Sprawdzian

na rozpoczęcie nauki

w trzeciej klasie

szkoły podstawowej

Część II

Instrukcja

dla nauczyciela oceniającego test

Cel badania

Celem badania jest sprawdzenie osiągnięć edukacyjnych uczniów oraz określenie stopnia

opanowania umiejętności potrzebnych do kontynuacji nauki w klasie trzeciej szkoły podstawo-
wej. Proponowany test sprawdza jak uczniowie klasy III szkoły podstawowej opanowali umiejęt-
ności kształtowane na etapie edukacji wczesnoszkolnej. Jego wyniki pomogą nauczycielowi za-
planować działania dydaktyczno-wychowawcze tak, by w kolejnym roku edukacji szkolnej do-
skonalić te umiejętności, które są badane na sprawdzianie w klasie szóstej.

Przy konstruowaniu testu brano pod uwagę Podstawę Programową oraz standardy wy-

magań do sprawdzianu w klasie szóstej szkoły podstawowej, czyli:

czytanie,
pisanie,
rozumowanie,
korzystanie z informacji,
wykorzystywanie wiedzy w praktyce.

Dzięki uwzględnieniu w proponowanych testach powyższych umiejętności, możliwe jest

monitorowanie przebiegu przygotowania uczniów do sprawdzianu w klasie szóstej począw-
szy od pierwszego poziomu edukacji.

Do przeprowadzenia badań na rozpoczęcie klasy trzeciej przygotowano dwa testy, jeden

badający umiejętności o charakterze humanistycznym ( część I), drugi badający umiejętności
o charakterze matematyczno-przyrodniczym (część II).

Celem badania jest zdiagnozowanie osiągnięć edukacyjnych uczniów rozpoczynających

naukę w klasie trzeciej oraz sprawdzenie stopnia opanowania umiejętności o charakterze ma-
tematyczno - przyrodniczym.

Test sprawdza umiejętności o charakterze matematyczno – przyrodniczym z trzech obsza-

rów standardów wymagań do sprawdzianu w klasie szóstej:

rozumowanie,
korzystanie z informacji,
wykorzystywanie wiedzy w praktyce.

Charakterystyka narzędzia pomiaru

Test U babci składa się z 15 zadań, z których 10 jest zamkniętych i 5 otwartych. Wiążą

się one tematycznie z tekstem zawartym w teście humanistycznym o tym samym tytule, czyli
pobytu chłopca u swojej babci, mieszkającej w Krakowie. Jednak test został tak skonstruowany,
że może stanowić samodzielne narzędzie pomiaru. Uczniowie rozwiązują zadania, badające za-
równo umiejętności matematyczne, jak i przyrodnicze.

Za prawidłowe wykonanie dwóch zadań zamkniętych typu prawda/fałsz (P–F) uczeń

może otrzymać 3 oraz 2 punkty, a za zadania zamknięte wielokrotnego wyboru (WW) i na do-
bieranie (D) po 1 punkcie. W zadaniach (P–F) sprawdzane są umiejętności przyrodnicze. Uczeń
dokonuje analizy prawdziwości zdań dotyczących charakterystycznych cech budowy ptaków
oraz mapy, czyli przede wszystkim kierunków świata, położenia miast względem Wisły, ich
wielkości. W zadaniach (D) uczeń musi wykazać się umiejętnością rozpoznawania charaktery-
stycznych cech i własności liczb oraz figur geometrycznych. W zadaniach (WW) uczniowie
wybierają prawidłową odpowiedź spośród trzech zaproponowanych. W zadaniach otwartych
samodzielnie dochodzą do rozwiązania zadania, za co otrzymują po 1, 2, a także 3 punkty. Zada-

nia otwarte to w większości zadania wymagające udzielenia krótkiej odpowiedzi (KO). Polegają
na zapisaniu cyfry rzymskiej, obliczeniu podanych działań i odczytaniu wskazań termometru.
Zadaniem (RO) jest zadanie tekstowe. Wśród zadań tego typu jest też takie, które bada umiejęt-
ności przyrodnicze. Uczeń rozpoznaje i nazywa drzewa, z których pochodzą dane liście.
Łącznie za poprawne wykonanie wszystkich zadań testu U babci uczeń może zdobyć
25 punktów.

