1

Podstawowe zagadnienia z zakresu Anatomii Radiologicznej.

Rentgenodiagnostyka konwencjonalna RTG

Jest to najstarsza metoda obrazowania budowy anatomicznej. Promienie X są

emitowane przez lampę rentgenowską i mają właściwości przenikania przez różnego rodzaju

materię m.in. przez tkanki organiczne – ciało ludzkie, a efekt osłabienia tych promieni

rejestrowany jest na halogenosrebrowej błonie rentgenowskiej lub na detektorze,

umożliwiającym zapis cyfrowy. Struktury hiperdensyjne (o dużej gęstości) pochłaniają

w znacznym stopniu promienie X i na obrazie są jaśniejsze, natomiast struktury hipodensyjne

(o małej gęstości) osłabiają przenikanie w niewielkim stopniu promieni X i na obrazie są

ciemniejsze – powietrze, płuca, tchawica, jelita, zatoki. Narządy miąższowe, tkanki miękkie

oraz naczynia krwionośne wypełnione, wykazują średni stopień pochłanialności

promieniowania i w zasadzie nie są rozpoznawane, jako oddzielne struktury anatomiczne.

Stopień pochłanialności promieni X zależny jest od:

- zakresu energii promieniowania RTG mierzonej w keV – kiloelektronowoltach, lub

skrótowo kV - kilowoltach. Stosowany zakres wynosi od 40 do 150 keV. Napięcie do 70 keV

nazywane jest promieniowaniem miękkim, powyżej 100 keV promieniowaniem twardym;

- gęstości tkanek i efektywnej liczby atomowej związków tworzących tkanki;

- grubości obiektu.

Promienie X – to promieniowanie (fale) elektromagnetyczne o właściwościach jonizujących,

czyli promieniotwórczych, podobnie jak promienie alfa, beta i gamma.

Przykładem promieniowania elektromagnetycznego niejonizującego (nie-promieniotwórcze)

są fale radiowe, telewizyjne, mikrofale, promieniowanie podczerwone.

Tomografia komputerowa

Tomografia komputerowa wykorzystuje właściwości promieniowania rentgenowskiego,

podobnie jak rentgenodiagnostyka konwencjonalna.

-

Promieniowanie X emitowane są przez lampę rentgenowską do detektorów

znajdujących się po przeciwnej stronie w stosunku do lampy w płaszczyźnie

poprzecznej ciała;

-

Lampa porusza się ruchem okrężnym w stosunku do osi długiej ciała;

2

-

Stosuje się wielorzędowe układy detektorów, w celu uzyskania kilkunastu przekrojów

ciała, podczas jednego obrotu lampy.

-

W czasie badania, stół z badanym przesuwa się wzdłuż osi długiej urządzenia,

prostopadle do obracającej się lampy;

-

Metoda ta pozwala przedstawić wielopłaszczyznowy obraz badanego obszaru ciała;

-

Można podać środek cieniujący, który umożliwi ocenę jam serca, obwodowego

układu naczyniowego i narządów miąższowych – badanie te nazywa się angiografią

TK;

-

Metodą tą można zbadać współczynnik pochłaniania promieni X przez różne elementy

anatomiczne. Przyjęto skalę Hounsfielda (jH) np. kości +1000 jH, woda 0 jH,

powietrze -1000 jH.

-

TK charakteryzuje się znacznie większą rozdzielczością i kontrastowością od RTG

-

Struktury silniej osłabiające promieniowanie (hiperdensyjne) na obrazie są jaśniejsze,

czyli kości;

-

Struktury bardziej przenikliwe (hipodensyjne) na obrazie są ciemniejsze, czyli tkanki,

ciecze, przestrzenie powietrzne;

-

Uwidocznienie światła jelit możliwe jest po wypełnieniu ich środkiem cieniującym,

wodą lub powietrzem.

