MIKOLOGIA SYSTEMATYCZNA

1. SYSTEMATYKA GRZYBÓW

Królestwo: Fungi (grzyby)

Gromada: Basidiomycota (podstawczaki)

Podgromada: Agaricomycotina
Podgromada: Puccinomycotina
Podgromada:

Ustilaginomycotina

Gromada: Zygomycota (sprzężniaki)

Rząd: Mucorales
Rząd: Dimargaritales
Rząd: Endogonales
Rząd:

Entomophthorales

Rząd: Kickxellales
Rząd: Harpellales
Rząd: Zoopagales

Gromada: Glomeromycota

Rząd: Glomerales
Rząd: Archaeosporales
Rząd: Paraglomerales
Rząd: Diversisporales

Gromada: Ascomycota (workowce)

Rząd: Pezizales
Rząd: Taphrinales
Rząd: Tuberales
Rząd: Eurotiales
Rząd: Onygenales
Rząd: Saccharomycetales
Rząd: Schizosaccharomycetales
Rząd: Elaphomycetales
Rząd: Leotiales
Rząd: Erysiphales
Rząd: Xylariales
Rząd: Ophiostomales
Rząd: Orbiliales

Gromada: Chytridiomycota (skoczkowce)

Rząd: Spizellomycetales
Rząd: Chytridiales
Rząd:

Rhizophydiales

Źródło: głównie notatki, wspierane przez Szweykowskich i Internet (osobisty komentarz:
systematyka podana przez Mleczkę ma się nijak do którejkolwiek z nowszych – jak dla mnie zrobił
mix wszystkich możliwych :).

2. POROSTY UJMOWANE W SYSTEMATYCE GRZYBÓW

Gromada: Lichenes (porosty)

Klasa: Ascholichenes (porosty workowcowe)

Podklasa: Pyrenolichenidae (porosty otoczniowe) – głównie porosty skorupiaste np.
brodawnice (rodzaj Verrucaria) a także liściaste np. skórnice (rodzaj
Dermatocarpon)

Podklasa: Discolichenidae (porosty tarczkowe) – większość porostów
workowcowych
np. trzonecznice (rodzaj Chaenotheca), chrobotki (rodzaj Cladonia),
brodaczki (rodzaj Usnea), graniczniki (rodzaj Lobaria), rząd
literakowców.

Klasa: Basidiolichenes (porosty podstawkowe) – głównie tropikalne, u nas np. pępówka
żółtofioletowa.
Klasa: Deuterolichenes (porosty niedoskonałe) – brak owocników, występują jako „naloty
na Drewnie, skałach etc.

Źródło: Szweykowscy

3. BUDOWA GRZYBÓW: PODSTAWKOWYCH, WORKOWYCH, WŁAŚCIWYCH.

„DIMORFIZM” W CYKLU ŻYCIOWYM GRZYBÓW

4. HAPLOIDALNOŚĆ I DIKARIOTYCZNOŚĆ OWOCNIKÓW I STRZĘPEK GRZYBNI

GRZYBÓW WORKOWYCH

5. GRZYBY CHOROBOTWÓRCZE WYSTĘPUJĄCE U LUDZI – PRZYKŁADY

Grzyby wywołujące choroby:

Grzybica

(łac. mycoses) i choroby grzybicze są najczęściej występującymi chorobami zakaźnymi

skóry oraz narządów wewnętrznych.
Grzyby, które najczęściej wywołują infekcje grzybicze to dermatofity, powodujące tzw.
dermomikozę (grzybicę właściwą), czyli choroby włosów, skóry i paznokci. Szczególnie
niebezpieczne są dermatofity z rodzajów Trichophyton, Microsporum, Epidermophyton.
Chorobowe zmiany naskórka powodują także grzyby pleśniowe, a wśród nich – Scopularopsis
brevivaulis, Aspergillus niger. Do jednej z najpopularniejszych przyczyn powstania dolegliwości
zaliczyć można również grzyby drożdżopodobne takie jak: Candida albicans, Candida tropicalis i
Candida parapsilosis, wywołujące drożdżycę = kandydozę
Atakują płytkę paznokciową, skórę głowy, błony śluzowe jamy ustnej, przewodu pokarmowego,
pochwy, płuca

