Diagnoza i terapia dzieci z zespołem ADH i ADHD 

 
 
 

 
Każdy nauczyciel podejmujący pracę z nową grupą dzieci stara się już w 

pierwszych dniach pracy wyłonić dzieci pochodzące z grup ryzyka. Najłatwiej i 
najszybciej zauważa się dzieci z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z 
zaburzeniami koncentracji uwagi zwanych dalej ADHD. Są to dzieci, o których 
potocznie mówimy „nie może usiedzieć w miejscu”. Ich zachowanie nie wynika 
jednak  ze  złej  woli.  Cały  czas  trwają  badania  nad  przyczynami  takiego 
zachowania.  
Neurolodzy, 

psycholodzy, 

psychiatrzy 

dopatrują 

się 

przyczyn 

w 

mikrouszkodzeniach  mózgu,  przewlekłych  (nawet  ciążowych)  zatruciach 
ołowiem,  barwnikami,  salicylanami,  konserwantami  i  w  błędach 
wychowawczych.  Stwierdzono  u  tych  dzieci  zaburzenia  równowagi  pomiędzy 
noradrenaliną a dopaminą.  
Rozpoznanie  u  dziecka  zespołu  ADH  (zespół  nadpobudliwości  ruchowej)  lub 
ADHD (zespół nadpobudliwości ruchowej z zaburzeniami koncentracji uwagi) 
przebiega w kilku etapach. Przy diagnozowaniu bierze się pod uwagę: 

-  informacje,  od  co  najmniej  dwóch  niezależnych  osób,  np.  rodzice  i 

nauczyciel 

-  rozmowy z dzieckiem 
-  obserwacje zachowania dziecka 
-  obiektywną  ocenę  ruchliwości  przeprowadzoną  w  pomieszczeniu  z 

jednostronnym lustrem zawierającą też elektroniczny pomiar aktywności 
ręki,  stopy  lub  pomiar  stabilności  (tzw.  aktometria,  pedometria, 
stabilometria) przeprowadzony w pomieszczeniu z podłogą, która posiada 
dwa czynniki ruchu 

-  obiektywną ocenę uwagi przeprowadzoną  

- komputerowym testem uwagi ciągłej 
- skalą i kwestionariuszami diagnostycznymi ,np Connersa                  
- testami psychologicznymi  

-  badania pediatryczne i neurologiczne 
-  badania  pomocnicze  i  wykluczające  np.  EEG,  CT  (tomografia 

komputerowa), MRI (rezonans magnetyczny) 

 
 
Amerykańscy badacze ( Schmidt, Jensen, Swanson, Gillberg, Bhatia) sprawdzili 
częstość występowania zespołów na świecie. Okazało się, że: 
 
u dzieci 3-4 letnich problem dotyczy od 1-5% dzieci 
             3-12 lat              -                         do 30% 
             3-18 lat              -                         10%   

 
populacja dzieci miejskich 
            3-12 lat          -     18% 
 
populacja dzieci na wsi 
            3-12 lat          -     4,6% 
 

Przeprowadzone  badania  w  Polsce  nie  rozgraniczają  grup  wiekowych  i 

wskazują na występowanie zespołów u 3-10% dzieci.  

Zróżnicowano  nawet  dominację  objawów  ze  względu  na  płeć.  U 

chłopców  zauważa  się  przewagę  agresji  i  nadruchliwości,  u  dziewczynek 
przewagę zaburzeń uwagi i koncentracji.  

 
Objawy  kliniczne  zespołu  ADHD  usystematyzowano  wg  rodzajów 

zaburzeń: 
- zaburzenia koncentracji 

-  nie skupia uwagi 
-  błędy z niedbałości 
-  wydaje się, że nie słucha co do niego mówimy 
-  zapomina o prostych czynnościach lub poleceniach 
-  łatwo się rozprasza 
-  nie kończy rozpoczętego zadania 
-  ociąga się z rozpoczęciem zadań planowych 
-  źle organizuje sobie pracę 
-  zaczyna kilka rzeczy na raz 
-  gubi przedmioty 

 
- zaburzenia popędliwości (impulsywność) 

-  reaguje natychmiast, bije się z innymi, niszczy  zabawki 
-  nie słucha do końca, przeszkadza 
-  ciągle wtrąca się do rozmowy 
-  ma na każdy temat swoje zdanie, zwykle nieprzemyślane 

 
- nadruchliwość 

-  nie usiedzi w miejscu 
-  miewa tiki, stereotypie ruchowe 
-  chodzi po klasie 
-  dotyka, przestawia przedmioty, wchodzi do obcych pomieszczeń 
-  ciągle mówi 
-  mało śpi 
-  nie lubi spokojnych gier, zabaw, malowania 

 
 

