WSPÓŁPRACA PRZEDSZKOLA

Z DOMEM RODZINNYM

Opracowała Edyta Kowacz

Pozytywne wyniki całokształtu pracy wychowawczo-dydaktycznej

przedszkola zależą w

znacznie mierze od właściwie potraktowanej

współpracy ze środowiskiem rodzinnym każdego wychowanka.

Ważne jest dążenie do ujednolicenia oddziaływań wychowawczych

domu i przedszkola. Okres przedszkolny- „poranek w życiu człowieka”, ma
decydujący wpływ na kształtowanie się charakteru, wytycza dalszą drogę
życia. Niezmiernie ważną rzeczą jest więc, aby ułożył się jak
najkorzystniej dla dziecka.

Dobre wychowanie dziecka w tym okresie warunkują w jednakowy

sposób dwa podstawowe środowiska wychowawcze - rodzina
i przedszkole. Odpowiedzialność za rozwój i wychowanie dziecka ponoszą
w pierwszym rzędzie rodzice. Współczesna rodzina nie spełnia jednak tej
funkcji w wystarczającym stopniu. Dzieje się tak, jak twierdzi Rozalia
Brańska: nie tylko z przyczyn ekonomicznych (większość matek pracuje
zawodowo, wielu ojców ma różne dodatkowe zajęcia), lecz również dlatego,
że znaczna część rodziców jest przeświadczona, iż w stawiającym na coraz
większą specjalizację świecie wystarczy, jeśli sprawami wychowawczymi
zajmują się inne instytucje - przedszkole, szkoła, organizacje
młodzieżowe.

Oddając dziecko do przedszkola rodzice czują się jak gdyby zwolnieni

od funkcji wychowawczej, nie zdają sobie sprawy, że przedszkole ma
jedynie przyjść im z pomocą w wypełnianiu tej jakże ważnej roli. Bo
wychowawczej roli rodziców i rodziny nie zastąpi żadna instytucja.

Przed przedszkolem, jako placówką wychowawczo-dydaktyczną stoją

również bardzo ważne zadania, których nie spełni bez pomocy ze strony
rodziców i rodziny. Dlatego jednym z warunków osiągnięcia dobrych
wyników w pracy wychowawczej jest ujednolicenie systemu wychowania
dziecka w przedszkolu i w domu. Wymaga to od nas, nauczycieli,
systematycznej współpracy z rodzicami. Jak twierdzi Danuta
Dziatełowska: ścisła i głęboko pojęta współpraca przedszkola z domem
może dać wielki pożytek w dziele racjonalnego wychowania dziecka.
Punktem wyjścia w dążeniu do ujednolicenia systemu wychowania
powinno być opracowanie planu w zakresie informowania i uświadamiania
rodziców o systemie wychowania ich własnych dzieci w przedszkolu,
uzgodnienie planu postępowania domu i przedszkola.

W przedszkolu i w domu dzieci powinny się zetknąć z podobnymi

wymaganiami i metodami postępowania. Jak twierdzi K. Giecenicu:
utrwalenie wzajemnych osiągnięć, uzupełnianie w przedszkolu tych
zadań wychowawczych, którym nie może sprostać rodzina, a w rodzinie
komponowanie niedociągnięć przedszkola, które wynikają z warunków ich
pracy - to główne ogniwa współdziałania domu i przedszkola.

Podstawą dobrze zaplanowanej współpracy przedszkola z domem

rodzinnym dziecka w celu ujednolicenia oddziaływań wychowawczych jest
gruntowne poznanie każdego dziecka, przebiegu jego dotychczasowego
rozwoju, poziomu różnych sfer osobowości, jak również środowiska,
w którym ono żyje.

