)
W ka˝dym chromosomie kolejnoÊç u∏o˝enia genów jest sta∏a. Zmiany zachodzàce w uk∏adzie genów
w chromosomach noszà nazw´ mutacji strukturalnych.
Pos∏ugujàc si´ rysunkiem, w którym za pomocà liter zobrazowano u∏o˝enie genów w chromoso-
mie, przedstaw zaistnia∏e zmiany w chromosomie po zajÊciu duplikacji oraz delecji. Opisz,
na czym polega jedna z wymienionych mutacji.
chromosom standardowy:
chromosom po mutacji:
PUCHATEK
Biologia. Poziom podstawowy
w w w. o p e r o n . p l
7
TRZUSTKA
Pozdwy˝szenie st´˝enia
gukozy we krwi
GLUKAGEN pobudza
rozk∏ad glikogenu
w wàtrobie
INSULUNA
––––––––––––––––––––––––
––––––––––––––––––––––––
––––––––––––––––––––––––
––––––––––––––––––––––––
LBD8-CD-arkusz1 P 7/24/07 12:05 PM Page 7
Biologia. Poziom podstawowy
Zadanie 17. (2 pkt)
W czasie translacji nast´puje przet∏umaczenie kolejnoÊci nukleotydów na kolejnoÊç aminokwasów.
Podczas jednej z translacji powsta∏o 135 aminokwasów.
Napisz, ile nukleotydów mRNA kodowa∏o podane aminokwasy. Uzasadnij swój wybór.
Zadanie 18. (3 pkt)
Choroby dziedziczne zazwyczaj sà wynikiem ró˝nego rodzaju mutacji.
OkreÊl rodzaj mutacji powodujàcy wystàpienie zespo∏u Turnera oraz zespo∏u Downa. Podaj ce-
ch´ charakteryzujàcà jednà z wymienionych chorób.
Zadanie 19. (2 pkt)
Zale˝noÊci mi´dzy populacjami mogà byç przyjazne albo wrogie.
W wypadku porostów zale˝noÊç mi´dzy glonem i grzybem jest tak wielka, ˝e nie mog∏yby one bez
siebie ˝yç.
Podaj nazw´ opisanej zale˝noÊci przyjaznej oraz wyt∏umacz, na czym ona polega.
Zadanie 20. (3 pkt)
W poni˝szej tabeli zamieszczono rodzaje oddzia∏ywaƒ mi´dzypopulacyjnych.
Wpisz w miejsca puste po jednym przyk∏adzie ka˝dego z oddzia∏ywaƒ.
w w w. o p e r o n . p l
8
Oddzia∏ywanie
Populacja
Przyk∏ady
Komensalizm
+ 0
Neutralizm
0 0
Allelopatia
+ –
LBD8-CD-arkusz1 P 7/24/07 12:05 PM Page 8
Zadanie 21. (2 pkt)
¸aƒcuchy pokarmowe, które okreÊla si´ jako troficzne zale˝noÊci liniowe, a nast´pnie sieciowe, rzà-
dzà si´ prawem: „Produkuj´ i jestem zjadany”.
WyjaÊnij, dlaczego regu∏y tej nie potwierdzajà roÊliny owado˝erne.
Zadanie 22. (3 pkt)
Uzupe∏nij poni˝szy schemat, wpisujàc po jednym przyk∏adzie wymienionych cz´Êci sk∏adowych
biocenozy.
Zadanie 23. (2 pkt)
Paƒstwo Okoƒscy majà obydwoje grup´ krwi A. JednoczeÊnie sà heterozygotami pod wzgl´dem tej
cechy.
Podaj jakie mo˝liwe grupy krwi mogà odziedziczyç ich dzieci. Wypisz wszystkie mo˝liwe geno-
typy i fenotypy dzieci.
Biologia. Poziom podstawowy
w w w. o p e r o n . p l
9
BIOCENOZA
konsumenci II rz´du
––––––––––––––––––––––––
destruenci
––––––––––––––––––––––––
producenci
––––––––––––––––––––––––
konsumenci I rz´du
––––––––––––––––––––––––
LBD8-CD-arkusz1 P 7/24/07 12:05 PM Page 9
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
więcej podobnych podstron