background image

 

Podstawa prawna

prenumerata

UBEZPIECZENIA 

i ŚWIADCZENIA

gazetaprawna.pl

podczas kontroli uznaje takie umowy za zlecenia

Podstawa prawna

   

 Dzieło nie może być oznaczone 

w sposób zbyt ogólny. Jego rezultat 

powinien zostać dokładnie określony

Andrzej Radzisław
radca prawny

W  grudniu  2013  r.  zaprzestaliśmy  opłacania  skła-
dek  na  ubezpieczenia  emerytalne  i  rentowe  za 
jednego z naszych pracowników. Osoba ta złoży-
ła nam oświadczenie, aby w tym miesiącu składki 
na  ubezpieczenia  emerytalne  i  rentowe  zostały 
za  nią  opłacone  od  kwoty  2150  zł,  ponieważ  tyle 
brakuje  do  rocznego  limitu  przy  uwzględnieniu 
wynagrodzeń  otrzymywanych  u  innych  płatni-
ków. W grudniu wynagrodzenie tego pracownika 
wyniosło 8000 zł. Obecnie dostaliśmy informację 
z ZUS, że podstawa wymiaru składek za grudzień 
powinna wynosić 5450 zł. Kto w takim przypadku 
powinien opłacić te składki? Czy musimy je opła-
cić, a następnie na drodze sądowej dochodzić ich 
od pracownika?

Roczna podstawa wymiaru składek na ubez-

pieczenia emerytalne i rentowe za ubezpie-

czonego nie może być wyższa w danym roku 

kalendarzowym od 30-krotności przeciętnego 

prognozowanego wynagrodzenia w gospo-

darce narodowej na dany rok kalendarzo-

wy. W 2013 r. ten limit wynosił 111 390 zł, 

a w 2014 r. 112 380 zł. Po jego przekroczeniu 

za ubezpieczonego do końca roku kalenda-

rzowego nie są już opłacane składki na ubez-

pieczenia emerytalne i rentowe. W dalszym 

ciągu powinny być natomiast opłacane skład-

ki na pozostałe ubezpieczenia społeczne, czyli 

wypadkowe i chorobowe oraz ubezpieczenie 

zdrowotne, a także składki na Fundusz Pracy 

oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń 

Pracowniczych. Po osiągnięciu 30-krotno-

ści nie jest natomiast opłacana składka na 

Fundusz Emerytur Pomostowych. Płatnik, 

który zaprzestaje opłacania składek na ubez-

pieczenia emerytalne i rentowe, informację 

o tym podaje w raporcie ZUS RCA składa-

nym za pracownika. W raporcie w bloku III B 

zaznacza pole 02 (Informacja o przekrocze-

niu rocznej podstawy wymiaru składek na 

ubezpieczenie emerytalne i rentowe), gdy 

informację o tym przekroczeniu przekazał 

ubezpieczony, płatnik lub ZUS.

Jeżeli ubezpieczony ma jednocześnie więcej 

niż jednego płatnika składek na ubezpiecze-

nia emerytalne i rentowe, powinien zawia-

domić każdego z nich o osiągnięciu rocznej 

podstawy wymiaru. Taki obowiązek wynika 

z art. 19 ust. 6 ustawy o systemie ubezpie-

czeń społecznych. Oświadczenie ubezpie-

czony składa na piśmie. Nie ponosi jednak 

żadnej odpowiedzialności, gdy mimo, że są 

za niego opłacane składki przez więcej niż 

jednego płatnika, żadnego z nich nie poin-

formuje o przekroczeniu rocznego limitu. 

Wówczas o przekroczeniu limitu informuje 

płatników ZUS.

Stosownie do par. 10 rozporządzenia mini-

stra pracy i polityki socjalnej w sprawie szcze-

gółowych zasad ustalania podstawy wymiaru 

składek w przypadku gdy ubezpieczony skła-

dając oświadczenie, o którym mowa w art. 19 

ust. 5 ustawy, poda informacje niezgodne ze 

stanem faktycznym, tak że powstanie za-

dłużenie z tytułu składek na ubezpieczenia 

emerytalne i rentowe, jest on zobowiązany 

do spłacenia całości tego zadłużenia. O tych 

skutkach płatnik powinien go poinformować 

gdy składa on oświadczenie. Obecnie jest to 

jedyny przypadek, gdy oświadczenie złożone 

przez ubezpieczonego powoduje, że płatnik 

nie ponosi odpowiedzialności względem ZUS, 

gdy składek nie ureguluje. 

Na podstawie powołanego przepisu ZUS 

uznaje, że ubezpieczony odpowiada również 

za składki na ubezpieczenia emerytalne i ren-

towe, które na bieżąco byłyby sfi nansowane ze 

środków płatnika, oraz za odsetki za zwłokę. 

Jeżeli płatnik na podstawie oświadczenia 

ubezpieczonego zaprzestał opłacania skła-

dek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, 

a po pewnym czasie ZUS prześle informa-

cję, że składki na ubezpieczenia emerytalne 

i rentowe powinny być opłacane, czyli gdy 

okaże się, że oświadczenie było niezgod-

nie ze stanem faktycznym (gdy pracownik 

uwzględnił w limicie 30-krotności przy-

chody zwolnione od składek, np. nagrodę 

jubileuszową), to płatnik będzie zobowią-

zany złożyć korektę dokumentów rozlicze-

niowych, ale za powstałe zadłużenie będzie 

odpowiadał ubezpieczony.

Oczywiście dopuszczalna jest sytuacja, 

w której płatnik po otrzymaniu informacji 

z ZUS złoży korektę dokumentów i sam ure-

guluje składki wraz z odsetkami za zwłokę. 

ZUS uzna wtedy sprawę za zakończoną i nie 

będzie zainteresowany ustalaniem, kto fak-

tycznie te składki sfi nansował. Oczywiście 

płatnik może wówczas sfi nansować skład-

ki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, 

które byłyby na bieżąco pokryte z jego środ-

ków, a od ubezpieczonego zażądać jedynie 

składek fi nansowanych z jego środków oraz 

odsetek za zwłokę.

Problem powstanie, gdy płatnik nie dojdzie 

do porozumienia z ubezpieczonym, który nie 

będzie chciał zgodzić się na częściowe sfi nan-

sowanie zadłużenia. Wówczas płatnik może 

opłacić całość zaległości do ZUS i dochodzić 

na drodze sądowej zwrotu składek w części 

fi nansowanej przez pracownika. Takie po-

stępowanie jest dopuszczalne, ale nie jest 

to najkorzystniejsze rozwiązanie z punktu 

widzenia płatnika. Dużo korzystniejszym 

rozwiązaniem, które powoduje uwolnienie 

się od odpowiedzialności za powstałe zadłu-

żenie, jest przekazanie do ZUS oświadczenia 

złożonego przez ubezpieczonego, na podsta-

wie którego nieprawidłowo zostały naliczone 

i opłacone składki. 

ZUS poinformuje wówczas ubezpieczonego 

o zasadach odpowiedzialności, a gdy ubez-

pieczony nie wpłaci powstałego zadłużenia, 

ZUS wyda w tym zakresie decyzję i będzie 

dochodził od niego całości zadłużenia. 

Podstawa prawna

Art. 19 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubez-

pieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.).

Par. 6 i 10 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjal-

nej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad 

ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia 

emerytalne i rentowe (Dz.U. nr 161 poz. 1106 ze zm.). 

Od kontraktu na poprowadzenie 

wykładów należne są składki

prenumerata

gazetaprawna.pl

Czwartek

5 czerwca 2014 

nr 108 (3749)

Wykonujący dzieło nie podlega ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu. ZUS jednak coraz częściej 

podczas kontroli uznaje takie umowy za zlecenia

 i tym samym domaga się pieniędzy, i to z odsetkami

Adam Jagiełło
ekspert od ubezpieczeń społecznych

Do zadań ZUS należy m.in. kontrola wyko-

nywania zadań i obowiązków w zakresie 

ubezpieczeń społecznych. W ostatnim czasie 

przedmiot kontroli ZUS bardzo często stano-

wią umowy o dzieło i niejednokrotnie takie 

kontrole kończą się ustaleniami, że w ocenie 

ZUS umowy są w istocie umowami-zlecenia-

mi bądź umowy o świadczenie usług i tym 

samym konieczne jest opłacenie i rozlicze-

nie składek od przychodu z nich osiąganego. 

Płatnik decydujący się na tę formę zatrudnie-

nia, powinien więc upewnić się, czy w danym 

przypadku jej zastosowanie jest uzasadnione 

i nie narazi go to na spór z ZUS. 

Zazwyczaj bez obowiązku

Wykonywanie pracy na podstawie umowy 

o dzieło, co do zasady, nie wiąże się z obo-

wiązkiem ubezpieczeń społecznych i zdro-

wotnego, a co za tym idzie zamawiający nie 

ma obowiązku rozliczania i opłacania składek 

za przyjmującego zamówienie. Od tej zasa-

dy przewidziany jest jednak istotny wyjątek. 

Mianowicie za pracownika dla potrzeb ubez-

pieczeń społecznych i ubezpieczenia zdro-

wotnego uważa się m.in. osobę wykonującą 

pracę na podstawie umowy o dzieło, jeżeli 

umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym 

pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ra-

mach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz 

pracodawcy, z którym pozostaje w stosun-

ku pracy. W konsekwencji przychód z tytułu 

umowy o dzieło zawartej z własnym praco-

dawcą bądź wykonywanej na rzecz własnego 

pracodawcy jest uwzględniany w podstawie 

wymiaru składek na pracownicze ubezpie-

czenia społeczne i zdrowotne.

Okoliczność, że umowa o dzieło, której nie 

towarzyszy stosunek pracy, jest wolna od 

składek, w szczególności społecznych, które 

w znaczącej części są fi nansowane również ze 

środków płatnika składek, sprawia, że wielu 

płatników, chcąc obniżyć swoje obciążenia, 

sięga po tę formę zatrudnienia. 

W wielu przypadkach płatnicy zapominają 

jednak, że nie w każdym przypadku umowa 

o dzieło jest właściwą formą zatrudnienia 

i stosują ją w przypadku prac, dla których 

właściwa jest umowa-zlecenie lub inna umo-

wa o świadczenie usług. 

Inna interpretacja

Z uwagi na to, że w licznych sprawach, w któ-

rych ZUS zakwestionował zawarte przez płat-

ników składek umowy o dzieło i zakwalifi ko-

wał je jako umowy-zlecenia bądź inne umowy 

o świadczenie usług, zapadły już orzeczenia 

sądowe, można na ich podstawie wyciągnąć 

określone wniosku co do tego, w jakich oko-

licznościach dopuszczalne jest stosowanie 

umowy o dzieło. 

Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówie-

nie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego 

dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodze-

nia. Ponieważ zobowiązanie przyjmującego 

zamówienie polega na wykonaniu oznaczone-

go dzieła, sądy stoją na stanowisku, że istotą 

umowy o dzieło jest osiągnięcie określonego, 

zindywidualizowanego rezultatu w postaci ma-

terialnej lub niematerialnej. Dzieło jest bowiem 

z góry określonym, samoistnym material-

nym lub niematerialnym, lecz ucieleśnionym 

i obiektywnie osiągalnym rezultatem pracy 

i umiejętności przyjmującego zamówienie. 

Mające powstać dzieło nie może być przy 

tym oznaczone w sposób zbyt ogólny; rezul-

tat winien być określony z góry, dokładnie 

i według obiektywnie sprawdzalnych cech 

(np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białym-

stoku z 12 grudnia 2013 r., sygn. akt III AUa 

712/13, wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu 

z 25 kwietnia 2013 r., sygn. akt III AUa 1435/12). 

W odróżnieniu od umowy o dzieło umowa 

o świadczenie usług jest umową starannego 

działania, a zatem jej celem jest wykonywa-

nie określonych czynności, które nie muszą 

zmierzać do osiągnięcia określonego, zindy-

widualizowanego rezultatu. Wykonywanie 

pracy na podstawie takiej umowy polega więc 

na wykonaniu określonej czynności (wielu 

powtarzających się czynności) bez względu 

na to, jaki rezultat czynność ta przyniesie.

Nazwa nie taka istotna

Podkreślenia wymaga, że jakkolwiek nazwa 

umowy nie jest zupełnie pozbawiona znacze-

nia, to nie jest ona rozstrzygająca dla oceny jej 

charakteru prawnego. Inaczej rzecz ujmując, 

to, iż strony nazwały umowę zawartą przez 

siebie umową o dzieło nie oznacza jeszcze, 

że w istocie ma ona charakter takiej umo-

wy. W tym zakresie istotny jest przedmiot 

umowy oraz okoliczności jej wykonywania, 

w szczególności sposób wykonywania umowy 

przez strony (np. wyrok Sądu Apelacyjnego 

w Białymstoku z 7 maja 2013 r., sygn. akt III 

AUa 1136/12, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi 

z 25 czerwca 2013 r., sygn. akt III AUa 1554/12). 

