Hipoterapia

Definicja:
- Hippos – koń,
- Therapy- terapia,
- Terapia przy pomocy konia,
- Jest to działanie, które ma na celu

przywracanie zdrowia i sprawności
przy pomocy konia i jazdy konnej.

Hipoterapia

Budowa konia

głowa

szyja

kłąb grzbiet

zad

pierś

st. łokciowy

st. skokowy

st. kolanowy

st. nadgarstkowy

Hipoterapia

Budowa konia a budowa człowieka.

Hipoterapia

Chody konia:
- Stęp – jest to chód czterotaktowy,

w którym koń stawia każdą nogę po kolei
na ziemi, co najmniej dwie kończyny
dotykają podłoża. Kroki są równej
długości, podczas tego chodu słyszymy
cztery uderzenia kopyt o podłoże.

Hipoterapia

Chody konia:
- Kłus – jest dwutaktowym chodem,

w którym koń podpiera się na ziemi
dwoma kończynami leżącymi po
przekątnej. Podczas tego chodu słyszymy
dwa uderzenia o podłoże. Kolejność ruchu
lewa przednia – prawa tylna, prawa
przednia – lewa tylna.

Hipoterapia

Chody konia:
- Galop – jest chodem trzytaktowym.

Występuje element zawieszenia, kiedy
wszystkie cztery kończyny są zawieszone
w powietrzu. Kolejność stawiania nóg
w galopie: lewa tylna, prawa tylna – lewa
przednia, prawa przednia.

Hipoterapia

Chody konia:
- Cwał – jest chodem czterotaktowym. Jest

najszybszym chodem konia. Kolejność
stawiania nóg w cwale: lewa tylna, prawa
tylna, lewa przednia, prawa przednia, po
których następuje faza zawieszenia
wszystkich czterech kończyn w powietrzu.

Hipoterapia

Formy hipoterapii:
I. Terapia ruchem konia
II. Fizjoterapia na koniu
III. Terapia kontaktem z koniem
IV. Psychopedagogiczna jazda konna
V. Jazda konna dla osób niepełnosprawnych
VI. Woltyżerka pedagogiczno – terapeutyczna

Hipoterapia

Formy terapii:
I. Terapia ruchem konia:
- Pacjent siedzi na koniu

i poddaje się jego ruchom, nie
wykonuje żadnych ćwiczeń.
Czynnikiem terapeutycznym
jest biomechaniczne
oddziaływanie chodu konia
na organizm jeźdzca.

Hipoterapia

Formy terapii:
II. Fizjoterapia na koniu:
- Polega na wykonywaniu odpowiednio dobranych

ćwiczeń, na koniu poruszającym się stępem,

- Zalecana dla dzieci z MPD, przepukliną oponowo-

rdzeniową i po amputacjach,

- Zajęcia prowadzi fizjoterapeuta, a zleca lekarz,
- Istnieją dwa modele:
a) Neurofizjologiczny – zwraca się uwagę na prawidłową

postawę ciała i prawidłowe wykonywanie ćwiczeń,

b) Funkcjonalny – zwraca się uwagę na funkcjonalność.

Hipoterapia

Formy terapii:
III Terapia kontaktem z koniem:
- Ważne jest nawiązanie emocjonalnego

kontaktu z koniem

- Pacjent nie musi wsiadać na konia
- Zalecane u pacjentów z głębokim

upośledzeniem umysłowym, ze zbyt dużą

spastyką, u dzieci autystycznych,

w chorobach psychicznych

Hipoterapia

Formy terapii:
IV Psychopedagogiczna jazda konna:
- Zespół działań na koniu i przy koniu
- Cel: usprawnianie intelektualne,

poznawcze, emocjonalne i fizyczne

- Zajmują się tym pedagodzy

i psychologowie

- Korzystają z niej dzieci z upośledzeniem

umysłowym

Hipoterapia

Formy terapii:
V. Jazda konna dla osób

niepełnosprawnych:

- Nie jest ściśle związana

z hipoterapią, ale pozwala

utrzymać właściwą

sprawność fizyczną

- Forma spędzania wolnego

czasu

Hipoterapia

Formy terapii:
VI. Woltyżerka

pedagogiczno –

terapeutyczna:

- Jest najtrudniejszą formą

terapii

- Zastosowanie znajduje

w zaburzeniach integracji

sensomotorycznej.