Dokładne poznanie środowiska rodzinnego dziecka i jego potrzeb

jest warunkiem osiągnięcia pozytywnych wyników wychowawczych w
pracy z dziećmi, pomocy wychowankom w przezwyciężaniu braków
wychowania rodzinnego, daje możliwość zaplanowania i podejmowania
różnych efektywnych form współpracy i oddziaływania pedagogicznego na
rodziców. Rodzice są pierwszymi wychowawcami i nauczycielami
zarazem i do tej funkcji trzeba się przygotować. Pedagogizacja
wprowadza rodziców w rozumienie mechanizmu procesu wychowawczego
i kształtowanie prawidłowo osobowości dziecka. Rodziców trzeba
nauczyć od czego zależy wychowanie dziecka, na

czym polega

uspołecznienie dziecka. Muszą zrozumieć, a to im da pedagogizacja,
że atmosfera życia rodzinnego ma duży wpływ na prawidłowy rozwój.

Jeżeli rodzice nie znają podstawowych elementów wiedzy pedagogicznej

popełniają w procesie wychowawczym swoich dzieci szereg błędów, które
niejednokrotnie są przyczyną powstania różnych trudności wycho-
wawczych.

Aby współpraca przedszkola z domem rodzinnym dziecka przyniosła

oczekiwane rezultaty przebiegać musi w atmosferze dobrej woli
i zaufania.

Stosunki nauczycielki z rodzicami powinny być oparte na szacunku

wobec nich jako rodziców, oraz rozumieniu, że przedszkole i wychowaw-
czyni mogą nauczyć się o każdym dziecku od ojca i matki tyle, ile same
potrafią ich nauczyć w ogóle.

Nie mogą opierać się jedynie na udzielaniu wskazówek

dydaktycznych, pouczeń i

wymagań. Rodzice chcą widzieć

w nauczycielu i wychowawcy swoich dzieci prawdziwych sojuszników.
Przez takie postępowanie możliwym staje się zaangażowanie rodziców
we współpracę i wyrobienie przeświadczenia o słuszności stanowiska
przedszkola, którego głównym celem jest dobro dziecka oraz możliwie
wszechstronny i pełny rozwój jego osobowości.

Właściwie zorganizowana współpraca z rodzicami jest jednym

z

istotnych czynników osiągnięcia przez przedszkole pozytywnych

i możliwie pełnych wyników w pracy wychowawczo-dydaktycznej. Sposób
organizowania tych kontaktów, ich charakter oraz udział rodziców w
życiu przedszkola, zależeć powinien od środowiska w jakim znajduje się
placówka. Środowisko i jego potrzeby wyznaczać powinny nauczycielom
kierunki działania najbardziej korzystne dla dzieci, placówki
przedszkolnej i rodziców. Pomaga w tym trudnym zadaniu literatura,
ukazując różnorodne formy służące do wypracowania jak najściślejszego
zbiorowego porozumienia pomiędzy wszystkimi rodzicami a przedszkolem.
Karol Kotłowski wymienia następujące formy pracy z rodzicami: zebrania
ogólne rodziców, zebrania klasowe, kontakty indywidualne, organizacje
rodzicielskie: komitety rodzicielskie, trójki klasowe, kluby książki
i prasy pedagogicznej, uniwersytety pedagogiczne dla rodziców.

Inaczej ujętymi w literaturze formami współpracy przedszkola

z domem rodzinnym są: kontakty indywidualne, zebranie grupowe, zajęcia
otwarte, ekspozycja literatury, kącik informacji dla rodziców.
M.

Dmochowska i M. Dunin-Wąsowicz ukazują formy pedagogicznego

oddziaływania na rodziców w nieco innych słowach: regulamin
przedszkolny, zebrania ogólne i grupowe, gazetka przedszkolna, wystawy
twórczości dziecięcej, dni otwarte.

Analizując dokładnie poszczególne formy pedagogicznego kształcenia

rodziców ukazane w literaturze stwierdzić można, że wszystkie one
zawierają te same treści, choć różnie czasami brzmi ich nazwa. Zagadnienie
współpracy z rodzicami dzieci w wieku przedszkolnym najobszerniej
przedstawia Antonina Sawicka. Proponuje kilka sposobów pracy z rodzicami
wychowanków przedszkola:

1. Indywidualna praca z rodzicami: rozmowy indywidualne,

oddziaływanie przez „kącik dla rodziców", odwiedzanie dzieci
w domu, zajęcia otwarte.