Rozumowanie sprawdzane jest 8 zadaniami, w tym 3 zamkniętymi (P–F, D) i 5 otwar-

tymi (KO, RO). W zadaniu rozszerzonej odpowiedzi badanych jest kilka umiejętności, dlate-
go za prawidłowe rozwiązanie uczeń otrzymuje 3 punkty.

Korzystanie z informacji sprawdzane jest 1 zadaniem zamkniętym (WW).
Wykorzystywanie wiedzy w praktyce sprawdzane jest w 9 zadaniach. 6 z nich to zada-

nia zamknięte (WW, P–F, D), a 3 są zadaniami otwartymi (KO, RO).

Umiejętności badane w teście

W zakresie rozumowania bada umiejętności:

 budowania wyrażeń arytmetycznych opisujących sytuacje z zadania,
 sprawdzania otrzymanych wyników,
 formułowania odpowiedzi do zadań,
 rozpoznawania charakterystycznych cech i własności figur,
 rozpoznawania charakterystycznych cech i własności liczb,
 rozpoznawania charakterystycznych cech i własności elementów środowiska.

W zakresie korzystania z informacji bada umiejętności:

 wskazywania źródła informacji.

W zakresie wykorzystywania wiedzy w praktyce bada umiejętności:

 wykonywania obliczeń na liczbach naturalnych,
 rozpoznawania figur geometrycznych,
 wykorzystywania w sytuacjach praktycznych własności liczb,
 posługiwania się poznanymi terminami do opisania elementów środowiska,
 odpowiadania na pytania dotyczące przebiegu pomiaru,
 wykonywania obliczeń kalendarzowych oraz dotyczących czasu.

Zadania umieszczone w teście badają umiejętności opisane w Podstawie Programowej

Kształcenia Ogólnego dla szkół podstawowych i gimnazjów z dnia 23 sierpnia 2007 roku.

Treści z Podstawy Programowej

dotyczące umiejętności o charakterze matematycznym

Numer

zadania

różne źródła informacji i technologii informacyjnej, w tym korzystanie z czytelni i biblioteki
szkolnej,

12.

liczenie (przeliczanie przedmiotów, niezależność liczby przedmiotów od sposobów ich przeli-
czania, porównywanie liczebności zbiorów), zapisywanie liczb w zakresie 1000, stopniowe
rozszerzanie zakresu do 10 000,

6., 15.

działania na liczbach:
a) dodawanie i odejmowanie pamięciowe w zakresie 100, mnożenie i dzielenie liczb w zakresie
tabliczki mnożenia,
b) sprawdzanie wyniku odejmowania za pomocą dodawania i wyniku dzielenia za pomocą
mnożenia,

5., 9.

ważenie przedmiotów i odmierzanie płynów z użyciem jednostek: dekagram, kilogram (użycie
pojęcia: pół kilograma), odmierzanie płynów za pomocą szklanki, butelki, garnka (użycie po-
jęć: pół i ćwierć litra),

4.

kalendarz:
a) nazywanie dni tygodnia i miesięcy oraz znajomość ich kolejności,
b) odczytywanie i zapisywanie czasu w systemie 12- i 24-godzinnym,
c) stosowanie pojęć: minuta, godzina, pół godziny,
d) zapisywanie i porządkowanie chronologiczne dat (dni i miesiące),
e) odczytywanie i zapisywanie liczb rzymskich od I do XII,
f) wykonywanie prostych obliczeń kalendarzowych (w zakresie pełnych miesięcy) i zegaro-
wych (w zakresie pełnych godzin),

2., 3., 13.

