Podstawa prawna
prenumerata
UBEZPIECZENIA
i ŚWIADCZENIA
gazetaprawna.pl
podczas kontroli uznaje takie umowy za zlecenia
Podstawa prawna
Dzieło nie może być oznaczone
w sposób zbyt ogólny. Jego rezultat
powinien zostać dokładnie określony
Andrzej Radzisław
radca prawny
W grudniu 2013 r. zaprzestaliśmy opłacania skła-
dek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za
jednego z naszych pracowników. Osoba ta złoży-
ła nam oświadczenie, aby w tym miesiącu składki
na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zostały
za nią opłacone od kwoty 2150 zł, ponieważ tyle
brakuje do rocznego limitu przy uwzględnieniu
wynagrodzeń otrzymywanych u innych płatni-
ków. W grudniu wynagrodzenie tego pracownika
wyniosło 8000 zł. Obecnie dostaliśmy informację
z ZUS, że podstawa wymiaru składek za grudzień
powinna wynosić 5450 zł. Kto w takim przypadku
powinien opłacić te składki? Czy musimy je opła-
cić, a następnie na drodze sądowej dochodzić ich
od pracownika?
Roczna podstawa wymiaru składek na ubez-
pieczenia emerytalne i rentowe za ubezpie-
czonego nie może być wyższa w danym roku
kalendarzowym od 30-krotności przeciętnego
prognozowanego wynagrodzenia w gospo-
darce narodowej na dany rok kalendarzo-
wy. W 2013 r. ten limit wynosił 111 390 zł,
a w 2014 r. 112 380 zł. Po jego przekroczeniu
za ubezpieczonego do końca roku kalenda-
rzowego nie są już opłacane składki na ubez-
pieczenia emerytalne i rentowe. W dalszym
ciągu powinny być natomiast opłacane skład-
ki na pozostałe ubezpieczenia społeczne, czyli
wypadkowe i chorobowe oraz ubezpieczenie
zdrowotne, a także składki na Fundusz Pracy
oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń
Pracowniczych. Po osiągnięciu 30-krotno-
ści nie jest natomiast opłacana składka na
Fundusz Emerytur Pomostowych. Płatnik,
który zaprzestaje opłacania składek na ubez-
pieczenia emerytalne i rentowe, informację
o tym podaje w raporcie ZUS RCA składa-
nym za pracownika. W raporcie w bloku III B
zaznacza pole 02 (Informacja o przekrocze-
niu rocznej podstawy wymiaru składek na
ubezpieczenie emerytalne i rentowe), gdy
informację o tym przekroczeniu przekazał
ubezpieczony, płatnik lub ZUS.
Jeżeli ubezpieczony ma jednocześnie więcej
niż jednego płatnika składek na ubezpiecze-
nia emerytalne i rentowe, powinien zawia-
domić każdego z nich o osiągnięciu rocznej
podstawy wymiaru. Taki obowiązek wynika
z art. 19 ust. 6 ustawy o systemie ubezpie-
czeń społecznych. Oświadczenie ubezpie-
czony składa na piśmie. Nie ponosi jednak
żadnej odpowiedzialności, gdy mimo, że są
za niego opłacane składki przez więcej niż
jednego płatnika, żadnego z nich nie poin-
formuje o przekroczeniu rocznego limitu.
Wówczas o przekroczeniu limitu informuje
płatników ZUS.
Stosownie do par. 10 rozporządzenia mini-
stra pracy i polityki socjalnej w sprawie szcze-
gółowych zasad ustalania podstawy wymiaru
składek w przypadku gdy ubezpieczony skła-
dając oświadczenie, o którym mowa w art. 19
ust. 5 ustawy, poda informacje niezgodne ze
stanem faktycznym, tak że powstanie za-
dłużenie z tytułu składek na ubezpieczenia
emerytalne i rentowe, jest on zobowiązany
do spłacenia całości tego zadłużenia. O tych
skutkach płatnik powinien go poinformować
gdy składa on oświadczenie. Obecnie jest to
jedyny przypadek, gdy oświadczenie złożone
przez ubezpieczonego powoduje, że płatnik
nie ponosi odpowiedzialności względem ZUS,
gdy składek nie ureguluje.
Na podstawie powołanego przepisu ZUS
uznaje, że ubezpieczony odpowiada również
za składki na ubezpieczenia emerytalne i ren-
towe, które na bieżąco byłyby sfi nansowane ze
środków płatnika, oraz za odsetki za zwłokę.
Jeżeli płatnik na podstawie oświadczenia
ubezpieczonego zaprzestał opłacania skła-
dek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe,
a po pewnym czasie ZUS prześle informa-
cję, że składki na ubezpieczenia emerytalne
i rentowe powinny być opłacane, czyli gdy
okaże się, że oświadczenie było niezgod-
nie ze stanem faktycznym (gdy pracownik
uwzględnił w limicie 30-krotności przy-
chody zwolnione od składek, np. nagrodę
jubileuszową), to płatnik będzie zobowią-
zany złożyć korektę dokumentów rozlicze-
niowych, ale za powstałe zadłużenie będzie
odpowiadał ubezpieczony.
Oczywiście dopuszczalna jest sytuacja,
w której płatnik po otrzymaniu informacji
z ZUS złoży korektę dokumentów i sam ure-
guluje składki wraz z odsetkami za zwłokę.
ZUS uzna wtedy sprawę za zakończoną i nie
będzie zainteresowany ustalaniem, kto fak-
tycznie te składki sfi nansował. Oczywiście
płatnik może wówczas sfi nansować skład-
ki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe,
które byłyby na bieżąco pokryte z jego środ-
ków, a od ubezpieczonego zażądać jedynie
składek fi nansowanych z jego środków oraz
odsetek za zwłokę.
Problem powstanie, gdy płatnik nie dojdzie
do porozumienia z ubezpieczonym, który nie
będzie chciał zgodzić się na częściowe sfi nan-
sowanie zadłużenia. Wówczas płatnik może
opłacić całość zaległości do ZUS i dochodzić
na drodze sądowej zwrotu składek w części
fi nansowanej przez pracownika. Takie po-
stępowanie jest dopuszczalne, ale nie jest
to najkorzystniejsze rozwiązanie z punktu
widzenia płatnika. Dużo korzystniejszym
rozwiązaniem, które powoduje uwolnienie
się od odpowiedzialności za powstałe zadłu-
żenie, jest przekazanie do ZUS oświadczenia
złożonego przez ubezpieczonego, na podsta-
wie którego nieprawidłowo zostały naliczone
i opłacone składki.
ZUS poinformuje wówczas ubezpieczonego
o zasadach odpowiedzialności, a gdy ubez-
pieczony nie wpłaci powstałego zadłużenia,
ZUS wyda w tym zakresie decyzję i będzie
dochodził od niego całości zadłużenia.
Podstawa prawna
Art. 19 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubez-
pieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.).
Par. 6 i 10 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjal-
nej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad
ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia
emerytalne i rentowe (Dz.U. nr 161 poz. 1106 ze zm.).
Od kontraktu na poprowadzenie
wykładów należne są składki
prenumerata
gazetaprawna.pl
Czwartek
5 czerwca 2014
nr 108 (3749)
Wykonujący dzieło nie podlega ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu. ZUS jednak coraz częściej
podczas kontroli uznaje takie umowy za zlecenia
i tym samym domaga się pieniędzy, i to z odsetkami
Adam Jagiełło
ekspert od ubezpieczeń społecznych
Do zadań ZUS należy m.in. kontrola wyko-
nywania zadań i obowiązków w zakresie
ubezpieczeń społecznych. W ostatnim czasie
przedmiot kontroli ZUS bardzo często stano-
wią umowy o dzieło i niejednokrotnie takie
kontrole kończą się ustaleniami, że w ocenie
ZUS umowy są w istocie umowami-zlecenia-
mi bądź umowy o świadczenie usług i tym
samym konieczne jest opłacenie i rozlicze-
nie składek od przychodu z nich osiąganego.
Płatnik decydujący się na tę formę zatrudnie-
nia, powinien więc upewnić się, czy w danym
przypadku jej zastosowanie jest uzasadnione
i nie narazi go to na spór z ZUS.
Zazwyczaj bez obowiązku
Wykonywanie pracy na podstawie umowy
o dzieło, co do zasady, nie wiąże się z obo-
wiązkiem ubezpieczeń społecznych i zdro-
wotnego, a co za tym idzie zamawiający nie
ma obowiązku rozliczania i opłacania składek
za przyjmującego zamówienie. Od tej zasa-
dy przewidziany jest jednak istotny wyjątek.
Mianowicie za pracownika dla potrzeb ubez-
pieczeń społecznych i ubezpieczenia zdro-
wotnego uważa się m.in. osobę wykonującą
pracę na podstawie umowy o dzieło, jeżeli
umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym
pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ra-
mach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz
pracodawcy, z którym pozostaje w stosun-
ku pracy. W konsekwencji przychód z tytułu
umowy o dzieło zawartej z własnym praco-
dawcą bądź wykonywanej na rzecz własnego
pracodawcy jest uwzględniany w podstawie
wymiaru składek na pracownicze ubezpie-
czenia społeczne i zdrowotne.
Okoliczność, że umowa o dzieło, której nie
towarzyszy stosunek pracy, jest wolna od
składek, w szczególności społecznych, które
w znaczącej części są fi nansowane również ze
środków płatnika składek, sprawia, że wielu
płatników, chcąc obniżyć swoje obciążenia,
sięga po tę formę zatrudnienia.
W wielu przypadkach płatnicy zapominają
jednak, że nie w każdym przypadku umowa
o dzieło jest właściwą formą zatrudnienia
i stosują ją w przypadku prac, dla których
właściwa jest umowa-zlecenie lub inna umo-
wa o świadczenie usług.
Inna interpretacja
Z uwagi na to, że w licznych sprawach, w któ-
rych ZUS zakwestionował zawarte przez płat-
ników składek umowy o dzieło i zakwalifi ko-
wał je jako umowy-zlecenia bądź inne umowy
o świadczenie usług, zapadły już orzeczenia
sądowe, można na ich podstawie wyciągnąć
określone wniosku co do tego, w jakich oko-
licznościach dopuszczalne jest stosowanie
umowy o dzieło.
Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówie-
nie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego
dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodze-
nia. Ponieważ zobowiązanie przyjmującego
zamówienie polega na wykonaniu oznaczone-
go dzieła, sądy stoją na stanowisku, że istotą
umowy o dzieło jest osiągnięcie określonego,
zindywidualizowanego rezultatu w postaci ma-
terialnej lub niematerialnej. Dzieło jest bowiem
z góry określonym, samoistnym material-
nym lub niematerialnym, lecz ucieleśnionym
i obiektywnie osiągalnym rezultatem pracy
i umiejętności przyjmującego zamówienie.
Mające powstać dzieło nie może być przy
tym oznaczone w sposób zbyt ogólny; rezul-
tat winien być określony z góry, dokładnie
i według obiektywnie sprawdzalnych cech
(np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białym-
stoku z 12 grudnia 2013 r., sygn. akt III AUa
712/13, wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu
z 25 kwietnia 2013 r., sygn. akt III AUa 1435/12).
W odróżnieniu od umowy o dzieło umowa
o świadczenie usług jest umową starannego
działania, a zatem jej celem jest wykonywa-
nie określonych czynności, które nie muszą
zmierzać do osiągnięcia określonego, zindy-
widualizowanego rezultatu. Wykonywanie
pracy na podstawie takiej umowy polega więc
na wykonaniu określonej czynności (wielu
powtarzających się czynności) bez względu
na to, jaki rezultat czynność ta przyniesie.
Nazwa nie taka istotna
Podkreślenia wymaga, że jakkolwiek nazwa
umowy nie jest zupełnie pozbawiona znacze-
nia, to nie jest ona rozstrzygająca dla oceny jej
charakteru prawnego. Inaczej rzecz ujmując,
to, iż strony nazwały umowę zawartą przez
siebie umową o dzieło nie oznacza jeszcze,
że w istocie ma ona charakter takiej umo-
wy. W tym zakresie istotny jest przedmiot
umowy oraz okoliczności jej wykonywania,
w szczególności sposób wykonywania umowy
przez strony (np. wyrok Sądu Apelacyjnego
w Białymstoku z 7 maja 2013 r., sygn. akt III
AUa 1136/12, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi
z 25 czerwca 2013 r., sygn. akt III AUa 1554/12).