2. Komitet Rodzicielski.
3. Praca z zespołem rodziców: zebrania z ogółem rodziców, zebrania

grupowe.

4. Uroczystości przedszkolne.
5. Świadczenia materialne rodziców na rzecz przedszkola.

Pierwszą okazją do kontaktu z rodzicami jest rozmowa przy zapisie

dziecka do przedszkola. Wydając matce czy ojcu kartę zgłoszenia
dziecka do przedszkola, można już poznać rodziców i zdobyć informację o
warunkach życia przyszłego wychowanka, o atmosferze wychowawczej w
jakiej wzrasta dziecko. Od charakteru pierwszego kontaktu dyrektorki
placówki, czy też nauczycielki zależeć będzie w dużym stopniu współpraca
w przyszłości. Inną formą jest rozmowa z rodzicami przy okazji
przyprowadzania i odbierania dziecka z przedszkola. Charakter jej jest
uzależniony od organizacji pracy placówki.

Najlepszym rozwiązaniem organizacyjnym jest takie zorganizowanie

pracy, aby rano i po południu w szatni była na dyżurce nauczycielka
i woźna, by zarówno nauczycielka jak i rodzice mogli kontaktować się
w sprawach bardzo pilnych, nie cierpiących zwłoki. Niejednokrotnie takie
dorywcze rozmowy poranne i popołudniowe nie wystarczają i w stosunku
do niektórych wychowanków istnieje potrzeba rozmów dłuższych. Do
wszystkich rozmów z rodzicami nauczycielka musi być przygotowana.
Osobista kultura nauczycielki, jej rzetelna wiedza i troska o dobro
dziecka ułatwiają kontakty nawet z tymi rodzicami, którzy nie zawsze
mają na nie ochotę.

Antonina Sawicka stwierdza dalej, że kącik dla rodziców to „umownie

przyjęta nazwa miejsca w przedszkolu, w którym opiekunowie dziecka
mogą zatrzymać się, poczekać gdy trzeba, a przy okazji poczytać
i popatrzeć". O tym, czy będzie on skuteczną formą oddziaływania na
rodziców w dużym stopniu decydować będzie jego usytuowanie
i urządzenie. Tematyka i zakres znajdujących się w nim pozycji mogą
być bardzo bogate. Najczęściej umieszczony jest tam regulamin
przedszkola, rozkład dnia w przedszkolu, zamierzenia wychowawcze dla
poszczególnych grup, wzbogacone często tekstami wierszy i piosenek do
nauki, doraźne aktualne komunikaty i propozycje dotyczące potrzeb dzieci,
prawidłowego zbierania, zdrowia dzieci, zabiegów lekarskich, codziennego
jadłospisu, służącego rodzicom jako przykład właściwego planowania
posiłków dla małego dziecka. Bardzo często w kąciku dla rodziców
organizowane są wystawki twórczości dziecięcej, które reprezentować
powinny wszystkie grupy i różnorodne rodzaje twórczości. Kącik dla
rodziców musi być „żywy", ze zmieniającymi się, interesującymi
ekspozycjami.

Zajęcia otwarte odbywają się najczęściej w ustalone z góry dni

i godziny, na ogół raz w miesiącu. Aby nie dezorganizować zwyczajnego
trybu dnia w przedszkolu, jednorazowo powinno w nich uczestniczyć do
czterech osób. Celem zajęć jest zapoznanie rodziców z treściami,
formami i metodami pracy wychowawczej przedszkola, ukazanie
zachowania się poszczególnych dzieci na tle grupy, a także ukazanie
wartości dziecka na tle grupy często przecenionego przez rodziców oraz za-
chęcenia do współpracy i pomocy.

Komitet rodzicielski jest płaszczyzną współdziałania rodziców

i nauczycieli, które służy wzajemnemu oddziaływaniu rodziny i szkoły
w procesie nauczania, opieki i właściwego wychowania dzieci i młodzieży.
Współdziałanie to powinno sprzyjać podnoszeniu kultury pedagogicznej
rodziców i prawidłowemu realizowaniu funkcji wychowawczej rodziny.
Komitet Rodzicielski jest symbolem jedności wszystkich rodziców
i podstawową platformą ich współpracy z przedszkolem.