mierzenie temperatury, odczytywanie wskazań termometru bez posługiwania się liczbami
ujemnymi,

7.

rozwiązywanie łatwych równań jednodziałaniowych z niewiadomą w postaci okienka (bez
przenoszenia na drugą stronę),

11.

rozwiązywanie zadań tekstowych wymagających wykonania jednego działania (w tym zadań
na porównywanie różnicowe i zadań dotyczących ilości, ceny i wartości),

9.

figury geometryczne:
a) mierzenie długości odcinków i rysowanie z pomocą linijki odcinków o danej długości,
b) rozpoznawanie i nazywanie trójkątów, kwadratów, prostokątów i kół,
c) mierzenie długości boków (w pełnych centymetrach) i obliczanie obwodu trójkąta, kwadra-
tu, prostokąta,

10.

obserwowanie zjawisk i procesów przyrodniczych, mówienie o nich.

1., 8.,14.

Plan testu

Obszar

standardów wymagań

Liczba punk-

tów

Waga

Numery zadań

Rozumowanie

10

40 %

1., 3., 7.II, 8., 9.I, 9.III, 10., 15.

Korzystanie z informacji

1

4 %

12.

Wykorzystywanie wiedzy w praktyce

14

56 %

2., 4., 5., 6., 7.I, 9.II., 11., 13., 14.

Razem:

25

100 %

Kartoteka testu

Nr

zad.

Obszar standardów

wymagań

egzaminacyjnych

Sprawdzana umiejętność

(z numerem standardu);

Uczeń:

Sprawdzana czynność

Uczeń:

Liczba

pkt.

Typ

zadania

1.

Rozumowanie

rozpoznaje charakterystyczne
cechy i własności elementów
środowiska (3.6)

wybiera cechy charakterystyczne
ptaków.

2

P-F

2.

Wykorzystywanie wie-
dzy w praktyce

wykonuje obliczenia kalenda-
rzowe (5.5)

określa, który miesiąc jest pierw-
szym miesiącem jesieni.

1

WW

3.

Rozumowanie

rozpoznaje charakterystyczne
cechy i własności liczb (3.6)

zapisuje podaną liczbę cyfrą
rzymską.

1

KO

4.

Wykorzystywanie wie-
dzy w praktyce

posługuje się poznanymi
terminami do opisania zja-
wisk i sytuacji spotykanych w
środowisku (5.1)

wybiera prawidłową jednostkę
wagi.

1

WW

5.

Wykorzystywanie wie-
dzy w praktyce

wykorzystuje w sytuacjach
praktycznych własności liczb
(5.5)

prawidłowo oblicza działania.

3

KO

6.

Wykorzystywanie wie-
dzy w praktyce

wykorzystuje w sytuacjach
praktycznych własności liczb
(5.5)

wybiera spośród kilku liczb te,
które są nieparzyste.

1

D

7.

Wykorzystywanie wie-
dzy w praktyce

I. wybiera przyrządy służące
do obserwacji i pomiaru,
odpowiada na pytania doty-
czące przebiegu zjawisk (5.2)

odczytuje temperaturę zaznaczoną
na termometrach.

2

3

KO

Rozumowanie

II. rozpoznaje charaktery-
styczne cechy i własności
liczb oraz porządkuje je (3.6)

wybiera termometr wskazujący
najcieplejszą temperaturę wody.

1

8. 3. Rozumowanie

rozpoznaje charakterystyczne
cechy i własności obiektów
przyrodniczych (3.6)

rozpoznaje i nazywa drzewa, z
których pochodzą dane liście.

2

KO

9.

Rozumowanie

I. opisuje sytuację przedsta-
wioną w zadaniu za pomocą
wyrażenia arytmetycznego
(3.5)

zapisuje działanie do zadania z
treścią.

1

3

RO

Wykorzystywanie wie-
dzy w praktyce

II. wykorzystuje w sytuacjach
praktycznych własności liczb
(5.5)

oblicza ile lat ma babcia.