Grzyby pleśniakowate (Mucora-ceae) z klasy sprzężniaków wywołują chorobę podobną do
gruźlicy - grzybicę pleśniową płuc. Aspergilozę wywołuja ją grzyby z rodzaju Aspergillius
(kropidlak). Atakuja serce, płuca, mózg, oczy. Kropidlaki wydzielają toksyny powodują
nowotwory złośliwe. Wywołują grzybicę kropidlakową, która najczęściej atakuje płuca
Geotrychoza - choroba, którą wywołują grzyby atakujące błony śluzowe. Towarzyszą takim
chorobom jak zapalenie ucha i zapalenie zatok
Trichofitony - grzyby, powodujące choroby skóry, włosów i paznokci

Pędzlaki (Penicillium) wywłują głębokie grzybice, których przyczyną są najróżniejsze zielone
pleśnie, mogące atakować skórę, śluzówki, zewnętrzne kanały słuchowe, narządy wewnętrzne.
Zakażenia pędzlakami powstają po zastosowaniu antybiotyków

Kryptokoki (Cryptococcus) obostrzoną lub chroniczną, głęboką grzybicę.

Ziarniak grzybiasty (Mycosis fungodes) -
wywołuje nowotwór złośliwy węzłów chłonnych pochodzenia grzybiczego

Sporothrix schenckii to grzyb atakujący mięśnie, kości i narządy wewnętrzne. Wszystkie

grzyby produkują toksyny powodujące najróżniejsze reakcje alergiczne.

6. TERMINY OKREŚLAJĄCE ZMIANY W KOMÓRKACH / TKANKACH ŻYWICIELI

POWODOWANE PRZEZ GRZYBY PASOŻYTNICZE

7. GRZYBY O CECHACH ADAPTACYJNYCH UMOŻLIWIAJĄCYCH

ROZPRZESTRZENIANIE ZARODNIKÓW PRZEZ OWADY

8. FILOGENEZA GRZYBÓW WŁAŚCIWYCH

- grzyby powstały w wodzie, jednak są dwie teorie co do ich pochodzenia:

1. ich przodkami były glony; potem stały się cudzożywne;
2. przodkami były cudzożywne wiciowce;

- pierwsze grzyby były cudzożywne z tendencjami pasożytniczymi;
- następnie prawdopodobnie podzieliły się na dwie grupy: na bezwzględne pasożyty i saprofity;
- z racji, że ich struktury wegetatywne są silnie uzależnione od wody, najprawdopodobniej na ląd
musiały wyjść wraz z roślinami naczyniowymi i glonami jako ich pasożyty; wyjście na ląd nastąpić
mogło kilka razy;

Pochodzenie ważniejszych grup:
- Chytridiomycota (skoczkowce) – najbardziej prymitywne;
- Zygomycota (sprzężniaki) – prawdopodobnie powstały ze skoczkowców;
- Ascomycota (workowce) – możliwi przodkowie: Zygomycota albo (mniej prawdopodobne)
krasnorosty;
- Basiomycota (podstawczaki) – pochodzą od workowców;

Źrodło: Szweykowscy

9. CECHY CHARAKTERYSTYCZNE GRZYBÓW Z RODZAJU GEASTRUM

10. CECHY CHARAKTERYSTYCZNE OWOCNIKÓW GRZYBÓW AGARICUS I

AMANITA

11. ŚLUZOWCE WŁAŚCIWE – TYPY ZARODNI

Pierwoszczowocnia – kształt robakowaty, wydłużone, przylegające do podłoża.
Przykład: Hemitrichia serpula

Zrosłozarodnia – kopułkowaty (kulisty, stożkowaty, plackowaty itd.) twór, jest
większa niż zarodnie innych typów (zwykle zarodnie są mniejsze niż 0,5 cm, te mogą
osiągać do 6-7 cm) , często rozpada się na fragmenty. Może być okryty jednolitą lub
chropowatą ścianą.