Hipoterapia

Oddziaływanie hipoterapii:
- Koń daje wrażenie chodu ludzkiego
- Zmniejsza spastyczność mięśni
- Hamuje przetrwałe odruchy postawy
- Przywraca zaburzoną symetrię mięśni

tułowia

- Koryguje postawę ciała
- Zapobiega ograniczeniom ruchomości

w stawach

- Zwiększa możliwości lokomocyjne

Hipoterapia

Oddziaływanie hipoterapii:
- Koń może usprawniać bardzo łagodnie
- Pobudza zmysły
- Koń stanowi źródło bodźców równoważnych
- Koń uaktywnia
- Usprawnia pracę organów wewnętrznych
- Koń mobilizuje nie nudzi
- Koń uczy
- Koń relaksuje
- Koń uniwersalnym stanowiskiem

terapeutycznym

Hipoterapia

Oddziaływanie hipoterapii:
Koń daje wrażenie chodu ludzkiego:
- Ruch miednicy konia podczas stępu bardzo

przypomina ruch miednicy człowieka podczas

spokojnego chodu

- Częstotliwość kroków konia jest zbliżona

do częstotliwości ruchów człowieka (koń 100-120

kroków, człowiek 110-120)

- Ruch miednicy odbywa się w trzech płaszczyznach,

a zakresy ruchów są bardzo zbliżone

- Barki i luźno zwisające kończyny dolne zachowują

się jak u idącego człowieka

Hipoterapia

Oddziaływanie hipoterapii:
Zmniejsza spastyczność mięśni dzięki:
- Rozgrzaniu mięśni
- Rytmicznemu kołysaniu w stępie
- Przeciwstawnym skrętom biodra-barki,

spowodowanym ruchem konia

- Łagodnej redresji i ułożeniu mięśni w trójzgięciu

i odwiedzeniu podczas dosiadania konia

- Obserwuje się, iż napięcie znormalizowane

dzięki hipoterapii utrzymuje się dłużej, niż

uzyskane w wyniku innej formy rehabilitacji

Hipoterapia

Oddziaływanie hipoterapii:
Hamuje przetrwałe odruchy postawy dzięki:
- Łagodnemu kołysaniu w stępie
- Przeciwstawnym skrętom biodra-barki oraz

trójzgięciu i odwiedzeniu kkd

- Unikamy drażnienia niektórych części ciała,

pewnych ruchów ułożeń, które mogą wywoływać

te niekorzystne odruchy. Ułatwia nam

to symetryczny dosiad

- Spokojnemu prowadzeniu zajęć

Hipoterapia

Oddziaływanie hipoterapii:
Przywraca zaburzoną symetrię mięśni tułowia i
koryguje postawę ciała dzięki:
-Równomierne kołysanie w stępie powoduje
naprzemienne napinanie i rozluźnianie mm
posturalnych, te mm które są przykurczone
rozciągają się, a te które są słabe wzmacniają
- prawidłowy dosiad zmusza do aktywnego
prostowania się, wzmocnieniu ulegają mm
grzbietu, brzucha i obręczy barkowej; zmniejsza
się przodopochylenie miednicy

Hipoterapia

Oddziaływanie hipoterapii:
Zapobiega ograniczeniom ruchomości w stawach:
- Zmniejsza przykurcze przywodzicieli
- Zmniejsza ograniczenia obręczy biodrowej
Zwiększa możliwości lokomocyjne
- Osoba niepełnosprawna przykuta najczęściej

do wózka lub sprzętu pomocniczego ma duże

trudności w poruszaniu się poza domem

- Koń oddaje do dyspozycji swoje cztery nogi,

znikają takie przeszkody jak dystans, nierówność

terenu, piasek czy woda

Hipoterapia

Oddziaływanie hipoterapii:
Pobudza zmysły:
- Zapach konia, stajni, otaczającego terenu, siana, rzędu

jeździeckiego – pobudza zmysł węchu

- Rozmaitość kształtów, inna niż ludzka budowa konia –

pobudzają zmysł wzroku

- Kroki konia słyszane na różnych podłożach (piasek,

beton, żwir), parskanie, rżenie – pobudzają zmysł

słuchu

- Miękka i ciepła sierść (temperatura ciała konia jest o 1°

wyższa niż człowieka) – pobudza zmysł dotyku

- Przy odpowiednim dosiadzie dochodzi do kompresji

niektórych stawów – pobudzają receptory

proprioceptywne

Hipoterapia

Oddziaływanie hipoterapii:
Koń stanowi źródło bodźców

równoważnych:

- Ciągłe wychylenia, które powstają kiedy

koń idzie stępem pobudza zmysł

równowagi

- Można je spotęgować przyspieszając,

zwalniając, zmieniając ciągle kierunek,

zatrzymywaniu się i ruszaniu

- Różne ułożenia lub zmiana dosiadu także

wpływa na poprawę równowagi

Hipoterapia

Oddziaływanie hipoterapii:
Koń uaktywnia:
- Zaobserwowano, iż u osób uczestniczących w jeździe

konnej, następowało wzmożone wydzielanie hormonów

(adrenaliny)

- Obserwowano wyraźny wzrost aktywności ruchowej,

koncentracji uwagi i dobrego samopoczucia

Usprawnia pracę organów wewnętrznych:
- W wyniku stymulacji układu hormonalnego

i wegetatywnego poprawia się:

• Krążenie
• Oddychanie
• Praca jelit
• Praca układu odpornościowego

Hipoterapia

Oddziaływanie hipoterapii:
Koń mobilizuje nie nudzi:
- Żywe zwierzę wymaga od osoby

niepełnosprawnej aktywności, nie pozwala jej

być biernym

- Żmudne i systematyczne usprawnianie

w ośrodkach lub na salach gimnastycznych

może wywołać znudzenie, hipoterapia jest

odskocznią od tego

- Trud usprawniania staje się prawie nie

zauważalny, a sama terapia staje się nagrodą

Hipoterapia

Oddziaływanie hipoterapii:
Koń uczy i relaksuje:
- Podczas zajęć można wprowadzić elementy:
• Logopedyczne
• Nauki własnego ciała
• Pedagogiczne
- Obcowanie ze zwierzętami wzbogaca wiedzę pacjenta

o świecie

- Pacjent uczy się samodzielności, odpowiedzialności

i współpracy z innymi

- Panowanie nad takim dużym zwierzęciem zwiększa

poczucie własnej wartości i wiarę w swoje umiejętności

- Rytmiczne ruchy stępa powodują, iż jeździec może się

zrelaksować, świat widziany z grzbietu konia wydaję się

większy i piękniejszy

Hipoterapia

Oddziaływanie hipoterapii:
Koń uniwersalnym stanowiskiem terapeutycznym:
- Dzięki szerokiemu zadowi koń może zastąpić

materac
- Podciąganie za grzywę symuluje podciąganie się

na drabince
- Koń może zastąpić piłkę (szeroki dosiad) lub

wałek (grzbiet)
- Kiedy pacjent leży na brzuchu, koń idzie stępem,

imituje to ruchy pełzania, kiedy podpiera się

na łokciach i kolanach – czworakowania, kiesy

siedzi - chodzenia

Hipoterapia

Koń do terapii:
- Odpowiednia budowa ciała
- Charakter
- Wychowanie
- Wiek, wzrost, rasa

Hipoterapia

Budowa ciała:
- Grzbiet:
* Prostokątna budowa
* Dobrze umięśniony, szeroki, prosty i w miarę

długi – wygodniejszy przy jeździe bez siodła

* Szerokość grzbietu dobieramy indywidualnie dla

pacjenta np. dla osób ze spastycznym napięciem
odpowiedniejszy jest wąski grzbiet

* Nie może wystawać kłąb, ponieważ może on być

niewygodny dla pacjentów

Hipoterapia

Budowa ciała:
- Głowa:
* Niezbyt duża głowa pozwala na lepsze

balansowanie ciałem konia podczas chodu

* Oczy konia powinny być rozmieszczone

równomiernie po bokach, powinny również

wzbudzać zaufanie

* Uszy odzwierciedlają uczucia konia, ruchliwe

uszy świadczą o czujności i uwadze, położone

do tył o agresji

- Szyja:
* Długa
* Prosta
* Dobrze umięśniona

Hipoterapia

Budowa ciała:
- Partia lędźwiowa i zad:
* Szeroka i dobrze związana
* Zad silnie umięśniony, długi i poziomy
* Ta część ciała decyduje o długości i sprężystości

kroku

- Kończyny:
* Powinny być wysokie, szerokie, dobrze

umięśnione, równej długości, odpowiednio

ustawione

* Brak zmian skórnych oraz stanów zapalnych

stawów

* Dobrze utrzymane kopyta

Hipoterapia

Charakter:
- Koń powinien być łagodny, spokojny,

o zrównoważonym temperamencie

- Bez narowów i nałogów
- Inteligentny, cierpliwy, przyjaźnie nastawiony

do ludzi

- Nie powinien gryźć i kopać
- Nie powinien być płochliwy
- Podczas obrządku w stajni wykazuje