Angiografia

Angiografia polega na wstrzykiwaniu do układu krwionośnego rozpuszczalnego w wodzie

jodowego środka cieniującego. W zależności od miejsca wstrzyknięcia wyróżniamy

angiokardiografię, arteriografię, aortografię lub flebografię. Po podaniu dotętniczym

w pierwszej kolejności uwidoczni się tętnica, następnie dotrze do narządu zaopatrywanego

przez ta tętnicę, co spowoduje wzmocnienie kontrastowe. W ostatniej fazie uwidoczni się w

układzie żylnym. Obraz badanego obszaru naczyniowego rejestruje się dwukrotnie – przed

podaniem środka cieniującego i po jego podaniu. Wykonuje się to w celu wyeliminowania

wszystkich sąsiednich elementów anatomicznych z obrazu – jako negatyw, a pozostaje tylko

obraz badanej części układu krążenia i narządów miąższowych.

3

Scyntygrafia

Scyntygrafia – jest to izotopowe badanie diagnostyczne. Polega na wprowadzeniu

substancji promieniotwórczych do tkanek i narządów, przeważnie dożylnie. Następnie

rejestruje się promieniowanie gamma detektorami na zewnątrz pacjenta. Metoda ta

wykorzystuje zjawisko emisji pozytonowej i ma istotne znaczenie w ocenie czynności

narządów i procesów anabolicznych w organizmie. Nie służy do obrazowania budowy

anatomicznej.

Ultrasonografia USG

Ultrasonografia – służy do obrazowej diagnostyki medycznej. Poprzez zastosowanie

ultradźwięków w zakresie od 2 do 10 MHz wykorzystuje się akustyczne właściwości tkanek

miękkich. Przetwornik piezoelektryczny emituje ultradźwięki, które w ciele człowieka

ulegają absorpcji, rozproszeniu, odbiciu na granicy dwóch ośrodków (tkanek) o różnej

impedancji akustycznej. Odbite impulsy są rejestrowane przez głowicę i wzmacniane

w postaci dwuwymiarowej, a najnowsze w trójwymiarowej.

W celu oceny budowy badanych struktur anatomicznych należy uwzględnić:

-

Tkanka kostna oraz przestrzenie powietrzne nie przewodzą fal ultradźwiękowych,

a badanie położonych za nimi struktur jest niemożliwe.

-

Struktury hiperechogeniczne (kości, zwapnienia, tkanka tłuszczowa) obrazowane są

jako jaśniejsze echa.

-

Struktury hipoechogeniczne (zbiorniki płynu, węzły chłonne) obrazowane są jako

ciemniejszy echa (obraz).

-

Struktury wolne od echa – pęcherz moczowy, żółć, płyn mózgowo-rdzeniowy.

USG w odróżnieniu od innych metod obrazowania nie wymaga określania ścisłych

płaszczyzn podczas badania, dzięki czemu badane struktury są widoczne pod różnym kątem

i dowolnej strony. Jednak wymaga to dużego doświadczenia podczas interpretacji i opisu.

Ultrasonografia dopplerowska – polega na wykorzystaniu zmiany częstotliwości

odbieranego sygnału odbijającego się od elementów poruszających się w stosunku do sondy

(nadajnika-odbiornika) emitującej ultradźwięki. Jest to ważna metoda badania serca i układu

krążenia. Obrazując poruszające się elementy morfotyczne we krwi pozwala określić

szybkość i kierunek ich przepływu.

4

Rezonans Magnetyczny

Obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego polega na wykorzystaniu

rezonansowego oddziaływania fal o częstotliwości radiowej na protony (głównie wodoru H)

znajdujących się w polu magnetycznym i rejestracji związanych z tym zjawisk

energetycznych.

W tym celu rejestruje się czas relaksacji (powrotu do równowagi energetycznej

protonów. W obrazowaniu MR przyjęto, iż sygnał silny odpowiada na zdjęciach obszarom

jasnym, a sygnał słaby obszarom ciemnym.

Im miększa tkanka tym rezonans (sygnał) jest słabszy.