Jeżeli chodzi o przedmiot umowy o dzieło,
a więc prace, które w ocenie sądów nie mogą
być wykonywane w ramach umowy o dzieło,
to z dotychczasowego orzecznictwa sądowego
wynika, że umowa o dzieło nie jest właściwą
formą zatrudnienia w przypadku takich prac,
jak: koszenie trawników, przycięcie krzewów
do kształtu kuli i stożka, przeprowadzenie
cyklu wykładów (zajęć dydaktycznych), prze-
prowadzenie zajęć terapeutycznych w ra-
mach programu rehabilitacyjnego, przepro-
wadzeniu egzaminów na kursach operatorów
maszyn budowlano-drogowych, wykonanie
badań USG, wykonanie prac spawalniczych,
przeprowadzenie wykładów z rachunkowo-
ści i analizy ekonomicznej, przeprowadzenie
cyklu zajęć dydaktycznych z języka obcego.
Podstawa prawna
Art. 6 ust. 1 pkt 1 i 4, art. 8 ust. 2a, art. 11, art. 12 ust. 1
i art. 18 ust. 1a ustawy z 13 października 1998 r. o syste-
mie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442
ze zm.).
Art. 627, 734 i 750 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks
cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121).
Oświadczenie pracownika zwolni szefa od odpowiedzialności
WAŻNE
Dzieło nie może być oznaczone
w sposób zbyt ogólny. Jego rezultat
powinien zostać dokładnie określony
Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com
1 / 4
świadczenia
Dziennik Gazeta Prawna, 5 czerwca 2014 nr 108 (3749)
gazetaprawna.pl
ii
CYKL: WĄTPLIWOŚCI W ZASIŁKACH
Po przekroczeniu 30-krotności trzeba przeliczyć
i wyrównać zasiłek
Zgodnie z art. 36 ustawy z 25 czerwca 1999 r.
o świadczeniach pieniężnych z ubezpiecze-
nia społecznego w razie choroby i macie-
rzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159; da-
lej: ustawa zasiłkowa) podstawę wymiaru
zasiłku chorobowego stanowi przeciętne
miesięczne wynagrodzenie wypłacone za
okres 12 miesięcy poprzedzających miesiąc
wystąpienia niezdolności do pracy lub od-
powiednio przeciętne miesięczne wyna-
grodzenie wypłacone za pełne kalendarzo-
we miesiące ubezpieczenia chorobowego,
jeżeli niezdolność do pracy powstała przed
upływem 12 miesięcy kalendarzowych tego
ubezpieczenia. Wynagrodzenie to ustala
się, pomniejszając przychód stanowiący
podstawę wymiaru składki na ubezpiecze-
nie chorobowe o składki potrącone przez
pracodawcę, a finansowane ze środków
pracownika (standardowo o 13,17 proc.).
CO móWIĄ PrZePISY
PrObLem
Zatrudniony w naszej spółce od 1 listopada 2013 r. pracownik
był niezdolny do pracy z powodu choroby w lutym i w marcu br.
(od 24 lutego do 7 marca; łącznie 12 dni) i za ten okres wypłaciliśmy
mu wynagrodzenie chorobowe (80 proc.) ustalone na podstawie
przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłaconego mu za okres
od listopada poprzedniego roku do stycznia br. W maju br. otrzymaliśmy
zawiadomienie z ZUS o przekroczeniu w listopadzie 2013 r. rocznej
podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Prawidłowa podstawa wymiaru tych składek w listopadzie wynosiła
2840 zł, natomiast w grudniu 0 zł. Po dokonaniu korekty dokumentów
rozliczeniowych złożonych do ZUS zwróciliśmy pracownikowi
nadpłacone składki. Czy w związku z dokonaną korektą powinniśmy
przeliczyć podstawę wymiaru należnego w lutym i marcu świadczenia
chorobowego i wypłacić pracownikowi wyrównanie?
Zapisy w regulaminie premiowania
Przyjmijmy założenie, że pracodawca ustalił podstawę wymiaru należnego
pracownikowi w lutym i marcu wynagrodzenia chorobowego na podstawie
załączonej kartoteki płacowej:
Kartoteka płacowa
11/2013
12/2013
01/2014
1. Wynagrodzenie zasadnicze
6800,00
6800,00
6800,00
2. Dodatek stażowy (niepomniej-
szany za czas choroby)
300,00
300,00
300,00
3. Abonament medyczny finanso-
wany przez pracodawcę
90,00
90,00
90,00
4. Podstawa wymiaru składki na
ubezp. emerytalno-rentowe
7190,00
7190,00
7190,00
5. Podstawa wymiaru składki na
ubezp. chorobowe i wypadkowe
7190,00
7190,00
7190,00
6. Składka na ubezp. emerytalne
pracownik – 9,76 proc.
701,74
701,74
701,74
7. Składka na ubezp. rentowe
pracownik – 1,5 proc.
107,85
107,85
107,85
8. Składka na ubezp. chorobowe
pracownik – 2,45 proc.
176,16
176,16
176,16
9. Razem składki ZUS pracownik
985,75
985,75
985,75
W podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego pracodawca nie
uwzględnił dodatku stażowego (składnik wypłacany w pełnej wysokości za
okresy pobierania świadczeń chorobowych), jak również wartości abona-
mentu medycznego (świadczenie przyznawane niezależnie od oceny pracy
pracownika). W efekcie w podstawie wymiaru świadczenia chorobowego
pracodawca uwzględnił wyłącznie wynagrodzenie zasadnicze za poszcze-
gólne miesiące, pomniejszając je o 13,71 proc. (łączna stopa procentowa
finansowanych przez pracownika i potrąconych z jego wynagrodzenia
składek). Przeciętne miesięczne wynagrodzenie za wskazany okres zatrud-
niający ustalił w następujący sposób:
n
przeciętne miesięczne wynagrodzenie: 5867,72 zł (6800 zł – 13,71 proc.
= 5867,72 zł x 3 m-ce = 17603,16 zł; 17603,16 zł : 3 m-ce = 5867,72 zł),
n
kwota wynagrodzenia chorobowego 80 proc. za 1 dzień: 156,47 zł
(5867,72 zł x 80 proc. = 4694,18 zł : 30).
Za okres 12 dni niezdolności do pracy w lutym i w marcu zatrudniający
wypłacił pracownikowi wynagrodzenie chorobowe w kwocie: 1877,64 zł
(156,47 zł x 12).
Po dokonaniu korekty kartoteka płacowa pracownika wygląda następująco:
Kartoteka płacowa
11/2013
12/2013
01/2014
1. Wynagrodzenie zasadnicze
6800,00
6800,00
6800,00
3. Dodatek stażowy (niepomniej-
szany za czas choroby)
300,00
300,00
300,00
5. Abonament medyczny finanso-
wany przez pracodawcę
90,00
90,00
90,00
6. Podstawa wymiaru składki na
ubezp. emerytalno – rentowe
2840,00
0,00
7190,00
7. Podstawa wymiaru składki na
ubezp. chorobowe i wypadkowe
7190,00
7190,00
7190,00
8. Składka na ubezp. emerytalne
pracownik – 9,76 proc.
277,18
0,00
701,74
9. Składka na ubezp. rentowe
pracownik – 1,5 proc.
42,60
0,00
107,85
10. Składka na ubezp. chorobowe
pracownik – 2,45 proc.
176,16
176,16
176,16
11. Razem ZUS pracownik
495,94
176,16
985,75
Aby ustalić podstawę wymiaru świadczenia chorobowego, kwoty uwzględ-
niane w podstawie wymiaru za poszczególne miesiące należy pomniejszyć
o odpowiednią stopę procentową składek. W celu ustalenia uwzględnianego
wynagrodzenia za listopad (za miesiąc, w którym doszło do przekroczenia
rocznej podstawy wymiaru składek) konieczne jest ustalenie średniego
wskaźnika potrąconych pracownikowi w tym miesiącu składek, a następnie
pomniejszenie wynagrodzenia o ten wskaźnik. Średni wskaźnik potrąconych
pracownikowi składek na ubezpieczenia społeczne ustalić należy, korzysta-
jąc z wzoru:
kwota składek x 100
średni wskaźnik składek =
przychód stanowiący podstawę wymiaru
składki na ubezpieczenie chorobowe
Średni wskaźnik potrąconych w listopadzie składek wynosi 6,90 proc.
(495,94 zł x 100 : 7190 zł = 6,90 proc.), natomiast wynagrodzenie, jakie
należy uwzględnić w podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego za
ten miesiąc, wynosi 6330,80 zł (6800 zł – 6,90 proc.).
Dla grudnia nie ma potrzeby ustalania średniego wskaźnika potrą-
conych składek, bowiem jest oczywiste, że wskaźnik ten wynosi 2,45 proc.
Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe
w grudniu wynosi 0 zł, zatem potrącona została tylko składka na ubez-
pieczenie chorobowe – 2,45 proc. (dokładnie taki sam wynik uzyskamy,
korzystając ze wzoru [176,16 zł (suma składek finansowanych przez pracow-
nika w grudniu) x 100 : 7190 zł (podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie
chorobowe) = 2,45 proc.].
Ustalając wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru zasiłku z grudnia,
należy zatem pomniejszyć wynagrodzenie zasadnicze, tj. 6800 zł,
o 2,45 proc. W efekcie podstawa wymiaru zasiłku z tego miesiąca wyniesie
6633,40 zł (6800 zł – 2,45 proc.).
Wynagrodzenie za styczeń uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku
pozostaje bez zmian, należy je zatem przyjąć w kwocie 5867,72 zł (6800 zł
– 13,71 proc.).
miesiąc / rok
11/2013
12/2013
01/2014
Średni wskaźnik potrąconych pracow-
nikowi składek (proc.)
6,90
2,45
13,71
Wynagrodzenie uwzględniane
w podstawie wymiaru zasiłku (zł)
6330,80
6633,40
5867,72
Na podstawie tak ustalonego miesięcznego wynagrodzenia należy ustalić
przeciętne miesięczne wynagrodzenie za wskazany okres:
n
suma wynagrodzenia wypłaconego za okres od listopada do stycznia:
18831,92 zł (6330,80 zł + 6633,40 zł + 5867,72 zł),
n
przeciętne miesięczne wynagrodzenie: 6277,31 zł (18831,92 zł : 3 m-ce),
n
kwota wynagrodzenia chorobowego 80 proc. za 1 dzień: 167,40 zł
(6277,31 zł x 80 proc. = 5021,85 zł : 30 = 167,40 zł),
n
kwota wyrównania za 12 dni niezdolności do pracy wynosi 131,16 zł
(167,40 zł – 156,47 zł = 10,93 zł x 12 = 131,16 zł).
Przekroczenie rocznej podstawy wymia-
ru składek na ubezpieczenia emerytalne
i rentowe, a następnie zwrócenie pracow-
nikowi kwoty nadpłaconych składek, po-
woduje konieczność przeliczenia podstawy
wymiaru świadczeń chorobowych i wypłatę
ich wyrównania w sytuacji, kiedy wynagro-
dzenie za miesiące, w których doszło do ta-
kiego przekroczenia, zostało uwzględnione
w podstawie wymiaru zasiłku. Konieczność
taka wynika z zasad ustalania podstawy
wymiaru świadczeń chorobowych.
PrAKTYKA ZuS
AlDoNA SAlAmoN
specjalista prawa pracy
i ubezpieczeń społecznych
S
kutkiem przekroczenia 30-krotności
przeciętnego miesięcznego prognozo-
wanego wynagrodzenia i dalszego
naliczania składek na ubezpieczenia
emerytalne i rentowe jest nadpłata składek.
W takiej sytuacji przychód pracownika
stanowiący podstawę wymiaru zasiłku
i innych świadczeń chorobowych w miesią-
cach przekroczenia rocznej podstawy
wymiaru składek został pomniejszony
o wyższą niż należna kwotę składek na
ubezpieczenia społeczne, co spowodowało
zaniżenie ich podstawy wymiaru. Jeżeli
pracownik był niezdolny do pracy i miał
prawo do świadczeń chorobowych,
a pracodawca ustalił podstawę wymiaru
zasiłku z uwzględnieniem m.in. wynagro-
dzenia za korygowane miesiące (w których
została zawyżona podstawa wymiaru
składek na ubezpieczenia, czyli została
zawyżona kwota składek finansowanych
przez pracownika), to w efekcie doszło do
zaniżenia podstawy i do zaniżenia
świadczenia chorobowego. Po dokonaniu
korekty i po zwróceniu pracownikowi
nadpłaconych składek płatnik powinien
ponownie ustalić podstawę wymiaru
zasiłku i wypłacić wyrównanie.