zainteresowanie, podaje bez problemu

wszystkie cztery kopyta

- Na zajęciach jest spokojny, stoi bez problemu

podczas wykonywania ćwiczeń

Hipoterapia

Wychowanie:
- Wyszkolenie konia jest bardzo żmudną pracą
- Koń powinien wyzbyć się naturalnego pędu

do ucieczki

- Nauka tolerancji dotykania przez upośledzonych

ruchowo pacjentów

- Podczas ćwiczeń pacjent przesuwa się

po grzbiecie konia, a on nie powinien nerwowo

reagować

- Przyzwyczajenie zwierzęcia do kilku osób

chodzących obok jego boku (zarówno lewego,

jak i prawego)

- Poznanie historii konia pozwala wyeliminować

czynnik stresogenny

Hipoterapia

Wiek, wzrost, rasa:
- Wiek
* Najbardziej optymalny wiek dla konia

hipoterapeutycznego to minimum 5 lat

* Maksymalny wiek to 14 – 16 lat (ale są wyjątki)
* Zbyt młode konie są za bardzo krnąbrne i płochliwe
* Zbyt stare mają problemy ze stawami, wydajność chodu

spada

- Wzrost:
* Średnia wysokość waha się między 140 a 150 cm
* Wysokość konia dobieramy indywidualnie
- Rasa:
* Hucuły, fiordingi, koniki polskie, ślązaki, szetlandy –

najczęściej używane konie do hipoterapii

Hipoterapia

Asekuracja:
- Dwa rodzaje
• Asekuracja z dołu – jedna osoba prowadzi

konia, dwie idą po bokach konia

• Asekuracja z góry – jedna osoba prowadzi

konia, dwie osoby idą po bokach konia,
jedna osoba siedzi na koniu

Hipoterapia

Zasady bezpieczeństwa:
- Nigdy nie podchodzimy do kona od tył
- Wsiadanie, zsiadanie i wszystkie czynności przy koniu

wykonujemy po lewej stronie

- W stajni i na ujeżdżalni nie krzyczymy, nie używamy

telefonów komórkowych

- Przy koniu nie wykonujemy gwałtownych ruchów
- Nie biegamy po stajni i ujeżdżalni
- Podczas jazdy pacjent nosi toczek
- Prowadzący konia idzie po lewej stronie, powinien

on bezwzględnie wykonywać polecenia terapeuty

- Zajęcia powinny odbywać się na zamkniętym terenie

Hipoterapia

Wskazania do hipoterapii:
-

MPD

-

Stany po urazach czaszkowo-mózgowych

-

Minimalne uszkodzenia mózgu

-

Dzieci niedowidzące i niewidome

-

Wady postawy

-

Skoliozy I stopnia wg Coba

-

Stany po amputacji i wady rozwojowe kk

-

Zespoły genetyczne np. zespół Downa

-

Przepukliny oponowo-rdzeniowe

-

Stwardnienie rozsiane

-

Stany po udarze

-

Autyzm

-

Psychozy

-

Nerwice

-

Spastyczność

-

Obniżona siła mięśniowa

-

Zaburzenia świadomości własnego ciała

-

Zaburzenia emocjonalne

-

Upośledzenie umysłowe

-

Uzależnienia

Hipoterapia

Przeciwwskazania do hipoterapii:
-

Ostry stan zapalny stawów, tkanek okołostawowych i mięśni

-

Ostry okres chorób układu oddechowego i krążenia

-

Stany wysokiej gorączki

-

Ciężki stan ogólny

-

Spastyczność uniemożliwiająca dosiad

-

Wzrost napięcia mięśniowego podczas hipoterapii

-

Niestabilne kręgozmyki

-

Stany nowotworowe

-

Implanty metalowe

-

Uczulenie na sierść konia, pot lub zapach

-

Nie wygojone rany

-

Niepohamowany lęk

-

Schorzenia okulistyczne

-

Brak kontroli głowy w rozwoju motorycznym

-

Niekontrolowane napady padaczkowe

-

Zaburzenia mineralizacji kości

-

Utrwalone deformacje i zniekształcenia układu kostno-stawowego

-

Niedawna operacja chirurgiczna

-

Strukturalna skolioza powyżej 30°

-

Świeże złamania

-

Upośledzenie umysłowe w stopniu głębokim