Jeżeli chodzi o przedmiot umowy o dzieło, 

a więc prace, które w ocenie sądów nie mogą 

być wykonywane w ramach umowy o dzieło, 

to z dotychczasowego orzecznictwa sądowego 

wynika, że umowa o dzieło nie jest właściwą 

formą zatrudnienia w przypadku takich prac, 

jak: koszenie trawników, przycięcie krzewów 

do kształtu kuli i stożka, przeprowadzenie 

cyklu wykładów (zajęć dydaktycznych), prze-

prowadzenie zajęć terapeutycznych w ra-

mach programu rehabilitacyjnego, przepro-

wadzeniu egzaminów na kursach operatorów 

maszyn budowlano-drogowych, wykonanie 

badań USG, wykonanie prac spawalniczych, 

przeprowadzenie wykładów z rachunkowo-

ści i analizy ekonomicznej, przeprowadzenie 

cyklu zajęć dydaktycznych z języka obcego.

Podstawa prawna

Art. 6 ust. 1 pkt 1 i 4, art. 8 ust. 2a, art. 11, art. 12 ust. 1 

i art. 18 ust. 1a ustawy z 13 października 1998 r. o syste-

mie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 

ze zm.).

Art. 627, 734 i 750 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks 

cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121). 

Oświadczenie pracownika zwolni szefa od odpowiedzialności

WAŻNE

 Dzieło nie może być oznaczone 

w sposób zbyt ogólny. Jego rezultat 

powinien zostać dokładnie określony

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

                               1 / 4

background image

 

świadczenia

Dziennik  Gazeta  Prawna,    5  czerwca  2014  nr  108  (3749)   

   

gazetaprawna.pl

ii

CYKL: WĄTPLIWOŚCI W ZASIŁKACH

Po przekroczeniu 30-krotności trzeba przeliczyć 

i wyrównać zasiłek 

Zgodnie z art. 36 ustawy z 25 czerwca 1999 r. 

o świadczeniach pieniężnych z ubezpiecze-

nia społecznego w razie choroby i macie-

rzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159; da-

lej: ustawa zasiłkowa) podstawę wymiaru 

zasiłku chorobowego stanowi przeciętne 

miesięczne wynagrodzenie wypłacone za 

okres 12 miesięcy poprzedzających miesiąc 

wystąpienia niezdolności do pracy lub od-

powiednio przeciętne miesięczne wyna-

grodzenie wypłacone za pełne kalendarzo-

we miesiące ubezpieczenia chorobowego, 

jeżeli niezdolność do pracy powstała przed 

upływem 12 miesięcy kalendarzowych tego  

ubezpieczenia. Wynagrodzenie to ustala 

się, pomniejszając przychód stanowiący 

podstawę wymiaru składki na ubezpiecze-

nie chorobowe o składki potrącone przez 

pracodawcę, a finansowane ze środków 

pracownika (standardowo o 13,17 proc.).

CO móWIĄ PrZePISY

PrObLem

Zatrudniony w naszej spółce od 1 listopada 2013 r. pracownik 

był niezdolny do pracy z powodu choroby w lutym i w marcu br. 

(od 24 lutego do 7 marca; łącznie 12 dni) i za ten okres wypłaciliśmy 

mu wynagrodzenie chorobowe (80 proc.) ustalone na podstawie 

przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłaconego mu za okres 

od listopada poprzedniego roku do stycznia br. W maju br. otrzymaliśmy 

zawiadomienie z ZUS o przekroczeniu w listopadzie 2013 r. rocznej 

podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. 

Prawidłowa podstawa wymiaru tych składek w listopadzie wynosiła 

2840 zł, natomiast w grudniu 0 zł. Po dokonaniu korekty dokumentów 

rozliczeniowych złożonych do ZUS zwróciliśmy pracownikowi 

nadpłacone składki. Czy w związku z dokonaną korektą powinniśmy 

przeliczyć podstawę wymiaru należnego w lutym i marcu świadczenia 

chorobowego i wypłacić pracownikowi wyrównanie? 

Zapisy w regulaminie premiowania

Przyjmijmy założenie, że pracodawca ustalił podstawę wymiaru należnego 
pracownikowi w lutym i marcu wynagrodzenia chorobowego na podstawie 
załączonej kartoteki płacowej:

Kartoteka płacowa 

11/2013

12/2013

01/2014

1. Wynagrodzenie zasadnicze

6800,00

6800,00

6800,00

2. Dodatek stażowy (niepomniej-
szany za czas choroby)

300,00

300,00

300,00

3. Abonament medyczny finanso-
wany przez pracodawcę

90,00

90,00

90,00

4. Podstawa wymiaru składki na 
ubezp. emerytalno-rentowe

7190,00

7190,00

7190,00

5. Podstawa wymiaru składki na 
ubezp. chorobowe i wypadkowe

7190,00

7190,00

7190,00

6. Składka na ubezp. emerytalne 
pracownik – 9,76 proc.

701,74

701,74

701,74

7. Składka na ubezp. rentowe 
pracownik – 1,5 proc.

107,85

107,85

107,85

8. Składka na ubezp. chorobowe 
pracownik – 2,45 proc.

176,16

176,16

176,16

9. Razem składki ZUS pracownik

985,75

985,75

985,75

W podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego pracodawca nie 
uwzględnił dodatku stażowego (składnik wypłacany w pełnej wysokości za 
okresy pobierania świadczeń chorobowych), jak również wartości abona-
mentu medycznego (świadczenie przyznawane niezależnie od oceny pracy 
pracownika). W efekcie w podstawie wymiaru świadczenia chorobowego 
pracodawca uwzględnił wyłącznie wynagrodzenie zasadnicze za poszcze-
gólne miesiące, pomniejszając je o 13,71 proc. (łączna stopa procentowa 
finansowanych przez pracownika i potrąconych z jego wynagrodzenia 
składek). Przeciętne miesięczne wynagrodzenie za wskazany okres zatrud-
niający ustalił w następujący sposób:

n

  przeciętne miesięczne wynagrodzenie: 5867,72 zł (6800 zł – 13,71 proc. 

= 5867,72 zł x 3 m-ce = 17603,16 zł; 17603,16 zł : 3 m-ce = 5867,72 zł),

n

  kwota wynagrodzenia chorobowego 80 proc. za 1 dzień: 156,47 zł 

(5867,72 zł x 80 proc. = 4694,18 zł : 30).

Za okres 12 dni niezdolności do pracy w lutym i w marcu zatrudniający 
wypłacił pracownikowi wynagrodzenie chorobowe w kwocie: 1877,64 zł 
(156,47 zł x 12).
Po dokonaniu korekty kartoteka płacowa pracownika wygląda następująco:

Kartoteka płacowa 

11/2013

12/2013

01/2014

1. Wynagrodzenie zasadnicze

6800,00

6800,00

6800,00

3. Dodatek stażowy (niepomniej-
szany za czas choroby)

300,00

300,00

300,00

5. Abonament medyczny finanso-
wany przez pracodawcę

90,00

90,00

90,00

6. Podstawa wymiaru składki na 
ubezp. emerytalno – rentowe

2840,00

0,00

7190,00

7. Podstawa wymiaru składki na 
ubezp. chorobowe i wypadkowe

7190,00

7190,00

7190,00

8. Składka na ubezp. emerytalne 
pracownik – 9,76 proc.

277,18

0,00

701,74

9. Składka na ubezp. rentowe 
pracownik – 1,5 proc.

42,60

0,00

107,85

10. Składka na ubezp. chorobowe 
pracownik – 2,45 proc.

176,16

176,16

176,16

11. Razem ZUS pracownik

495,94

176,16

985,75

Aby ustalić podstawę wymiaru świadczenia chorobowego, kwoty uwzględ-
niane w podstawie wymiaru za poszczególne miesiące należy pomniejszyć 
o odpowiednią stopę procentową składek. W celu ustalenia uwzględnianego 

wynagrodzenia za listopad (za miesiąc, w którym doszło do przekroczenia 
rocznej podstawy wymiaru składek) konieczne jest ustalenie średniego 
wskaźnika potrąconych pracownikowi w tym miesiącu składek, a następnie 
pomniejszenie wynagrodzenia o ten wskaźnik. Średni wskaźnik potrąconych 
pracownikowi składek na ubezpieczenia społeczne ustalić należy, korzysta-
jąc z wzoru:
 
 

kwota składek x 100 

średni wskaźnik składek = 

 

przychód stanowiący podstawę wymiaru 

 

składki na ubezpieczenie chorobowe 

Średni wskaźnik potrąconych w listopadzie składek wynosi 6,90 proc. 
(495,94 zł x 100 : 7190 zł = 6,90 proc.), natomiast wynagrodzenie, jakie 
należy uwzględnić w podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego za 
ten miesiąc, wynosi 6330,80 zł (6800 zł – 6,90 proc.). 
Dla grudnia nie ma potrzeby ustalania średniego wskaźnika potrą- 
conych składek, bowiem jest oczywiste, że wskaźnik ten wynosi 2,45 proc. 
Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe 
w grudniu wynosi 0 zł, zatem potrącona została tylko składka na ubez-
pieczenie chorobowe – 2,45 proc. (dokładnie taki sam wynik uzyskamy, 
korzystając ze wzoru [176,16 zł (suma składek finansowanych przez pracow-
nika w grudniu) x 100 : 7190 zł (podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie 
chorobowe) = 2,45 proc.].
Ustalając wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru zasiłku z grudnia, 
należy zatem pomniejszyć wynagrodzenie zasadnicze, tj. 6800 zł, 
o 2,45 proc. W efekcie podstawa wymiaru zasiłku z tego miesiąca wyniesie 
6633,40 zł (6800 zł – 2,45 proc.). 
Wynagrodzenie za styczeń uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku 
pozostaje bez zmian, należy je zatem przyjąć w kwocie 5867,72 zł (6800 zł 
– 13,71 proc.).
 

miesiąc / rok 

11/2013

12/2013

01/2014

Średni wskaźnik potrąconych pracow-
nikowi składek (proc.)

6,90

2,45

13,71

Wynagrodzenie uwzględniane 
w podstawie wymiaru zasiłku (zł)

6330,80

6633,40

5867,72

Na podstawie tak ustalonego miesięcznego wynagrodzenia należy ustalić 
przeciętne miesięczne wynagrodzenie za wskazany okres:

n

  suma wynagrodzenia wypłaconego za okres od listopada do stycznia: 

18831,92 zł (6330,80 zł + 6633,40 zł + 5867,72 zł),

n

  przeciętne miesięczne wynagrodzenie: 6277,31 zł (18831,92 zł : 3 m-ce), 

n

  kwota wynagrodzenia chorobowego 80 proc. za 1 dzień: 167,40 zł 

(6277,31 zł x 80 proc. = 5021,85 zł : 30 = 167,40 zł),

n

  kwota wyrównania za 12 dni niezdolności do pracy wynosi 131,16 zł 

(167,40 zł – 156,47 zł = 10,93 zł x 12 = 131,16 zł).

Przekroczenie rocznej podstawy wymia-

ru składek na ubezpieczenia emerytalne 

i rentowe, a następnie zwrócenie pracow-

nikowi kwoty nadpłaconych składek, po-

woduje konieczność przeliczenia podstawy 

wymiaru świadczeń chorobowych i wypłatę 

ich wyrównania w sytuacji, kiedy wynagro-

dzenie za miesiące, w których doszło do ta-

kiego przekroczenia, zostało uwzględnione 

w podstawie wymiaru zasiłku. Konieczność 

taka wynika z zasad ustalania podstawy 

wymiaru świadczeń chorobowych.

PrAKTYKA ZuS

AlDoNA SAlAmoN 

specjalista prawa pracy   

i ubezpieczeń społecznych

S

kutkiem przekroczenia 30-krotności 

przeciętnego miesięcznego prognozo-

wanego wynagrodzenia i dalszego 

naliczania składek na ubezpieczenia 

emerytalne i rentowe jest nadpłata składek. 

W takiej sytuacji przychód pracownika 

stanowiący podstawę wymiaru zasiłku 

i innych świadczeń chorobowych w miesią-

cach przekroczenia rocznej podstawy 

wymiaru składek został pomniejszony 

o wyższą niż należna kwotę składek na 

ubezpieczenia społeczne, co spowodowało 

zaniżenie ich podstawy wymiaru. Jeżeli 

pracownik był niezdolny do pracy i miał 

prawo do świadczeń chorobowych, 

a pracodawca ustalił podstawę wymiaru 

zasiłku z uwzględnieniem m.in. wynagro-

dzenia za korygowane miesiące (w których 

została zawyżona podstawa wymiaru 

składek na ubezpieczenia, czyli została 

zawyżona kwota składek finansowanych 

przez pracownika), to w efekcie doszło do 

zaniżenia podstawy i do zaniżenia 

świadczenia chorobowego. Po dokonaniu 

korekty i po zwróceniu pracownikowi 

nadpłaconych składek płatnik powinien 

ponownie ustalić podstawę wymiaru 

zasiłku i wypłacić wyrównanie. 

