1 

Podstawowe zagadnienia z zakresu Anatomii Radiologicznej. 

 

 

Rentgenodiagnostyka konwencjonalna RTG 

 

Jest  to  najstarsza  metoda  obrazowania  budowy  anatomicznej.  Promienie  X  są 

emitowane przez lampę rentgenowską i mają właściwości przenikania przez różnego rodzaju 

materię  m.in.  przez  tkanki  organiczne  –  ciało  ludzkie,  a  efekt  osłabienia  tych  promieni 

rejestrowany  jest  na  halogenosrebrowej  błonie  rentgenowskiej  lub  na  detektorze, 

umożliwiającym  zapis  cyfrowy.  Struktury  hiperdensyjne  (o  dużej  gęstości)  pochłaniają 

w znacznym stopniu promienie X i na obrazie są jaśniejsze, natomiast struktury hipodensyjne 

(o małej  gęstości)  osłabiają  przenikanie  w  niewielkim  stopniu  promieni  X  i  na  obrazie  są 

ciemniejsze  –  powietrze,  płuca,  tchawica,  jelita,  zatoki.  Narządy  miąższowe,  tkanki  miękkie 

oraz  naczynia  krwionośne  wypełnione,  wykazują  średni  stopień  pochłanialności 

promieniowania i w zasadzie nie są rozpoznawane, jako oddzielne struktury anatomiczne.   

Stopień pochłanialności promieni X zależny jest od: 

-  zakresu  energii  promieniowania  RTG  mierzonej  w  keV  –  kiloelektronowoltach,  lub 

skrótowo kV - kilowoltach. Stosowany zakres wynosi od 40 do 150 keV. Napięcie do 70 keV 

nazywane jest promieniowaniem miękkim, powyżej 100 keV promieniowaniem twardym; 

- gęstości tkanek i efektywnej liczby atomowej związków tworzących tkanki; 

- grubości obiektu. 

Promienie X – to promieniowanie (fale) elektromagnetyczne o właściwościach jonizujących, 

czyli promieniotwórczych, podobnie jak promienie alfa, beta i gamma.  

Przykładem  promieniowania  elektromagnetycznego  niejonizującego  (nie-promieniotwórcze) 

są fale radiowe, telewizyjne, mikrofale, promieniowanie podczerwone. 

 

Tomografia komputerowa 

Tomografia  komputerowa  wykorzystuje  właściwości  promieniowania  rentgenowskiego, 

podobnie jak rentgenodiagnostyka konwencjonalna.  

-

 

Promieniowanie  X  emitowane  są  przez  lampę  rentgenowską  do  detektorów 

znajdujących  się  po  przeciwnej  stronie  w  stosunku  do  lampy  w  płaszczyźnie 

poprzecznej ciała; 

-

 

Lampa porusza się ruchem okrężnym w stosunku do osi długiej ciała; 

 

2 

-

 

Stosuje się wielorzędowe układy detektorów, w celu uzyskania kilkunastu przekrojów 

ciała, podczas jednego obrotu lampy. 

-

 

W  czasie  badania,  stół  z  badanym  przesuwa  się  wzdłuż  osi  długiej  urządzenia, 

prostopadle do obracającej się lampy; 

-

 

Metoda ta pozwala przedstawić wielopłaszczyznowy obraz badanego obszaru ciała; 

-

 

Można  podać  środek  cieniujący,  który  umożliwi  ocenę  jam  serca,  obwodowego 

układu  naczyniowego  i  narządów  miąższowych  –  badanie  te  nazywa  się  angiografią 

TK; 

-

 

Metodą tą można zbadać współczynnik pochłaniania promieni X przez różne elementy 

anatomiczne.  Przyjęto  skalę  Hounsfielda  (jH)  np.  kości  +1000  jH,  woda  0  jH, 

powietrze -1000 jH. 

-

 

TK charakteryzuje się znacznie większą rozdzielczością i kontrastowością od RTG 

-

 

Struktury silniej osłabiające promieniowanie (hiperdensyjne) na obrazie są jaśniejsze, 

czyli kości; 

-

 

Struktury bardziej przenikliwe (hipodensyjne) na obrazie są ciemniejsze, czyli tkanki, 

ciecze, przestrzenie powietrzne; 

-

 

Uwidocznienie  światła  jelit  możliwe  jest  po  wypełnieniu  ich  środkiem  cieniującym, 

wodą lub powietrzem. 

