Jacek Bobowik „Od laika do astrofotografika”

28 sierpnia 2012

3 |

S t r o n a

Część II Warsztat astrofotografa

Świadomość, z jakich elementów składa się amatorski

zestaw do astrofotografii i za co odpowiadają poszczególne
jego części, pozwoli nam na optymalne dobranie rozwiązań w
stosunku do naszych przyszłych wymagań i możliwości.

Podejdźmy do tego od strony funkcjonalnej. Jak w klasycznej fotografii w pierwszej kolejności do
zrobienia zdjęcia odległego obiektu potrzebujemy obiektywu. W astrofotografii za ogniskowanie
obrazu na płaszczyźnie matrycy naszego detektora będzie odpowiadał głównie teleskop lub również
niekiedy obiektyw używany w fotografii dziennej.

Z drugiej strony układu niezbędne będzie urządzenie, które pozwoli zarejestrować wcześniej
zogniskowany obraz. Będziemy skupiać się z oczywistych względów na technologii cyfrowej,
uświadamiając sobie, jakie kamery czy aparaty musimy użyć, aby uzyskać obraz o pożądanych przez
nas cechach, lub ile i jakiej dodatkowej pracy z posiadanym już detektorem musimy włożyć, aby te
cechy osiągnąć lub się do nich przynajmniej zbliżyć.

Ważną funkcjonalnością pozwalającą, iż obiektyw i detektor poprawnie ze sobą współpracują będzie
odpowiednie i precyzyjne ustawienie odległości obiektywu od płaszczyzny matrycy tak, aby otrzymać
ostry obraz fotografowanego obiektu. Zwykle te właściwości zapewni nam już sama konstrukcja
obiektywu lub teleskopu, dając nam jednocześnie różne możliwości automatyzacji tego procesu,
który podniesie komfort pracy, a w niektórych przypadkach zapewni wymaganą dokładność.

Astrofotografia, szczególnie obiektów głębokiego nieba, której tłem są gwiazdy jest bezlitosna w
obnażaniu wszelkich wad układów optycznych, jakie stosujemy w roli obiektywu. Decydując się na
uprawianie astrofotografii artystycznej, nasze pragnienie wyeliminowania takich wad jak aberracja
chromatyczna czy aberracje niechromatyczne, spowoduje konieczność wybrania odpowiedniego dla
możliwości, akceptowalnych odchyleń i wad teleskopu oraz często zastosowania odpowiednich i
dostępnych dodatkowo korektorów.

Będziemy musieli tak złożonej konstrukcji jeszcze zapewnić stabilne posadowienie, które
zagwarantuje nam utrzymanie fotografowanego obiektu w tym samym miejscu w całym czasie jego
naświetlania. Tu w zależności od wybranych przez nas obiektów, potrzeby mobilności, parametrów
technicznych i optycznych obiektywu lub teleskopu oraz wynikających z tego konsekwencji w postaci
wymaganego czasu naświetlania będziemy mogli dobrać odpowiednie rozwiązanie. Będzie nim
klasyczny statyw fotograficzny lub montaż azymutalny pozwalający obracać teleskop wokół osi
pionowej lub poziomej, albo będzie to montaż paralaktyczny zapewniający obrót wokół dwóch
prostopadłych do siebie osi, z których jedna wskazuje na biegun niebieski, co pozwoli na wygodne i
dokładne podążanie za ruchem obrotowym ziemi przy długoczasowej fotografii nieba.

Jacek Bobowik „Od laika do astrofotografika”

28 sierpnia 2012

4 |

S t r o n a

Jak się okaże w wielu przypadkach precyzja utrzymania obiektu w dłuższych interwałach czasowych w
wymaganym położeniu nie jest możliwa do zapewnienia przez samą funkcjonalność i dokładność
montażu, będziemy musieli, więc mu pomóc zwiększyć dokładność prowadzenia, o ile jest w stanie
dać sobie pomóc. Wsparcie to ogólnie polega na zastosowaniu osobnego detektora to śledzenia
gwiazdy w pobliżu naszego fotografowanego celu przez oddzielny układ optyczny odpowiednio
ustawiony w stosunku do głównego obiektywu czy teleskopu. Będą także przypadki, że wykorzystamy
do prowadzenia ten sam teleskop, którym fotografujemy. Stosuje się wówczas odpowiednie kamery
zawierające w sobie dwie niezależne matryce lub urządzenia zwane OFF-AXIS-GUIDER, które
pozwalają na podłączenie detektora za pośrednictwem odpowiednich pryzmatów to
fotografowanego ogniska. Tak śledzona gwiazda jest następnie precyzyjnie analizowana w kontekście
swojego położenia przez dodatkowe urządzenia lub programy komputerowe, co pozwala na
wysyłanie do montażu informacji o wymaganych korektach prowadzenia, na które montaż reaguje
niezwłocznie o ile jest w stanie takie informacje przyjąć.

Funkcjonalność dość oczywista taka jak kadrowanie obiektów, w przypadku astrofotografii wymaga
już zdecydowanie większej uwagi i przygotowania. O ile kadrowanie niewymagające obrotu kadru
jest dość proste w praktycznie każdej konfiguracji, to rotacja pola widzenia naszego fotografowanego
obiektu w niektórych konfiguracjach będzie wymagała już pewnych możliwości ze strony konstrukcji
teleskopu lub zastosowania odpowiednich urządzeń pozwalający na obrót zamocowanego sztywno
detektora.

Poruszając się w obrębie technologii cyfrowej musimy zadbać o zarejestrowanie na odpowiednich
nośnikach efektów naszej pracy, co powoduje, że w wielu przypadkach niezbędnym i stałym
elementem funkcjonalnym stanie się komputer i wszelkie aspekty jego podłączenia z pracującymi
urządzeniami, który będzie służył nie tylko do odebrania i zapisania plików, ale będzie również często
przejmował funkcje sterowania i koordynacji pracy całego naszego zestawu.

Musimy uświadomić sobie, że większość naszych sesji będzie się odbywać w warunkach
powodujących roszenie, szronienie lub parowanie soczewek i luster naszych układów optycznych lub
z powodu wiatru poruszanie najsłabszymi elementami naszego zestawu, co w efekcie będzie
zakłócało nam uzyskanie pożądanych efektów w większości konfiguracji. Na takie okazje będziemy
musieli się przygotować stosując odnośniki, opaski grzejne czy odpowiednio spinając wszelkie
wiszące kable.

Jednym z najważniejszych, o ile nie najważniejszym elementem zapewniającym funkcjonowanie
całości jest energia oraz bezpieczeństwo i ciągłość jej dostarczenia do wszystkich elementów zestawu
podczas całej, często kilkugodzinnej sesji w niskich temperaturach przy dużej wilgotności. Fakt tak
oczywisty, że często bagatelizowany w całym procesie konstruowania rozwiązania a istotny w
kontekście szczególnie wyboru miejsca fotografowania.

Istotne w mojej opinii jest także zapewnienie sobie takiego komfortu pracy, aby hobby, które
uprawiamy sprawiało nam przyjemność, a nie powodowało frustracje z powodu odmrożeń, pogryzień
komarów lub całkiem chybionych w kontekście pogody sesji. Przeanalizujemy jak możemy sobie
usprawnić i zautomatyzować wiele działań i jak odpowiednio planując sesję minimalizować ryzyko
niepowodzeń.