ZdAnIem

 

eKSPerTA

PrZYKŁAd

PrenumerATA:

Cena prenumeraty DZIENNIKA GAZETY PRAWNEJ: Wersja Standard: miesięczna (czerwiec 2014 r.): 96,00 zł, czerwiec–grudzień 2014 r.: 638,75 zł. Wersja Premium: miesięczna  
(czerwiec 2014 r.): 112,00 zł, czerwiec–grudzień 2014 r.: 756,00 zł. Wszystkie ceny brutto (zawierają 8% VAT). Więcej informacji na stronie www.gazetaprawna.pl/prenumerata

nASZA rAdA 

Przekroczenie rocznej podstawy wymiaru składek 

na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (czyli kwoty 

trzydziestokrotności), a następnie zwrot pracownikowi 

kwoty nadpłaconych składek powoduje konieczność 

przeliczenia podstawy wymiaru wypłaconych świadczeń 

chorobowych. Wówczas bowiem przychód zatrudnionego 

przyjęty do obliczenia świadczeń chorobowych w miesiącach 

przekroczenia rocznej podstawy wymiaru składek został 

pomniejszony o wyższą niż należna kwotę składek na 

ubezpieczenia społeczne, co spowodowało zaniżenie 

podstawy zasiłku. W efekcie wypłacony został zasiłek 

w niższej kwocie. Należy więc w pierwszej kolejności dokonać 

korekty i zwrócić pracownikowi nadpłacone składki. 

A następnie z uwzględnieniem tej korekty przeliczyć zasiłek 

i wyrównać świadczenie.

oprac. A.S.

świadczenia

Dziennik  Gazeta  Prawna,    5  czerwca  2014  nr  108  (3749)   

   

gazetaprawna.pl

ii

CYKL: WĄTPLIWOŚCI W ZASIŁKACH

Po przekroczeniu 30-krotności trzeba przeliczyć 

i

Po przekroczeniu 30-krotności trzeba przeliczyć 

Po przekroczeniu 30-krotności trzeba przeliczyć 

wyrównać zasiłek 

Po przekroczeniu 30-krotności trzeba przeliczyć 

Po przekroczeniu 30-krotności trzeba przeliczyć 

Zgodnie z art. 36 ustawy z 25 czerwca 1999 r. 

o świadczeniach pieniężnych z ubezpiecze-

nia społecznego w razie choroby i macie-

rzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159; da-

lej: ustawa zasiłkowa) podstawę wymiaru 

zasiłku chorobowego stanowi przeciętne 

miesięczne wynagrodzenie wypłacone za 

okres 12 miesięcy poprzedzających miesiąc 

wystąpienia niezdolności do pracy lub od-

powiednio przeciętne miesięczne wyna-

grodzenie wypłacone za pełne kalendarzo-

we miesiące ubezpieczenia chorobowego, 

jeżeli niezdolność do pracy powstała przed 

upływem 12 miesięcy kalendarzowych tego 

ubezpieczenia. Wynagrodzenie to ustala 

się, pomniejszając przychód stanowiący 

podstawę wymiaru składki na ubezpiecze-

nie chorobowe o składki potrącone przez 

pracodawcę, a finansowane ze środków 

pracownika (standardowo o 13,17 proc.).

CO móWIĄ PrZePISY

PrObLem

Zatrudniony w naszej spółce od 1 listopada 2013 r. pracownik 

był niezdolny do pracy z powodu choroby w lutym i w marcu br. 

(od 24 lutego do 7 marca; łącznie 12 dni) i za ten okres wypłaciliśmy 

mu wynagrodzenie chorobowe (80 proc.) ustalone na podstawie 

przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłaconego mu za okres 

od listopada poprzedniego roku do stycznia br. W maju br. otrzymaliśmy 

zawiadomienie z ZUS o przekroczeniu w listopadzie 2013 r. rocznej 

podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. 

Prawidłowa podstawa wymiaru tych składek w listopadzie wynosiła 

2840 zł, natomiast w grudniu 0 zł. Po dokonaniu korekty dokumentów 

rozliczeniowych złożonych do ZUS zwróciliśmy pracownikowi 

nadpłacone składki. Czy w związku z dokonaną korektą powinniśmy 

przeliczyć podstawę wymiaru należnego w lutym i marcu świadczenia 

chorobowego i wypłacić pracownikowi wyrównanie? 

Zapisy w regulaminie premiowania

Przyjmijmy założenie, że pracodawca ustalił podstawę wymiaru należnego 
pracownikowi w lutym i marcu wynagrodzenia chorobowego na podstawie 
załączonej kartoteki płacowej:

Kartoteka płacowa 

11/2013

12/2013

01/2014

1. Wynagrodzenie zasadnicze

6800,00

6800,00

6800,00

2. Dodatek stażowy (niepomniej-
szany za czas choroby)

300,00

300,00

300,00

3. Abonament medyczny finanso-
wany przez pracodawcę

90,00

90,00

90,00

4. Podstawa wymiaru składki na 
ubezp. emerytalno-rentowe

7190,00

7190,00

7190,00

5. Podstawa wymiaru składki na 
ubezp. chorobowe i wypadkowe

7190,00

7190,00

7190,00

6. Składka na ubezp. emerytalne 
pracownik – 9,76 proc.

701,74

701,74

701,74

7. Składka na ubezp. rentowe 
pracownik – 1,5 proc.

107,85

107,85

107,85

8. Składka na ubezp. chorobowe 
pracownik – 2,45 proc.

176,16

176,16

176,16

9. Razem składki ZUS pracownik

985,75

985,75

985,75

W podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego pracodawca nie 
uwzględnił dodatku stażowego (składnik wypłacany w pełnej wysokości za 
okresy pobierania świadczeń chorobowych), jak również wartości abona-
mentu medycznego (świadczenie przyznawane niezależnie od oceny pracy 
pracownika). W efekcie w podstawie wymiaru świadczenia chorobowego 
pracodawca uwzględnił wyłącznie wynagrodzenie zasadnicze za poszcze-
gólne miesiące, pomniejszając je o 13,71 proc. (łączna stopa procentowa 
finansowanych przez pracownika i potrąconych z jego wynagrodzenia 
składek). Przeciętne miesięczne wynagrodzenie za wskazany okres zatrud-
niający ustalił w następujący sposób:

n

przeciętne miesięczne wynagrodzenie: 5867,72 zł (6800 zł – 13,71 proc. 
= 5867,72 zł x 3 m-ce = 17603,16 zł; 17603,16 zł : 3 m-ce = 5867,72 zł),

n

kwota wynagrodzenia chorobowego 80 proc. za 1 dzień: 156,47 zł 
(5867,72 zł x 80 proc. = 4694,18 zł : 30).

Za okres 12 dni niezdolności do pracy w lutym i w marcu zatrudniający 
wypłacił pracownikowi wynagrodzenie chorobowe w kwocie: 1877,64 zł 
(156,47 zł x 12).
Po dokonaniu korekty kartoteka płacowa pracownika wygląda następująco:

Kartoteka płacowa 

11/2013

12/2013

01/2014

1. Wynagrodzenie zasadnicze

6800,00

6800,00

6800,00

3. Dodatek stażowy (niepomniej-
szany za czas choroby)

300,00

300,00

300,00

5. Abonament medyczny finanso-
wany przez pracodawcę

90,00

90,00

90,00

6. Podstawa wymiaru składki na 
ubezp. emerytalno – rentowe

2840,00

0,00

7190,00

7. Podstawa wymiaru składki na 
ubezp. chorobowe i wypadkowe

7190,00

7190,00

7190,00

8. Składka na ubezp. emerytalne 
pracownik – 9,76 proc.

277,18

0,00

701,74

9. Składka na ubezp. rentowe 
pracownik – 1,5 proc.

42,60

0,00

107,85

10. Składka na ubezp. chorobowe 
pracownik – 2,45 proc.

176,16

176,16

176,16

11. Razem ZUS pracownik

495,94

176,16

985,75

Aby ustalić podstawę wymiaru świadczenia chorobowego, kwoty uwzględ-
niane w podstawie wymiaru za poszczególne miesiące należy pomniejszyć 
o odpowiednią stopę procentową składek. W celu ustalenia uwzględnianego 

wynagrodzenia za listopad (za miesiąc, w którym doszło do przekroczenia 
rocznej podstawy wymiaru składek) konieczne jest ustalenie średniego 
wskaźnika potrąconych pracownikowi w tym miesiącu składek, a następnie 
pomniejszenie wynagrodzenia o ten wskaźnik. Średni wskaźnik potrąconych 
pracownikowi składek na ubezpieczenia społeczne ustalić należy, korzysta-
jąc z wzoru:

kwota składek x 100 

średni wskaźnik składek = 

przychód stanowiący podstawę wymiaru 

składki na ubezpieczenie chorobowe 

Średni wskaźnik potrąconych w listopadzie składek wynosi 6,90 proc. 
(495,94 zł x 100 : 7190 zł = 6,90 proc.), natomiast wynagrodzenie, jakie 
należy uwzględnić w podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego za 
ten miesiąc, wynosi 6330,80 zł (6800 zł – 6,90 proc.). 
Dla grudnia nie ma potrzeby ustalania średniego wskaźnika potrą-
conych składek, bowiem jest oczywiste, że wskaźnik ten wynosi 2,45 proc. 
Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe 
w grudniu wynosi 0 zł, zatem potrącona została tylko składka na ubez-
pieczenie chorobowe – 2,45 proc. (dokładnie taki sam wynik uzyskamy, 
korzystając ze wzoru [176,16 zł (suma składek finansowanych przez pracow-
nika w grudniu) x 100 : 7190 zł (podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie 
chorobowe) = 2,45 proc.].
Ustalając wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru zasiłku z grudnia, 
należy zatem pomniejszyć wynagrodzenie zasadnicze, tj. 6800 zł, 
o 2,45 proc. W efekcie podstawa wymiaru zasiłku z tego miesiąca wyniesie 
6633,40 zł (6800 zł – 2,45 proc.). 
Wynagrodzenie za styczeń uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku 
pozostaje bez zmian, należy je zatem przyjąć w kwocie 5867,72 zł (6800 zł 
– 13,71 proc.).

miesiąc / rok 

11/2013

12/2013

01/2014

Średni wskaźnik potrąconych pracow-
nikowi składek (proc.)

6,90

2,45

13,71

Wynagrodzenie uwzględniane 
w podstawie wymiaru zasiłku (zł)

6330,80

6633,40

5867,72

Na podstawie tak ustalonego miesięcznego wynagrodzenia należy ustalić 
przeciętne miesięczne wynagrodzenie za wskazany okres:

n

suma wynagrodzenia wypłaconego za okres od listopada do stycznia: 
18831,92 zł (6330,80 zł + 6633,40 zł + 5867,72 zł),

n

przeciętne miesięczne wynagrodzenie: 6277,31 zł (18831,92 zł : 3 m-ce), 

n

kwota wynagrodzenia chorobowego 80 proc. za 1 dzień: 167,40 zł 
(6277,31 zł x 80 proc. = 5021,85 zł : 30 = 167,40 zł),

n

kwota wyrównania za 12 dni niezdolności do pracy wynosi 131,16 zł 
(167,40 zł – 156,47 zł = 10,93 zł x 12 = 131,16 zł).

Przekroczenie rocznej podstawy wymia-

ru składek na ubezpieczenia emerytalne 

i rentowe, a następnie zwrócenie pracow-

nikowi kwoty nadpłaconych składek, po-

woduje konieczność przeliczenia podstawy 

wymiaru świadczeń chorobowych i wypłatę 

ich wyrównania w sytuacji, kiedy wynagro-

dzenie za miesiące, w których doszło do ta-

kiego przekroczenia, zostało uwzględnione 

w podstawie wymiaru zasiłku. Konieczność 

taka wynika z zasad ustalania podstawy 

wymiaru świadczeń chorobowych.

PrAKTYKA ZuS

AlDoNA SAlAmoN

specjalista prawa pracy 

i ubezpieczeń społecznych

S

kutkiem przekroczenia 30-krotności 

przeciętnego miesięcznego prognozo-

wanego wynagrodzenia i dalszego 

naliczania składek na ubezpieczenia 

emerytalne i rentowe jest nadpłata składek. 