Fuligo septica (z chropowatą ścianą)

Lycogala sp. (z jednolitą ścianą)

Pseudozrosłozarodnia - ścisłe skupienie wydłużonych, walcowatych, siedzących

zarodni na wspólnej leżni. Brak bocznych ścian, z których pozostają jedynie
nitkowate twory, łączące wierzchołki zarodni z leżnią. Powierzchnia takiego
skupienia wygląda jak zbiór sześciokątnych lekko wypukłych płytek.
Przykład: Dictydiaethalium plumbeum

(1)pojedyncza zarodnia ze ścianą górną i pozostałością ścian

bocznych w postaci nitek. Na dole (2) zbiorowisko takich zarodni.
Obrazek z rzeczywistością.

Zarodnia wolna
Posiadają różnorodne formy, ale są ich wspólną cechą jest to, że są zasadniczo
mniejsze, niż zarodnie wyżej opisane (rzadko przekraczają 0,5 cm). Znacznie tworzą
też liczne skupiska, ale mogą też występować pojedynczo. Mogą być siedzące leżni
lub osadzone trzonkach. Różnorodne kształty: kuliste, szydlaste, buławkowate,
grzybiaste, walcowate i wiele innych.

(Od lewej:Arcyria lub Trichia, Cribaria,Didymium)
a – trzonek, b – ściana zarodni, c - włośnia i zarodniki, d – posada,

e – leżnia.

(źródło: materiały dydaktyczne dr Ani Drozdowicz)

12. POROSTY – BUDOWA I WYSTĘPOWANIE

Grzyby wchodzące w symbiozę z glonami lub sinicami.

Tworza 2 typy plechy

heteromeryczne

– wielowarstwowa, gonidia (kom. glonów) tworza wyraźną warstwe. Warstwę

miąższową tworzą strzepki grzyba luźno ułożone. Warstwę korową tworzą mocno splecione
strzepki grzyba o pogrubionych ścianach
Idąc od góry wyróżniamy warsty - korowa warstwa górna, gonidia, strzępki grzyba, korowa
warstwa dolna i chwyniki

homeomeryczne

–glony nie tworzą żadnej wyraźniej warstwy. Także wyróżniamy warstwę

korowa górną i dolną.

Plechy mogą przybierać kształt

Skorupiasty

- plaska, ściśle przylegająca do podłoża, może w nie nawet wnikać (endoliycza) np.

otocznica gładka Prunella nitidia, miecznica, literak właściwy, wzorzec geograficzny Rhizocarpon
geographicum

Liściasty

– lekko odstająca od podłoża, spłaszczona grzbietobrzusznie. Przytwierdzona do

podłaża chwytnikami lub fałdami plechy- (skórnica czerwonawa, granicznik Loberia, płucnik
Cetraria)

krzaczkowaty

– jest rozgałęziona i wznosi się ponad podłoże lub może opadać. Przytwierdzona

do podłoża tylko w jednym punkcie np. chrobotki Cladonia, brodaczka zwyczajna Usnea sp.

nitkowaty

13. ORGANY ROZMNAŻANIA GRZYBÓW UCZESTNICZĄCE W PROCESIE

PŁCIOWYM

14. POJĘCIA: ASKOSPORA, WOREK, APOTECJUM, MUFKA GRZYBNIOWA, SIEĆ

HARTIGA, PERYTECJA, EPILITY, ANAMORFOZA, SORALIA, IZYDIA,

EKTOMIKORYZA, GRZYBY HOMOTALLICZNE