Grupa D

1) Do jakich typów nauk należy psychologia i dlaczego?



Psychologia należy do nauk filozoficznych – gdyż historycznie od nich pochodzi, była
częścią filozofii a obecnie ma z nią wielorakie związki.

-Z filozofii psychologia czerpie inspiracje badawcze,
- Filozofia jest źródłem dla tzw. twierdzeń bazy zewnętrznej, które przyjmuje się w
taki sam sposób jak aksjomaty w naukach dedukcyjnych.
- każda nauka psychologii ma jakąś cześć, która pochodzi z filozofii.



Do nauk humanistycznych, – dlatego, że interesuje się jednostkowym człowiekiem i
usiłuje poznać dogłębnie motywy jego zachowania w sytuacjach codziennych i
ekstremalnych.



Do nauk przyrodniczych, – dlatego, że zapożyczyła wiele z tych nauk i jest uprawiana
w modelu nauk przyrodniczych (w modelu nomotetycznym) dochodzi do uogólnień,
w których istota metodologiczna jest podobna do istoty nauk przyrodniczych.



Do nauk społecznych- tak jak socjologia, cechą odróżniającą jest to, że socjologia
interesuje się grupami społecznymi a psychologia interesuje się jednostką w
społeczeństwie.



Do nauk behawioralnych, – dlatego, że jeden z głównych kierunków teoretycznych
psychologii – behawioryzm zapoczątkował nowy schemat uprawiania nauki w
modelu S- O – R, dzięki któremu wszystkie nauki zajmujące się zachowaniem
( m. in. psychologia), które przyjęły, że należy badać bodziec, to, co jest
pośredniczące i reakcję, należą do nauk behawioralnych.



Nauki o życiu (life sciences) – zainteresowanie życiem człowieka od poczęcia
człowieka aż do śmierci.



Nauki o mózgu (brain sciences)

2) Co to jest model nomotetyczny, na jakim rozumowaniu jest oparty, podaj przykłady

modelu?

- Jest modelem typowym dla nauk przyrodniczych, jego istotą jest ujmowanie faktu
naukowego, jako zjawiska powtarzalnego, możliwego do wielokrotnego zaobserwowania.
Opiera się na rozumowaniu indukcyjnym, którego istota polega na formułowaniu przesłanek
dotyczących konkretnego zjawiska i uogólnianiu tych przesłanek w postaci prawa
psychologicznego.
Np. – krzywa uczenia się
- prawo Webbera Fechnera
- związek pomiędzy siłą motywacji a efektywnością działania- Prawo Yerkesa-Dodsona –
teoria twierdząca, że dla każdego efektywnego zachowania istnieje optymalny poziom
pobudzenia fizjologicznego, przy czym dla wykonania zadań trudnych jest on mniejszy, a dla
zadań łatwych – większy

3) Proszę podać dwa przykłady terminu teoretycznego w psychologii i odpowiadające im terminy
obserwacyjne (empiryczne).

- zachowanie się człowieka w sytuacji badań np. Pomiaru inteligencji

- zachowanie lękowe, które może być przedmiotem obserwacji

- temperament- odpowiedni test za pomocą, którego można tę cechę zaobserwować.

4), Jaki jest związek między działami psychologii a kierunkami teoretycznymi?

- Wszystkie kierunki przyczyniły się do tego, że powstał jakiś nowy dział psychologii
np.:



Dzięki psychoanalizie powstał dział psychoterapia należący do psychologii
stosowanej.



Kierunek behawioryzm przyczynił się do powstania psychologii uczenia się należącej
do psychologii eksperymentalnej,



Psychologia humanistyczna – działy: psychologia wartości, celów potrzeb,
motywacji



Psychologia poznawcza – dział: psychologia poznania oraz psychologia informacji



Psychologia ewolucyjna (wchodzi z inspiracją do wszystkich istniejących działów) –
psychologia instynktów

5) Usystematyzuj działy psychologii stosowanej.