1

3. Rozumowanie

III. analizuje otrzymane wy-
niki i ocenia ich sensowność
(3.9

zapisuje odpowiedź.

1

10. Rozumowanie

rozpoznaje charakterystyczne
cechy i własności figur (3.6)

wskazuje spośród innych figur –
kwadrat.

1

WW

11.

Wykorzystywanie wie-
dzy w praktyce

wykorzystuje w sytuacjach
praktycznych własności liczb
(5.5)

oblicza niewiadomą i podkreśla
właściwy wynik.

1

WW

12.

Korzystanie
z informacji

wskazuje źródła informacji,
posługuje się nimi (4.1)

wybiera odpowiedni tytuł książki.

1

WW

13.

Wykorzystywanie wie-
dzy w praktyce

wykonuje obliczenia dotyczą-
ce czasu (5.3)

oblicza czas trwania podróży i
zaznacza odpowiedni wynik.

1

WW

14.

Wykorzystywanie wie-
dzy w praktyce

wykorzystuje w sytuacjach
praktycznych własności ele-
mentów środowiska (3.6)

patrząc na mapę Polski dokonuje
analizy prawdziwości zdań i od-
rzuca fałszywe – kierunki świata,
stolica, położenie miast względem
Wisły.

3

P-F

15. Rozumowanie

rozpoznaje charakterystyczne
cechy i własności liczb (3.6)

z podanych liczb wybiera tę, która
ma 5 dziesiątek.

1

D

Klucz odpowiedzi i schemat punktowania zadań

Numer

zadania

Poprawna odpowiedź

Punktacja

1

Określanie prawdziwości podanych zdań.

Mają pióra

TAK

Po urodzeniu ssą mleko matki.

NIE

Mają dwie nogi.

TAK

Są jajorodne.

TAK

Mają sierść

NIE

 Prawidłowe zaznaczenie 5 zdań – 2 punkty.
 Prawidłowe zaznaczenie 4–3 zdań – 1 punkt.
 Prawidłowe zaznaczenie 2–1 zdania – 0 punktów.

0–2

2

C

0–1

3

Zapisanie cyfry arabskiej, a następnie zamiana jej na rzymską.

9 – IX

0–1

4

A

0–1

5

Wykonywanie obliczeń.

 0 błędów – 3 punkty.
 1 błąd – 2 punkty.
 2 błędy – 1 punkt.
 3–4 błędy – 0 punktów.

0–3

6

Bezbłędne zapisanie liczb nieparzystych.

Liczby nieparzyste to: 31, 57, 85, 99.

0–1

7

I. Odczytanie i zapisanie temperatury wskazanej na termometrach.

10

o

25

o

15

o

 0 błędów w zapisie temperatury – 2 punkty.
 1 błąd w zapisie temperatury – 1 punkt.
 2 i więcej błędów – 0 punktów.

Uwaga: Uznaje się zapis bez znaku (

o

).

0–2

0–3

II. Zaznaczenie termometru wskazującego najwyższą temperaturę.

25

o

Uwaga:
Jeśli uczeń źle odczytał temperaturę – punkt przyznajemy, gdy zaznaczył naj-
wyższą temperaturę zgodnie z jego odczytem.

0–1

8

Nazywanie drzew, z których pochodzą dane liście.

kasztanowiec dąb klon

 0 błędów – 2 punkty.
 1 błąd – 1 punkt.
 2 błędy – 0 punktów.
Uwaga: Nie uznaje się podpisu „kasztan”.

0–2

9

I. Ustalenie sposobu rozwiązania zadania.
Zapisanie działania odpowiadającego sytuacji z zadania; 7 ∙ 8 =

Uwaga: Uznaje się też działanie 8 ∙ 7 =

0–1

0–3

II. Wykonanie obliczeń.

Obliczenie, ile lat ma babcia.