ZdAnIem
eKSPerTA
PrZYKŁAd
PrenumerATA:
Cena prenumeraty DZIENNIKA GAZETY PRAWNEJ: Wersja Standard: miesięczna (czerwiec 2014 r.): 96,00 zł, czerwiec–grudzień 2014 r.: 638,75 zł. Wersja Premium: miesięczna
(czerwiec 2014 r.): 112,00 zł, czerwiec–grudzień 2014 r.: 756,00 zł. Wszystkie ceny brutto (zawierają 8% VAT). Więcej informacji na stronie www.gazetaprawna.pl/prenumerata
nASZA rAdA
Przekroczenie rocznej podstawy wymiaru składek
na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (czyli kwoty
trzydziestokrotności), a następnie zwrot pracownikowi
kwoty nadpłaconych składek powoduje konieczność
przeliczenia podstawy wymiaru wypłaconych świadczeń
chorobowych. Wówczas bowiem przychód zatrudnionego
przyjęty do obliczenia świadczeń chorobowych w miesiącach
przekroczenia rocznej podstawy wymiaru składek został
pomniejszony o wyższą niż należna kwotę składek na
ubezpieczenia społeczne, co spowodowało zaniżenie
podstawy zasiłku. W efekcie wypłacony został zasiłek
w niższej kwocie. Należy więc w pierwszej kolejności dokonać
korekty i zwrócić pracownikowi nadpłacone składki.
A następnie z uwzględnieniem tej korekty przeliczyć zasiłek
i wyrównać świadczenie.
oprac. A.S.
świadczenia
Dziennik Gazeta Prawna, 5 czerwca 2014 nr 108 (3749)
gazetaprawna.pl
ii
CYKL: WĄTPLIWOŚCI W ZASIŁKACH
Po przekroczeniu 30-krotności trzeba przeliczyć
i
Po przekroczeniu 30-krotności trzeba przeliczyć
Po przekroczeniu 30-krotności trzeba przeliczyć
wyrównać zasiłek
Po przekroczeniu 30-krotności trzeba przeliczyć
Po przekroczeniu 30-krotności trzeba przeliczyć
Zgodnie z art. 36 ustawy z 25 czerwca 1999 r.
o świadczeniach pieniężnych z ubezpiecze-
nia społecznego w razie choroby i macie-
rzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159; da-
lej: ustawa zasiłkowa) podstawę wymiaru
zasiłku chorobowego stanowi przeciętne
miesięczne wynagrodzenie wypłacone za
okres 12 miesięcy poprzedzających miesiąc
wystąpienia niezdolności do pracy lub od-
powiednio przeciętne miesięczne wyna-
grodzenie wypłacone za pełne kalendarzo-
we miesiące ubezpieczenia chorobowego,
jeżeli niezdolność do pracy powstała przed
upływem 12 miesięcy kalendarzowych tego
ubezpieczenia. Wynagrodzenie to ustala
się, pomniejszając przychód stanowiący
podstawę wymiaru składki na ubezpiecze-
nie chorobowe o składki potrącone przez
pracodawcę, a finansowane ze środków
pracownika (standardowo o 13,17 proc.).
CO móWIĄ PrZePISY
PrObLem
Zatrudniony w naszej spółce od 1 listopada 2013 r. pracownik
był niezdolny do pracy z powodu choroby w lutym i w marcu br.
(od 24 lutego do 7 marca; łącznie 12 dni) i za ten okres wypłaciliśmy
mu wynagrodzenie chorobowe (80 proc.) ustalone na podstawie
przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłaconego mu za okres
od listopada poprzedniego roku do stycznia br. W maju br. otrzymaliśmy
zawiadomienie z ZUS o przekroczeniu w listopadzie 2013 r. rocznej
podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Prawidłowa podstawa wymiaru tych składek w listopadzie wynosiła
2840 zł, natomiast w grudniu 0 zł. Po dokonaniu korekty dokumentów
rozliczeniowych złożonych do ZUS zwróciliśmy pracownikowi
nadpłacone składki. Czy w związku z dokonaną korektą powinniśmy
przeliczyć podstawę wymiaru należnego w lutym i marcu świadczenia
chorobowego i wypłacić pracownikowi wyrównanie?
Zapisy w regulaminie premiowania
Przyjmijmy założenie, że pracodawca ustalił podstawę wymiaru należnego
pracownikowi w lutym i marcu wynagrodzenia chorobowego na podstawie
załączonej kartoteki płacowej:
Kartoteka płacowa
11/2013
12/2013
01/2014
1. Wynagrodzenie zasadnicze
6800,00
6800,00
6800,00
2. Dodatek stażowy (niepomniej-
szany za czas choroby)
300,00
300,00
300,00
3. Abonament medyczny finanso-
wany przez pracodawcę
90,00
90,00
90,00
4. Podstawa wymiaru składki na
ubezp. emerytalno-rentowe
7190,00
7190,00
7190,00
5. Podstawa wymiaru składki na
ubezp. chorobowe i wypadkowe
7190,00
7190,00
7190,00
6. Składka na ubezp. emerytalne
pracownik – 9,76 proc.
701,74
701,74
701,74
7. Składka na ubezp. rentowe
pracownik – 1,5 proc.
107,85
107,85
107,85
8. Składka na ubezp. chorobowe
pracownik – 2,45 proc.
176,16
176,16
176,16
9. Razem składki ZUS pracownik
985,75
985,75
985,75
W podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego pracodawca nie
uwzględnił dodatku stażowego (składnik wypłacany w pełnej wysokości za
okresy pobierania świadczeń chorobowych), jak również wartości abona-
mentu medycznego (świadczenie przyznawane niezależnie od oceny pracy
pracownika). W efekcie w podstawie wymiaru świadczenia chorobowego
pracodawca uwzględnił wyłącznie wynagrodzenie zasadnicze za poszcze-
gólne miesiące, pomniejszając je o 13,71 proc. (łączna stopa procentowa
finansowanych przez pracownika i potrąconych z jego wynagrodzenia
składek). Przeciętne miesięczne wynagrodzenie za wskazany okres zatrud-
niający ustalił w następujący sposób:
n
przeciętne miesięczne wynagrodzenie: 5867,72 zł (6800 zł – 13,71 proc.
= 5867,72 zł x 3 m-ce = 17603,16 zł; 17603,16 zł : 3 m-ce = 5867,72 zł),
n
kwota wynagrodzenia chorobowego 80 proc. za 1 dzień: 156,47 zł
(5867,72 zł x 80 proc. = 4694,18 zł : 30).
Za okres 12 dni niezdolności do pracy w lutym i w marcu zatrudniający
wypłacił pracownikowi wynagrodzenie chorobowe w kwocie: 1877,64 zł
(156,47 zł x 12).
Po dokonaniu korekty kartoteka płacowa pracownika wygląda następująco:
Kartoteka płacowa
11/2013
12/2013
01/2014
1. Wynagrodzenie zasadnicze
6800,00
6800,00
6800,00
3. Dodatek stażowy (niepomniej-
szany za czas choroby)
300,00
300,00
300,00
5. Abonament medyczny finanso-
wany przez pracodawcę
90,00
90,00
90,00
6. Podstawa wymiaru składki na
ubezp. emerytalno – rentowe
2840,00
0,00
7190,00
7. Podstawa wymiaru składki na
ubezp. chorobowe i wypadkowe
7190,00
7190,00
7190,00
8. Składka na ubezp. emerytalne
pracownik – 9,76 proc.
277,18
0,00
701,74
9. Składka na ubezp. rentowe
pracownik – 1,5 proc.
42,60
0,00
107,85
10. Składka na ubezp. chorobowe
pracownik – 2,45 proc.
176,16
176,16
176,16
11. Razem ZUS pracownik
495,94
176,16
985,75
Aby ustalić podstawę wymiaru świadczenia chorobowego, kwoty uwzględ-
niane w podstawie wymiaru za poszczególne miesiące należy pomniejszyć
o odpowiednią stopę procentową składek. W celu ustalenia uwzględnianego
wynagrodzenia za listopad (za miesiąc, w którym doszło do przekroczenia
rocznej podstawy wymiaru składek) konieczne jest ustalenie średniego
wskaźnika potrąconych pracownikowi w tym miesiącu składek, a następnie
pomniejszenie wynagrodzenia o ten wskaźnik. Średni wskaźnik potrąconych
pracownikowi składek na ubezpieczenia społeczne ustalić należy, korzysta-
jąc z wzoru:
kwota składek x 100
średni wskaźnik składek =
przychód stanowiący podstawę wymiaru
składki na ubezpieczenie chorobowe
Średni wskaźnik potrąconych w listopadzie składek wynosi 6,90 proc.
(495,94 zł x 100 : 7190 zł = 6,90 proc.), natomiast wynagrodzenie, jakie
należy uwzględnić w podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego za
ten miesiąc, wynosi 6330,80 zł (6800 zł – 6,90 proc.).
Dla grudnia nie ma potrzeby ustalania średniego wskaźnika potrą-
conych składek, bowiem jest oczywiste, że wskaźnik ten wynosi 2,45 proc.
Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe
w grudniu wynosi 0 zł, zatem potrącona została tylko składka na ubez-
pieczenie chorobowe – 2,45 proc. (dokładnie taki sam wynik uzyskamy,
korzystając ze wzoru [176,16 zł (suma składek finansowanych przez pracow-
nika w grudniu) x 100 : 7190 zł (podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie
chorobowe) = 2,45 proc.].
Ustalając wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru zasiłku z grudnia,
należy zatem pomniejszyć wynagrodzenie zasadnicze, tj. 6800 zł,
o 2,45 proc. W efekcie podstawa wymiaru zasiłku z tego miesiąca wyniesie
6633,40 zł (6800 zł – 2,45 proc.).
Wynagrodzenie za styczeń uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku
pozostaje bez zmian, należy je zatem przyjąć w kwocie 5867,72 zł (6800 zł
– 13,71 proc.).
miesiąc / rok
11/2013
12/2013
01/2014
Średni wskaźnik potrąconych pracow-
nikowi składek (proc.)
6,90
2,45
13,71
Wynagrodzenie uwzględniane
w podstawie wymiaru zasiłku (zł)
6330,80
6633,40
5867,72
Na podstawie tak ustalonego miesięcznego wynagrodzenia należy ustalić
przeciętne miesięczne wynagrodzenie za wskazany okres:
n
suma wynagrodzenia wypłaconego za okres od listopada do stycznia:
18831,92 zł (6330,80 zł + 6633,40 zł + 5867,72 zł),
n
przeciętne miesięczne wynagrodzenie: 6277,31 zł (18831,92 zł : 3 m-ce),
n
kwota wynagrodzenia chorobowego 80 proc. za 1 dzień: 167,40 zł
(6277,31 zł x 80 proc. = 5021,85 zł : 30 = 167,40 zł),
n
kwota wyrównania za 12 dni niezdolności do pracy wynosi 131,16 zł
(167,40 zł – 156,47 zł = 10,93 zł x 12 = 131,16 zł).
Przekroczenie rocznej podstawy wymia-
ru składek na ubezpieczenia emerytalne
i rentowe, a następnie zwrócenie pracow-
nikowi kwoty nadpłaconych składek, po-
woduje konieczność przeliczenia podstawy
wymiaru świadczeń chorobowych i wypłatę
ich wyrównania w sytuacji, kiedy wynagro-
dzenie za miesiące, w których doszło do ta-
kiego przekroczenia, zostało uwzględnione
w podstawie wymiaru zasiłku. Konieczność
taka wynika z zasad ustalania podstawy
wymiaru świadczeń chorobowych.
PrAKTYKA ZuS
AlDoNA SAlAmoN
specjalista prawa pracy
i ubezpieczeń społecznych
S
kutkiem przekroczenia 30-krotności
przeciętnego miesięcznego prognozo-
wanego wynagrodzenia i dalszego
naliczania składek na ubezpieczenia
emerytalne i rentowe jest nadpłata składek.
W takiej sytuacji przychód pracownika
stanowiący podstawę wymiaru zasiłku
i innych świadczeń chorobowych w miesią-
cach przekroczenia rocznej podstawy
wymiaru składek został pomniejszony
o wyższą niż należna kwotę składek na
ubezpieczenia społeczne, co spowodowało
zaniżenie ich podstawy wymiaru. Jeżeli
pracownik był niezdolny do pracy i miał
prawo do świadczeń chorobowych,
a pracodawca ustalił podstawę wymiaru
zasiłku z uwzględnieniem m.in. wynagro-
dzenia za korygowane miesiące (w których
została zawyżona podstawa wymiaru
składek na ubezpieczenia, czyli została
zawyżona kwota składek finansowanych
przez pracownika), to w efekcie doszło do
zaniżenia podstawy i do zaniżenia
świadczenia chorobowego. Po dokonaniu
korekty i po zwróceniu pracownikowi
nadpłaconych składek płatnik powinien
ponownie ustalić podstawę wymiaru
zasiłku i wypłacić wyrównanie.
