W
W
Ł
Ł
ADZA WYKONAWCZA
ADZA WYKONAWCZA
W
W
Ł
Ł
ADZA WYKONAWCZA
ADZA WYKONAWCZA
POJ
POJ
Ę
Ę
CIE I ZNACZENIE W
CIE I ZNACZENIE W
Ł
Ł
ADZY
ADZY
WYKONAWCZEJ
WYKONAWCZEJ
dla Monteskiusza w
dla Monteskiusza w
ł
ł
adza wykonawcza wyra
adza wykonawcza wyra
Ŝ
Ŝ
a
a
ł
ł
a si
a si
ę
ę
jedynie w prawie do wypowiadania wojen i zawierania
jedynie w prawie do wypowiadania wojen i zawierania
pokoju, wysy
pokoju, wysy
ł
ł
aniu lub przyjmowaniu poselstw, czy te
aniu lub przyjmowaniu poselstw, czy te
Ŝ
Ŝ
zapewnienie bezpiecze
zapewnienie bezpiecze
ń
ń
stwa
stwa
obecnie polityczny proces decyzyjny w decyduj
obecnie polityczny proces decyzyjny w decyduj
ą
ą
cej
cej
mierze jest przez ni
mierze jest przez ni
ą
ą
kszta
kszta
ł
ł
towany i realizowany
towany i realizowany
Znaczenie polityczne:
Znaczenie polityczne:
w systemach demokratycznych powszechne wybory s
w systemach demokratycznych powszechne wybory s
ą
ą
gr
gr
ą
ą
o utworzenie rz
o utworzenie rz
ą
ą
du
du
ocena dokona
ocena dokona
ń
ń
rz
rz
ą
ą
dz
dz
ą
ą
cych, stanowi
cych, stanowi
ą
ą
ca podstaw
ca podstaw
ę
ę
decyzji podejmowanych przez wyborc
decyzji podejmowanych przez wyborc
ó
ó
w dotyczy przede
w dotyczy przede
wszystkim podmiot
wszystkim podmiot
ó
ó
w w
w w
ł
ł
adzy wykonawczej
adzy wykonawczej
sprawowanie w
sprawowanie w
ł
ł
adzy wykonawczej wi
adzy wykonawczej wi
ąŜ
ąŜ
e si
e si
ę
ę
z
z
instytucjonalizacj
instytucjonalizacj
ą
ą
w
w
ł
ł
adzy pa
adzy pa
ń
ń
stwowej
stwowej
G
G
Ł
Ł
OWA PA
OWA PA
Ń
Ń
STWA
STWA
Monarcha:
Monarcha:
•
•
wyst
wyst
ę
ę
puje w demokracjach parlamentarnych
puje w demokracjach parlamentarnych
•
•
uprawnienia o charakterze symbolicznym,
uprawnienia o charakterze symbolicznym,
•
•
umacnia jedno
umacnia jedno
ść
ść
spo
spo
ł
ł
ecze
ecze
ń
ń
stw
stw
•
•
politycznie neutralny
politycznie neutralny
Prezydent:
Prezydent:
•
•
wyst
wyst
ę
ę
puje w re
puje w re
Ŝ
Ŝ
imach parlamentarnych i
imach parlamentarnych i
prezydenckich
prezydenckich
•
•
wybory powszechne: Austria, Polska, Irlandia,
wybory powszechne: Austria, Polska, Irlandia,
Portugalia, Islandia)
Portugalia, Islandia)
•
•
wybory po
wybory po
ś
ś
rednie: W
rednie: W
ł
ł
ochy, Grecja, W
ochy, Grecja, W
ę
ę
gry, Czechy,
gry, Czechy,
RFN
RFN
PREZYDENT
PREZYDENT
Cenzus wieku:
Cenzus wieku:
50 lat
50 lat
–
–
W
W
ł
ł
ochy
ochy
40 lat
40 lat
–
–
Grecja, Bu
Grecja, Bu
ł
ł
garia, Czechy, Estonia, Litwa
garia, Czechy, Estonia, Litwa
35 lat
35 lat
–
–
Cypr, Irlandia, Polska, Austria, Portugalia,
Cypr, Irlandia, Polska, Austria, Portugalia,
S
S
ł
ł
owacja, Ukraina, W