W takiej sytuacji przychód pracownika 

stanowiący podstawę wymiaru zasiłku 

i innych świadczeń chorobowych w miesią-

cach przekroczenia rocznej podstawy 

wymiaru składek został pomniejszony 

o wyższą niż należna kwotę składek na 

ubezpieczenia społeczne, co spowodowało 

zaniżenie ich podstawy wymiaru. Jeżeli 

pracownik był niezdolny do pracy i miał 

prawo do świadczeń chorobowych, 

a pracodawca ustalił podstawę wymiaru 

zasiłku z uwzględnieniem m.in. wynagro-

dzenia za korygowane miesiące (w których 

została zawyżona podstawa wymiaru 

składek na ubezpieczenia, czyli została 

zawyżona kwota składek finansowanych 

przez pracownika), to w efekcie doszło do 

zaniżenia podstawy i do zaniżenia 

świadczenia chorobowego. Po dokonaniu 

korekty i po zwróceniu pracownikowi 

nadpłaconych składek płatnik powinien 

ponownie ustalić podstawę wymiaru 

zasiłku i wypłacić wyrównanie. 

ZdAnIem

eKSPerTA

PrZYKŁAd

PrenumerATA:

Cena prenumeraty DZIENNIKA GAZETY PRAWNEJ: Wersja Standard: miesięczna (czerwiec 2014 r.): 96,00 zł, czerwiec–grudzień 2014 r.: 638,75 zł. Wersja Premium: miesięczna 
(czerwiec 2014 r.): 112,00 zł, czerwiec–grudzień 2014 r.: 756,00 zł. Wszystkie ceny brutto (zawierają 8% VAT). Więcej informacji na stronie www.gazetaprawna.pl/prenumerata

nASZA rAdA

Przekroczenie rocznej podstawy wymiaru składek 

na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (czyli kwoty 

trzydziestokrotności), a następnie zwrot pracownikowi 

kwoty nadpłaconych składek powoduje konieczność 

przeliczenia podstawy wymiaru wypłaconych świadczeń 

chorobowych. Wówczas bowiem przychód zatrudnionego 

przyjęty do obliczenia świadczeń chorobowych w miesiącach 

przekroczenia rocznej podstawy wymiaru składek został 

pomniejszony o wyższą niż należna kwotę składek na 

ubezpieczenia społeczne, co spowodowało zaniżenie 

podstawy zasiłku. W efekcie wypłacony został zasiłek 

w niższej kwocie. Należy więc w pierwszej kolejności dokonać 

korekty i zwrócić pracownikowi nadpłacone składki. 

A następnie z uwzględnieniem tej korekty przeliczyć zasiłek 

i wyrównać świadczenie.

oprac. A.S.

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

                               2 / 4

background image

 

Dziennik  Gazeta  Prawna,    5  czerwca  2014  nr  108  (3749)   

   

gazetaprawna.pl

ubezpieczenia

iii

Przyczyną wypadku przy pracy może być zawał serca,  

jeżeli dojdzie do niego z powodu nadmiernego obciążenia

W sytuacji, gdy zdarzenie spowodowane zostanie wewnętrznymi schorzeniami pracownika, 

świadczenia 

wypadkowe będą nienależne.

 Aby je otrzymać, trzeba bowiem udowodnić, że wystąpiła okoliczność zewnętrzna

Ryszard Sadlik
sędzia Sądu Okręgowego  
w Kielcach

Uprawnienia do świadczeń w razie wypad-

ku przy pracy określa ustawa o ubezpiecze-

niu społecznym z tytułu wypadków przy 

pracy i chorób zawodowych (dalej: ustawa 

wypadkowa). Obejmuje ona nie tylko osoby 

zatrudnione na podstawie stosunku pracy, 

lecz także wykonujących pracę na podsta-

wie umowy agencyjnej, zlecenia lub umowy 

o świadczenie usług, do której zgodnie z ko-

deksem cywilnym stosuje się przepisy doty-

czące zlecenia, osoby prowadzące działalność 

gospodarczą oraz inne osoby wymienione 

w art. 3 tej ustawy.

Ustawa zawiera także definicję wypadku 

przy pracy. Zgodnie z jej art. 3 ust. 1 za wy-

padek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie 

wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące 

uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku 

z pracą. Zatem aby dane zdarzenie mogło 

być zakwalifikowane jako wypadek przy pra-

cy, muszą zostać spełnione wszystkie cztery 

warunki, tj.: nagłość zdarzenia, przyczyna 

zewnętrzna tego zdarzenia, uraz oraz zwią-

zek zdarzenia z pracą lub prowadzoną dzia-

łalnością gospodarczą.

Częstą przyczyną wypadków w pracy jest 

zawał mięśnia sercowego, który z medycz-

nego punktu widzenia jest chorobą samoist-

ną, wynikającą z procesów miażdżycowych. 

Zatem zasadniczo nie ma on charakteru 

przyczyny zewnętrznej wypadku. W prak-

tyce jednak ocena, czy można go uznać za 

przyczynę zewnętrzną wypadku przy pracy, 

wywołuje wiele kontrowersji. Ogólnie rzecz 

ujmując, stwierdzić należy, że zawał może 

być uznany za wypadek przy pracy, jeżeli 

nastąpił w czasie wykonywania pracy, na 

skutek zaistnienia okoliczności zewnętrz-

nych, np. wyjątkowo silnego zdenerwowania, 

gwałtownego konfliktu czy nadmiernego 

obciążenia psychicznego i napięcia nerwo-

wego. Wówczas bowiem przyjmuje się, że 

oprócz czynników wynikających z samo-

istnego schorzenia pracownika dołączyły 

się okoliczności zewnętrzne, które łącznie 

doprowadziły do zaistnienia wypadku. Rów-

nież Sąd Najwyższy w kilku orzeczeniach 

reprezentował pogląd, że nadmierny wysi-

łek fizyczny (stres fizyczny), nagromadze-

nie niekorzystnych bodźców psychicznych 

(stres psychiczny) czy też nadmierny wysiłek 

umysłowy mogą zostać uznane za przyczynę 

zewnętrzną wypadku w postaci zawału mię-

śnia sercowego. Wówczas bowiem ta okre-

ślona nadzwyczajna sytuacja związana ze 

świadczoną pracą staje się współdziałającą 

przyczyną zewnętrzną wypadku.  

Ponadto w orzecznictwie przyjmuje się, 

że także wykonywanie pracy w normalnych 

warunkach może być uznane za zewnętrzną 

przyczynę wypadku przy pracy, polegającego 

na zawale serca, jeśli warunki te były nieod-

powiednie ze względu na aktualny (zły) stan 

zdrowia pracownika. Tak wyjaśniał Sąd Naj-

wyższy, m.in. w wyroku z 24 listopada 2010 r. 

(sygn. akt I UK 181/10) stwierdził, że zewnętrz-

ną przyczyną zdarzenia (zawału serca), będą-

cego wypadkiem przy pracy, może być wyko-

nywanie pracy w normalnych warunkach, 

jeśli ze względu na stan zdrowia pracowni-

ka powodowały one nadmierne obciążenie 

jego organizmu. Przy ocenie oddziaływania 

tak rozumianej przyczyny należy brać pod 

uwagę cały okres, przez który praca nieodpo-

wiadająca stanowi zdrowia pracownika była 

wykonywana, a nie tylko dzień, w którym 

zdarzenie nastąpiło.

Za przyczynę zewnętrzną wypadku uznaje 

się także nadmierne obciążenie pracowni-

ka pracą, np. zmuszenie go do ciężkiej pra-

cy w godzinach nadliczbowych, bez zapew-

nienia dostatecznego czasu na odpoczynek. 

Tak też wskazywał Sąd Najwyższy w wyroku 

z 1 grudnia 2000 r. (sygn. akt II UKN 107/00), 

stwierdzając, że praca świadczona przez kil-

ka tygodni z ewidentnym naruszeniem przez 

pracodawcę przepisów o czasie pracy (po 70 

godzin tygodniowo) stanowi przyczynę ze-

wnętrzną doznanego przez pracownika śmier-

telnego zawału serca, który w tych okolicz-

nościach sprawy był wypadkiem przy pracy. 

Zatem gdyby do zawału serca doszło w oko-

licznościach nadmiernego obciążenia pracow-

nika pracą i zostało ustalone, że to przeciąże-

nie przyczyniło się do zaistnienia zawału, to 

pracownik ten mógłby skutecznie dochodzić 

świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego. 

W razie sporu przed sądem istotne zna-

czenie dla oceny, czy zawał nastąpił także 

z przyczyn zewnętrznych ma opinia lekarzy 

– biegłych sądowych.

Podstawa prawna

Art. 3 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu 

społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawo-

dowych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 167 poz. 1322 ze zm.).

  

Dwa lata temu nabyłem prawo do świad-

czenia przedemerytalnego. Od 1 maja 2013 r. 

podjąłem działalność gospodarczą, którą 

prowadzę do dnia dzisiejszego. W związku 

z tym jestem zobowiązany do opłacania 

składek na ubezpieczenia społeczne od 

60 proc. przeciętnej miesięcznej płacy. Czy 

muszę wykazać w dokumencie potwierdza-

jącym mój przychód faktyczny zysk firmy 

uzyskany w poszczególnych miesiącach?

Marek Opolski
ekspert od emerytur i rent

Nie. Uprawnieni do zasiłków i świadczeń przed-

emerytalnych mają ograniczone możliwości 

dorobienia z tytułu pracy lub działalności obję-

tej obowiązkiem ubezpieczeń społecznych albo 

pełnionej służby. Jeśli przychód, który z tego 

tytułu uzyskują, przekracza wyższy próg zarob-

kowy (miesięczną graniczną kwotę przychodu 

wynoszącą 70 proc. przeciętnego miesięcznego 

wynagrodzenia), przysługujące im świadcze-

nie podlega zawieszeniu. Jeśli uzyskują zarobki 

mieszczące się w tym limicie, ale przekraczające 

niższy próg przychodowy (miesięczną dopusz-

czalną kwotę przychodu wynoszącą 25 proc. 

przeciętnej płacy), ZUS zmniejsza świadczenie 

o kwotę przekroczenia tego limitu, z zastrze-

żeniem, że po zmniejszeniu nie może być ono 

niższe od określonej gwarantowanej kwoty. 

Osoby uprawnione do świadczeń i zasiłków 

przedemerytalnych po zakończeniu okresu roz-

liczeniowego (trwającego od 1 marca do końca 

lutego następnego roku) zobowiązane są po-

informować ZUS o wysokości przychodu uzy-

skanego w całym tym okresie. Muszą to zrobić 

do końca maja danego roku. W 2014 r. termin 

ten upłynął 2 czerwca, gdyż 31 maja to sobota. 

O ile osoby zatrudnione u płatników skła-

dek, aby rozliczyć się z osiągniętych zarobków, 

muszą uzyskać od tego płatnika zaświadczenie, 

o tyle osoby opłacające składki, same za siebie 

(w tym przede wszystkim prowadzące działal-

ność gospodarczą) informują ZUS o przychodzie, 

składając własne oświadczenie. Co więcej, nie 

wykazują w nim faktycznie uzyskanego przy-

chodu czy też przychodu zadeklarowanego dla 

celów podatkowych. Zgodnie z obowiązującymi 

przepisami w składanym oświadczeniu muszą 

podać przychód równy podstawie wymiaru skła-

dek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, 

od której zobowiązani są opłacać co miesiąc 

te składki. Należy zaznaczyć, że uprawnieni do 

świadczeń i zasiłków przedemerytalnych, którzy 

nie podlegali obowiązkowym ubezpieczeniom 

z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej 

(np. ze względu na podleganie ubezpieczeniom 

z innego tytułu), składając coroczne oświadcze-

nie powinni podać przychód w takiej kwocie, 

od której musieliby opłacać składki, gdyby byli 

do tego zobowiązani.

W związku z tym, że obowiązująca przed-

siębiorców minimalna podstawa wymiaru 

składek na ubezpieczenia emerytalne i ren-

towe nigdy nie przekracza wyższego progu 

zarobkowego (dopuszczalnej kwoty przycho-

du), nie muszą oni obawiać się zawieszenia 

swojego świadczenia. Taki skutek mógłby 

nastąpić tylko wtedy, gdyby zadeklarowali 

wyższą od minimalnej podstawę wymiaru 

składek z tytułu prowadzenia działalności 

lub oprócz przychodu z prowadzenia firmy 

uzyskiwaliby zarobki z innej działalności ob-

jętej obowiązkiem ubezpieczeń społecznych. 

ZUS dokona zmniejszenia świadczenia lub 

zasiłku przedemerytalnego przysługujące-

go przedsiębiorcy, gdy opłaca on składki od 

podstawy wymiaru przekraczającej 25 proc. 

przeciętnej płacy. Ma to miejsce wówczas, 

gdy obowiązuje go minimalna podstawa wy-

miaru składek równa 60 proc. przeciętnego 

miesięcznego wynagrodzenia lub też – ma-

jąc możliwość skorzystania z preferencyjnej 

podstawy (30 proc. minimalnego wynagro-

dzenia), zadeklarował znacznie wyższą pod-

stawę, przekraczającą niższy próg zarobkowy.

Podstawa prawna 

Art. 6 ustawy z 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach 

przedemerytalnych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 170).

Art. 18 ust. 8 oraz art. 18a ustawy z 13 października 

1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. 

z 2013 r. poz. 1442 ze zm.).