7 ∙ 8 = 56

0–1

III. Sformułowanie odpowiedzi.

Uczeń formułuje odpowiedź zgodną z uzyskanym wynikiem.

0–1

Uwaga: Jeżeli uczeń otrzyma 0 punktów za I kryterium, to w pozostałych kryteriach też otrzymu-
je 0 punktów.

10

A

0–1

11

B

0–1

12

A

0–1

13

B

0–1

14

Określanie prawdziwości podanych zdań.

Gdańsk znajduje się na północy Polski.

TAK

Kraków, Warszawa i Gdańsk leżą na Wisłą.

TAK

Gdańsk to największe polskie miasto.

NIE

Jadąc z Gdańska do Krakowa poruszasz się w kierunku południowym. TAK
Warszawa jest drugą stolicą Polski.

NIE

 Prawidłowe zaznaczenie 5 zdań – 3 punkty.
 Prawidłowe zaznaczenie 4 zdań – 2 punkty.
 Prawidłowe zaznaczenie 3–2 zdań – 1 punkt.
 Prawidłowe zaznaczenie 1 zdania – 0 punktów.

0–3

15

Bezbłędne uzupełnienie zdania liczbą 51 .

Krzyś ma miejsce numer 51.

0–1

Ocenianie zadań otwartych

Zadanie 3. (KO)

Zadanie bada umiejętność zapisywania cyfr rzymskich. Za poprawne jego wykonanie

uczeń otrzymuje 1 punkt. Rozwiązanie całkowicie poprawne jest wtedy, gdy uczeń zapisze
najpierw cyfrę arabską, a następnie zamieni ją na rzymską. Może się zdarzyć, że uczeń nie
zapisze liczby cyfrą arabską, tylko od razu zamieni ją na rzymską. Jeżeli cyfra jest prawidło-
wo zapisana – przyznaje się 1 punkt. Zadanie ocenione na 0 punktów jest wtedy, gdy uczeń
zapisze tylko cyfrę arabską pomijając rzymską. Jeżeli uczeń popełni błąd w zapisie cyfry
rzymskiej również otrzymuje 0 punktów.

Zadanie 5. (KO)

W zadaniu uczeń ma wykazać się umiejętnością wykonywania działań w zakresie dodawania,
odejmowania, mnożenia i dzielenia do 100. Jeżeli prawidłowo obliczy wszystkie cztery przy-
kłady – otrzymuje 3 punkty.

O jeden punkt mniej, czyli 2 punkty uzyska uczeń, który w obliczeniach popełni jeden

błąd lub wykona tylko trzy przykłady. Kolejny punkt traci uczeń, który prawidłowo obliczy
tylko dwa przykłady. W tej sytuacji otrzymuje 1 punkt.

Zadanie wykonane na 0 punktów zawiera trzy lub cztery błędy rachunkowe. Może się

zdarzyć, że uczeń wykona tylko jeden przykład, nie podejmując prób wykonania pozostałych.
W tej sytuacji też przyznaje mu się 0 punktów.

Zadanie 7. (KO)

Zadanie bada umiejętność odczytywania temperatury zaznaczonej na termometrze oraz

wskazania wśród wyników dokonanego pomiaru, najwyższej temperatury. Za poprawnie wy-
konane zadanie otrzymuje się 3 punkty, przy czym 2 punkty za I kryterium, a 1 punkt za II.
Za prawidłowo wykonane zadanie uznaje się bezbłędne odczytanie wskazań wszystkich
trzech termometrów, prawidłowe ich zapisanie oraz zaznaczenie, która z temperatur jest naj-
wyższa. Również na 3 punkty oceniane jest zadanie, w którym uczeń wpisał odczytane tem-
peratury, ale pominął znak (