- Działy związane ze zdrowiem, leczeniem i współpracą z personelem medycznym:



Psychofarmakologia



Neuropsychologia



Psychologia rewalidacyjna



Psychologia kliniczna



Kardiopsychologia



Immunopsychologia



Anesteziopsychologia



Psychoonkologia



Psychologia kliniczna dziecka



Psychologia prenatalna



Psychologia urazowa



Psychologia lekarska



Psychoterapia

- Działalność człowieka związana z kulturą i sztuką:



Psychologia sztuk pięknych



Psychologia sztuki filmowej



Psychologia muzyki



Psychologia literatury pięknej



Psychologia malarstwa



Psychologia rzeźby

-Dzałalnosć związana z gospodarką:



Psychologia gospodarcza



Psychologia ekonomiczna

- Psychologia przemysłowa:



Psychologia reklamy



Rekrutacji



Inżynieryjna



Bezpieczeństwa pracy



Szkolenia pracowników



Organizacji i zarządzania



Psychologia menedżerska



Czasu wonnego od pracy



Okresu emerytalnego

- psychologia religii

- psychologia pracy

-Działalnosć związana z rekreacją – psychologia rekreacji

- Działalnosć związana ze sportem – psychologia sportu

- współpraca ze służbą penitencjarną- psychologia penitencjarna

- Działalnosć związana z wymiarem sprawiedliwości- psychologia sądowa

- z poszczególnymi resortami wychowania, kształcenia- psychologia szkolna

- zainteresowanie ludźmi wykonującymi poszczególne zawody- psychologia nauczyciela, górnika,
strażacka, górnictwa, policjanta

- Psychologia wojskowa

-psychologia sportu

6) Czym się różni zgromadzenie agoralne od psychologii tłumu opisywanej przez G. LeBona?

- Zgromadzenie agoralne różni się tym od psychologii tłumu, że uczestnicy takiego zgromadzenia
kierują się wyższymi wartościami natomiast w normalny tłum kieruje się zwykle podświadomymi
instynktami. W zgromadzeniu agoralnym występuje intencja niestosowania przemocy a także
dobrowolność uczestnictwa. W psychologii tłumu charakteryzuje go impulsywność, spontaniczność,
gwałtowność, jednostki wykazują brak umiejętności zapanowania nad swoimi odruchami, tłum jest
przesadny, skrajny niszczycielski, zdeterminowany na osiągnięcie swoich celów nie zważając na
konsekwencje. Jednostki czasem uczestniczą z przymusu. Zgromadzenia agoralne niosą za sobą
pozytywne następstwa a także przemiany społeczne np. pielgrzymki Jana Pawła II do Polski wpłynęły
na wyzwolenie Polski z socjalizmu. Zwykły tłum przynosi negatywne konsekwencje. Agresywne

zachowania tumu często doprowadzały do niszczenia istniejącego porządku np. rewolucja
październikowa.

Grupa A

1) Co to jest model nomotetyczny? W jakim celu psychologia go stosuje?

-
- Jest modelem typowym dla nauk przyrodniczych, jego istotą jest ujmowanie faktu
naukowego, jako zjawiska powtarzalnego, możliwego do wielokrotnego zaobserwowania.
Opiera się na rozumowaniu indukcyjnym, którego istota polega na formułowaniu przesłanek
dotyczących konkretnego zjawiska i uogólnianiu tych przesłanek w postaci prawa
psychologicznego.
- model idealny, umożliwia badanie bardziej złożonych procesów takich jak myślenie czy
podejmowanie decyzji.

2) Jaki związek metodologiczny ma psychologia z naukami przyrodniczymi?

- Psychologia wiele zapożyczyła z tych nauk i jest uprawiana w modelu nauk przyrodniczych
(w modelu nomotetycznym, dzięki któremu można ustalić prawa sterujące ludzkim
zachowaniem) dochodzi do uogólnień, w których istota metodologiczna jest podobna do
istoty nauk przyrodniczych.

3) Na czym polega interpretacja redukcjonistyczna w psychologii? Podaj przykład.