ZdAnIem
eKSPerTA
PrZYKŁAd
PrenumerATA:
Cena prenumeraty DZIENNIKA GAZETY PRAWNEJ: Wersja Standard: miesięczna (czerwiec 2014 r.): 96,00 zł, czerwiec–grudzień 2014 r.: 638,75 zł. Wersja Premium: miesięczna
(czerwiec 2014 r.): 112,00 zł, czerwiec–grudzień 2014 r.: 756,00 zł. Wszystkie ceny brutto (zawierają 8% VAT). Więcej informacji na stronie www.gazetaprawna.pl/prenumerata
nASZA rAdA
Przekroczenie rocznej podstawy wymiaru składek
na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (czyli kwoty
trzydziestokrotności), a następnie zwrot pracownikowi
kwoty nadpłaconych składek powoduje konieczność
przeliczenia podstawy wymiaru wypłaconych świadczeń
chorobowych. Wówczas bowiem przychód zatrudnionego
przyjęty do obliczenia świadczeń chorobowych w miesiącach
przekroczenia rocznej podstawy wymiaru składek został
pomniejszony o wyższą niż należna kwotę składek na
ubezpieczenia społeczne, co spowodowało zaniżenie
podstawy zasiłku. W efekcie wypłacony został zasiłek
w niższej kwocie. Należy więc w pierwszej kolejności dokonać
korekty i zwrócić pracownikowi nadpłacone składki.
A następnie z uwzględnieniem tej korekty przeliczyć zasiłek
i wyrównać świadczenie.
oprac. A.S.
Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com
2 / 4
Dziennik Gazeta Prawna, 5 czerwca 2014 nr 108 (3749)
gazetaprawna.pl
ubezpieczenia
iii
Przyczyną wypadku przy pracy może być zawał serca,
jeżeli dojdzie do niego z powodu nadmiernego obciążenia
W sytuacji, gdy zdarzenie spowodowane zostanie wewnętrznymi schorzeniami pracownika,
świadczenia
wypadkowe będą nienależne.
Aby je otrzymać, trzeba bowiem udowodnić, że wystąpiła okoliczność zewnętrzna
Ryszard Sadlik
sędzia Sądu Okręgowego
w Kielcach
Uprawnienia do świadczeń w razie wypad-
ku przy pracy określa ustawa o ubezpiecze-
niu społecznym z tytułu wypadków przy
pracy i chorób zawodowych (dalej: ustawa
wypadkowa). Obejmuje ona nie tylko osoby
zatrudnione na podstawie stosunku pracy,
lecz także wykonujących pracę na podsta-
wie umowy agencyjnej, zlecenia lub umowy
o świadczenie usług, do której zgodnie z ko-
deksem cywilnym stosuje się przepisy doty-
czące zlecenia, osoby prowadzące działalność
gospodarczą oraz inne osoby wymienione
w art. 3 tej ustawy.
Ustawa zawiera także definicję wypadku
przy pracy. Zgodnie z jej art. 3 ust. 1 za wy-
padek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie
wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące
uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku
z pracą. Zatem aby dane zdarzenie mogło
być zakwalifikowane jako wypadek przy pra-
cy, muszą zostać spełnione wszystkie cztery
warunki, tj.: nagłość zdarzenia, przyczyna
zewnętrzna tego zdarzenia, uraz oraz zwią-
zek zdarzenia z pracą lub prowadzoną dzia-
łalnością gospodarczą.
Częstą przyczyną wypadków w pracy jest
zawał mięśnia sercowego, który z medycz-
nego punktu widzenia jest chorobą samoist-
ną, wynikającą z procesów miażdżycowych.
Zatem zasadniczo nie ma on charakteru
przyczyny zewnętrznej wypadku. W prak-
tyce jednak ocena, czy można go uznać za
przyczynę zewnętrzną wypadku przy pracy,
wywołuje wiele kontrowersji. Ogólnie rzecz
ujmując, stwierdzić należy, że zawał może
być uznany za wypadek przy pracy, jeżeli
nastąpił w czasie wykonywania pracy, na
skutek zaistnienia okoliczności zewnętrz-
nych, np. wyjątkowo silnego zdenerwowania,
gwałtownego konfliktu czy nadmiernego
obciążenia psychicznego i napięcia nerwo-
wego. Wówczas bowiem przyjmuje się, że
oprócz czynników wynikających z samo-
istnego schorzenia pracownika dołączyły
się okoliczności zewnętrzne, które łącznie
doprowadziły do zaistnienia wypadku. Rów-
nież Sąd Najwyższy w kilku orzeczeniach
reprezentował pogląd, że nadmierny wysi-
łek fizyczny (stres fizyczny), nagromadze-
nie niekorzystnych bodźców psychicznych
(stres psychiczny) czy też nadmierny wysiłek
umysłowy mogą zostać uznane za przyczynę
zewnętrzną wypadku w postaci zawału mię-
śnia sercowego. Wówczas bowiem ta okre-
ślona nadzwyczajna sytuacja związana ze
świadczoną pracą staje się współdziałającą
przyczyną zewnętrzną wypadku.
Ponadto w orzecznictwie przyjmuje się,
że także wykonywanie pracy w normalnych
warunkach może być uznane za zewnętrzną
przyczynę wypadku przy pracy, polegającego
na zawale serca, jeśli warunki te były nieod-
powiednie ze względu na aktualny (zły) stan
zdrowia pracownika. Tak wyjaśniał Sąd Naj-
wyższy, m.in. w wyroku z 24 listopada 2010 r.
(sygn. akt I UK 181/10) stwierdził, że zewnętrz-
ną przyczyną zdarzenia (zawału serca), będą-
cego wypadkiem przy pracy, może być wyko-
nywanie pracy w normalnych warunkach,
jeśli ze względu na stan zdrowia pracowni-
ka powodowały one nadmierne obciążenie
jego organizmu. Przy ocenie oddziaływania
tak rozumianej przyczyny należy brać pod
uwagę cały okres, przez który praca nieodpo-
wiadająca stanowi zdrowia pracownika była
wykonywana, a nie tylko dzień, w którym
zdarzenie nastąpiło.
Za przyczynę zewnętrzną wypadku uznaje
się także nadmierne obciążenie pracowni-
ka pracą, np. zmuszenie go do ciężkiej pra-
cy w godzinach nadliczbowych, bez zapew-
nienia dostatecznego czasu na odpoczynek.
Tak też wskazywał Sąd Najwyższy w wyroku
z 1 grudnia 2000 r. (sygn. akt II UKN 107/00),
stwierdzając, że praca świadczona przez kil-
ka tygodni z ewidentnym naruszeniem przez
pracodawcę przepisów o czasie pracy (po 70
godzin tygodniowo) stanowi przyczynę ze-
wnętrzną doznanego przez pracownika śmier-
telnego zawału serca, który w tych okolicz-
nościach sprawy był wypadkiem przy pracy.
Zatem gdyby do zawału serca doszło w oko-
licznościach nadmiernego obciążenia pracow-
nika pracą i zostało ustalone, że to przeciąże-
nie przyczyniło się do zaistnienia zawału, to
pracownik ten mógłby skutecznie dochodzić
świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego.
W razie sporu przed sądem istotne zna-
czenie dla oceny, czy zawał nastąpił także
z przyczyn zewnętrznych ma opinia lekarzy
– biegłych sądowych.
Podstawa prawna
Art. 3 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu
społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawo-
dowych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 167 poz. 1322 ze zm.).
Dwa lata temu nabyłem prawo do świad-
czenia przedemerytalnego. Od 1 maja 2013 r.
podjąłem działalność gospodarczą, którą
prowadzę do dnia dzisiejszego. W związku
z tym jestem zobowiązany do opłacania
składek na ubezpieczenia społeczne od
60 proc. przeciętnej miesięcznej płacy. Czy
muszę wykazać w dokumencie potwierdza-
jącym mój przychód faktyczny zysk firmy
uzyskany w poszczególnych miesiącach?
Marek Opolski
ekspert od emerytur i rent
Nie. Uprawnieni do zasiłków i świadczeń przed-
emerytalnych mają ograniczone możliwości
dorobienia z tytułu pracy lub działalności obję-
tej obowiązkiem ubezpieczeń społecznych albo
pełnionej służby. Jeśli przychód, który z tego
tytułu uzyskują, przekracza wyższy próg zarob-
kowy (miesięczną graniczną kwotę przychodu
wynoszącą 70 proc. przeciętnego miesięcznego
wynagrodzenia), przysługujące im świadcze-
nie podlega zawieszeniu. Jeśli uzyskują zarobki
mieszczące się w tym limicie, ale przekraczające
niższy próg przychodowy (miesięczną dopusz-
czalną kwotę przychodu wynoszącą 25 proc.
przeciętnej płacy), ZUS zmniejsza świadczenie
o kwotę przekroczenia tego limitu, z zastrze-
żeniem, że po zmniejszeniu nie może być ono
niższe od określonej gwarantowanej kwoty.
Osoby uprawnione do świadczeń i zasiłków
przedemerytalnych po zakończeniu okresu roz-
liczeniowego (trwającego od 1 marca do końca
lutego następnego roku) zobowiązane są po-
informować ZUS o wysokości przychodu uzy-
skanego w całym tym okresie. Muszą to zrobić
do końca maja danego roku. W 2014 r. termin
ten upłynął 2 czerwca, gdyż 31 maja to sobota.
O ile osoby zatrudnione u płatników skła-
dek, aby rozliczyć się z osiągniętych zarobków,
muszą uzyskać od tego płatnika zaświadczenie,
o tyle osoby opłacające składki, same za siebie
(w tym przede wszystkim prowadzące działal-
ność gospodarczą) informują ZUS o przychodzie,
składając własne oświadczenie. Co więcej, nie
wykazują w nim faktycznie uzyskanego przy-
chodu czy też przychodu zadeklarowanego dla
celów podatkowych. Zgodnie z obowiązującymi
przepisami w składanym oświadczeniu muszą
podać przychód równy podstawie wymiaru skła-
dek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe,
od której zobowiązani są opłacać co miesiąc
te składki. Należy zaznaczyć, że uprawnieni do
świadczeń i zasiłków przedemerytalnych, którzy
nie podlegali obowiązkowym ubezpieczeniom
z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej
(np. ze względu na podleganie ubezpieczeniom
z innego tytułu), składając coroczne oświadcze-
nie powinni podać przychód w takiej kwocie,
od której musieliby opłacać składki, gdyby byli
do tego zobowiązani.
W związku z tym, że obowiązująca przed-
siębiorców minimalna podstawa wymiaru
składek na ubezpieczenia emerytalne i ren-
towe nigdy nie przekracza wyższego progu
zarobkowego (dopuszczalnej kwoty przycho-
du), nie muszą oni obawiać się zawieszenia
swojego świadczenia. Taki skutek mógłby
nastąpić tylko wtedy, gdyby zadeklarowali
wyższą od minimalnej podstawę wymiaru
składek z tytułu prowadzenia działalności
lub oprócz przychodu z prowadzenia firmy
uzyskiwaliby zarobki z innej działalności ob-
jętej obowiązkiem ubezpieczeń społecznych.
ZUS dokona zmniejszenia świadczenia lub
zasiłku przedemerytalnego przysługujące-
go przedsiębiorcy, gdy opłaca on składki od
podstawy wymiaru przekraczającej 25 proc.
przeciętnej płacy. Ma to miejsce wówczas,
gdy obowiązuje go minimalna podstawa wy-
miaru składek równa 60 proc. przeciętnego
miesięcznego wynagrodzenia lub też – ma-
jąc możliwość skorzystania z preferencyjnej
podstawy (30 proc. minimalnego wynagro-
dzenia), zadeklarował znacznie wyższą pod-
stawę, przekraczającą niższy próg zarobkowy.
Podstawa prawna
Art. 6 ustawy z 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach
przedemerytalnych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 170).
Art. 18 ust. 8 oraz art. 18a ustawy z 13 października
1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U.
z 2013 r. poz. 1442 ze zm.).
