„SKALA OSOBOWOŚCI”

SKALA JAWNEGO NIEPOKOJU

J. TAYLOR

I.

PODSTAWY TEORETYCZNE

Skal Taylor bazuje na koncepcji lęku opracowanej przez Camerona. Według niego

chroniczny lęk charakteryzuje się tym, że jednostka odczuwa wzmożone napięcie mięśni

szkieletowych oraz przykre sensacje w trzewiach. Wrażenia te zaburzają naturalny rytm

reagowania jednostki i determinują ją do przesadnych i nieadekwatnych reakcji na względnie

słabe bodźce.

II.

OPIS NARZĘDZIA

Skala Jawnego Niepokoju służy do badania lęku chronicznego. Zawiera 100 pytań. 50 z

nich jest diagnostycznych i dotyczą one różnych reakcji lękowych. Wyniki oblicza się za

pomocą klucza, punktując odpowiedź diagnostyczną 2 pkt., odpowiedź ? – 1 pkt. i odpowiedź

nie diagnostyczną – 0 pkt.

III.

INTERPRETACJA

 Chroniczny lęk przejawia się głównie w:

 stale odczuwanym ucisku lub bólach w głowie, plecach, ramionach, mięśniach nóg.

 drżeniu rąk, palców, języka, warg i powiek

 napięciu w wyrazie twarzy, postawie, sposobie poruszania się, a także w sposobie

wypowiadania się i reakcjach motorycznych.

 Charakterystycznymi reakcjami trzewnymi dla leku jest:

 brak łaknienia lub uczucie ciągłego głodu;

 trudności z trawieniem;

 przykre sensacje w okolicy żołądka

 zatwardzenia lub biegunki;

 nacisk do częstego oddawania moczu

 nieregularna praca serca;

 trudności oddychania;

 zimne poty i dreszcze;

 obniżenie potencji u mężczyzn i zaburzenia miesiączkowania u kobiet.

 Chroniczny niepokój obniża zdolność koncentracji uwagi i pracę pamięci, przez co

wpływa negatywnie na sposób przetwarzania informacji i sprawne wykonywanie pracy.

 Osoby doświadczające chronicznego lęku często skarżą się na uczucie ciągłego

zmęczenia, poirytowania, trudności w zasypianiu oraz częste wybudzanie się i koszmary

senne, zamartwiania się, kompulsywne przeżywanie pewnych myśli lub kompulsywne

wykonywanie niecelowych czynności.

WIELOSKŁADNIKOWY KWESTIONARIUSZ LĘKU (MCA)

D. Schalling

I.

PODSTAWY TEORETYCZNE

Podstawę dla badań D. Schalling stanowiły ustalenia A. H. Bussa, który w odniesieniu do

pacjentów psychiatrycznych dokonał rozróżnienia dwóch postaci lęku: lęku psychicznego i

lęku somatycznego. Z badań D. Schalling wynika, że obok dwóch wyróżnionych postaci lęku

istnieje jeszcze trzeci – napięcie mięśniowe.

II.

OPIS SKAL

1. LĘK PSYCHICZNY – wyraża się głównie w:



zamartwianiu się błahymi sprawami,



obawą przed nowymi przedsięwzięciami,



dyskomforcie po dokonaniu zakupu,



lęku przed obcymi,



braku pewności siebie



nieśmiałości w towarzystwie,



obawą przed zabieraniem głosu w dyskusji,



trudnościach w sprzeciwianiu się,



nadmiernej wrażliwości,

2. LĘK SOMATYCZNY – związany z:



gwałtownym i nierytmicznym biciem serca bez realnej przyczyny,



odczuciem pieczenia policzków nawet gdy nie są one gorące,



poczuciem wyobcowania w świecie,



brakiem tchu,



złym samopoczuciem i skrępowaniem bez powodu,



często paniką,



trudnościami w zebraniu myśli w rozmowie z innymi,

3. NAPIĘCIE MIĘŚNIOWE – charakteryzujące się:



drżeniem rąk,



częstymi bólami w ramionach i karku,



częstym zgrzytaniem zębami,



odczuciem zesztywnienia ciała,



trudnościami z koncentracją,

III.

ZWIĄZKI MCA Z INNYMI CECHAMI OSOBOWOŚCI

 Pa – wykazuje negatywne związki z ekstrawersją,

 Z kolei skale lęku somatycznego i napięcia mięśniowego pozytywnie korelują z

impulsywnością i skalą psychotyzmu z Kwestionariusza Eysencka.

 Z badań psychofizjologicznych wynika, że wszystkie z form lęku wiążą się z

większym pobudzeniem autonomicznego układu nerwowego oraz ze zwiększoną

aktywnością sercowo – naczyniową.

INWENTARZ STANU I CECHY LĘKU

STATE – TRAIT ANXIETY INWENTORY (STAI) C. D.

SPIELBERGERA

I.

PODSTAWY TEORETYCZNE

Budowa tego inwentarza opiera się na rozróżnieniu między lękiem rozumianym jako

przejściowy i uwarunkowany sytuacyjnie stan jednostki, a lękiem rozumianym jako

względnie stała cecha osobowości.

 Zdaniem Spielbergera lęk jako stan to reakcja emocjonalna, na którą składa się

subiektywnie, aktualnie odczuwany, niespecyficzny rodzaj uczucia napięcia i zagrożenia

wraz z pobudzeniem autonomicznego układu nerwowego. Jest to zatem stale zmieniający

się stan emocjonalny jednostki, który charakteryzuje się od strony subiektywnej

przeżywaniem napięcia i obaw oraz towarzyszącą im wzmożoną aktywnością

autonomicznego układu nerwowego.

 Natomiast lęk jako cecha to, konstrukt teoretyczny, określający nabytą dyspozycję

behawioralną, dzięki której jednostka jest podatna na postrzeganie sytuacji obiektywnie

niegroźnych jako zagrażające. Są to pewne względnie trwałe indywidualne różnice w

skłonności do przeżywania stanów lękowych. Różnice te odnoszą się do nasilenia

tendencji do przeżywania napięć i niepokojów, które ujawniają się w sytuacjach

zagrożenia. Lęk jako cecha jest predyspozycją indywidualną każdej jednostki i bardziej

trwałą niż lęk jako stan.

II.

BUDOWA I SPOSÓB BADANIA ISCL

ISCL składa się z 40 stwierdzeń, które tworzą dwie odrębne podskale, z których jedna

(X – 1) służy do pomiaru leku jako stanu, druga zaś (X – 2) – do pomiaru leku jako cechy.

Zadaniem osoby badanej jest wskazanie na skali od 1 do 4, w jakim stopniu każde z tych

stwierdzeń odnosi się do niej. W skali X – 1 odpowiedzi dotyczą aktualnego stanu jednostki,

w skali X – 2 – odpowiedzi dotyczą częstości występowania opisanych odczuć.

ISCL może być stosowany w badaniach indywidualnych i grupowych. Przeznaczony jest

do badania osób zdrowych lub chorych, powyżej 15 – roku życia.

III.

PRZESŁANKI INTERPRETACYJNE

SYMPTOMY LĘKU JAKO STANU



poczucie winy



zamartwianie się możliwymi niepowodzeniami



brak poczucia spokoju, odprężenia

SYMPTOMY LĘKU JAKO CECHY



ciągłe martwienie się rzeczami nieważnymi



skłonność do brania wszystkiego zbyt poważnie



uczucie ciągłego zmęczenia



brak poczucia bezpieczeństwa