2001 12 26

background image

26

r

OD i DO CZY

TELNIKÓW

Wielokrotnie w czasie

wyjazdów urlopowych

i innych, gdy

podró¿owa³em

samochodem, mia³em

k³opot z ”pod³¹czeniem

siê” do napiêcia 220 V.

O

pisany uk³ad przetwornicy za-

projektowa³em tak, aby by³ uni-

wersalny. Moje za³o¿enia kon-

strukcyjne sprawdzi³y siê, po-

niewa¿ korzystaj¹c z tego samego sche-

matu uk³adu mo¿emy wykonaæ trzy pod-

stawowe wersje przetwornic napiêcia:

_ 12 V na 220 V/200 W

_ 24 V na 220 V/400 W

_ 12 V lub 24 V/200 W lub 400 W.

Uk³ad jest maksymalnie uproszczony, dziê-

ki czemu jest tañszy i ³atwiejszy do wykona-

nia. Zabezpieczenia strony pierwotnej i wtór-

nej bezpiecznikami topikowymi okaza³y siê

wystarczaj¹ce.

Jako generator steruj¹cy tranzystorami mo-

cy wykorzysta³em popularny uk³ad scalony

UNIWERSALNA PRZETWORNICA

NAPIÊCIA 12/24 V NA 220 V

CMOS typu CD4047. Na koñcówkach 10

i 11 tego uk³adu s¹ przebiegi prostok¹tne

o wype³nieniu 50% i przeciwnych fazach.

Kluczami otwieraj¹cymi i zamykaj¹cymi

przep³yw pr¹du przez symetryczne uzwoje-

nia pierwotne transformatora s¹ tranzysto-

ry mocy MOSFET.

G³ówny element przetwornicy to transforma-

tor toroidalny o mocy 400 W. Jako pierwsze

jest nawiniête uzwojenie 220 V, a na nim

cztery uzwojenia po³¹czone szeregowo. S¹

one nawijane bifilarnie, tzn. jednoczeœnie

dwoma drutami o przekroju 1,8 mm. Jest to

konieczne ze wzglêdu na du¿y pr¹d p³yn¹-

cy przez te uzwojenia w czasie pobierania

maksymalnej mocy z przetwornicy. Transfor-

mator ma 4 uzwojenia pierwotne, aby prze-

twornica mog³a byæ zasilana z akumulatora

o napiêciu 12 V albo 24 V. Uzwojenia te s¹

prze³¹czane za pomoc¹ przekaŸników PK1

i PK2 o napiêciu 24 V i pr¹dzie zestyków mi-

nimum 20 A. W czasie zasilania przetwor-

nicy napiêciem 12 V kotwice przekaŸników

pozostaj¹ w spoczynku i s¹ w³¹czone dwa

uzwojenia transformatora po 12 V ka¿de.

W przypadku zasilania napiêciem 24 V,

przekaŸniki przyci¹gaj¹ kotwice i do³¹czaj¹

kolejne uzwojenia, dziêki czemu uzyskuje

siê mo¿liwoœæ przetwarzania napiêcia

24 V na 220 V.

Ze wzglêdu na to, ¿e niektóre typy przeka-

Ÿników maj¹ tendencjê przyci¹gania kotwic

przy ni¿szych napiêciach ni¿ znamionowe

napiêcie cewki przekaŸnika, mo¿e siê oka-

zaæ konieczne do³¹czenie szeregowe diod

typu 1N4002 (oznaczone Dx) tak, aby kotwi-

ce przekaŸników by³y przyci¹gane przy na-

piêciu nie wiêkszym ni¿ 18 V.

Po do³¹czeniu napiêcia zasilania p³ynie nie-

wielki pr¹d przez przekaŸniki i uk³ad scalo-

ny US1. W zwi¹zku z tym zastosowa³em

czerwon¹ diodê migaj¹c¹, zasilan¹ przez re-

zystor 5,1 k

, która przypomina o koniecz-

noœci od³¹czenia zasilania, gdy nie korzysta

siê z przetwornicy.

W wersji 24 V pomija siê przekaŸniki i dio-

dê z rezystorem 5,1 k

, a transformator

mocy 400 W wyposa¿a w dwa uzwojenia

24 V, po³¹czone szeregowo. W we-

rsji 12 V pomija siê stabilizator

z uk³adem scalonym US1, a trans-

formator ma moc 200 W i dwa

uzwojenia 12 V. LED1 sygnalizuje

w³¹czenie przetwornicy, a LED2 _

obecnoœæ napiêcia 220 V na

wyjœciu.

Miernik M1 (woltomierz o zakresie

25 V) mierzy napiêcie akumulatora

i napiêcie wyjœciowe. Woltomierz

prze³¹cza siê prze³¹cznikiem W2.