Niespełna 57-letni pracownik, którego za-
trudniamy od 2001 r., od 1 kwietnia 2013 r.
ma przyznaną rentę z tytułu częściowej
niezdolności do pracy i pobiera rentę
w zmniejszonej wysokości. Umowa o pracę
zostanie rozwiązana – na mocy porozumie-
nia stron – 31 sierpnia 2014 r. Przy komple-
towaniu wniosku o rentę pracownik ten
oświadczył, że nie posiada wykazu zarob-
ków z poprzednich miejsc pracy i nie warto
ich szukać, bo z pewnością zarabiał mniej.
Do obliczenia podstawy wymiaru renty ZUS
uwzględnił zarobki z lat 2002–2011 (najko-
rzystniejsze), a wskaźnik przyjęty do obli-
czenia podstawy wymiaru renty wynosił
143,22 proc. Kilka dni temu pracownik ten
dostarczył nam dokumenty uzyskane z ar-
chiwum, z których wynika, że w latach
1984–1986 oraz 1990–1996 osiągał bardzo
wysokie wynagrodzenie, a z naszych ob-
liczeń wynika, że wskaźnik wysokości
podstawy wymiaru obliczony od tych za-
robków wynosi ponad 180 proc., a więc jest
bardzo korzystny. Czy jest jakaś możliwość
zamiany dotychczas przyjętych zarobków
na te korzystniejsze?
Katarzyna Tomczyk
ekspert od ubezpieczeń społecznych
Nie ma możliwości zamiany zarobków uzy-
skanych w latach 2002–2011, przyjętych do
obliczenia podstawy wymiaru renty przyzna-
nej od 1 kwietnia 2014 r., na zarobki uzyskane
w latach 1984–1986 oraz 1990–1996. Do ob-
liczenia podstawy wymiaru renty mogą być
bowiem przyjęte zarobki osiągnięte w okresie
kolejnych 10 lat kalendarzowych, przypa-
dających w ostatnich 20 latach poprzedza-
jących rok zgłoszenia wniosku o rentę, albo
o ponowne ustalenie wysokości renty, a więc
odpowiednio: z lat 1993–2012 albo 1994–2013.
Istnieje jednak możliwość ponownego ob-
liczenia podstawy wymiaru renty z uwzględ-
nieniem zarobków uzyskanych w dowolnie
wybranych 20 latach kalendarzowych, przy-
padających przed rokiem, w którym zgłoszono
wniosek o rentę lub o jej przeliczenie. Tak więc
renciści, którzy już po przyznaniu świadcze-
nia uzyskają dokumentację, która pozwala
na ustalenie podstawy od korzystniejszych,
wyższych zarobków mogą w każdej chwili
zgłosić wniosek o ponowne obliczenie wyso-
kości renty, od przeliczonej podstawy wymia-
ru, uwzględniającej te korzystniejsze zarobki.
Jeżeli rencista pobierał rentę z tytułu nie-
zdolności do pracy, może być ona przeliczona
jedynie w przypadku, gdy wskaźnik wysoko-
ści podstawy wymiaru ustalony, z uwzględ-
nieniem tych zarobków, jest wyższy niż
ostatnio ustalony.
Zarobki uzyskane przez pracownika w la-
tach 1984–1986 oraz 1990–1996 są wyższe od
tych, które zostały przyjęte do obliczenia pod-
stawy wymiaru renty. Oznacza to, że przeli-
czenie podstawy wymiaru renty z uwzględ-
nieniem tych zarobków, a także zarobków już
przyjętych do obliczenia podstawy wymiaru
renty (z lat 2002–2011) podwyższy wskaźnik.
Renta obliczona z jego uwzględnieniem bę-
dzie z całą pewnością znacznie wyższa.
Jeżeli do obliczenia podstawy wymiaru ren-
ty zostałyby przyjęte zarobki z lat 2004–2013,
a więc z uwzględnieniem zarobków przypada-
jących w części po przyznaniu renty, a wskaź-
nik ustalenia podstawy wymiaru byłby wyższy
od obliczonego z lat 2002-2011, to kwota bazo-
wa uwzględniona do obliczenia tej podstawy,
a także części socjalnej wynosiłaby 3191,93 zł.
W celu ponownego obliczenia wysokości
renty pracownik musi zgłosić w ZUS wniosek.
We wniosku powinien wskazać swoje dane
i krótko opisać, jakiego żądania dotyczy wnio-
sek. W omawianym przypadku wniosek o po-
nowne obliczenie wysokości renty w trybie:
a) art. 111 ustawy o emeryturach i rentach
z FUS, tj. z uwzględnieniem zarobków z lat
1984–1986 oraz 1990–1996,
b) art.110 powołanej ustawy, tj. z uwzględ-
nieniem również zarobków za 2013 r.
Wniosek należy podpisać.
Do wniosku należy przedłożyć dokumenty
potwierdzające wysokość zarobków. Doku-
mentami takimi są w szczególności:
■
wystawione przez pracodawcę (lub jego
następcę prawnego) zaświadczenie o za-
trudnieniu i wynagrodzeniu (formularz
ZUS Rp-7) – sporządzone w oparciu o do-
kumentacje płacową, albo przypadku ich
braku – akta osobowe,
■
legitymacje ubezpieczeniowe zawierające
wpisy o wysokości wynagrodzenia.
W razie braku oryginalnej dokumentacji
możliwe jest również przedłożenie kopii do-
kumentacji płacowej (odpisy, kserokopie, wy-
ciągi) sporządzone przez jednostkę przecho-
wującą dokumentację danego zakładu pracy
(np. organ założycielski, firmę przechowalni-
czą, Stowarzyszenie Archiwistów Polskich) po
uprzednim uwierzytelnieniu tych kopii przez
osobę upoważnioną w jednostce przechowu-
jącej oryginalną dokumentację.
Podstawa prawna
Art. 15 i 111 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.
z 2013 r. poz. 1227 ze zm.).
Par. 4 i 10 rozporządzenia ministra pracy i polityki
społecznej z 11 października 2011 r. w sprawie postępo-
wania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. nr 237
poz. 1412).
Czy przedsiębiorca dorabiający do
świadczenia przedemerytalnego
musi wykazać faktyczny zysk firmy
Kiedy można
przeliczyć rentę
z tytułu niezdolności do pracy
PORADNIA UBEZPIECZENIOWA
Dziennik Gazeta Prawna, 5 czerwca 2014 nr 108 (3749)
gazetaprawna.pl
ubezpieczenia
iii
Przyczyną wypadku przy pracy może być zawał serca,
jeżeli dojdzie do niego z powodu nadmiernego obciążenia
W sytuacji, gdy zdarzenie spowodowane zostanie wewnętrznymi schorzeniami pracownika,
świadczenia
wypadkowe będą nienależne.
Aby je otrzymać, trzeba bowiem udowodnić, że wystąpiła okoliczność zewnętrzna
Ryszard Sadlik
sędzia Sądu Okręgowego
w Kielcach
Uprawnienia do świadczeń w razie wypad-
ku przy pracy określa ustawa o ubezpiecze-
niu społecznym z tytułu wypadków przy
pracy i chorób zawodowych (dalej: ustawa
wypadkowa). Obejmuje ona nie tylko osoby
zatrudnione na podstawie stosunku pracy,
lecz także wykonujących pracę na podsta-
wie umowy agencyjnej, zlecenia lub umowy
o świadczenie usług, do której zgodnie z ko-
deksem cywilnym stosuje się przepisy doty-
czące zlecenia, osoby prowadzące działalność
gospodarczą oraz inne osoby wymienione
w art. 3 tej ustawy.
Ustawa zawiera także definicję wypadku
przy pracy. Zgodnie z jej art. 3 ust. 1 za wy-
padek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie
wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące
uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku
z pracą. Zatem aby dane zdarzenie mogło
być zakwalifikowane jako wypadek przy pra-
cy, muszą zostać spełnione wszystkie cztery
warunki, tj.: nagłość zdarzenia, przyczyna
zewnętrzna tego zdarzenia, uraz oraz zwią-
zek zdarzenia z pracą lub prowadzoną dzia-
łalnością gospodarczą.
Częstą przyczyną wypadków w pracy jest
zawał mięśnia sercowego, który z medycz-
nego punktu widzenia jest chorobą samoist-
ną, wynikającą z procesów miażdżycowych.
Zatem zasadniczo nie ma on charakteru
przyczyny zewnętrznej wypadku. W prak-
tyce jednak ocena, czy można go uznać za
przyczynę zewnętrzną wypadku przy pracy,
wywołuje wiele kontrowersji. Ogólnie rzecz
ujmując, stwierdzić należy, że zawał może
być uznany za wypadek przy pracy, jeżeli
nastąpił w czasie wykonywania pracy, na
skutek zaistnienia okoliczności zewnętrz-
nych, np. wyjątkowo silnego zdenerwowania,
gwałtownego konfliktu czy nadmiernego
obciążenia psychicznego i napięcia nerwo-
wego. Wówczas bowiem przyjmuje się, że
oprócz czynników wynikających z samo-
istnego schorzenia pracownika dołączyły
się okoliczności zewnętrzne, które łącznie
doprowadziły do zaistnienia wypadku. Rów-
nież Sąd Najwyższy w kilku orzeczeniach
reprezentował pogląd, że nadmierny wysi-
łek fizyczny (stres fizyczny), nagromadze-
nie niekorzystnych bodźców psychicznych
(stres psychiczny) czy też nadmierny wysiłek
umysłowy mogą zostać uznane za przyczynę
zewnętrzną wypadku w postaci zawału mię-
śnia sercowego. Wówczas bowiem ta okre-
ślona nadzwyczajna sytuacja związana ze
świadczoną pracą staje się współdziałającą
przyczyną zewnętrzną wypadku.
Ponadto w orzecznictwie przyjmuje się,
że także wykonywanie pracy w normalnych
warunkach może być uznane za zewnętrzną
przyczynę wypadku przy pracy, polegającego
na zawale serca, jeśli warunki te były nieod-
powiednie ze względu na aktualny (zły) stan
zdrowia pracownika. Tak wyjaśniał Sąd Naj-
wyższy, m.in. w wyroku z 24 listopada 2010 r.
(sygn. akt I UK 181/10) stwierdził, że zewnętrz-
ną przyczyną zdarzenia (zawału serca), będą-
cego wypadkiem przy pracy, może być wyko-
nywanie pracy w normalnych warunkach,
jeśli ze względu na stan zdrowia pracowni-
ka powodowały one nadmierne obciążenie
jego organizmu. Przy ocenie oddziaływania
tak rozumianej przyczyny należy brać pod
uwagę cały okres, przez który praca nieodpo-
wiadająca stanowi zdrowia pracownika była
wykonywana, a nie tylko dzień, w którym
zdarzenie nastąpiło.
Za przyczynę zewnętrzną wypadku uznaje
się także nadmierne obciążenie pracowni-
ka pracą, np. zmuszenie go do ciężkiej pra-
cy w godzinach nadliczbowych, bez zapew-
nienia dostatecznego czasu na odpoczynek.
Tak też wskazywał Sąd Najwyższy w wyroku
z 1 grudnia 2000 r. (sygn. akt II UKN 107/00),
stwierdzając, że praca świadczona przez kil-
ka tygodni z ewidentnym naruszeniem przez
pracodawcę przepisów o czasie pracy (po 70
godzin tygodniowo) stanowi przyczynę ze-
wnętrzną doznanego przez pracownika śmier-
telnego zawału serca, który w tych okolicz-
nościach sprawy był wypadkiem przy pracy.
Zatem gdyby do zawału serca doszło w oko-
licznościach nadmiernego obciążenia pracow-
nika pracą i zostało ustalone, że to przeciąże-
nie przyczyniło się do zaistnienia zawału, to
pracownik ten mógłby skutecznie dochodzić
świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego.
W razie sporu przed sądem istotne zna-
czenie dla oceny, czy zawał nastąpił także
z przyczyn zewnętrznych ma opinia lekarzy
– biegłych sądowych.
Podstawa prawna
Art. 3 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu
społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawo-
dowych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 167 poz. 1322 ze zm.).
Dwa lata temu nabyłem prawo do świad-
czenia przedemerytalnego. Od 1 maja 2013 r.
podjąłem działalność gospodarczą, którą
prowadzę do dnia dzisiejszego. W związku
z tym jestem zobowiązany do opłacania
składek na ubezpieczenia społeczne od
60 proc. przeciętnej miesięcznej płacy. Czy
muszę wykazać w dokumencie potwierdza-
jącym mój przychód faktyczny zysk firmy
uzyskany w poszczególnych miesiącach?