Terapię  należy  przeprowadzać  kompleksowo.  Lekarze  zapewniają  pomoc 
farmakologiczną,  specjaliści  (psycholog,  pedagog,  neurologopeda)  prowadzą 
zajęcia  terapeutyczne,  którymi  obejmują  zarówno  dzieci,  jak  i  rodziców.  W 
pracy z tymi dziećmi najważniejszymi zaleceniami są: 
 
 

 

 

KONSEKWENCJA 

 

 

 

STAŁY  RYTM  DNIA 

 

 

 

SYSTEMATYCZNOŚĆ 

 

 

 

DŁUGOTRWAŁOŚĆ 

 
Nauczyciel,  który  w  swojej  grupie  pracuje  z  dzieckiem  przejawiającym 
wcześniej  omówione  symptomy  zachowań  powinien  w  pierwszej  kolejności 
odpowiedzieć sobie na pytanie „Czy mój stosunek do tego dziecka jest taki sam, 
jak do innych dzieci?” 
Rozmowa  z  rodzicami  wyjaśni  sprawę,  czy  dziecko  jest  zdiagnozowane  i 
poddane terapii. Jeżeli nie, należy podjąć odpowiednie kroki, jeżeli tak – należy 
uzbroić  się  w  cierpliwość  i  systematycznie,  konsekwentnie  i  długotrwale 
pracować  z  takim  dzieckiem,  starając  się  jak  najczęściej  wykorzystywać  w 
stosunku do dziecka wzmacnianie pozytywne. 
Optymalnym  miejscem  nauczania  dziecka  z  ADHD  jest  mało  liczna  klasa  o 
charakterze  integracyjnym,  najlepiej  z  dwójką  nauczycieli.  W  warunkach 
normalnej,  osiedlowej  szkoły  ten  wymóg  jest  praktycznie  niemożliwy  do 
zrealizowania.  Nauczyciel  musi  poradzić  sobie  z  dzieckiem  w  takich 
warunkach, w jakich pracuje. Może jednak wspomóc się innymi działaniami.  
Najważniejszą  rzeczą  jest  opracowanie  jasno  sformułowanego  regulaminu, 
który  powinien  wisieć  w  widocznym  miejscu  w  klasie.  Dziecko  musi  znać 
zasady  postępowania  obowiązujące  w  klasie.  Ułatwi  to  nauczycielowi 
konsekwentną  kontrolę  dyscypliny  i  natychmiastową  reakcję  na  niewłaściwe 
zachowanie  dziecka.  W  systemie  kar  nie  należy  stosować  ograniczeń  w 
zabawie  i  ćwiczeniach  fizycznych,  a  uwagi  krytyczne  wypowiadać  tylko  po 
bardzo  poważnych  przewinieniach,  aby  ograniczyć  ilość  informacji 
napływających do dziecka. 
Dobrze  jest  posadzić  dziecko  blisko  nauczyciela,  obok  ucznia,  który  jest 
zorganizowany,  zdyscyplinowany  i  chętny  do  pomocy.  Podczas  pracy  w 
grupach  dobrze  jest  łączyć  dzieci  o  różnych  umiejętnościach,  aby  same  
korygowały negatywne zachowania rówieśników. 
Nauczyciel  powinien  umożliwić  dziecku  nadpobudliwemu  rozładowanie 
swoich  emocji  poprzez  przydział  dodatkowych  obowiązków  w  postaci 
przyniesienia kredy , zmoczenia gąbki itp. 
Bardzo ważna jest też systematyczna  kontrola pracy dziecka i to nie tylko w 
szkole,  ale  w  ramach  współpracy  z  rodzicami,  także  w  domu.  Umożliwi  to 
naszemu  uczniowi  odniesienie  sukcesu,  który  jest  niezbędnym  elementem 
pracy z dziećmi dotkniętymi omawianym zespołem.  
 

 

 

 

 

 

 

 

Bibliografia:  
1.  J.Comi-Wielowiejska, Wirujące dzieci, „Newsweek”2001 nr 13. 
2.  M.Fiejdasz, K.Romanowska, O.Skwiecińska,  Odrzucone przez szkołę, „Newsweek”2001 

nr 13. 

3.  B.Pietkiewicz, Diabły za szklaną ścianą, „Polityka”, listopad 2001 
4.  T.Wolańczyk,  A.Kołakowski,  M.Skotnicka,  Nadpobudliwość  psychruchowa  u  dzieci, 

Lublin 1999, „Bifolium”. 

5.  B.Patycka,  Zespół  nadpobudliwości  psychoruchowej  z  zaburzeniami  koncentracji 

uwagi.„Życie Szkoły”, wrzesień 2002 

6.  notatki własne ze szkolenia w WCIES „ dzieci z zaburzeniami ADHD”. 
 

 
 

Opracowała :  

mgr Monika Stańczyk