Rezystor dobiera siê w zale¿noœci od

rezystancji wewnêtrznej miernika,

a potencjometrem P2 ustawia siê

dok³adne wskazanie napiêcia wyj-

œciowego.

Kondensator C1 4700

µ

F 50 V

t³umi przepiêcia powstaj¹ce na

uzwojeniach transformatora

w chwilach prze³¹czania napiêcia

przez tranzystory.

PrzekaŸnik PK3 nie jest konieczny,

lecz lepiej go zastosowaæ, aby

mieæ pewnoœæ co do zabezpiecze-

nia przetwornicy w wersji uniwersal-

nej. Prze³¹cza on bezpiecznik B2.

Bezpiecznik B2 jest zw³oczny,

Schemat przetwornicy uniwersalnej

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 12/2001

background image

27

0,8 A w przetwornicy 12 V/200 W i 1,6 A w

wersji 24 V/400 W oraz uniwersalnej. Bez-

piecznik B1 20 A jest typu samochodowego.

Podczas monta¿u po³¹czenia g³ówne (wy-

sokopr¹dowe) nale¿y wykonaæ przewoda-

mi o przekroju mini 3 mm

2

.

W tablicy podane s¹ informacje dotycz¹ce

poszczególnych elementów stosowanych

w ró¿nych wersjach przetwornicy.

Uruchomienie

Po zmontowaniu i sprawdzeniu po³¹czeñ

usuwa siê bezpiecznik B1, do³¹cza na-

piêcie zasilania i wy³¹cznikiem W1 w³¹cza

generator przetwornicy. Nastêpnie za po-

moc¹ potencjometru P1 ustawia miêdzy

wyjœciami 10 i 11 uk³adu CD4047 czêsto-

tliwoϾ 50 Hz. Potrzebny jest przy tym

czêstoœciomierz. Po tej czynnoœci wk³ada

siê bezpiecznik B1 i ponownie w³¹cza

przetwornicê. Na wyjœciu powinno siê po-

jawiæ napiêcie ok. 230 V, mierzone bez

obci¹¿enia.

Nastêpnie do³¹cza siê obci¹¿enie, najlepiej

¿arówki i testuje przetwornicê a¿ do mocy

maksymalnej, zale¿nej od wykonanej we-

rsji. Przy ma³ych mocach ciep³o wydziela-

ne w tranzystorach jest niewielkie, jed-

nak roœnie wraz z moc¹. Nale¿y wiêc umie-

œciæ tranzystory na radiatorach ¿ebrowych

o d³ugoœci 5

÷

10 cm, zale¿nie od warunków

ch³odzenia.

Z pomiarów, które wykona³em wynika, ¿e

sprawnoœæ przetwornicy jest doœæ du¿a _

oko³o 92%. Wartoœæ pr¹du ja³owego jest

równie¿ zadowalaj¹ca i mieœci siê

w przedziale 0,4

÷

0,7 A, zale¿nie od wersji.

Ostrze¿enie. W uk³adzie jest wytwarzane

niebezpieczne dla ¿ycia napiêcie 220 V, tote¿

podczas uruchamiania i korzystania z prze-

twornicy nale¿y zachowaæ ostro¿noœæ.

n

Krzysztof Powierza

Od redakcji. Dzia³anie przetwornicy sprawdzo-

no w redakcyjnym laboratorium. Obci¹¿eniem

by³y ¿arówki o mocy 25, 60 i 100 W. Stwierdzo-

no poprawne dzia³anie urz¹dzenia. Prostota

uk³adu sprawi³a, ¿e napiêcie wyjœciowe

220 V nie jest stabilizowane i waha siê doœæ

znacznie, zarówno przy zmianach pr¹du

obci¹¿enia jak i napiêcia zasilaj¹cego. Pr¹d

ja³owy, tzn. pr¹d pobierany z akumulatora,

gdy do przetwornicy nie jest do³¹czone ob-

ci¹¿enie, zale¿y w du¿ym stopniu od napiê-

cia akumulatora i wyraŸnie wzrasta, gdy to

napiêcie jest wy¿sze ni¿ 12,5

÷

13 V.

r

OD i DO CZY

TELNIKÓW

Wersja

12 V 100 W 12 V 200 W 12 V 400 W 24 V 200 W 24 V 400 W 24 V 800 W uniwersalna

Element
T1, T2

IRF 540 IRFP 250 IRFP 260 IRF 540

IRFP 250

IRFP 260

IRFP 250

US1-7812

_

_

_

+

+

+

+

B1

10 A

20 A

35 A

10 A

20 A

35 A

20 A

B2

(zw³oczny)