Marek Opolski
ekspert od emerytur i rent
Nie. Uprawnieni do zasiłków i świadczeń przed-
emerytalnych mają ograniczone możliwości
dorobienia z tytułu pracy lub działalności obję-
tej obowiązkiem ubezpieczeń społecznych albo
pełnionej służby. Jeśli przychód, który z tego
tytułu uzyskują, przekracza wyższy próg zarob-
kowy (miesięczną graniczną kwotę przychodu
wynoszącą 70 proc. przeciętnego miesięcznego
wynagrodzenia), przysługujące im świadcze-
nie podlega zawieszeniu. Jeśli uzyskują zarobki
mieszczące się w tym limicie, ale przekraczające
niższy próg przychodowy (miesięczną dopusz-
czalną kwotę przychodu wynoszącą 25 proc.
przeciętnej płacy), ZUS zmniejsza świadczenie
o kwotę przekroczenia tego limitu, z zastrze-
żeniem, że po zmniejszeniu nie może być ono
niższe od określonej gwarantowanej kwoty.
Osoby uprawnione do świadczeń i zasiłków
przedemerytalnych po zakończeniu okresu roz-
liczeniowego (trwającego od 1 marca do końca
lutego następnego roku) zobowiązane są po-
informować ZUS o wysokości przychodu uzy-
skanego w całym tym okresie. Muszą to zrobić
do końca maja danego roku. W 2014 r. termin
ten upłynął 2 czerwca, gdyż 31 maja to sobota.
O ile osoby zatrudnione u płatników skła-
dek, aby rozliczyć się z osiągniętych zarobków,
muszą uzyskać od tego płatnika zaświadczenie,
o tyle osoby opłacające składki, same za siebie
(w tym przede wszystkim prowadzące działal-
ność gospodarczą) informują ZUS o przychodzie,
składając własne oświadczenie. Co więcej, nie
wykazują w nim faktycznie uzyskanego przy-
chodu czy też przychodu zadeklarowanego dla
celów podatkowych. Zgodnie z obowiązującymi
przepisami w składanym oświadczeniu muszą
podać przychód równy podstawie wymiaru skła-
dek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe,
od której zobowiązani są opłacać co miesiąc
te składki. Należy zaznaczyć, że uprawnieni do
świadczeń i zasiłków przedemerytalnych, którzy
nie podlegali obowiązkowym ubezpieczeniom
z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej
(np. ze względu na podleganie ubezpieczeniom
z innego tytułu), składając coroczne oświadcze-
nie powinni podać przychód w takiej kwocie,
od której musieliby opłacać składki, gdyby byli
do tego zobowiązani.
W związku z tym, że obowiązująca przed-
siębiorców minimalna podstawa wymiaru
składek na ubezpieczenia emerytalne i ren-
towe nigdy nie przekracza wyższego progu
zarobkowego (dopuszczalnej kwoty przycho-
du), nie muszą oni obawiać się zawieszenia
swojego świadczenia. Taki skutek mógłby
nastąpić tylko wtedy, gdyby zadeklarowali
wyższą od minimalnej podstawę wymiaru
składek z tytułu prowadzenia działalności
lub oprócz przychodu z prowadzenia firmy
uzyskiwaliby zarobki z innej działalności ob-
jętej obowiązkiem ubezpieczeń społecznych.
ZUS dokona zmniejszenia świadczenia lub
zasiłku przedemerytalnego przysługujące-
go przedsiębiorcy, gdy opłaca on składki od
podstawy wymiaru przekraczającej 25 proc.
przeciętnej płacy. Ma to miejsce wówczas,
gdy obowiązuje go minimalna podstawa wy-
miaru składek równa 60 proc. przeciętnego
miesięcznego wynagrodzenia lub też – ma-
jąc możliwość skorzystania z preferencyjnej
podstawy (30 proc. minimalnego wynagro-
dzenia), zadeklarował znacznie wyższą pod-
stawę, przekraczającą niższy próg zarobkowy.
Podstawa prawna
Art. 6 ustawy z 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach
przedemerytalnych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 170).
Art. 18 ust. 8 oraz art. 18a ustawy z 13 października
1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U.
z 2013 r. poz. 1442 ze zm.).
Niespełna 57-letni pracownik, którego za-
trudniamy od 2001 r., od 1 kwietnia 2013 r.
ma przyznaną rentę z tytułu częściowej
niezdolności do pracy i pobiera rentę
w zmniejszonej wysokości. Umowa o pracę
zostanie rozwiązana – na mocy porozumie-
nia stron – 31 sierpnia 2014 r. Przy komple-
towaniu wniosku o rentę pracownik ten
oświadczył, że nie posiada wykazu zarob-
ków z poprzednich miejsc pracy i nie warto
ich szukać, bo z pewnością zarabiał mniej.
Do obliczenia podstawy wymiaru renty ZUS
uwzględnił zarobki z lat 2002–2011 (najko-
rzystniejsze), a wskaźnik przyjęty do obli-
czenia podstawy wymiaru renty wynosił
143,22 proc. Kilka dni temu pracownik ten
dostarczył nam dokumenty uzyskane z ar-
chiwum, z których wynika, że w latach
1984–1986 oraz 1990–1996 osiągał bardzo
wysokie wynagrodzenie, a z naszych ob-
liczeń wynika, że wskaźnik wysokości
podstawy wymiaru obliczony od tych za-
robków wynosi ponad 180 proc., a więc jest
bardzo korzystny. Czy jest jakaś możliwość
zamiany dotychczas przyjętych zarobków
na te korzystniejsze?
Katarzyna Tomczyk
ekspert od ubezpieczeń społecznych
Nie ma możliwości zamiany zarobków uzy-
skanych w latach 2002–2011, przyjętych do
obliczenia podstawy wymiaru renty przyzna-
nej od 1 kwietnia 2014 r., na zarobki uzyskane
w latach 1984–1986 oraz 1990–1996. Do ob-
liczenia podstawy wymiaru renty mogą być
bowiem przyjęte zarobki osiągnięte w okresie
kolejnych 10 lat kalendarzowych, przypa-
dających w ostatnich 20 latach poprzedza-
jących rok zgłoszenia wniosku o rentę, albo
o ponowne ustalenie wysokości renty, a więc
odpowiednio: z lat 1993–2012 albo 1994–2013.
Istnieje jednak możliwość ponownego ob-
liczenia podstawy wymiaru renty z uwzględ-
nieniem zarobków uzyskanych w dowolnie
wybranych 20 latach kalendarzowych, przy-
padających przed rokiem, w którym zgłoszono
wniosek o rentę lub o jej przeliczenie. Tak więc
renciści, którzy już po przyznaniu świadcze-
nia uzyskają dokumentację, która pozwala
na ustalenie podstawy od korzystniejszych,
wyższych zarobków mogą w każdej chwili
zgłosić wniosek o ponowne obliczenie wyso-
kości renty, od przeliczonej podstawy wymia-
ru, uwzględniającej te korzystniejsze zarobki.
Jeżeli rencista pobierał rentę z tytułu nie-
zdolności do pracy, może być ona przeliczona
jedynie w przypadku, gdy wskaźnik wysoko-
ści podstawy wymiaru ustalony, z uwzględ-
nieniem tych zarobków, jest wyższy niż
ostatnio ustalony.
Zarobki uzyskane przez pracownika w la-
tach 1984–1986 oraz 1990–1996 są wyższe od
tych, które zostały przyjęte do obliczenia pod-
stawy wymiaru renty. Oznacza to, że przeli-
czenie podstawy wymiaru renty z uwzględ-
nieniem tych zarobków, a także zarobków już
przyjętych do obliczenia podstawy wymiaru
renty (z lat 2002–2011) podwyższy wskaźnik.
Renta obliczona z jego uwzględnieniem bę-
dzie z całą pewnością znacznie wyższa.
Jeżeli do obliczenia podstawy wymiaru ren-
ty zostałyby przyjęte zarobki z lat 2004–2013,
a więc z uwzględnieniem zarobków przypada-
jących w części po przyznaniu renty, a wskaź-
nik ustalenia podstawy wymiaru byłby wyższy
od obliczonego z lat 2002-2011, to kwota bazo-
wa uwzględniona do obliczenia tej podstawy,
a także części socjalnej wynosiłaby 3191,93 zł.
W celu ponownego obliczenia wysokości
renty pracownik musi zgłosić w ZUS wniosek.
We wniosku powinien wskazać swoje dane
i krótko opisać, jakiego żądania dotyczy wnio-
sek. W omawianym przypadku wniosek o po-
nowne obliczenie wysokości renty w trybie:
a) art. 111 ustawy o emeryturach i rentach
z FUS, tj. z uwzględnieniem zarobków z lat
1984–1986 oraz 1990–1996,
b) art.110 powołanej ustawy, tj. z uwzględ-
nieniem również zarobków za 2013 r.
Wniosek należy podpisać.
Do wniosku należy przedłożyć dokumenty
potwierdzające wysokość zarobków. Doku-
mentami takimi są w szczególności:
■
wystawione przez pracodawcę (lub jego
następcę prawnego) zaświadczenie o za-
trudnieniu i wynagrodzeniu (formularz
ZUS Rp-7) – sporządzone w oparciu o do-
kumentacje płacową, albo przypadku ich
braku – akta osobowe,
■
legitymacje ubezpieczeniowe zawierające
wpisy o wysokości wynagrodzenia.
W razie braku oryginalnej dokumentacji
możliwe jest również przedłożenie kopii do-
kumentacji płacowej (odpisy, kserokopie, wy-
ciągi) sporządzone przez jednostkę przecho-
wującą dokumentację danego zakładu pracy
(np. organ założycielski, firmę przechowalni-
czą, Stowarzyszenie Archiwistów Polskich) po
uprzednim uwierzytelnieniu tych kopii przez
osobę upoważnioną w jednostce przechowu-
jącej oryginalną dokumentację.
Podstawa prawna
Art. 15 i 111 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.
z 2013 r. poz. 1227 ze zm.).
Par. 4 i 10 rozporządzenia ministra pracy i polityki
społecznej z 11 października 2011 r. w sprawie postępo-
wania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. nr 237
poz. 1412).
Czy przedsiębiorca dorabiający do
świadczenia przedemerytalnego
musi wykazać faktyczny zysk firmy
Kiedy można
przeliczyć rentę
z tytułu niezdolności do pracy
PORADNIA UBEZPIECZENIOWA
Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com
3 / 4
Dziennik Gazeta Prawna, 5 czerwca 2014 nr 108 (3749)
gazetaprawna.pl
IV
ORZECZNICTWO
STAN FAKTYCZNY
Wyrokiem sądu rejonowego z 7 grudnia 2012 r. zmieniono
decyzję ZUS z 23 sierpnia 2012 r., którą organ rentowy od-
mówił ubezpieczonemu prawa do jednorazowego odszko-
dowania z tytułu uszczerbku na zdrowiu na skutek wypad-
ku przy pracy, w marcu 2012 r. wobec zakwestionowania
uznania zdarzenia za wypadek przy pracy. Sąd pierwszej
instancji ustalił, że wnioskodawca zatrudniony jako pra-
cownik kolejowy na stanowisku zastępcy naczelnika sekcji
brał udział 2 marca 2012 r. jako zawodnik w turnieju pił-
ki nożnej. Mecz ten był zorganizowany przez pracodawcę
i poszczególne sekcje wyznaczyły swoich przedstawicieli.
Turniej miał wyłonić reprezentację na zawody ogólnopol-
skie. W dniu zdarzenia ubezpieczony rozpoczął pracę o godz.
7.00, a następnie wraz z innymi pracownikami pojechał na
turniej, który miał trwać od 8.00 do 16.00. Przed wyjazdem
sporządzono listę uczestników, którzy byli zwolnieni z obo-
wiązku świadczenia pracy w godzinach trwania zawodów,
z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Około godz. 11.20
podczas kolejnego meczu ubezpieczony, biegnąc, poślizgnął
się na parkiecie hali sportowej i upadł. Doznał zerwania
ścięgna Achillesa prawej nogi. Pracodawca uznał zdarzenie
za wypadek przy pracy.
Sąd rejonowy, wskazując na art. 3 ust. 1 ustawy z 30 paź-
dziernika 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wy-
padków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2009 r.
nr 127, poz. 1322 ze zm., dalej: ustawa wypadkowa), uznał,
że organ rentowy nie kwestionował nagłości zdarzenia
z 2 marca 2012 r. oraz przyczyny zewnętrznej i powstania
urazu. Twierdził natomiast, że zdarzenie nie pozostawało
w związku z pracą.