 

 Niespełna 57-letni pracownik, którego za-

trudniamy od 2001 r., od 1 kwietnia 2013 r. 

ma przyznaną rentę z tytułu częściowej  

niezdolności do pracy i pobiera rentę 

w zmniejszonej wysokości. Umowa o pracę 

zostanie rozwiązana – na mocy porozumie-

nia stron – 31 sierpnia 2014 r. Przy komple-

towaniu wniosku o rentę pracownik ten 

oświadczył, że nie posiada wykazu zarob-

ków z poprzednich miejsc pracy i nie warto 

ich szukać, bo z pewnością zarabiał mniej. 

Do obliczenia podstawy wymiaru renty ZUS 

uwzględnił zarobki z lat 2002–2011 (najko-

rzystniejsze), a wskaźnik przyjęty do obli-

czenia podstawy wymiaru renty wynosił 

143,22 proc. Kilka dni temu pracownik ten 

dostarczył nam dokumenty uzyskane z ar-

chiwum, z których wynika, że w latach 

1984–1986 oraz 1990–1996 osiągał bardzo 

wysokie wynagrodzenie, a z naszych ob-

liczeń wynika, że wskaźnik wysokości 

podstawy wymiaru obliczony od tych za-

robków wynosi ponad 180 proc., a więc jest 

bardzo korzystny. Czy jest jakaś możliwość 

zamiany dotychczas przyjętych zarobków 

na te korzystniejsze?

Katarzyna Tomczyk
ekspert od ubezpieczeń społecznych

Nie ma możliwości zamiany zarobków uzy-

skanych w latach 2002–2011, przyjętych do 

obliczenia podstawy wymiaru renty przyzna-

nej od 1 kwietnia 2014 r., na zarobki uzyskane 

w latach 1984–1986 oraz 1990–1996. Do ob-

liczenia podstawy wymiaru renty mogą być 

bowiem przyjęte zarobki osiągnięte w okresie 

kolejnych 10 lat kalendarzowych, przypa-

dających w ostatnich 20 latach poprzedza-

jących rok zgłoszenia wniosku o rentę, albo 

o ponowne ustalenie wysokości renty, a więc 

odpowiednio: z lat 1993–2012 albo 1994–2013.

Istnieje jednak możliwość ponownego ob-

liczenia podstawy wymiaru renty z uwzględ-

nieniem zarobków uzyskanych w dowolnie 

wybranych 20 latach kalendarzowych, przy-

padających przed rokiem, w którym zgłoszono 

wniosek o rentę lub o jej przeliczenie. Tak więc 

renciści, którzy już po przyznaniu świadcze-

nia uzyskają dokumentację, która pozwala 

na ustalenie podstawy od korzystniejszych, 

wyższych zarobków mogą w każdej chwili 

zgłosić wniosek o ponowne obliczenie wyso-

kości renty, od przeliczonej podstawy wymia-

ru, uwzględniającej te korzystniejsze zarobki.

Jeżeli rencista pobierał rentę z tytułu nie-

zdolności do pracy, może być ona przeliczona 

jedynie w przypadku, gdy wskaźnik wysoko-

ści podstawy wymiaru ustalony, z uwzględ-

nieniem  tych  zarobków,  jest  wyższy  niż 

ostatnio ustalony.

Zarobki uzyskane przez pracownika w la-

tach 1984–1986 oraz 1990–1996 są wyższe od 

tych, które zostały przyjęte do obliczenia pod-

stawy wymiaru renty. Oznacza to, że przeli-

czenie podstawy wymiaru renty z uwzględ-

nieniem tych zarobków, a także zarobków już 

przyjętych do obliczenia podstawy wymiaru 

renty (z lat 2002–2011) podwyższy wskaźnik. 

Renta obliczona z jego uwzględnieniem bę-

dzie z całą pewnością znacznie wyższa.

Jeżeli do obliczenia podstawy wymiaru ren-

ty zostałyby przyjęte zarobki z lat 2004–2013, 

a więc z uwzględnieniem zarobków przypada-

jących w części po przyznaniu renty, a wskaź-

nik ustalenia podstawy wymiaru byłby wyższy 

od obliczonego z lat 2002-2011, to kwota bazo-

wa uwzględniona do obliczenia tej podstawy, 

a także części socjalnej wynosiłaby 3191,93 zł.

W celu ponownego obliczenia wysokości 

renty pracownik musi zgłosić w ZUS wniosek. 

We wniosku powinien wskazać swoje dane 

i krótko opisać, jakiego żądania dotyczy wnio-

sek. W omawianym przypadku wniosek o po-

nowne obliczenie wysokości renty w trybie:

a) art. 111 ustawy o emeryturach i rentach 

z FUS, tj. z uwzględnieniem zarobków z lat 

1984–1986 oraz 1990–1996,

b) art.110 powołanej ustawy, tj. z uwzględ-

nieniem również zarobków za 2013 r.

Wniosek należy podpisać. 

Do wniosku należy przedłożyć dokumenty 

potwierdzające wysokość zarobków. Doku-

mentami takimi są w szczególności:

 

wystawione przez pracodawcę (lub jego 

następcę prawnego) zaświadczenie o za-

trudnieniu i wynagrodzeniu (formularz 

ZUS Rp-7) – sporządzone w oparciu o do-

kumentacje płacową, albo przypadku ich 

braku – akta osobowe,

 

legitymacje ubezpieczeniowe zawierające 

wpisy o wysokości wynagrodzenia.

W razie braku oryginalnej dokumentacji 

możliwe jest również przedłożenie kopii do-

kumentacji płacowej (odpisy, kserokopie, wy-

ciągi) sporządzone przez jednostkę przecho-

wującą dokumentację danego zakładu pracy 

(np. organ założycielski, firmę przechowalni-

czą, Stowarzyszenie Archiwistów Polskich) po 

uprzednim uwierzytelnieniu tych kopii przez 

osobę upoważnioną w jednostce przechowu-

jącej oryginalną dokumentację.

Podstawa prawna 

Art. 15 i 111 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach 

i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. 

z 2013 r. poz. 1227 ze zm.).

Par. 4 i 10 rozporządzenia ministra pracy i polityki 

społecznej z 11 października 2011 r. w sprawie postępo-

wania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. nr 237 

poz. 1412).

  Czy przedsiębiorca dorabiający do 

świadczenia przedemerytalnego

 musi wykazać faktyczny zysk firmy

  Kiedy można 

przeliczyć rentę

 z tytułu niezdolności do pracy

PORADNIA UBEZPIECZENIOWA

Dziennik  Gazeta  Prawna,    5  czerwca  2014  nr  108  (3749)   

   

gazetaprawna.pl

ubezpieczenia

iii

Przyczyną wypadku przy pracy może być zawał serca, 

jeżeli dojdzie do niego z powodu nadmiernego obciążenia

W sytuacji, gdy zdarzenie spowodowane zostanie wewnętrznymi schorzeniami pracownika, 

świadczenia 

wypadkowe będą nienależne.

 Aby je otrzymać, trzeba bowiem udowodnić, że wystąpiła okoliczność zewnętrzna

Ryszard Sadlik
sędzia Sądu Okręgowego 
w Kielcach

Uprawnienia do świadczeń w razie wypad-

ku przy pracy określa ustawa o ubezpiecze-

niu społecznym z tytułu wypadków przy 

pracy i chorób zawodowych (dalej: ustawa 

wypadkowa). Obejmuje ona nie tylko osoby 

zatrudnione na podstawie stosunku pracy, 

lecz także wykonujących pracę na podsta-

wie umowy agencyjnej, zlecenia lub umowy 

o świadczenie usług, do której zgodnie z ko-

deksem cywilnym stosuje się przepisy doty-

czące zlecenia, osoby prowadzące działalność 

gospodarczą oraz inne osoby wymienione 

w art. 3 tej ustawy.

Ustawa zawiera także definicję wypadku 

przy pracy. Zgodnie z jej art. 3 ust. 1 za wy-

padek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie 

wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące 

uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku 

z pracą. Zatem aby dane zdarzenie mogło 

być zakwalifikowane jako wypadek przy pra-

cy, muszą zostać spełnione wszystkie cztery 

warunki, tj.: nagłość zdarzenia, przyczyna 

zewnętrzna tego zdarzenia, uraz oraz zwią-

zek zdarzenia z pracą lub prowadzoną dzia-

łalnością gospodarczą.

Częstą przyczyną wypadków w pracy jest 

zawał mięśnia sercowego, który z medycz-

nego punktu widzenia jest chorobą samoist-

ną, wynikającą z procesów miażdżycowych. 

Zatem zasadniczo nie ma on charakteru 

przyczyny zewnętrznej wypadku. W prak-

tyce jednak ocena, czy można go uznać za 

przyczynę zewnętrzną wypadku przy pracy, 

wywołuje wiele kontrowersji. Ogólnie rzecz 

ujmując, stwierdzić należy, że zawał może 

być uznany za wypadek przy pracy, jeżeli 

nastąpił w czasie wykonywania pracy, na 

skutek zaistnienia okoliczności zewnętrz-

nych, np. wyjątkowo silnego zdenerwowania, 

gwałtownego konfliktu czy nadmiernego 

obciążenia psychicznego i napięcia nerwo-

wego. Wówczas bowiem przyjmuje się, że 

oprócz czynników wynikających z samo-

istnego schorzenia pracownika dołączyły 

się okoliczności zewnętrzne, które łącznie 

doprowadziły do zaistnienia wypadku. Rów-

nież Sąd Najwyższy w kilku orzeczeniach 

reprezentował pogląd, że nadmierny wysi-

łek fizyczny (stres fizyczny), nagromadze-

nie niekorzystnych bodźców psychicznych 

(stres psychiczny) czy też nadmierny wysiłek 

umysłowy mogą zostać uznane za przyczynę 

zewnętrzną wypadku w postaci zawału mię-

śnia sercowego. Wówczas bowiem ta okre-

ślona nadzwyczajna sytuacja związana ze 

świadczoną pracą staje się współdziałającą 

przyczyną zewnętrzną wypadku.  

Ponadto w orzecznictwie przyjmuje się, 

że także wykonywanie pracy w normalnych 

warunkach może być uznane za zewnętrzną 

przyczynę wypadku przy pracy, polegającego 

na zawale serca, jeśli warunki te były nieod-

powiednie ze względu na aktualny (zły) stan 

zdrowia pracownika. Tak wyjaśniał Sąd Naj-

wyższy, m.in. w wyroku z 24 listopada 2010 r. 

(sygn. akt I UK 181/10) stwierdził, że zewnętrz-

ną przyczyną zdarzenia (zawału serca), będą-

cego wypadkiem przy pracy, może być wyko-

nywanie pracy w normalnych warunkach, 

jeśli ze względu na stan zdrowia pracowni-

ka powodowały one nadmierne obciążenie 

jego organizmu. Przy ocenie oddziaływania 

tak rozumianej przyczyny należy brać pod 

uwagę cały okres, przez który praca nieodpo-

wiadająca stanowi zdrowia pracownika była 

wykonywana, a nie tylko dzień, w którym 

zdarzenie nastąpiło.

Za przyczynę zewnętrzną wypadku uznaje 

się także nadmierne obciążenie pracowni-

ka pracą, np. zmuszenie go do ciężkiej pra-

cy w godzinach nadliczbowych, bez zapew-

nienia dostatecznego czasu na odpoczynek. 

Tak też wskazywał Sąd Najwyższy w wyroku 

z 1 grudnia 2000 r. (sygn. akt II UKN 107/00), 

stwierdzając, że praca świadczona przez kil-

ka tygodni z ewidentnym naruszeniem przez 

pracodawcę przepisów o czasie pracy (po 70 

godzin tygodniowo) stanowi przyczynę ze-

wnętrzną doznanego przez pracownika śmier-

telnego zawału serca, który w tych okolicz-

nościach sprawy był wypadkiem przy pracy. 

Zatem gdyby do zawału serca doszło w oko-

licznościach nadmiernego obciążenia pracow-

nika pracą i zostało ustalone, że to przeciąże-

nie przyczyniło się do zaistnienia zawału, to 

pracownik ten mógłby skutecznie dochodzić 

świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego. 

W razie sporu przed sądem istotne zna-

czenie dla oceny, czy zawał nastąpił także 

z przyczyn zewnętrznych ma opinia lekarzy 

– biegłych sądowych.

Podstawa prawna

Art. 3 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu 

społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawo-

dowych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 167 poz. 1322 ze zm.).

Dwa lata temu nabyłem prawo do świad-

czenia przedemerytalnego. Od 1 maja 2013 r. 

podjąłem działalność gospodarczą, którą 

prowadzę do dnia dzisiejszego. W związku 

z tym jestem zobowiązany do opłacania 

składek na ubezpieczenia społeczne od 

60 proc. przeciętnej miesięcznej płacy. Czy 

muszę wykazać w dokumencie potwierdza-

jącym mój przychód faktyczny zysk firmy 

uzyskany w poszczególnych miesiącach?