0,4 A

0,8 A

1,6 A

0,8 A

1,6 A

3,15 A

0,8 i 1,6 A

LEDm

_

_

_

_

_

_

+

5,1 k

_

_

_

_

_

_

+

PK1, PK2

_

_

_

_

_

_

+

PK3

_

_

_

_

_

_

+

TR

100 W

200 W

400 W

200 W

400 W

800 W

400 W

2 x 12 V 2 x 12 V

2 x 12 V

2 x 24 V

2 x 24 V

2 x 24 V

4 x 12 V

1 x 1,8 mm 2 x 1,8 mm 4 x 1,8 mm 1 x 1,8 mm 2 x 1,8 mm 4 x 1,8 mm 2 x 1,8 mm

Elementy stosowane w ró¿nych wersjach przetwornicy

Pomys³ z inteligentnymi akumulatorami

NiCd, NiMH czy Li-Ion nie jest nowy i wie-

le firm produkuje ju¿ takie bloki wyposa-

¿one w elektroniczny uk³ad nadzorczy.

Tymczasem, o³owiowe akumulatory sa-

mochodowe ci¹gle s¹ takie jak za panów

Daimlera i Benza _ tyle ¿e nieco ulep-

szone technologicznie. Zmuszane do roz-

ruchu zimnego silnika, zw³aszcza przy

silnych mrozach, maj¹ praktycznie te sa-

me problemy co przed wiekiem; jest im tyl-

ko trochê ³atwiej, bo sterowane mikropro-

cesorem uk³ady zap³onowe zapewniaj¹

³atwiejszy zap³on. Ale mo¿e coœ siê zmie-

ni. Wspó³pracuj¹c z Texas Instruments, fir-

ma iQ Power (USA) opracowa³a w³aœnie

inteligentny system zarz¹dzania energi¹

SEM (Smart Energy Management Sy-

stem) _ fot. Umieszczony w akumulatorze,

opracowany wspólnie przez te firmy mikro-

procesor nadzoruje jego stan, mierz¹c

na³adowanie i ogólny ”stan zdrowia”.

W termicznie izolowanym piank¹ polipro-

pylenow¹ bloku akumulatora jest umie-

szczony grzejnik elektryczny, regulowany

przez mikroprocesor i uk³ad wykonawczy

tak, aby utrzymywa³ optymaln¹ tempera-

turê akumulatora, zale¿n¹ od bie¿¹cych

stanów akumulatora. Ca³a historia akumu-

latora jest zapamiêtywana w pamiêci

i wp³ywa na procesy regulacyjne, odpo-

wiednio do bie¿¹cej sytuacji. Regulacja

stanu akumulatora generuje sygna³y prze-

sy³ane do komputera pok³adowego wprost

z zacisków i na³o¿one na pr¹d zasilaj¹cy,

co pozwala obyæ siê bez dodatkowych

przewodów. Komputer pok³adowy usta-

wia z kolei warunki pracy silnika, bior¹c

pod uwagê wszystkie czynniki zwi¹zane

ze starzeniem siê akumulatora. Jak twier-

dz¹ specjaliœci z IQ Power, system popra-

wia skutecznoϾ akumulatora na mrozie

a¿ o 600%, u³atwiaj¹c ponadto diagnosty-

kê akumulatora podczas serwisu. W ka¿-

dej chwili mo¿na wyprowadziæ z pamiêci

jego historiê i odpowiednio zadzia³aæ lub

bez oporów oddaæ na z³om. Oprócz wersji

12 V (samochody osobowe) i 24 V (ciê¿a-

rówki) opracowano te¿ wersjê 36 V, prze-

widzian¹ do stosowania w nowych, uni-

wersalnych instalacjach samochodowych.

Widaæ tylko jedno ograniczenie. System

zastosowany w amerykañskim kr¹¿owni-

ku szos z potê¿nym akumulatorem mo¿e

byæ wielk¹ pomoc¹ w ostr¹ zimê, ale nie-

zbyt siê nadaje do stosowania we wspó³-

czesnych samochodach europejskich, w

których stosuje siê akumulatory o nie-

wielkiej pojemnoœci i które nie lubi¹ ci¹-

g³ych obci¹¿eñ grzejnikiem. A ”lubi¹” siê

wtedy za szybko roz³adowaæ.

(lk)

INTELIGENTNY AKUMULATOR SAMOCHODOWY

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 12/2001


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Podstawy finansow i bankowosci - wyklad 12 [26.10.2001], Finanse i bankowość, finanse cd student
Podstawy psychologii - wyklad 12 [26.10.2001], INNE KIERUNKI, psychologia
2001 12 29
2001 10 26
2002 12 26
TPL WYK 12 12 26 Ekstrakcja surowców roślinnych podsumowanie
12 26 88
2001 12 Red Hat 7 2 on Test in the Linux Labs
2001 12 01
2003 12 26
2001 12 22
2001 12 Szkoła konstruktorów klasa II
2001 12 16
Everyday Practical Electronics 2001 12
2001 08 26
2001 12
7,11,12,26
2001 12 17

więcej podobnych podstron