W ocenie sądu pierwszej instancji pojęcia pracy w rozu-
mieniu ustawy wypadkowej nie należy zawężać wyłącznie
do wykonywania zwykłych czynności pracowniczych lub
poleceń przełożonych. Zdaniem sądu w niniejszej sprawie
do zdarzenia wypadkowego doszło w niewątpliwym związ-
ku czasowym z pracą. Wnioskodawca brał bowiem udział
w zakładowym turnieju sportowym, którego organizatorem
był jego pracodawca. Pracownicy chętni do udziału w za-
wodach zostali zwolnieni z obowiązku świadczenia pracy,
z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, a godziny trwania
turnieju pokrywały się częściowo z godzinami pracy wnio-
skodawcy. Do zdarzenia doszło ok. godz. 11.20, więc niewąt-
pliwie w godzinach pracy poszkodowanego. Poza związkiem
czasowym w ocenie sądu zaistniał też element polegający
na działaniu w interesie pracodawcy. Turniej był imprezą
zorganizowaną przez pracodawcę, z wyłącznym udziałem
pracowników. Trudno w takiej sytuacji mówić o zerwaniu
związku funkcjonalnego i czasowego z pracą pomimo tego,
że udział w zawodach nie należy do zwykłych obowiązków
pracownika zatrudnionego na stanowisku zastępcy naczel-
nika sekcji. Nie dochodzi bowiem do zerwania związku zda-
rzenia z pracą wówczas, gdy pracownik na polecenie przeło-
żonego wykonuje inne czynności niż wynikające z zakresu
jego obowiązków.
Wyrokiem z 6 marca 2013 r. sąd okręgowy oddalił apela-
cję organu rentowego, uznając za prawidłową wykładnię
dokonaną przez sąd pierwszej instancji i przyjmując, że dla
uznania zdarzenia za wypadek przy pracy nie musi mieć ono
związku ze świadczeniem pracy w rozumieniu wykonywania
zwykłych czynności związanych z procesem pracy na danym
stanowisku, ale musi pozostawać w związku z pracą, a taki
związek w ocenie sądu bez wątpienia zachodził.
UZASADNIENIE
SN oddalił odwołanie od decyzji ZUS, uznając za zasadny za-
rzut naruszenia art. 3 ust. 1 ustawy wypadkowej. Zgodnie
z tym przepisem za wypadek przy pracy uważa się nagłe zda-
rzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz
lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą: podczas lub
w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych
czynności lub poleceń przełożonych; podczas lub w związ-
ku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz
pracodawcy, nawet bez polecenia albo w czasie pozostawa-
nia pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między
siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku
wynikającego ze stosunku pracy. W rozpoznanej sprawie nie
były sporne okoliczności zdarzenia z 2 marca 2012 r., które
w ocenie ubezpieczonego, a także sądów obydwu instancji
stanowiło wypadek przy pracy.
Oceny wymagała dokonana przez sądy obydwu instancji
jego kwalifi kacja jako wypadku przy pracy w rozumieniu art. 3
ust. 1 ustawy. Nagłe zdarzenie powodujące uraz lub śmierć
pracownika może nastąpić w dowolnym czasie i miejscu, pod
warunkiem że pozostaje w związku z wykonywaniem czyn-
ności pracowniczych przez osobę, która wypadkowi uległa,
dla ustalenia związku zdarzenia z pracą wystarcza zatem
stwierdzenie, iż pozostawało ono z pracą w związku czaso-
wym, miejscowym lub funkcjonalnym (wyrok SN z 27 czerw-
ca 2011 r., sygn. akt I UK 400/11, wyrok SN z 13 lipca 2011 r.,
sygn. akt I UK 46/11, niepublikowane). Podkreślić należy, że
zgodnie z przyjętą w orzecznictwie wykładnią, w funkcjonal-
nym związku z pracą będą pozostawać jedynie te czynności
pracownika, które zostały wyraźnie określone treścią pole-
cenia wyznaczającego zakres obowiązków pracownika. Inne
czynności, wykraczające poza zakres czynności i niesłużące
jego realizacji, nie będą bowiem wykonywane w interesie
pracodawcy, na jego rzecz i korzyść.
Z ustalonego w niniejszej sprawie stanu faktycznego wy-
nika, że ubezpieczony jest zatrudniony na stanowisku na-
czelnika sekcji, co zatem oczywiste, zakres jego czynności
objętych umową o pracę nie obejmował udziału w zawo-
dach sportowych, w tym rozgrywek piłkarskich. Dobro-
wolny, niewynikający z polecenia pracodawcy udział pra-
cowników w zorganizowanym przez pracodawcę turnieju
piłkarskim, nawet jeśli był pozytywnie oceniany przez pra-
codawcę, w żaden sposób nie może być kwalifi kowany jako
obowiązek pracowniczy osoby zatrudnionej na stanowisku
naczelnika sekcji. Ponadto mecz piłkarski, w trakcie którego
miało miejsce oceniane zdarzenie, odbywał się w godzinach,
w których ubezpieczony zwykle wykonywał pracę, jednak na
czas udziału w zorganizowanych przez pracodawcę rozgryw-
kach piłkarskich biorący w nim udział pracownicy zostali
zwolnieniu z obowiązku świadczenia pracy z zachowaniem
prawa do wynagrodzenia. Sam pracodawca zatem, zwalniając
pracowników z obowiązku świadczenia pracy, nie kwalifi ko-
wał udziału pracowników w turnieju jako świadczenia przez
nich pracy. Nadto zdarzenie miało miejsce poza miejscem
świadczenia pracy, co zaprzecza także istnieniu związku
miejscowego z pracą.
SN
o skutkach wypadku pracownika w czasie jego dobrowolnego
udziału w zawodach sportowych
STAN FAKTYCZNY
Wyrokiem z 26 czerwca 2008 r. sąd okręgowy oddalił od-
wołanie członka zarządu spółki od decyzji ZUS, w której
organ rentowy stwierdził, że odpowiada on solidarnie za
zaległości spółki z o.o. z tytułu nieopłaconych składek na:
ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenia zdrowotne oraz
Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń
Pracowniczych. Sąd, wskazując na art. 116 par. 1 i 2 usta-
wy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U.
z 2005 r. nr 8, poz. 60 ze zm.; dalej: o.p.) oraz art. 31 usta-
wy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń spo-
łecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm., dalej: u.s.u.s.),
uznał, że okres zadłużenia spółki pokrywa się z okresem,
gdy prezesem i wiceprezesem jej zarządu był odwołujący
się. Egzekucja należności przeciwko spółce okazała się
bezskuteczna. Odwołujący się wniosek o ogłoszenie upa-
dłości powinien był złożyć najpóźniej w IV kwartale 2001 r.
Spóźniony wniosek z sierpnia 2002 r. nie wywołał żadnych
skutków prawnych wobec jego zwrotu przez sąd. Podej-
mowanie przez odwołującego się działań zmierzających
do restrukturyzacji długów, których spółka i tak nie mia-
ła z czego spłacić, i to w czasie, gdy wniosek o upadłość
powinien być złożony co najmniej rok wcześniej, nie ma
wpływu na ocenę odpowiedzialności. Sąd apelacyjny wy-
rokiem z 26 kwietnia 2012 r. oddalił apelację odwołującego
się, w pełni podzielając ustalenia i wykładnię przepisów
dokonaną przez sąd pierwszej instancji.
UZASADNIENIE
SN oddalił skargę kasacyjną, wskazując na wyrok SN z 21 paź-
dziernika 2010 r., sygn. akt II UK 157/09 (niepubl.), którym
orzeczono, że wszczęcie i nieskuteczne prowadzenie po-
stępowania restrukturyzacyjnego co do zaległości skład-
kowych, które zostało umorzone wskutek niedotrzyma-
nia jego warunków, nie stanowi okoliczności uwalniającej
członka zarządu od ponoszenia odpowiedzialności za za-
ległości składkowe spółki kapitałowej, bo nie została ona
wymieniona pośród przesłanek ekskulpujących członka
zarządu w art. 116 par. 1 pkt 1 lub 2 o.p. W ocenie SN z isto-
ty rzeczy postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadło-
ści to postępowanie, które mimo zaistnienia ustawowych
przesłanek ogłoszenia upadłości powoduje, że upadłość nie
może być ogłoszona. Ma ono zapobiegać ogłoszeniu upa-
dłości w stanie niewypłacalności przedsiębiorcy, który już
istnieje. Jest to więc postępowanie stanowiące przeszkodę
prawną w ogłoszeniu upadłości mimo zaistnienia jej prze-
słanek, a nie postępowanie mające szanse doprowadzić do
przywrócenia płynności fi nansowej przedsiębiorcy, tzn. do
odpadnięcia przesłanek ogłoszenia upadłości w bliżej nie-
określonej przyszłości, ani też postępowanie zapobiegające
powstaniu stanu niewypłacalności. W przeciwnym razie za
takie „zapobiegające ogłoszeniu upadłości” należałoby uznać
np. każde postępowanie toczące się na skutek wytoczenia
powództwa przeciwko dłużnikom spółki, jeśli dawałoby to
podstawę do uznania, że wyegzekwowanie wierzytelno-
ści albo zapobiegnie stanowi niewypłacalności, albo przy-
wróci płynność fi nansową. Trzeba też dodać, że aktualne
brzmienie art. 116 par. 1 pkt 1 lit. a o.p. nie przystaje do
obowiązujących regulacji, które nie odróżniają odrębnego
od postępowania upadłościowego postępowania napraw-
czego (układowego). Na mocy przepisów ustawy z 28 lute-
go 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. nr 60,
poz. 535 ze zm.) postępowanie układowe prowadzone jest
w ramach postępowania upadłościowego, już po ogłoszeniu
upadłości przez sąd (art. 267 i 268 ustawy).
Oprac. Marcin Wilczyński
SN
o prowadzeniu postępowania restrukturyzacyjnego
jako przesłance zwolnienia od odpowiedzialności za składki
Sygn. akt II UK 354/13
WYROK
SĄDU NAJWYŻSZEGO
z 5 marca 2014 r.
TEZA:
Nie stanowi wypadku przy pracy
w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy z 30 października
2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych wypadek,
jakiemu uległ pracownik w czasie meczu piłkarskie-
go zorganizowanego przez pracodawcę, biorąc w nim
udział dobrowolnie, poza zakresem obowiązków
wynikających z umowy o pracę.
Podsumowanie
Skutek zdarzenia zaistniałego w czasie dobrowolnego
udziału pracownika w zorganizowanych przez praco-
dawcę zawodach sportowych, pozostających poza za-
kresem prowadzonej przez pracodawcę działalności,
nie jest objęty ryzykiem ubezpieczeniowym wynikają-
cym z ubezpieczenia społecznego z tytułu wypadków
przy pracy i chorób zawodowych.
Następstwa takiego zdarzenia powinny być ewentual-
nie objęte dodatkowym ubezpieczeniem pracownika
od następstw nieszczęśliwych wypadków.
Sygn. akt II UK 34/13
WYROK
SĄDU NAJWYŻSZEGO
z 20 września 2013 r.
TEZA:
Wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego
na podstawie ustawy o restrukturyzacji niektórych
należności publicznoprawnych od przedsiębiorców
nie stanowi postępowania zapobiegającego ogłoszeniu
upadłości w rozumieniu art. 116 par. 1 pkt 1 lit. a
ustawy – Ordynacja podatkowa.
Dziennik Gazeta Prawna, 5 czerwca 2014 nr 108 (3749)
gazetaprawna.pl
IV
ORZECZNICTWO
STAN FAKTYCZNY
Wyrokiem sądu rejonowego z 7 grudnia 2012 r. zmieniono
decyzję ZUS z 23 sierpnia 2012 r., którą organ rentowy od-
mówił ubezpieczonemu prawa do jednorazowego odszko-
dowania z tytułu uszczerbku na zdrowiu na skutek wypad-
ku przy pracy, w marcu 2012 r. wobec zakwestionowania
uznania zdarzenia za wypadek przy pracy. Sąd pierwszej
instancji ustalił, że wnioskodawca zatrudniony jako pra-
cownik kolejowy na stanowisku zastępcy naczelnika sekcji
brał udział 2 marca 2012 r. jako zawodnik w turnieju pił-
ki nożnej. Mecz ten był zorganizowany przez pracodawcę
i poszczególne sekcje wyznaczyły swoich przedstawicieli.