 

Angiografia 

Angiografia polega na wstrzykiwaniu do układu krwionośnego rozpuszczalnego w wodzie 

jodowego  środka  cieniującego.  W  zależności  od  miejsca  wstrzyknięcia  wyróżniamy 

angiokardiografię,  arteriografię,  aortografię  lub  flebografię.  Po  podaniu  dotętniczym 

w pierwszej  kolejności  uwidoczni  się  tętnica,  następnie  dotrze  do  narządu  zaopatrywanego 

przez ta tętnicę, co spowoduje wzmocnienie kontrastowe. W ostatniej fazie uwidoczni się w 

układzie  żylnym.  Obraz  badanego  obszaru  naczyniowego  rejestruje  się  dwukrotnie  –  przed 

podaniem  środka  cieniującego  i  po  jego  podaniu.  Wykonuje  się  to  w  celu  wyeliminowania 

wszystkich sąsiednich elementów anatomicznych z obrazu – jako negatyw, a pozostaje tylko 

obraz badanej części układu krążenia i narządów miąższowych.   

 

 

 

 

 

 

3 

Scyntygrafia 

Scyntygrafia  –  jest  to  izotopowe  badanie  diagnostyczne.  Polega  na  wprowadzeniu 

substancji  promieniotwórczych  do  tkanek  i  narządów,  przeważnie  dożylnie.  Następnie 

rejestruje  się  promieniowanie  gamma  detektorami  na  zewnątrz  pacjenta.  Metoda  ta 

wykorzystuje  zjawisko  emisji  pozytonowej  i  ma  istotne  znaczenie  w  ocenie  czynności 

narządów  i  procesów  anabolicznych  w  organizmie.  Nie  służy  do  obrazowania  budowy 

anatomicznej. 

 

Ultrasonografia USG 

Ultrasonografia  –  służy  do  obrazowej  diagnostyki  medycznej.  Poprzez  zastosowanie 

ultradźwięków w zakresie od 2 do 10 MHz wykorzystuje się akustyczne właściwości tkanek 

miękkich.    Przetwornik  piezoelektryczny  emituje  ultradźwięki,  które  w  ciele  człowieka 

ulegają  absorpcji,  rozproszeniu,  odbiciu  na  granicy  dwóch  ośrodków  (tkanek)  o  różnej 

impedancji  akustycznej.  Odbite  impulsy  są  rejestrowane  przez  głowicę  i  wzmacniane 

w postaci dwuwymiarowej, a najnowsze w trójwymiarowej. 

W celu oceny budowy badanych struktur anatomicznych należy uwzględnić: 

-

 

Tkanka  kostna  oraz  przestrzenie  powietrzne  nie  przewodzą  fal  ultradźwiękowych, 

a badanie położonych za nimi struktur jest niemożliwe. 

-

 

Struktury  hiperechogeniczne  (kości,  zwapnienia,  tkanka  tłuszczowa)  obrazowane  są 

jako jaśniejsze echa. 

-

 

Struktury  hipoechogeniczne  (zbiorniki  płynu,  węzły  chłonne)  obrazowane  są  jako 

ciemniejszy echa (obraz). 

-

 

Struktury wolne od echa – pęcherz moczowy, żółć, płyn mózgowo-rdzeniowy. 

 

USG  w  odróżnieniu  od  innych  metod  obrazowania  nie  wymaga  określania  ścisłych 

płaszczyzn podczas badania, dzięki czemu badane struktury są widoczne  pod różnym kątem 

i dowolnej strony. Jednak wymaga to dużego doświadczenia podczas interpretacji i opisu. 

Ultrasonografia  dopplerowska  –  polega  na  wykorzystaniu  zmiany  częstotliwości 

odbieranego sygnału odbijającego się od  elementów poruszających się w  stosunku do sondy 

(nadajnika-odbiornika) emitującej ultradźwięki. Jest to ważna metoda badania serca i układu 

krążenia.  Obrazując  poruszające  się  elementy  morfotyczne  we  krwi  pozwala  określić 

szybkość i kierunek ich przepływu. 

 

 

 

4 

Rezonans Magnetyczny 

Obrazowanie  metodą  rezonansu  magnetycznego  polega  na  wykorzystaniu 

rezonansowego oddziaływania fal o częstotliwości radiowej na protony (głównie  wodoru H) 

znajdujących  się  w  polu  magnetycznym  i  rejestracji  związanych  z  tym  zjawisk 

energetycznych. 

 

W  tym  celu  rejestruje  się  czas  relaksacji  (powrotu  do  równowagi  energetycznej 

protonów.  W  obrazowaniu  MR  przyjęto,  iż  sygnał  silny  odpowiada  na  zdjęciach  obszarom 

jasnym, a sygnał słaby obszarom ciemnym. 

Im miększa tkanka tym rezonans (sygnał) jest słabszy.