o

) lub zapisał go słownie. Zadanie ocenione na 2 punkty, to ta-

kie, w którym uczeń źle odczytał lub pominął wskazania jednego termometru, ale prawidłowo
zaznaczył najwyższą temperaturę spośród swoich odczytów. Może się zdarzyć, że uczeń do-
brze odczyta temperatury na wszystkich termometrach, ale nie zaznaczy, która z nich jest
najwyższa. Wtedy za zadanie otrzymuje 2 punkty, gdyż traci punkt za II kryterium. Jeżeli
uczeń źle odczytał temperaturę na dwóch termometrach, ale wśród swoich wyników wskazał
najwyższą temperaturę – przyznaje mu się za zadanie 1 punkt. Również jeden punkt zyskuje
uczeń, który zaznaczył termometr wskazujący najwyższą temperaturę i tylko na nim odczytał
wskazania. Zadanie ocenione jest na 0 punktów, jeżeli uczeń źle odczyta wskazania tempera-
tury i nie wskaże najwyższej temperatury lub odczyta temperaturę podając błędne jednostki.

Zadanie 8. (KO)

Uczeń ma rozpoznać nazwy drzew, z których pochodzą podane liście. Zadanie wykonane

bezbłędnie ocenia się na 2 punkty. Rozwiązanie całkowicie poprawnie wykonane jest wtedy,
gdy wszystkie trzy nazwy drzew, z których pochodzą liście, są poprawnie rozpoznane. Może
się zdarzyć, że uczeń dobrze rozpozna drzewa, ale w ich zapisie popełni błąd. Mimo to
otrzymuje 2 punkty, ponieważ w tym zadaniu nie sprawdza się poprawności ortograficznej.
Jeżeli uczeń wpisze poprawnie tylko dwa drzewa otrzymuje 1 punkt. W przypadku, gdy tyl-
ko jeden lub żaden z liści nie został prawidłowo podpisany, za zadanie przyznaje się 0 punk-
tów.

Zadanie 9. (RO)

Zadanie bada umiejętności rozwiązywania zadań tekstowych na porównywanie ilorazowe

oraz wykonywania działań na liczbach z zakresu mnożenia pamięciowego do 100. Za po-
prawnie wykonane zadanie uczeń otrzymuje 3 punkty, po jednym punkcie za każde z trzech
kryteriów. Za całkowicie poprawne uznaje się te rozwiązania, w których uczeń zapisuje dzia-
łanie odpowiadające sytuacji z zadania, prawidłowo je oblicza i formułuje poprawną odpo-
wiedź.

Ze względu na przemienność mnożenia uznaje się też zapis ze zmienioną kolejnością

czynników, więc w takim przypadku uczeń też otrzymuje za zadanie 3 punkty.

Za I kryterium uczeń otrzymuje 1 punkt, jeśli ułoży właściwe działanie. Jeżeli działanie

nie odpowiada sytuacji przedstawionej w zadaniu, uczeń w tym kryterium otrzymuje 0 punk-

tów. W przypadku, gdy uczeń otrzymał 0 punktów za I kryterium, to całe zadanie ocenia się
na 0 punktów, gdyż przy błędnej metodzie nie przyznaje się punktów w pozostałych kryte-
riach.

W II kryterium przyznaje się 1 punkt za poprawność rachunkową. W przypadku, gdy

uczeń wpisał błędny wynik, to w tym kryterium otrzymuje 0 punków.

Za III kryterium przyznaje się 1 punkt, jeżeli uczeń zapisze odpowiedź zgodną z obli-

czeniami. Uczeń, który pomylił się w obliczeniach, ale zapisał odpowiedź zgodną z tym wy-
nikiem, też uzyskuje 1 punkt. Może się zdarzyć, że uczeń zapisze prawidłowe działanie, ale
popełni błąd rachunkowy oraz sformułuje odpowiedź nieadekwatną do pytania. W tej sytuacji
uczeń otrzymuje 0 punktów za II i III kryterium, a więc za całe zadanie zyskuje tylko
1 punkt. Jeżeli uczeń zapisał błędną odpowiedź lub w ogóle jej nie zapisał, otrzymuje
0 punktów w tym kryterium.