W

W

Ł

Ł

ADZA WYKONAWCZA

ADZA WYKONAWCZA

POJ

POJ

Ę

Ę

CIE I ZNACZENIE W

CIE I ZNACZENIE W

Ł

Ł

ADZY

ADZY

WYKONAWCZEJ

WYKONAWCZEJ

dla Monteskiusza w

dla Monteskiusza w

ł

ł

adza wykonawcza wyra

adza wykonawcza wyra

ż

ż

a

a

ł

ł

a si

a si

ę

ę

jedynie w prawie do wypowiadania wojen i zawierania

jedynie w prawie do wypowiadania wojen i zawierania

pokoju, wysy

pokoju, wysy

ł

ł

aniu lub przyjmowaniu poselstw, czy te

aniu lub przyjmowaniu poselstw, czy te

ż

ż

zapewnienie bezpiecze

zapewnienie bezpiecze

ń

ń

stwa

stwa

obecnie polityczny proces decyzyjny w decyduj

obecnie polityczny proces decyzyjny w decyduj

ą

ą

cej

cej

mierze jest przez ni

mierze jest przez ni

ą

ą

kszta

kszta

ł

ł

towany i realizowany

towany i realizowany

Znaczenie polityczne:

Znaczenie polityczne:

w systemach demokratycznych powszechne wybory s

w systemach demokratycznych powszechne wybory s

ą

ą

gr

gr

ą

ą

o utworzenie rz

o utworzenie rz

ą

ą

du

du

ocena dokona

ocena dokona

ń

ń

rz

rz

ą

ą

dz

dz

ą

ą

cych, stanowi

cych, stanowi

ą

ą

ca podstaw

ca podstaw

ę

ę

decyzji podejmowanych przez wyborc

decyzji podejmowanych przez wyborc

ó

ó

w dotyczy przede

w dotyczy przede

wszystkim podmiot

wszystkim podmiot

ó

ó

w w

w w

ł

ł

adzy wykonawczej

adzy wykonawczej

sprawowanie w

sprawowanie w

ł

ł

adzy wykonawczej wi

adzy wykonawczej wi

ąż

ąż

e si

e si

ę

ę

z

z

instytucjonalizacj

instytucjonalizacj

ą

ą

w

w

ł

ł

adzy pa

adzy pa

ń

ń

stwowej

stwowej

G

G

Ł

Ł

OWA PA

OWA PA

Ń

Ń

STWA

STWA

Monarcha:

Monarcha:

•

•

wyst

wyst

ę

ę

puje w demokracjach parlamentarnych

puje w demokracjach parlamentarnych

•

•

uprawnienia o charakterze symbolicznym,

uprawnienia o charakterze symbolicznym,

•

•

umacnia jedno

umacnia jedno

ść

ść

spo

spo

ł

ł

ecze

ecze

ń

ń

stw

stw

•

•

politycznie neutralny

politycznie neutralny

Prezydent:

Prezydent:

•

•

wyst

wyst

ę

ę

puje w re

puje w re

ż

ż

imach parlamentarnych i

imach parlamentarnych i

prezydenckich

prezydenckich

•

•

wybory powszechne: Austria, Polska, Irlandia,

wybory powszechne: Austria, Polska, Irlandia,

Portugalia, Islandia)

Portugalia, Islandia)

•

•

wybory po

wybory po

ś

ś

rednie: W

rednie: W

ł

ł

ochy, Grecja, W

ochy, Grecja, W

ę

ę

gry, Czechy,

gry, Czechy,

RFN

RFN

PREZYDENT

PREZYDENT

Cenzus wieku:

Cenzus wieku:

50 lat

50 lat

–

–

W

W

ł

ł

ochy

ochy

40 lat

40 lat

–

–

Grecja, Bu

Grecja, Bu

ł

ł

garia, Czechy, Estonia, Litwa

garia, Czechy, Estonia, Litwa

35 lat

35 lat

–

–

Cypr, Irlandia, Polska, Austria, Portugalia,

Cypr, Irlandia, Polska, Austria, Portugalia,

S

S

ł

ł

owacja, Ukraina, W

owacja, Ukraina, W

ę

ę

gry

gry

brak regulacji w tym zakresie

brak regulacji w tym zakresie

–

–

Rumunia, Chorwacja i

Rumunia, Chorwacja i

S

S

ł

ł

owenia

owenia

D

D

ł

ł

ugo

ugo

ść

ść

kadencji:

kadencji:

7 lat

7 lat

–

–

W

W

ł

ł

ochy, Irlandia

ochy, Irlandia

6 lat

6 lat

–

–

Austria, Finlandia

Austria, Finlandia

5 lat

5 lat

-

-

RFN, Grecja, Polska, Bu

RFN, Grecja, Polska, Bu

ł

ł

garia, Portugalia

garia, Portugalia

Liczba kadencji:

Liczba kadencji:

jedna reelekcja

jedna reelekcja

–

–

Finlandia, Grecja, Portugalia, Polska

Finlandia, Grecja, Portugalia, Polska

brak ogranicze

brak ogranicze

ń

ń

–

–

W

W

ł

ł

ochy, Islandia, Austria

ochy, Islandia, Austria

SI

SI

Ł

Ł

A PREZYDENTURY W PA

A PREZYDENTURY W PA

Ń

Ń

STACH

STACH

EUROPEJSKICH

EUROPEJSKICH

-

-

+

+

-

-

-

-

-

-

Irlandia

Irlandia

-

-

+

+

+

+

+

+

+

+

Francja

Francja

-

-

+

+

-

-

-

-

-

-

Finlandia

Finlandia

-

-

+

+

+

+

+

+

-

-

Cypr

Cypr

+

+

-

-

-

-

-

-

-

-

Chorwacja

Chorwacja

-

-

+

+

-

-

-

-

-

-

Bu

Bu

ł

ł

garia

garia

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Austria

Austria

5

5

4

4

3

3

2

2

1

1

Kraj

Kraj

1.

Mo

ż

liwo

ść

dyskrecjonalnego rozwi

ą

zania parlamentu

2.

Mo

ż

liwo

ść

przeforsowania kandydatury premiera

3.

Mo

ż

liwo

ść

dyskrecjonalnego zdymisjonowania premiera

4.

Prawo weta

5.

Prawo wydawania dekretów z moc

ą

ustawy

SI

SI

Ł

Ł

A PREZYDENTURY W PA

A PREZYDENTURY W PA

Ń

Ń

STACH

STACH

EUROPEJSKICH

EUROPEJSKICH

-

-

+

+

-

-

-

-

-

-

Litwa

Litwa

-

-

+

+

-

-

-

-

-

-

Polska

Polska

+

+

+

+

+

+

+

+

-

-

Ukraina

Ukraina

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

S

S

ł

ł

owenia

owenia

-

-

+

+

-

-

-

-

-

-

S

S

ł

ł

owacja

owacja

-

-

+

+

-

-

-

-

-

-

Rumunia

Rumunia

+

+

+

+

+

+

+

+

-

-

Rosja

Rosja

-

-

+

+

-

-

+

+

+

+

Portugalia

Portugalia

5

5

4

4

3

3

2

2

1

1

Kraj

Kraj

RZ

RZ

Ą

Ą

D JAKO INSTYTUCJA W

D JAKO INSTYTUCJA W

Ł

Ł

ADZY

ADZY

WYKONAWCZEJ

WYKONAWCZEJ

Rz

Rz

ą

ą

d to kolegialny organ pa

d to kolegialny organ pa

ń

ń

stwowy z

stwowy z

ł

ł

o

o

ż

ż

ony z premiera

ony z premiera

i ministr

i ministr

ó

ó

w, ponosz

w, ponosz

ą

ą

cy za sw

cy za sw

ą

ą

dzia

dzia

ł

ł

alno

alno

ść

ść

odpowiedzialno

odpowiedzialno

ść

ść

polityczn

polityczn

ą

ą

przed parlamentem

przed parlamentem

W re

W re

ż

ż

imach parlamentarnych jest to g

imach parlamentarnych jest to g

ł

ł

ó

ó

wny o

wny o

ś

ś

rodek

rodek

decyzyjny kszta

decyzyjny kszta

ł

ł

tuj

tuj

ą

ą

cy polityk

cy polityk

ę

ę

wewn

wewn

ę

ę

trzn

trzn

ą

ą

i

i

zagraniczn

zagraniczn

ą

ą

W systemach parlamentarnych kszta

W systemach parlamentarnych kszta

ł

ł

t personalny

t personalny

gabinetu ustalany jest w wyniku wybor

gabinetu ustalany jest w wyniku wybor

ó

ó

w

w

parlamentarnych

parlamentarnych

RZ

RZ

Ą

Ą

D JAKO INSTYTUCJA W

D JAKO INSTYTUCJA W

Ł

Ł

ADZY

ADZY

WYKONAWCZEJ

WYKONAWCZEJ

Powstawanie rz

Powstawanie rz

ą

ą

du:

du:

w wyniku wybor

w wyniku wybor

ó

ó

w

w

w wyniku rezygnacji poprzedniego gabinetu

w wyniku rezygnacji poprzedniego gabinetu

w wyniku uchwalenia wotum nieufno

w wyniku uchwalenia wotum nieufno

ś

ś

ci dla

ci dla

poprzedniego gabinetu

poprzedniego gabinetu

brak uzyskania wotum zaufania przez poprzedni gabinet

brak uzyskania wotum zaufania przez poprzedni gabinet

rozpad koalicji (gabinet wi

rozpad koalicji (gabinet wi

ę

ę

kszo

kszo

ś

ś

ciowy staje si

ciowy staje si

ę

ę

mniejszo

mniejszo

ś

ś

ciowym)

ciowym)

odwo

odwo

ł

ł

anie poprzedniego premiera przez prezydenta

anie poprzedniego premiera przez prezydenta

(Francja, Rosja)

(Francja, Rosja)

faktyczna w

faktyczna w

ł

ł

adza premiera zale

adza premiera zale

ż

ż

y w du

y w du

ż

ż

ej mierze od

ej mierze od

wyniku wyborczego oraz uwarunkowa

wyniku wyborczego oraz uwarunkowa

ń

ń

wynikaj

wynikaj

ą

ą

cych z

cych z

zasad systemu partyjnego i wyborczego

zasad systemu partyjnego i wyborczego

FORMOWANIE KOALICJI GABINETOWYCH

FORMOWANIE KOALICJI GABINETOWYCH

Konsekwencj

Konsekwencj

ą

ą

system

system

ó

ó

w wielopartyjnych jest aby przed

w wielopartyjnych jest aby przed

powo

powo

ł

ł

aniem rz

aniem rz

ą

ą

du dosz

du dosz

ł

ł

o do ustale

o do ustale

ń

ń

mi

mi

ę

ę

dzy co najmniej

dzy co najmniej

dwoma podmiotami, kt

dwoma podmiotami, kt

ó

ó

rych celem jest uformowanie

rych celem jest uformowanie

koalicji gabinetowej.

koalicji gabinetowej.

Typologie koalicji:

Typologie koalicji:

ze wzgl

ze wzgl

ę

ę

du na miejsce w przestrzeni politycznej

du na miejsce w przestrzeni politycznej

ze wzgl

ze wzgl

ę

ę

du na sp

du na sp

ó

ó

jno

jno

ść

ść

programow

programow

ą

ą

:

:

•

•

ideologicznie zbie

ideologicznie zbie

ż

ż

ne

ne

•

•

synkretyczne

synkretyczne

ze wzgl

ze wzgl

ę

ę

du na uk

du na uk

ł

ł

ad si

ad si

ł

ł

wewn

wewn

ą

ą

trz koalicji:

trz koalicji:

•

•

zr

zr

ó

ó

wnowa

wnowa

ż

ż

one

one

•

•

niezr

niezr

ó

ó

wnowa

wnowa

ż

ż

one

one

ze wzgl

ze wzgl

ę

ę

du na kryterium rozmiaru

du na kryterium rozmiaru

TYPOLOGIE KOALICJI ZE WZGL

TYPOLOGIE KOALICJI ZE WZGL

Ę

Ę

DU NA

DU NA

KRYTERIUM ROZMIARU

KRYTERIUM ROZMIARU

koalicje mniejszo

koalicje mniejszo

ś

ś

ciowe

ciowe

koalicje minimalnie zwyci

koalicje minimalnie zwyci

ę

ę

skie

skie

koalicje nadwy

koalicje nadwy

ż

ż

kowe

kowe

koalicje

koalicje

ponadrozmiarowe

ponadrozmiarowe