Marek Opolski
ekspert od emerytur i rent

Nie. Uprawnieni do zasiłków i świadczeń przed-

emerytalnych mają ograniczone możliwości 

dorobienia z tytułu pracy lub działalności obję-

tej obowiązkiem ubezpieczeń społecznych albo 

pełnionej służby. Jeśli przychód, który z tego 

tytułu uzyskują, przekracza wyższy próg zarob-

kowy (miesięczną graniczną kwotę przychodu 

wynoszącą 70 proc. przeciętnego miesięcznego 

wynagrodzenia), przysługujące im świadcze-

nie podlega zawieszeniu. Jeśli uzyskują zarobki 

mieszczące się w tym limicie, ale przekraczające 

niższy próg przychodowy (miesięczną dopusz-

czalną kwotę przychodu wynoszącą 25 proc. 

przeciętnej płacy), ZUS zmniejsza świadczenie 

o kwotę przekroczenia tego limitu, z zastrze-

żeniem, że po zmniejszeniu nie może być ono 

niższe od określonej gwarantowanej kwoty. 

Osoby uprawnione do świadczeń i zasiłków 

przedemerytalnych po zakończeniu okresu roz-

liczeniowego (trwającego od 1 marca do końca 

lutego następnego roku) zobowiązane są po-

informować ZUS o wysokości przychodu uzy-

skanego w całym tym okresie. Muszą to zrobić 

do końca maja danego roku. W 2014 r. termin 

ten upłynął 2 czerwca, gdyż 31 maja to sobota. 

O ile osoby zatrudnione u płatników skła-

dek, aby rozliczyć się z osiągniętych zarobków, 

muszą uzyskać od tego płatnika zaświadczenie, 

o tyle osoby opłacające składki, same za siebie 

(w tym przede wszystkim prowadzące działal-

ność gospodarczą) informują ZUS o przychodzie, 

składając własne oświadczenie. Co więcej, nie 

wykazują w nim faktycznie uzyskanego przy-

chodu czy też przychodu zadeklarowanego dla 

celów podatkowych. Zgodnie z obowiązującymi 

przepisami w składanym oświadczeniu muszą 

podać przychód równy podstawie wymiaru skła-

dek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, 

od której zobowiązani są opłacać co miesiąc 

te składki. Należy zaznaczyć, że uprawnieni do 

świadczeń i zasiłków przedemerytalnych, którzy 

nie podlegali obowiązkowym ubezpieczeniom 

z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej 

(np. ze względu na podleganie ubezpieczeniom 

z innego tytułu), składając coroczne oświadcze-

nie powinni podać przychód w takiej kwocie, 

od której musieliby opłacać składki, gdyby byli 

do tego zobowiązani.

W związku z tym, że obowiązująca przed-

siębiorców minimalna podstawa wymiaru 

składek na ubezpieczenia emerytalne i ren-

towe nigdy nie przekracza wyższego progu 

zarobkowego (dopuszczalnej kwoty przycho-

du), nie muszą oni obawiać się zawieszenia 

swojego świadczenia. Taki skutek mógłby 

nastąpić tylko wtedy, gdyby zadeklarowali 

wyższą od minimalnej podstawę wymiaru 

składek z tytułu prowadzenia działalności 

lub oprócz przychodu z prowadzenia firmy 

uzyskiwaliby zarobki z innej działalności ob-

jętej obowiązkiem ubezpieczeń społecznych. 

ZUS dokona zmniejszenia świadczenia lub 

zasiłku przedemerytalnego przysługujące-

go przedsiębiorcy, gdy opłaca on składki od 

podstawy wymiaru przekraczającej 25 proc. 

przeciętnej płacy. Ma to miejsce wówczas, 

gdy obowiązuje go minimalna podstawa wy-

miaru składek równa 60 proc. przeciętnego 

miesięcznego wynagrodzenia lub też – ma-

jąc możliwość skorzystania z preferencyjnej 

podstawy (30 proc. minimalnego wynagro-

dzenia), zadeklarował znacznie wyższą pod-

stawę, przekraczającą niższy próg zarobkowy.

Podstawa prawna 

Art. 6 ustawy z 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach 

przedemerytalnych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 170).

Art. 18 ust. 8 oraz art. 18a ustawy z 13 października 

1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. 

z 2013 r. poz. 1442 ze zm.).

Niespełna 57-letni pracownik, którego za-

trudniamy od 2001 r., od 1 kwietnia 2013 r. 

ma przyznaną rentę z tytułu częściowej 

niezdolności do pracy i pobiera rentę 

w zmniejszonej wysokości. Umowa o pracę 

zostanie rozwiązana – na mocy porozumie-

nia stron – 31 sierpnia 2014 r. Przy komple-

towaniu wniosku o rentę pracownik ten 

oświadczył, że nie posiada wykazu zarob-

ków z poprzednich miejsc pracy i nie warto 

ich szukać, bo z pewnością zarabiał mniej. 

Do obliczenia podstawy wymiaru renty ZUS 

uwzględnił zarobki z lat 2002–2011 (najko-

rzystniejsze), a wskaźnik przyjęty do obli-

czenia podstawy wymiaru renty wynosił 

143,22 proc. Kilka dni temu pracownik ten 

dostarczył nam dokumenty uzyskane z ar-

chiwum, z których wynika, że w latach 

1984–1986 oraz 1990–1996 osiągał bardzo 

wysokie wynagrodzenie, a z naszych ob-

liczeń wynika, że wskaźnik wysokości 

podstawy wymiaru obliczony od tych za-

robków wynosi ponad 180 proc., a więc jest 

bardzo korzystny. Czy jest jakaś możliwość 

zamiany dotychczas przyjętych zarobków 

na te korzystniejsze?

Katarzyna Tomczyk
ekspert od ubezpieczeń społecznych

Nie ma możliwości zamiany zarobków uzy-

skanych w latach 2002–2011, przyjętych do 

obliczenia podstawy wymiaru renty przyzna-

nej od 1 kwietnia 2014 r., na zarobki uzyskane 

w latach 1984–1986 oraz 1990–1996. Do ob-

liczenia podstawy wymiaru renty mogą być 

bowiem przyjęte zarobki osiągnięte w okresie 

kolejnych 10 lat kalendarzowych, przypa-

dających w ostatnich 20 latach poprzedza-

jących rok zgłoszenia wniosku o rentę, albo 

o ponowne ustalenie wysokości renty, a więc 

odpowiednio: z lat 1993–2012 albo 1994–2013.

Istnieje jednak możliwość ponownego ob-

liczenia podstawy wymiaru renty z uwzględ-

nieniem zarobków uzyskanych w dowolnie 

wybranych 20 latach kalendarzowych, przy-

padających przed rokiem, w którym zgłoszono 

wniosek o rentę lub o jej przeliczenie. Tak więc 

renciści, którzy już po przyznaniu świadcze-

nia uzyskają dokumentację, która pozwala 

na ustalenie podstawy od korzystniejszych, 

wyższych zarobków mogą w każdej chwili 

zgłosić wniosek o ponowne obliczenie wyso-

kości renty, od przeliczonej podstawy wymia-

ru, uwzględniającej te korzystniejsze zarobki.

Jeżeli rencista pobierał rentę z tytułu nie-

zdolności do pracy, może być ona przeliczona 

jedynie w przypadku, gdy wskaźnik wysoko-

ści podstawy wymiaru ustalony, z uwzględ-

nieniem  tych  zarobków,  jest  wyższy  niż 

ostatnio ustalony.

Zarobki uzyskane przez pracownika w la-

tach 1984–1986 oraz 1990–1996 są wyższe od 

tych, które zostały przyjęte do obliczenia pod-

stawy wymiaru renty. Oznacza to, że przeli-

czenie podstawy wymiaru renty z uwzględ-

nieniem tych zarobków, a także zarobków już 

przyjętych do obliczenia podstawy wymiaru 

renty (z lat 2002–2011) podwyższy wskaźnik. 

Renta obliczona z jego uwzględnieniem bę-

dzie z całą pewnością znacznie wyższa.

Jeżeli do obliczenia podstawy wymiaru ren-

ty zostałyby przyjęte zarobki z lat 2004–2013, 

a więc z uwzględnieniem zarobków przypada-

jących w części po przyznaniu renty, a wskaź-

nik ustalenia podstawy wymiaru byłby wyższy 

od obliczonego z lat 2002-2011, to kwota bazo-

wa uwzględniona do obliczenia tej podstawy, 

a także części socjalnej wynosiłaby 3191,93 zł.

W celu ponownego obliczenia wysokości 

renty pracownik musi zgłosić w ZUS wniosek. 

We wniosku powinien wskazać swoje dane 

i krótko opisać, jakiego żądania dotyczy wnio-

sek. W omawianym przypadku wniosek o po-

nowne obliczenie wysokości renty w trybie:

a) art. 111 ustawy o emeryturach i rentach 

z FUS, tj. z uwzględnieniem zarobków z lat 

1984–1986 oraz 1990–1996,

b) art.110 powołanej ustawy, tj. z uwzględ-

nieniem również zarobków za 2013 r.

Wniosek należy podpisać. 

Do wniosku należy przedłożyć dokumenty 

potwierdzające wysokość zarobków. Doku-

mentami takimi są w szczególności:

wystawione przez pracodawcę (lub jego 

następcę prawnego) zaświadczenie o za-

trudnieniu i wynagrodzeniu (formularz 

ZUS Rp-7) – sporządzone w oparciu o do-

kumentacje płacową, albo przypadku ich 

braku – akta osobowe,

legitymacje ubezpieczeniowe zawierające 

wpisy o wysokości wynagrodzenia.

W razie braku oryginalnej dokumentacji 

możliwe jest również przedłożenie kopii do-

kumentacji płacowej (odpisy, kserokopie, wy-

ciągi) sporządzone przez jednostkę przecho-

wującą dokumentację danego zakładu pracy 

(np. organ założycielski, firmę przechowalni-

czą, Stowarzyszenie Archiwistów Polskich) po 

uprzednim uwierzytelnieniu tych kopii przez 

osobę upoważnioną w jednostce przechowu-

jącej oryginalną dokumentację.

Podstawa prawna 

Art. 15 i 111 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach 

i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. 

z 2013 r. poz. 1227 ze zm.).

Par. 4 i 10 rozporządzenia ministra pracy i polityki 

społecznej z 11 października 2011 r. w sprawie postępo-

wania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. nr 237 

poz. 1412).

Czy przedsiębiorca dorabiający do 

świadczenia przedemerytalnego

 musi wykazać faktyczny zysk firmy

Kiedy można 

przeliczyć rentę

 z tytułu niezdolności do pracy

PORADNIA UBEZPIECZENIOWA

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

                               3 / 4

background image

 

Dziennik  Gazeta  Prawna,    5  czerwca  2014  nr  108  (3749)   

   

gazetaprawna.pl

IV

ORZECZNICTWO

STAN FAKTYCZNY

 

Wyrokiem sądu rejonowego z 7 grudnia 2012 r. zmieniono 

decyzję ZUS z 23 sierpnia 2012 r., którą organ rentowy od-

mówił ubezpieczonemu prawa do jednorazowego odszko-

dowania z tytułu uszczerbku na zdrowiu na skutek wypad-

ku przy pracy, w marcu 2012 r. wobec zakwestionowania 

uznania zdarzenia za wypadek przy pracy. Sąd pierwszej 

instancji ustalił, że wnioskodawca zatrudniony jako pra-

cownik kolejowy na stanowisku zastępcy naczelnika sekcji 

brał udział 2 marca 2012 r. jako zawodnik w turnieju pił-

ki nożnej. Mecz ten był zorganizowany przez pracodawcę 

i poszczególne sekcje wyznaczyły swoich przedstawicieli. 

Turniej miał wyłonić reprezentację na zawody ogólnopol-

skie. W dniu zdarzenia ubezpieczony rozpoczął pracę o godz. 

7.00, a następnie wraz z innymi pracownikami pojechał na 

turniej, który miał trwać od 8.00 do 16.00. Przed wyjazdem 

sporządzono listę uczestników, którzy byli zwolnieni z obo-

wiązku świadczenia pracy w godzinach trwania zawodów, 

z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Około godz. 11.20 

podczas kolejnego meczu ubezpieczony, biegnąc, poślizgnął 

się na parkiecie hali sportowej i upadł. Doznał zerwania 

ścięgna Achillesa prawej nogi. Pracodawca uznał zdarzenie 

za wypadek przy pracy. 

Sąd rejonowy, wskazując na art. 3 ust. 1 ustawy z 30 paź-

dziernika 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wy-

padków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2009 r. 

nr 127, poz. 1322 ze zm., dalej: ustawa wypadkowa), uznał, 

że organ rentowy nie kwestionował nagłości zdarzenia 

z 2 marca 2012 r. oraz przyczyny zewnętrznej i powstania 

urazu. Twierdził natomiast, że zdarzenie nie pozostawało 

w związku z pracą.