owacja, Ukraina, W
ę
ę
gry
gry
brak regulacji w tym zakresie
brak regulacji w tym zakresie
–
–
Rumunia, Chorwacja i
Rumunia, Chorwacja i
S
S
ł
ł
owenia
owenia
D
D
ł
ł
ugo
ugo
ść
ść
kadencji:
kadencji:
7 lat
7 lat
–
–
W
W
ł
ł
ochy, Irlandia
ochy, Irlandia
6 lat
6 lat
–
–
Austria, Finlandia
Austria, Finlandia
5 lat
5 lat
-
-
RFN, Grecja, Polska, Bu
RFN, Grecja, Polska, Bu
ł
ł
garia, Portugalia
garia, Portugalia
Liczba kadencji:
Liczba kadencji:
jedna reelekcja
jedna reelekcja
–
–
Finlandia, Grecja, Portugalia, Polska
Finlandia, Grecja, Portugalia, Polska
brak ogranicze
brak ogranicze
ń
ń
–
–
W
W
ł
ł
ochy, Islandia, Austria
ochy, Islandia, Austria
SI
SI
Ł
Ł
A PREZYDENTURY W PA
A PREZYDENTURY W PA
Ń
Ń
STACH
STACH
EUROPEJSKICH
EUROPEJSKICH
-
-
+
+
-
-
-
-
-
-
Irlandia
Irlandia
-
-
+
+
+
+
+
+
+
+
Francja
Francja
-
-
+
+
-
-
-
-
-
-
Finlandia
Finlandia
-
-
+
+
+
+
+
+
-
-
Cypr
Cypr
+
+
-
-
-
-
-
-
-
-
Chorwacja
Chorwacja
-
-
+
+
-
-
-
-
-
-
Bu
Bu
ł
ł
garia
garia
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Austria
Austria
5
5
4
4
3
3
2
2
1
1
Kraj
Kraj
1.
Mo
Ŝ
liwo
ść
dyskrecjonalnego rozwi
ą
zania parlamentu
2.
Mo
Ŝ
liwo
ść
przeforsowania kandydatury premiera
3.
Mo
Ŝ
liwo
ść
dyskrecjonalnego zdymisjonowania premiera
4.
Prawo weta
5.
Prawo wydawania dekretów z moc
ą
ustawy
SI
SI
Ł
Ł
A PREZYDENTURY W PA
A PREZYDENTURY W PA
Ń
Ń
STACH
STACH
EUROPEJSKICH
EUROPEJSKICH
-
-
+
+
-
-
-
-
-
-
Litwa
Litwa
-
-
+
+
-
-
-
-
-
-
Polska
Polska
+
+
+
+
+
+
+
+
-
-
Ukraina
Ukraina
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
S
S
ł
ł
owenia
owenia
-
-
+
+
-
-
-
-
-
-
S
S
ł
ł
owacja
owacja
-
-
+
+
-
-
-
-
-
-
Rumunia
Rumunia
+
+
+
+
+
+
+
+
-
-
Rosja
Rosja
-
-
+
+
-
-
+
+
+
+
Portugalia
Portugalia
5
5
4
4
3
3
2
2
1
1
Kraj
Kraj
RZ
RZ
Ą
Ą
D JAKO INSTYTUCJA W
D JAKO INSTYTUCJA W
Ł
Ł
ADZY
ADZY
WYKONAWCZEJ
WYKONAWCZEJ
Rz
Rz
ą
ą
d to kolegialny organ pa
d to kolegialny organ pa
ń
ń
stwowy z
stwowy z
ł
ł
o
o
Ŝ
Ŝ
ony z premiera
ony z premiera
i ministr
i ministr
ó
ó
w, ponosz
w, ponosz
ą
ą
cy za sw
cy za sw
ą
ą
dzia
dzia
ł
ł
alno
alno
ść
ść
odpowiedzialno
odpowiedzialno
ść
ść
polityczn
polityczn
ą
ą
przed parlamentem
przed parlamentem
W re
W re
Ŝ
Ŝ
imach parlamentarnych jest to g
imach parlamentarnych jest to g
ł
ł
ó
ó
wny o
wny o
ś
ś
rodek
rodek
decyzyjny kszta
decyzyjny kszta
ł
ł
tuj
tuj
ą
ą
cy polityk
cy polityk
ę
ę
wewn
wewn
ę
ę
trzn
trzn
ą
ą
i
i
zagraniczn
zagraniczn
ą
ą
W systemach parlamentarnych kszta
W systemach parlamentarnych kszta
ł
ł
t personalny
t personalny