Turniej miał wyłonić reprezentację na zawody ogólnopol-
skie. W dniu zdarzenia ubezpieczony rozpoczął pracę o godz.
7.00, a następnie wraz z innymi pracownikami pojechał na
turniej, który miał trwać od 8.00 do 16.00. Przed wyjazdem
sporządzono listę uczestników, którzy byli zwolnieni z obo-
wiązku świadczenia pracy w godzinach trwania zawodów,
z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Około godz. 11.20
podczas kolejnego meczu ubezpieczony, biegnąc, poślizgnął
się na parkiecie hali sportowej i upadł. Doznał zerwania
ścięgna Achillesa prawej nogi. Pracodawca uznał zdarzenie
za wypadek przy pracy.
Sąd rejonowy, wskazując na art. 3 ust. 1 ustawy z 30 paź-
dziernika 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wy-
padków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2009 r.
nr 127, poz. 1322 ze zm., dalej: ustawa wypadkowa), uznał,
że organ rentowy nie kwestionował nagłości zdarzenia
z 2 marca 2012 r. oraz przyczyny zewnętrznej i powstania
urazu. Twierdził natomiast, że zdarzenie nie pozostawało
w związku z pracą.
W ocenie sądu pierwszej instancji pojęcia pracy w rozu-
mieniu ustawy wypadkowej nie należy zawężać wyłącznie
do wykonywania zwykłych czynności pracowniczych lub
poleceń przełożonych. Zdaniem sądu w niniejszej sprawie
do zdarzenia wypadkowego doszło w niewątpliwym związ-
ku czasowym z pracą. Wnioskodawca brał bowiem udział
w zakładowym turnieju sportowym, którego organizatorem
był jego pracodawca. Pracownicy chętni do udziału w za-
wodach zostali zwolnieni z obowiązku świadczenia pracy,
z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, a godziny trwania
turnieju pokrywały się częściowo z godzinami pracy wnio-
skodawcy. Do zdarzenia doszło ok. godz. 11.20, więc niewąt-
pliwie w godzinach pracy poszkodowanego. Poza związkiem
czasowym w ocenie sądu zaistniał też element polegający
na działaniu w interesie pracodawcy. Turniej był imprezą
zorganizowaną przez pracodawcę, z wyłącznym udziałem
pracowników. Trudno w takiej sytuacji mówić o zerwaniu
związku funkcjonalnego i czasowego z pracą pomimo tego,
że udział w zawodach nie należy do zwykłych obowiązków
pracownika zatrudnionego na stanowisku zastępcy naczel-
nika sekcji. Nie dochodzi bowiem do zerwania związku zda-
rzenia z pracą wówczas, gdy pracownik na polecenie przeło-
żonego wykonuje inne czynności niż wynikające z zakresu
jego obowiązków.
Wyrokiem z 6 marca 2013 r. sąd okręgowy oddalił apela-
cję organu rentowego, uznając za prawidłową wykładnię
dokonaną przez sąd pierwszej instancji i przyjmując, że dla
uznania zdarzenia za wypadek przy pracy nie musi mieć ono
związku ze świadczeniem pracy w rozumieniu wykonywania
zwykłych czynności związanych z procesem pracy na danym
stanowisku, ale musi pozostawać w związku z pracą, a taki
związek w ocenie sądu bez wątpienia zachodził.
UZASADNIENIE
SN oddalił odwołanie od decyzji ZUS, uznając za zasadny za-
rzut naruszenia art. 3 ust. 1 ustawy wypadkowej. Zgodnie
z tym przepisem za wypadek przy pracy uważa się nagłe zda-
rzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz
lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą: podczas lub
w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych
czynności lub poleceń przełożonych; podczas lub w związ-
ku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz
pracodawcy, nawet bez polecenia albo w czasie pozostawa-
nia pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między
siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku
wynikającego ze stosunku pracy. W rozpoznanej sprawie nie
były sporne okoliczności zdarzenia z 2 marca 2012 r., które
w ocenie ubezpieczonego, a także sądów obydwu instancji
stanowiło wypadek przy pracy.
Oceny wymagała dokonana przez sądy obydwu instancji
jego kwalifi kacja jako wypadku przy pracy w rozumieniu art. 3
ust. 1 ustawy. Nagłe zdarzenie powodujące uraz lub śmierć
pracownika może nastąpić w dowolnym czasie i miejscu, pod
warunkiem że pozostaje w związku z wykonywaniem czyn-
ności pracowniczych przez osobę, która wypadkowi uległa,
dla ustalenia związku zdarzenia z pracą wystarcza zatem
stwierdzenie, iż pozostawało ono z pracą w związku czaso-
wym, miejscowym lub funkcjonalnym (wyrok SN z 27 czerw-
ca 2011 r., sygn. akt I UK 400/11, wyrok SN z 13 lipca 2011 r.,
sygn. akt I UK 46/11, niepublikowane). Podkreślić należy, że
zgodnie z przyjętą w orzecznictwie wykładnią, w funkcjonal-
nym związku z pracą będą pozostawać jedynie te czynności
pracownika, które zostały wyraźnie określone treścią pole-
cenia wyznaczającego zakres obowiązków pracownika. Inne
czynności, wykraczające poza zakres czynności i niesłużące
jego realizacji, nie będą bowiem wykonywane w interesie
pracodawcy, na jego rzecz i korzyść.
Z ustalonego w niniejszej sprawie stanu faktycznego wy-
nika, że ubezpieczony jest zatrudniony na stanowisku na-
czelnika sekcji, co zatem oczywiste, zakres jego czynności
objętych umową o pracę nie obejmował udziału w zawo-
dach sportowych, w tym rozgrywek piłkarskich. Dobro-
wolny, niewynikający z polecenia pracodawcy udział pra-
cowników w zorganizowanym przez pracodawcę turnieju
piłkarskim, nawet jeśli był pozytywnie oceniany przez pra-
codawcę, w żaden sposób nie może być kwalifi kowany jako
obowiązek pracowniczy osoby zatrudnionej na stanowisku
naczelnika sekcji. Ponadto mecz piłkarski, w trakcie którego
miało miejsce oceniane zdarzenie, odbywał się w godzinach,
w których ubezpieczony zwykle wykonywał pracę, jednak na
czas udziału w zorganizowanych przez pracodawcę rozgryw-
kach piłkarskich biorący w nim udział pracownicy zostali
zwolnieniu z obowiązku świadczenia pracy z zachowaniem
prawa do wynagrodzenia. Sam pracodawca zatem, zwalniając
pracowników z obowiązku świadczenia pracy, nie kwalifi ko-
wał udziału pracowników w turnieju jako świadczenia przez
nich pracy. Nadto zdarzenie miało miejsce poza miejscem
świadczenia pracy, co zaprzecza także istnieniu związku
miejscowego z pracą.
SN
o skutkach wypadku pracownika w czasie jego dobrowolnego
udziału w zawodach sportowych
STAN FAKTYCZNY
Wyrokiem z 26 czerwca 2008 r. sąd okręgowy oddalił od-
wołanie członka zarządu spółki od decyzji ZUS, w której
organ rentowy stwierdził, że odpowiada on solidarnie za
zaległości spółki z o.o. z tytułu nieopłaconych składek na:
ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenia zdrowotne oraz
Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń
Pracowniczych. Sąd, wskazując na art. 116 par. 1 i 2 usta-
wy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U.
z 2005 r. nr 8, poz. 60 ze zm.; dalej: o.p.) oraz art. 31 usta-
wy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń spo-
łecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm., dalej: u.s.u.s.),
uznał, że okres zadłużenia spółki pokrywa się z okresem,
gdy prezesem i wiceprezesem jej zarządu był odwołujący
się. Egzekucja należności przeciwko spółce okazała się
bezskuteczna. Odwołujący się wniosek o ogłoszenie upa-
dłości powinien był złożyć najpóźniej w IV kwartale 2001 r.
Spóźniony wniosek z sierpnia 2002 r. nie wywołał żadnych
skutków prawnych wobec jego zwrotu przez sąd. Podej-
mowanie przez odwołującego się działań zmierzających
do restrukturyzacji długów, których spółka i tak nie mia-
ła z czego spłacić, i to w czasie, gdy wniosek o upadłość
powinien być złożony co najmniej rok wcześniej, nie ma
wpływu na ocenę odpowiedzialności. Sąd apelacyjny wy-
rokiem z 26 kwietnia 2012 r. oddalił apelację odwołującego
się, w pełni podzielając ustalenia i wykładnię przepisów
dokonaną przez sąd pierwszej instancji.
UZASADNIENIE
SN oddalił skargę kasacyjną, wskazując na wyrok SN z 21 paź-
dziernika 2010 r., sygn. akt II UK 157/09 (niepubl.), którym
orzeczono, że wszczęcie i nieskuteczne prowadzenie po-
stępowania restrukturyzacyjnego co do zaległości skład-
kowych, które zostało umorzone wskutek niedotrzyma-
nia jego warunków, nie stanowi okoliczności uwalniającej
członka zarządu od ponoszenia odpowiedzialności za za-
ległości składkowe spółki kapitałowej, bo nie została ona
wymieniona pośród przesłanek ekskulpujących członka
zarządu w art. 116 par. 1 pkt 1 lub 2 o.p. W ocenie SN z isto-
ty rzeczy postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadło-
ści to postępowanie, które mimo zaistnienia ustawowych
przesłanek ogłoszenia upadłości powoduje, że upadłość nie
może być ogłoszona. Ma ono zapobiegać ogłoszeniu upa-
dłości w stanie niewypłacalności przedsiębiorcy, który już
istnieje. Jest to więc postępowanie stanowiące przeszkodę
prawną w ogłoszeniu upadłości mimo zaistnienia jej prze-
słanek, a nie postępowanie mające szanse doprowadzić do
przywrócenia płynności fi nansowej przedsiębiorcy, tzn. do
odpadnięcia przesłanek ogłoszenia upadłości w bliżej nie-
określonej przyszłości, ani też postępowanie zapobiegające
powstaniu stanu niewypłacalności. W przeciwnym razie za
takie „zapobiegające ogłoszeniu upadłości” należałoby uznać
np. każde postępowanie toczące się na skutek wytoczenia
powództwa przeciwko dłużnikom spółki, jeśli dawałoby to
podstawę do uznania, że wyegzekwowanie wierzytelno-
ści albo zapobiegnie stanowi niewypłacalności, albo przy-
wróci płynność fi nansową. Trzeba też dodać, że aktualne
brzmienie art. 116 par. 1 pkt 1 lit. a o.p. nie przystaje do
obowiązujących regulacji, które nie odróżniają odrębnego
od postępowania upadłościowego postępowania napraw-
czego (układowego). Na mocy przepisów ustawy z 28 lute-
go 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. nr 60,
poz. 535 ze zm.) postępowanie układowe prowadzone jest
w ramach postępowania upadłościowego, już po ogłoszeniu
upadłości przez sąd (art. 267 i 268 ustawy).
Oprac. Marcin Wilczyński
SN
o prowadzeniu postępowania restrukturyzacyjnego
jako przesłance zwolnienia od odpowiedzialności za składki
Sygn. akt II UK 354/13
WYROK
SĄDU NAJWYŻSZEGO
z 5 marca 2014 r.
TEZA:
Nie stanowi wypadku przy pracy
w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy z 30 października
2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych wypadek,
jakiemu uległ pracownik w czasie meczu piłkarskie-
go zorganizowanego przez pracodawcę, biorąc w nim
udział dobrowolnie, poza zakresem obowiązków
wynikających z umowy o pracę.
Podsumowanie
Skutek zdarzenia zaistniałego w czasie dobrowolnego
udziału pracownika w zorganizowanych przez praco-
dawcę zawodach sportowych, pozostających poza za-
kresem prowadzonej przez pracodawcę działalności,
nie jest objęty ryzykiem ubezpieczeniowym wynikają-
cym z ubezpieczenia społecznego z tytułu wypadków
przy pracy i chorób zawodowych.
Następstwa takiego zdarzenia powinny być ewentual-
nie objęte dodatkowym ubezpieczeniem pracownika
od następstw nieszczęśliwych wypadków.
Sygn. akt II UK 34/13
WYROK
SĄDU NAJWYŻSZEGO
z 20 września 2013 r.
TEZA:
Wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego
na podstawie ustawy o restrukturyzacji niektórych
należności publicznoprawnych od przedsiębiorców
nie stanowi postępowania zapobiegającego ogłoszeniu
upadłości w rozumieniu art. 116 par. 1 pkt 1 lit. a
ustawy – Ordynacja podatkowa.
Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com
4 / 4