W ocenie sądu pierwszej instancji pojęcia pracy w rozu-

mieniu ustawy wypadkowej nie należy zawężać wyłącznie 

do wykonywania zwykłych czynności pracowniczych lub 

poleceń przełożonych. Zdaniem sądu w niniejszej sprawie 

do zdarzenia wypadkowego doszło w niewątpliwym związ-

ku czasowym z pracą. Wnioskodawca brał bowiem udział 

w zakładowym turnieju sportowym, którego organizatorem 

był jego pracodawca. Pracownicy chętni do udziału w za-

wodach zostali zwolnieni z obowiązku świadczenia pracy, 

z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, a godziny trwania 

turnieju pokrywały się częściowo z godzinami pracy wnio-

skodawcy. Do zdarzenia doszło ok. godz. 11.20, więc niewąt-

pliwie w godzinach pracy poszkodowanego. Poza związkiem 

czasowym w ocenie sądu zaistniał też element polegający 

na działaniu w interesie pracodawcy. Turniej był imprezą 

zorganizowaną przez pracodawcę, z wyłącznym udziałem 

pracowników. Trudno w takiej sytuacji mówić o zerwaniu 

związku funkcjonalnego i czasowego z pracą pomimo tego, 

że udział w zawodach nie należy do zwykłych obowiązków 

pracownika zatrudnionego na stanowisku zastępcy naczel-

nika sekcji. Nie dochodzi bowiem do zerwania związku zda-

rzenia z pracą wówczas, gdy pracownik na polecenie przeło-

żonego wykonuje inne czynności niż wynikające z zakresu 

jego obowiązków. 

Wyrokiem z 6 marca 2013 r. sąd okręgowy oddalił apela-

cję organu rentowego, uznając za prawidłową wykładnię 

dokonaną przez sąd pierwszej instancji i przyjmując, że dla 

uznania zdarzenia za wypadek przy pracy nie musi mieć ono 

związku ze świadczeniem pracy w rozumieniu wykonywania 

zwykłych czynności związanych z procesem pracy na danym 

stanowisku, ale musi pozostawać w związku z pracą, a taki 

związek w ocenie sądu bez wątpienia zachodził. 

UZASADNIENIE

 

SN oddalił odwołanie od decyzji ZUS, uznając za zasadny za-

rzut naruszenia art. 3 ust. 1 ustawy wypadkowej. Zgodnie 

z tym przepisem za wypadek przy pracy uważa się nagłe zda-

rzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz 

lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą: podczas lub 

w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych 

czynności lub poleceń przełożonych; podczas lub w związ-

ku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz 

pracodawcy, nawet bez polecenia albo w czasie pozostawa-

nia pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między 

siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku 

wynikającego ze stosunku pracy. W rozpoznanej sprawie nie 

były sporne okoliczności zdarzenia z 2 marca 2012 r., które 

w ocenie ubezpieczonego, a także sądów obydwu instancji 

stanowiło wypadek przy pracy. 

Oceny wymagała dokonana przez sądy obydwu instancji 

jego kwalifi kacja jako wypadku przy pracy w rozumieniu art. 3 

ust. 1 ustawy. Nagłe zdarzenie powodujące uraz lub śmierć 

pracownika może nastąpić w dowolnym czasie i miejscu, pod 

warunkiem że pozostaje w związku z wykonywaniem czyn-

ności pracowniczych przez osobę, która wypadkowi uległa, 

dla ustalenia związku zdarzenia z pracą wystarcza zatem 

stwierdzenie, iż pozostawało ono z pracą w związku czaso-

wym, miejscowym lub funkcjonalnym (wyrok SN z 27 czerw-

ca 2011 r., sygn. akt I UK 400/11, wyrok SN z 13 lipca 2011 r., 

sygn. akt I UK 46/11, niepublikowane). Podkreślić należy, że 

zgodnie z przyjętą w orzecznictwie wykładnią, w funkcjonal-

nym związku z pracą będą pozostawać jedynie te czynności 

pracownika, które zostały wyraźnie określone treścią pole-

cenia wyznaczającego zakres obowiązków pracownika. Inne 

czynności, wykraczające poza zakres czynności i niesłużące 

jego realizacji, nie będą bowiem wykonywane w interesie 

pracodawcy, na jego rzecz i korzyść.

Z ustalonego w niniejszej sprawie stanu faktycznego wy-

nika, że ubezpieczony jest zatrudniony na stanowisku na-

czelnika sekcji, co zatem oczywiste, zakres jego czynności 

objętych umową o pracę nie obejmował udziału w zawo-

dach sportowych, w tym rozgrywek piłkarskich. Dobro-

wolny, niewynikający z polecenia pracodawcy udział pra-

cowników w zorganizowanym przez pracodawcę turnieju 

piłkarskim, nawet jeśli był pozytywnie oceniany przez pra-

codawcę, w żaden sposób nie może być kwalifi kowany jako 

obowiązek pracowniczy osoby zatrudnionej na stanowisku 

naczelnika sekcji. Ponadto mecz piłkarski, w trakcie którego 

miało miejsce oceniane zdarzenie, odbywał się w godzinach, 

w których ubezpieczony zwykle wykonywał pracę, jednak na 

czas udziału w zorganizowanych przez pracodawcę rozgryw-

kach piłkarskich biorący w nim udział pracownicy zostali 

zwolnieniu z obowiązku świadczenia pracy z zachowaniem 

prawa do wynagrodzenia. Sam pracodawca zatem, zwalniając 

pracowników z obowiązku świadczenia pracy, nie kwalifi ko-

wał udziału pracowników w turnieju jako świadczenia przez 

nich pracy. Nadto zdarzenie miało miejsce poza miejscem 

świadczenia pracy, co zaprzecza także istnieniu związku 

miejscowego z pracą.

SN

 o skutkach wypadku pracownika w czasie jego dobrowolnego 

udziału w zawodach sportowych

STAN FAKTYCZNY

 

Wyrokiem z 26 czerwca 2008 r. sąd okręgowy oddalił od-

wołanie członka zarządu spółki od decyzji ZUS, w której 

organ rentowy stwierdził, że odpowiada on solidarnie za 

zaległości spółki z o.o. z tytułu nieopłaconych składek na: 

ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenia zdrowotne oraz 

Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń 

Pracowniczych. Sąd, wskazując na art. 116 par. 1 i 2 usta-

wy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. 

z 2005 r. nr 8, poz. 60 ze zm.; dalej: o.p.) oraz art. 31 usta-

wy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń spo-

łecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm., dalej: u.s.u.s.), 

uznał, że okres zadłużenia spółki pokrywa się z okresem, 

gdy prezesem i wiceprezesem jej zarządu był odwołujący 

się. Egzekucja należności przeciwko spółce okazała się 

bezskuteczna. Odwołujący się wniosek o ogłoszenie upa-

dłości powinien był złożyć najpóźniej w IV kwartale 2001 r. 

Spóźniony wniosek z sierpnia 2002 r. nie wywołał żadnych 

skutków prawnych wobec jego zwrotu przez sąd. Podej-

mowanie przez odwołującego się działań zmierzających 

do restrukturyzacji długów, których spółka i tak nie mia-

ła z czego spłacić, i to w czasie, gdy wniosek o upadłość 

powinien być złożony co najmniej rok wcześniej, nie ma 

wpływu na ocenę odpowiedzialności. Sąd apelacyjny wy-

rokiem z 26 kwietnia 2012 r. oddalił apelację odwołującego 

się, w pełni podzielając ustalenia i wykładnię przepisów 

dokonaną przez sąd pierwszej instancji.

UZASADNIENIE

 

SN oddalił skargę kasacyjną, wskazując na wyrok SN z 21 paź-

dziernika 2010 r., sygn. akt II UK 157/09 (niepubl.), którym 

orzeczono, że wszczęcie i nieskuteczne prowadzenie po-

stępowania restrukturyzacyjnego co do zaległości skład-

kowych, które zostało umorzone wskutek niedotrzyma-

nia jego warunków, nie stanowi okoliczności uwalniającej 

członka zarządu od ponoszenia odpowiedzialności za za-

ległości składkowe spółki kapitałowej, bo nie została ona 

wymieniona pośród przesłanek ekskulpujących członka 

zarządu w art. 116 par. 1 pkt 1 lub 2 o.p. W ocenie SN z isto-

ty rzeczy postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadło-

ści to postępowanie, które mimo zaistnienia ustawowych 

przesłanek ogłoszenia upadłości powoduje, że upadłość nie 

może być ogłoszona. Ma ono zapobiegać ogłoszeniu upa-

dłości w stanie niewypłacalności przedsiębiorcy, który już 

istnieje. Jest to więc postępowanie stanowiące przeszkodę 

prawną w ogłoszeniu upadłości mimo zaistnienia jej prze-

słanek, a nie postępowanie mające szanse doprowadzić do 

przywrócenia płynności fi nansowej przedsiębiorcy, tzn. do 

odpadnięcia przesłanek ogłoszenia upadłości w bliżej nie-

określonej przyszłości, ani też postępowanie zapobiegające 

powstaniu stanu niewypłacalności. W przeciwnym razie za 

takie „zapobiegające ogłoszeniu upadłości” należałoby uznać 

np. każde postępowanie toczące się na skutek wytoczenia 

powództwa przeciwko dłużnikom spółki, jeśli dawałoby to 

podstawę do uznania, że wyegzekwowanie wierzytelno-

ści albo zapobiegnie stanowi niewypłacalności, albo przy-

wróci płynność fi nansową. Trzeba też dodać, że aktualne 

brzmienie art. 116 par. 1 pkt 1 lit. a o.p. nie przystaje do 

obowiązujących regulacji, które nie odróżniają odrębnego 

od postępowania upadłościowego postępowania napraw-

czego (układowego). Na mocy przepisów ustawy z 28 lute-

go 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. nr 60, 

poz. 535 ze zm.) postępowanie układowe prowadzone jest 

w ramach postępowania upadłościowego, już po ogłoszeniu 

upadłości przez sąd (art. 267 i 268 ustawy). 

Oprac. Marcin Wilczyński

SN

 o prowadzeniu postępowania restrukturyzacyjnego 

jako przesłance zwolnienia od odpowiedzialności za składki

Sygn. akt II UK 354/13

WYROK 

SĄDU NAJWYŻSZEGO

z 5 marca 2014 r.

TEZA:

 Nie stanowi wypadku przy pracy 

w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy z 30 października 
2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu 
wypadków przy pracy i chorób zawodowych wypadek, 
jakiemu uległ pracownik w czasie meczu piłkarskie-
go zorganizowanego przez pracodawcę, biorąc w nim 
udział dobrowolnie, poza zakresem obowiązków 
wynikających z umowy o pracę. 

Podsumowanie



  Skutek zdarzenia zaistniałego w czasie dobrowolnego 

udziału pracownika w zorganizowanych przez praco-

dawcę zawodach sportowych, pozostających poza za-

kresem prowadzonej przez pracodawcę działalności, 

nie jest objęty ryzykiem ubezpieczeniowym wynikają-

cym z ubezpieczenia społecznego z tytułu wypadków 

przy pracy i chorób zawodowych.



  Następstwa takiego zdarzenia powinny być ewentual-

nie objęte dodatkowym ubezpieczeniem pracownika 

od następstw nieszczęśliwych wypadków.

Sygn. akt II UK 34/13

WYROK 

SĄDU NAJWYŻSZEGO

z 20 września 2013 r.

TEZA:

 Wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego 

na podstawie ustawy o restrukturyzacji niektórych 
należności publicznoprawnych od przedsiębiorców 
nie stanowi postępowania zapobiegającego ogłoszeniu 
upadłości w rozumieniu art. 116 par. 1 pkt 1 lit. a 
ustawy – Ordynacja podatkowa.

Dziennik  Gazeta  Prawna,    5  czerwca  2014  nr  108  (3749)   

   

gazetaprawna.pl

IV

ORZECZNICTWO

STAN FAKTYCZNY

Wyrokiem sądu rejonowego z 7 grudnia 2012 r. zmieniono 

decyzję ZUS z 23 sierpnia 2012 r., którą organ rentowy od-

mówił ubezpieczonemu prawa do jednorazowego odszko-

dowania z tytułu uszczerbku na zdrowiu na skutek wypad-

ku przy pracy, w marcu 2012 r. wobec zakwestionowania 

uznania zdarzenia za wypadek przy pracy. Sąd pierwszej 

instancji ustalił, że wnioskodawca zatrudniony jako pra-

cownik kolejowy na stanowisku zastępcy naczelnika sekcji 

brał udział 2 marca 2012 r. jako zawodnik w turnieju pił-

ki nożnej. Mecz ten był zorganizowany przez pracodawcę 

i poszczególne sekcje wyznaczyły swoich przedstawicieli. 