gabinetu ustalany jest w wyniku wybor
gabinetu ustalany jest w wyniku wybor
ó
ó
w
w
parlamentarnych
parlamentarnych
RZ
RZ
Ą
Ą
D JAKO INSTYTUCJA W
D JAKO INSTYTUCJA W
Ł
Ł
ADZY
ADZY
WYKONAWCZEJ
WYKONAWCZEJ
Powstawanie rz
Powstawanie rz
ą
ą
du:
du:
w wyniku wybor
w wyniku wybor
ó
ó
w
w
w wyniku rezygnacji poprzedniego gabinetu
w wyniku rezygnacji poprzedniego gabinetu
w wyniku uchwalenia wotum nieufno
w wyniku uchwalenia wotum nieufno
ś
ś
ci dla
ci dla
poprzedniego gabinetu
poprzedniego gabinetu
brak uzyskania wotum zaufania przez poprzedni gabinet
brak uzyskania wotum zaufania przez poprzedni gabinet
rozpad koalicji (gabinet wi
rozpad koalicji (gabinet wi
ę
ę
kszo
kszo
ś
ś
ciowy staje si
ciowy staje si
ę
ę
mniejszo
mniejszo
ś
ś
ciowym)
ciowym)
odwo
odwo
ł
ł
anie poprzedniego premiera przez prezydenta
anie poprzedniego premiera przez prezydenta
(Francja, Rosja)
(Francja, Rosja)
faktyczna w
faktyczna w
ł
ł
adza premiera zale
adza premiera zale
Ŝ
Ŝ
y w du
y w du
Ŝ
Ŝ
ej mierze od
ej mierze od
wyniku wyborczego oraz uwarunkowa
wyniku wyborczego oraz uwarunkowa
ń
ń
wynikaj
wynikaj
ą
ą
cych z
cych z
zasad systemu partyjnego i wyborczego
zasad systemu partyjnego i wyborczego
FORMOWANIE KOALICJI GABINETOWYCH
FORMOWANIE KOALICJI GABINETOWYCH
Konsekwencj
Konsekwencj
ą
ą
system
system
ó
ó
w wielopartyjnych jest aby przed
w wielopartyjnych jest aby przed
powo
powo
ł
ł
aniem rz
aniem rz
ą
ą
du dosz
du dosz
ł
ł
o do ustale
o do ustale
ń
ń
mi
mi
ę
ę
dzy co najmniej
dzy co najmniej
dwoma podmiotami, kt
dwoma podmiotami, kt
ó
ó
rych celem jest uformowanie
rych celem jest uformowanie
koalicji gabinetowej.
koalicji gabinetowej.
Typologie koalicji:
Typologie koalicji:
ze wzgl
ze wzgl
ę
ę
du na miejsce w przestrzeni politycznej
du na miejsce w przestrzeni politycznej
ze wzgl
ze wzgl
ę
ę
du na sp
du na sp
ó
ó
jno
jno
ść
ść
programow
programow
ą
ą
:
:
•
•
ideologicznie zbie
ideologicznie zbie
Ŝ
Ŝ
ne
ne
•
•
synkretyczne
synkretyczne
ze wzgl
ze wzgl
ę
ę
du na uk
du na uk
ł
ł
ad si
ad si
ł
ł
wewn
wewn
ą
ą
trz koalicji:
trz koalicji:
•
•
zr
zr
ó
ó
wnowa
wnowa
Ŝ
Ŝ
one
one
•
•
niezr
niezr
ó
ó
wnowa
wnowa
Ŝ
Ŝ
one
one
ze wzgl
ze wzgl
ę
ę
du na kryterium rozmiaru
du na kryterium rozmiaru
TYPOLOGIE KOALICJI ZE WZGL
TYPOLOGIE KOALICJI ZE WZGL
Ę
Ę
DU NA
DU NA
KRYTERIUM ROZMIARU
KRYTERIUM ROZMIARU
koalicje mniejszo
koalicje mniejszo
ś
ś
ciowe
ciowe
koalicje minimalnie zwyci
koalicje minimalnie zwyci
ę
ę
skie
skie
koalicje nadwy
koalicje nadwy
Ŝ
Ŝ
kowe
kowe
koalicje
koalicje
ponadrozmiarowe
ponadrozmiarowe