Skład ukonstytuowany jest zazwyczaj z

przedstawicieli każdego

oddziału (rodzice i nauczycielka), dyrektorki placówki oraz zaproszonych
gości, działaczy współpracujących, organizacji społecznych oraz

reprezentantów

środowiska. „W działalności każdego komitetu

rodzicielskiego można w zasadzie wyróżnić trzy podstawowe formy:

• zabezpieczenie właściwych warunków sprzyjających

indywidualnym kontaktom rodziców z wychowawcami ich dzieci,

• patronowanie wszelkim formom zbiorowej współ pracy

przedszkola z zespołem rodziców,

• podejmowanie konkretnych zadań na rzecz podniesienia

warunków pracy wychowawczej przedszkola, przy czym
podstawą materialną jest fundusz komitetu, powstały
z zebranych dobrowolnych składek, ustalonych na zebraniach
ogólnych z udziałem wszystkich rodziców”.

Podstawą pracy komitetu rodzicielskiego jest roczny plan współpracy

z rodzicami, który powinien być szczegółowo opracowany, a zamierzenia
konkretne i jasno sprecyzowane.

Zebrania z rodzicami umożliwiają nauczycielom wpływ na

kształtowanie postawy rodziców, podnoszą one ogólną kulturę
pedagogiczną rodziców, wskazują skuteczne metody oddziaływania.
Zebrania mogą się odbywać z ogółem rodziców dzieci danej jednostki,
noszą wtedy miano zebrań ogólnych, lub w formie zebrań grupowych,
przewidzianych dla rodziców dzieci uczęszczających do tego samego
oddziału.

Zebrania ogólne odbywają się przeważnie w każdym przedszkolu na

początku roku szkolnego, na którym dyrekcja udziela wyjaśnień
dotyczących regulaminu, przeprowadza wybory komitetu rodzicielskiego.
Celem następnych zebrań mogą być doraźne sprawy organizacyjne,
związane z określonymi wydarzeniami z życia przedszkola lub też
poszerzanie i pogłębianie wiedzy pedagogicznej rodziców. Bardziej
wartościową i efektywną rolę spełniają zebrania grupowe. Skupiające
mniejsze grono rodziców pozwalają na bardziej szczegółowe omawianie
zagadnień dotyczących tylko danej grupy dzieci, pozostającej pod
opieką tego samego wychowawcy. Możliwa jest tu bezpośrednia
wymiana zdań, dotycząca aktualnych zamierzeń wychowawczych
realizowanych w danej grupie, osiągnięć i trudności, szukania środków
zaradczych.

Jedną z powszechnie stosowanych form pracy przedszkola są

uroczystości. Odbywają się one z udziałem zaproszonych gości -
rodziców, władz gminnych i

oświatowych, inne mają charakter

wewnętrzny i organizowane są wyłącznie dla dzieci. Mogą też być
uroczystości związane z tradycją danej placówki. Bardzo istotne stają
się przygotowania do uroczystości. Powinny one odbywać się w
nastroju miłego oczekiwania, wolnego od napięć i pośpiechu
stwarzając przy tym wiele korzystnych sytuacji do nawiązania
serdecznych kontaktów z rodzicami.

Aby zapewnić dzieciom odpowiednie warunki wychowania

w

przedszkolu, istnieje potrzeba stałych nakładów materialnych.

Częściowo mogą być one zaspokajane funduszami objętymi budżetem
komitetu rodzicielskiego. Ale to nie wystarcza. Konieczny jest również
jak największy udział rodziców w pracach społeczno-użytecznych na
rzecz przedszkola.

Efektem właściwej współpracy przedszkola ze środowiskiem rodzinnym

dziecka jest prawidłowy jego rozwój wynikający z jednolitego
oddziaływania rodziców i nauczycieli w

sprzyjającym środowisku

przedszkolnym i domowym.