Turniej miał wyłonić reprezentację na zawody ogólnopol-

skie. W dniu zdarzenia ubezpieczony rozpoczął pracę o godz. 

7.00, a następnie wraz z innymi pracownikami pojechał na 

turniej, który miał trwać od 8.00 do 16.00. Przed wyjazdem 

sporządzono listę uczestników, którzy byli zwolnieni z obo-

wiązku świadczenia pracy w godzinach trwania zawodów, 

z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Około godz. 11.20 

podczas kolejnego meczu ubezpieczony, biegnąc, poślizgnął 

się na parkiecie hali sportowej i upadł. Doznał zerwania 

ścięgna Achillesa prawej nogi. Pracodawca uznał zdarzenie 

za wypadek przy pracy. 

Sąd rejonowy, wskazując na art. 3 ust. 1 ustawy z 30 paź-

dziernika 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wy-

padków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2009 r. 

nr 127, poz. 1322 ze zm., dalej: ustawa wypadkowa), uznał, 

że organ rentowy nie kwestionował nagłości zdarzenia 

z 2 marca 2012 r. oraz przyczyny zewnętrznej i powstania 

urazu. Twierdził natomiast, że zdarzenie nie pozostawało 

w związku z pracą.

W ocenie sądu pierwszej instancji pojęcia pracy w rozu-

mieniu ustawy wypadkowej nie należy zawężać wyłącznie 

do wykonywania zwykłych czynności pracowniczych lub 

poleceń przełożonych. Zdaniem sądu w niniejszej sprawie 

do zdarzenia wypadkowego doszło w niewątpliwym związ-

ku czasowym z pracą. Wnioskodawca brał bowiem udział 

w zakładowym turnieju sportowym, którego organizatorem 

był jego pracodawca. Pracownicy chętni do udziału w za-

wodach zostali zwolnieni z obowiązku świadczenia pracy, 

z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, a godziny trwania 

turnieju pokrywały się częściowo z godzinami pracy wnio-

skodawcy. Do zdarzenia doszło ok. godz. 11.20, więc niewąt-

pliwie w godzinach pracy poszkodowanego. Poza związkiem 

czasowym w ocenie sądu zaistniał też element polegający 

na działaniu w interesie pracodawcy. Turniej był imprezą 

zorganizowaną przez pracodawcę, z wyłącznym udziałem 

pracowników. Trudno w takiej sytuacji mówić o zerwaniu 

związku funkcjonalnego i czasowego z pracą pomimo tego, 

że udział w zawodach nie należy do zwykłych obowiązków 

pracownika zatrudnionego na stanowisku zastępcy naczel-

nika sekcji. Nie dochodzi bowiem do zerwania związku zda-

rzenia z pracą wówczas, gdy pracownik na polecenie przeło-

żonego wykonuje inne czynności niż wynikające z zakresu 

jego obowiązków. 

Wyrokiem z 6 marca 2013 r. sąd okręgowy oddalił apela-

cję organu rentowego, uznając za prawidłową wykładnię 

dokonaną przez sąd pierwszej instancji i przyjmując, że dla 

uznania zdarzenia za wypadek przy pracy nie musi mieć ono 

związku ze świadczeniem pracy w rozumieniu wykonywania 

zwykłych czynności związanych z procesem pracy na danym 

stanowisku, ale musi pozostawać w związku z pracą, a taki 

związek w ocenie sądu bez wątpienia zachodził. 

UZASADNIENIE

SN oddalił odwołanie od decyzji ZUS, uznając za zasadny za-

rzut naruszenia art. 3 ust. 1 ustawy wypadkowej. Zgodnie 

z tym przepisem za wypadek przy pracy uważa się nagłe zda-

rzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz 

lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą: podczas lub 

w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych 

czynności lub poleceń przełożonych; podczas lub w związ-

ku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz 

pracodawcy, nawet bez polecenia albo w czasie pozostawa-

nia pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między 

siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku 

wynikającego ze stosunku pracy. W rozpoznanej sprawie nie 

były sporne okoliczności zdarzenia z 2 marca 2012 r., które 

w ocenie ubezpieczonego, a także sądów obydwu instancji 

stanowiło wypadek przy pracy. 

Oceny wymagała dokonana przez sądy obydwu instancji 

jego kwalifi kacja jako wypadku przy pracy w rozumieniu art. 3 

ust. 1 ustawy. Nagłe zdarzenie powodujące uraz lub śmierć 

pracownika może nastąpić w dowolnym czasie i miejscu, pod 

warunkiem że pozostaje w związku z wykonywaniem czyn-

ności pracowniczych przez osobę, która wypadkowi uległa, 

dla ustalenia związku zdarzenia z pracą wystarcza zatem 

stwierdzenie, iż pozostawało ono z pracą w związku czaso-

wym, miejscowym lub funkcjonalnym (wyrok SN z 27 czerw-

ca 2011 r., sygn. akt I UK 400/11, wyrok SN z 13 lipca 2011 r., 

sygn. akt I UK 46/11, niepublikowane). Podkreślić należy, że 

zgodnie z przyjętą w orzecznictwie wykładnią, w funkcjonal-

nym związku z pracą będą pozostawać jedynie te czynności 

pracownika, które zostały wyraźnie określone treścią pole-

cenia wyznaczającego zakres obowiązków pracownika. Inne 

czynności, wykraczające poza zakres czynności i niesłużące 

jego realizacji, nie będą bowiem wykonywane w interesie 

pracodawcy, na jego rzecz i korzyść.

Z ustalonego w niniejszej sprawie stanu faktycznego wy-

nika, że ubezpieczony jest zatrudniony na stanowisku na-

czelnika sekcji, co zatem oczywiste, zakres jego czynności 

objętych umową o pracę nie obejmował udziału w zawo-

dach sportowych, w tym rozgrywek piłkarskich. Dobro-

wolny, niewynikający z polecenia pracodawcy udział pra-

cowników w zorganizowanym przez pracodawcę turnieju 

piłkarskim, nawet jeśli był pozytywnie oceniany przez pra-

codawcę, w żaden sposób nie może być kwalifi kowany jako 

obowiązek pracowniczy osoby zatrudnionej na stanowisku 

naczelnika sekcji. Ponadto mecz piłkarski, w trakcie którego 

miało miejsce oceniane zdarzenie, odbywał się w godzinach, 

w których ubezpieczony zwykle wykonywał pracę, jednak na 

czas udziału w zorganizowanych przez pracodawcę rozgryw-

kach piłkarskich biorący w nim udział pracownicy zostali 

zwolnieniu z obowiązku świadczenia pracy z zachowaniem 

prawa do wynagrodzenia. Sam pracodawca zatem, zwalniając 

pracowników z obowiązku świadczenia pracy, nie kwalifi ko-

wał udziału pracowników w turnieju jako świadczenia przez 

nich pracy. Nadto zdarzenie miało miejsce poza miejscem 

świadczenia pracy, co zaprzecza także istnieniu związku 

miejscowego z pracą.

SN

 o skutkach wypadku pracownika w czasie jego dobrowolnego 

udziału w zawodach sportowych

STAN FAKTYCZNY

Wyrokiem z 26 czerwca 2008 r. sąd okręgowy oddalił od-

wołanie członka zarządu spółki od decyzji ZUS, w której 

organ rentowy stwierdził, że odpowiada on solidarnie za 

zaległości spółki z o.o. z tytułu nieopłaconych składek na: 

ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenia zdrowotne oraz 

Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń 

Pracowniczych. Sąd, wskazując na art. 116 par. 1 i 2 usta-

wy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. 

z 2005 r. nr 8, poz. 60 ze zm.; dalej: o.p.) oraz art. 31 usta-

wy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń spo-

łecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm., dalej: u.s.u.s.), 

uznał, że okres zadłużenia spółki pokrywa się z okresem, 

gdy prezesem i wiceprezesem jej zarządu był odwołujący 

się. Egzekucja należności przeciwko spółce okazała się 

bezskuteczna. Odwołujący się wniosek o ogłoszenie upa-

dłości powinien był złożyć najpóźniej w IV kwartale 2001 r. 

Spóźniony wniosek z sierpnia 2002 r. nie wywołał żadnych 

skutków prawnych wobec jego zwrotu przez sąd. Podej-

mowanie przez odwołującego się działań zmierzających 

do restrukturyzacji długów, których spółka i tak nie mia-

ła z czego spłacić, i to w czasie, gdy wniosek o upadłość 

powinien być złożony co najmniej rok wcześniej, nie ma 

wpływu na ocenę odpowiedzialności. Sąd apelacyjny wy-

rokiem z 26 kwietnia 2012 r. oddalił apelację odwołującego 

się, w pełni podzielając ustalenia i wykładnię przepisów 

dokonaną przez sąd pierwszej instancji.

UZASADNIENIE

SN oddalił skargę kasacyjną, wskazując na wyrok SN z 21 paź-

dziernika 2010 r., sygn. akt II UK 157/09 (niepubl.), którym 

orzeczono, że wszczęcie i nieskuteczne prowadzenie po-

stępowania restrukturyzacyjnego co do zaległości skład-

kowych, które zostało umorzone wskutek niedotrzyma-

nia jego warunków, nie stanowi okoliczności uwalniającej 

członka zarządu od ponoszenia odpowiedzialności za za-

ległości składkowe spółki kapitałowej, bo nie została ona 

wymieniona pośród przesłanek ekskulpujących członka 

zarządu w art. 116 par. 1 pkt 1 lub 2 o.p. W ocenie SN z isto-

ty rzeczy postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadło-

ści to postępowanie, które mimo zaistnienia ustawowych 

przesłanek ogłoszenia upadłości powoduje, że upadłość nie 

może być ogłoszona. Ma ono zapobiegać ogłoszeniu upa-

dłości w stanie niewypłacalności przedsiębiorcy, który już 

istnieje. Jest to więc postępowanie stanowiące przeszkodę 

prawną w ogłoszeniu upadłości mimo zaistnienia jej prze-

słanek, a nie postępowanie mające szanse doprowadzić do 

przywrócenia płynności fi nansowej przedsiębiorcy, tzn. do 

odpadnięcia przesłanek ogłoszenia upadłości w bliżej nie-

określonej przyszłości, ani też postępowanie zapobiegające 

powstaniu stanu niewypłacalności. W przeciwnym razie za 

takie „zapobiegające ogłoszeniu upadłości” należałoby uznać 

np. każde postępowanie toczące się na skutek wytoczenia 

powództwa przeciwko dłużnikom spółki, jeśli dawałoby to 

podstawę do uznania, że wyegzekwowanie wierzytelno-

ści albo zapobiegnie stanowi niewypłacalności, albo przy-

wróci płynność fi nansową. Trzeba też dodać, że aktualne 

brzmienie art. 116 par. 1 pkt 1 lit. a o.p. nie przystaje do 

obowiązujących regulacji, które nie odróżniają odrębnego 

od postępowania upadłościowego postępowania napraw-

czego (układowego). Na mocy przepisów ustawy z 28 lute-

go 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. nr 60, 

poz. 535 ze zm.) postępowanie układowe prowadzone jest 

w ramach postępowania upadłościowego, już po ogłoszeniu 

upadłości przez sąd (art. 267 i 268 ustawy). 

Oprac. Marcin Wilczyński

SN

 o prowadzeniu postępowania restrukturyzacyjnego 

jako przesłance zwolnienia od odpowiedzialności za składki

Sygn. akt II UK 354/13

WYROK 

SĄDU NAJWYŻSZEGO

z 5 marca 2014 r.

TEZA:

 Nie stanowi wypadku przy pracy 

w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy z 30 października 
2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu 
wypadków przy pracy i chorób zawodowych wypadek, 
jakiemu uległ pracownik w czasie meczu piłkarskie-
go zorganizowanego przez pracodawcę, biorąc w nim 
udział dobrowolnie, poza zakresem obowiązków 
wynikających z umowy o pracę. 

Podsumowanie



  Skutek zdarzenia zaistniałego w czasie dobrowolnego 

udziału pracownika w zorganizowanych przez praco-

dawcę zawodach sportowych, pozostających poza za-

kresem prowadzonej przez pracodawcę działalności, 

nie jest objęty ryzykiem ubezpieczeniowym wynikają-

cym z ubezpieczenia społecznego z tytułu wypadków 

przy pracy i chorób zawodowych.



  Następstwa takiego zdarzenia powinny być ewentual-

nie objęte dodatkowym ubezpieczeniem pracownika 

od następstw nieszczęśliwych wypadków.

Sygn. akt II UK 34/13

WYROK 

SĄDU NAJWYŻSZEGO

z 20 września 2013 r.

TEZA:

 Wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego 

na podstawie ustawy o restrukturyzacji niektórych 
należności publicznoprawnych od przedsiębiorców 
nie stanowi postępowania zapobiegającego ogłoszeniu 
upadłości w rozumieniu art. 116 par. 1 pkt 1 lit. a 
ustawy – Ordynacja podatkowa.

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

                               4 / 4