1

Temat 8:

Gospodarka narodowa jako

przedmiot badań naukowych

Istota makroekonomii jako nauki

Makroekonomia zajmuje się opisem i analizą zjawisk

gospodarczych, funkcjonowaniem gospodarki jako
całości ze szczególnym uwzględnieniem
współzależności występujących między rynkami oraz
wpływem państwa na gospodarkę.

Makroekonomia to nauka o systemach gospodarczych.

Agregacja

Agregacja – polega na łączeniu danych ze szczebla

mikroekonomicznego w jedną całość. Pozwala to
uzyskać informację o kształtowaniu się zjawiska na
szczeblu makroekonomicznym.

Zmienne agregatowe występują w postaci zasobów lub

strumieni.

Zasoby a strumienie

PRODUKCJA

SPRZEDAś

Towary

zmagazynowane

INWESTYCJE

LIKWIDACJA,

AMORTYZACJA

Majątek trwały

Sfera realna a regulacja

Każda gospodarka narodowa ma 2 strony (2 sfery

zdarzeń):

- sfera realna – rzeczowa: obejmuje zjawiska o

charakterze naturalnym – procesy inwestycyjne,
produkcję, konsumpcję;

- sfera regulacji – obejmuje procesy decyzyjne oraz te

zjawiska, które nie dają się ująć w sferę rzeczową
(np. zjawiska pieniężne, decyzyjne, informacyjne
itp.). Chodzi o koordynację i kontrolę podmiotów w
interesie wspólnego dobra.

Struktura

Struktura to wzajemne związki między elementami

pewnej całości.

Zmiany strukturalne – przekształcenia układu

składowych części systemu gospodarczego i
związków pomiędzy tymi częściami.

2

Struktura gospodarki

Działy gospodarki narodowej: przemysł, rolnictwo,

budownictwo, transport, łączność, handel, pozostałe
usługi prywatne i publiczne.

Przemysł dzieli się na gałęzie i branże.

Branże dzielą się na: zakłady produkcyjne, grupy

towarowe, asortymenty.

Czynniki zmian strukturalnych

Zmiany strukturalne są łącznym efektem wzajemnego

oddziaływania wielu czynników np.:

postępu technicznego

handlu zagranicznego i współpracy międzynarodowej
w zakresie produkcji

substytucji czynników produkcji i rodzajów
działalności

zmian w krajowym popycie finalnym

Państwo a przemiany strukturalne

Państwo jako podmiot nierynkowy wpływa na zmiany

struktury w sposób:

Pośredni – działalność systemotwórcza, tworząca i
kontrolująca prawne podstawy funkcjonowania
podmiotów (reguły alokacji).

Bezpośredni – angażowanie się wprost w proces
alokacji w celu wpływania na tempo i kierunek
przemian

Kwestia sektora surowcowego

Sektor surowcowy dotyka problem względnie niższej

dynamiki rozwoju, w porównaniu do innych
sektorów gospodarki.

Przejawy kwestii sektora surowcowego

- względnie niski poziom wydajności pracy

- dysparytet dochodów

- nadwyżki produktów rolnych (niskie ceny) w krajach

wysoko rozwiniętych, niedobór żywności i względnie
wysokie ceny w krajach słabo rozwiniętych

- nożyce cenowe

- poziom technicznego uzbrojenia pracy

Kwestia sektora surowcowego

- w krajach o niskim i średnim poziomie rozwoju - niski

stopień towarowości

- w krajach o niskim i średnim poziomie rozwoju,

niewielki obszar gospodarstwa

Wydajność pracy nie może tu rosnąć tak szybko jak w

innych sektorach z powodu niskiej cenowej
elastyczności podaży i niskiej elastyczności popytu.

3

Modele gospodarki (ruch okrężny)

Model dwupodmiotowy – dwusektorowy

Model

gospodarki oparty o

dwa podmioty –

przedsiębiorstwa i konsumentów – niezależne do
siebie.

Podmioty ekonomiczne – jednostki, które posiadają

jakikolwiek zakres swobody podejmowania czynności
gospodarczych.

Czynności gospodarcze – takie działania, którego

rezultatem staje się zmiana sytuacji gospodarczej,
zmiana ilości dóbr pozostających w gestii danego
podmiotu.

Model dwusektorowy gospodarki

P

rz

ed

si

ę

b

io

rs

tw

o

G

o

sp

o

d

a

rs

tw

o

d

o

m

o

w

e

Rynek czynników wytwórczych

Rynek towarów i usług

Czynniki wytwórcze

Produkty finalne

Opłaty za czynniki wytwórcze

Wydatki konsumpcyjne

Model trójsektorowy

Państwo nie jest podmiotem tak jednorodnym, jak

przedsiębiorstwo czy konsument. Są to różne
instytucje władzy państwowej, np. rząd, bank
centralny, administracja państwowa, samorządy.

W modelu podmiot ten nie obejmuje przedsiębiorstw

państwowych.

Sektor nierynkowy

W sektorze nierynkowym czynniki wytwórcze i dobra nie

są wyceniane według relacji popytowo-podażowych.

Czynniki wytwórcze wynajmowane są zwykle poniżej

ceny rynkowej lub świadczone są usługi, co do których
nie ma możliwości ustalenia ceny.

Zanika adekwatność strumieni pieniężnych i rzeczowych.

Model trójsektorowy gospodarki

P

A

Ń

S

T

W

O

G

o

sp

o

d

a

rs

tw

o

d

o

m

o

w

e

Czynniki wytwórcze

Produkty finalne

Opłaty za cz. wytwórcze

P

rz

ed

si

ę

b

io

rs

tw

o

Cz.wytwórcze

Cz.wytwórcze

Opłaty za cz. wytwórcze

Opłaty za cz. wytwórcze

RCW

RCW

Sprzedaż cz.w.

Dochody ze sp.

SN

SN

Produkty, usługi

Ś

wiadczenia

Produkty, usługi

Ś

wiadczenia

Ś

wiadczenia

RTU

RTU

Dochody ze sp.

Produkty finalne

Wydatki konsumpcyjne

Doktryna laissez-faire

Leseferyzm („Laissez faire, laisser passer” –

Dajcie nam

swobodę ruchu, dajcie nam swobodę handlu

)

To synonim liberalizmu gospodarczego. Jest to system

oparty na wolnej konkurencji, dostosowujący się
samoczynnie do bodźców zewnętrznych i
wewnętrznych.

Leseferystów cechuje wiara w automatyzm rozwoju

ekonomicznego, w działanie samoczynnych
mechanizmów prowadzących cały system do
równowagi

4

Etatyzm

Etatyzm oznacza zaangażowanie państwa w działalność

gospodarczą poprzez ingerencję administracji lub/i
przejmowanie przedsiębiorstw prywatnych oraz
zakładanie przedsiębiorstw państwowych.

Polityka w ramach takiego systemu to interwencjonizm.