- Jest to taka interpretacja zachowania ludzkiego, która zmierza do tego, aby wyjaśnić do
końca zachowanie się człowieka w danej sytuacji poprzez odniesienie do redukcjonizmu.
- Do pewnego momentu intensywności bodźca ludzie zachowują się podobnie – tzw. Poziom
redukcjonistyczny. Gdy jednak intensywność bodźca np. irytogennego przekroczy pewien
punkt, jednostki zaczynają reagować inaczej. Mamy przynajmniej 3 różne typy zachowań:
wzrost poziomu reakcji, zmniejszenie poziomu reakcji oraz poziom pozostanie niezmieniony.
W tym momencie psychologia staje się potrzebna, ponieważ teorie psychologiczne próbują
nam wyjaśnić, dlaczego ludzie różnią się od siebie.

4) Jakie znaczenie ma model Bayesa w badaniach psychologicznych? Podaj jego wzór i

przykład eksperymentu.
- Model Bayesa dotyczy zmiany oceny probabilistycznej – jak pod wpływem nowej informacji
ma się zmienić osąd prawdopodobieństwa. Jest to model idealny, zakłada, że człowiek opiera
się na zachowaniu zgodnym z aksjomatami. Uznano go, jako podstawę eksperymentów.
- Przykładem jest eksperyment z ruletką, w którym brały udział dzieci. Było to zadanie typu
probabilistycznego( takie, w którym nie ma pewności). W początkowych etapach
eksperymentu dzieci kierowały się konserwatyzmem poznawczym, miały tendencję do
niedoceniania informacji wysyłanej przez sygnał, który był nośnikiem informacji
probabilistycznej. W końcowych fazach eksperymentu już mają tendencję do odgadywania,
przewidywania, która tarcza jest w pudełku zgodnie z modelem Bayesa- jest to wrodzona
tendencja probabilistyczna i przejawia się już u małych dzieci w wieku przedszkolnym. W
przedostatnim cyklu osoby badane były prawie pewne a w ostatni cyklu już zupełnie pewne –
wykluczając, że jest to tylko prawdopodobieństwo. Tendencja do spadania konserwatyzmu
(niedowierzania) oraz wzrostu radykalizmu (pewności). Wnioski: Niektóre procesy
poznawcze, intuicje są głęboko zakorzenione już we wczesnym dzieciństwie później się

jeszcze rozwijają. Tendencję tę można było wykryć, tylko, jeśli psycholog dysponował
modelem idealnym (modelem Bayesa).
Twierdzenie Bayesa:

5) Co to jest psychologia matematyczna?

- Nie jest to ani dział ani kierunek, jest to sposób uprawiania psychologii zakładający
wykorzystanie w szerszym stopniu metod matematycznych.
- dwa podejścia:



Podejście oparte na rozumowaniu indukcyjnym np. statystyka, teoria
prawdopodobieństwa



Podejście oparte na wykorzystaniu modeli idealnych w badaniach odchyleń od tych
modeli.

6) Jakie są założenia epistemologiczne i metodologiczne skalowania wielowymiarowego?

Nie mam odpowiedzi na to pytanie, przepisałam wszystko, dotyczące skalowania
wielowymiarowego, co miałam w notatkach z tego wykładu ;).

Skalowanie wielowymiarowe- technika statystyczna, mająca na celu wykrycie zmiennych
ukrytych, które choć nieobserwowane bezpośrednio, wyjaśniają podobieństwa i różnice
pomiędzy badanymi obiektami. Proponuje opracowanie danych takich jak: obiekty świata
fizycznego ( dzieła sztuki, ludzie itp.).
- Przestrzeń systematyzacyjna jest ukształtowana za pomocą relacji systematyzacyjnej.
- Punkt wyjścia skalowania: rzeczywistość spostrzegana przez człowieka jest wieloraka,
wielowymiarowa.
- Jeden z aksjomatów teorii użyteczności (teorii G): [(A>B) ^(B>C)] => (A>C)
- Człowieka nie można sprowadzić do jednego z wymiarów jego funkcjonowania, ponieważ
człowiek jest racjonalny w wielu wymiarach.
- Trzeba wziąć pod uwagę także różnorodność wymiarów dla człowieka.
- Każdy z nas funkcjonuje w hipotetycznych systemach systematyzacyjnych- mamy
uporządkowana rzeczywistość w głowie.
- Skalowanie jest oparte na modelu indukcyjnym.
- Rodzaje przestrzeni systematyzacyjnych, którymi operuje człowiek:



Przestrzenie przyrodnicze- znaczenie poszczególnych elementów przyrody,
funkcjonowanie w systemach ekologicznych. Przestrzeń spostrzeżeniowa jest
wzbogacana o elementy przyrody.



Postrzeganie społeczne- przestrzeń spostrzeganych osób, przestrzeń
fenomenów społecznych, przestrzeń relacji interpersonalnych, przestrzeń ról
społecznych, przestrzeń grup społecznych: rodziny, partii politycznych, grupy
na studiach itp., percepcja zagrożeń społecznych, pozytywnych i
negatywnych zmian społecznych, postrzeganie nowych zjawisk społecznych
np. spotkanie z Janem Pawłem II, manifestacje masowe.



Percepcja własnych uczuć emocjonalnych – skala emocjonalna towarzyszy
wszystkim przeżyciom i zrachowaniom człowieka.



Przestrzeń psychologiczna wartości akceptowanych przez człowieka.



Przestrzeń semantyczna- struktura skojarzeń związanych z wypowiadanymi
przez nas sławami.



Przestrzenie specjalistyczne ( są kształtowane przez wykształcenie
zawodowe) – ułatwiają funkcjonowanie zawodowe np. policjantom
marynarzom, górnikom – praca zawodowa w każdym środowisku pracy
wymaga funkcjonowania według wielowymiarowej skali.

-, Jeśli zakładamy, że istnieją hipotetycznie jakieś przestrzenie wielowymiarowe –
to ta przestrzeń istnieje w umyśle osoby badanej, naszym zadaniem jest jej
rekonstrukcja.

- psychologiczny fakt operowania przez ludzi skalami wielowymiarowymi:



Istnieje metoda pozwalająca zrekonstruować przestrzeń psychologiczną,
na podstawie znajomości odległości elementów tej przestrzeni-, w jaki
sposób człowiek, który posiada tę umiejętność ocenia jak odległe są
elementy soiata spostrzeganego.

-Ludzie operują skalami, ale nie potrafią odtworzyć przestrzeni, na której
opierają się te skale – przestrzeń psychologiczna jest zbyt bogata, aby mogła
być przedmiotem badania. Można ograniczyć się jedynie do sondowania i
starać się odtworzyć fragment przestrzeni.

- Sondowanie- rekonstrukcja fragmentu przestrzeni psychologicznej ( można
sondować w zakresie do jednej osoby a także do całych grup).

Grupa B.

1) Jakie związki z filozofią ma psychologia?

--Z filozofii psychologia czerpie inspiracje badawcze,

- Filozofia jest źródłem dla tzw. twierdzeń bazy zewnętrznej, które przyjmuje się w taki sam sposób
jak aksjomaty w naukach dedukcyjnych( stanowią dla niej punkt wyjścia).

- każda nauka psychologii ma jakąś cześć, która pochodzi z filozofii.

- psychologie i filozofie łączy także wspólna historia.



Koncepcja maksymalistyczna Arystotelesa- pytanie naukowotwórcze, „dlaczego?”.
W oparciu o swoją metafizykę metodą dedukcyjną wywnioskował podstawy
twierdzenia o człowieku.



Św. Augustyn zbudował system psychologii na metodzie dedukcyjnej. Jest
największym psychologiem wśród filozofów, Zadawał sobie pytania egzystencjalno-
bytowe. Drogą analiz, za pomocą metody introspekcyjnej doszedł do uogólnień, do
twierdzeń filozoficznych.



Immanuel Kant- rzeczywistość można poznać tylko na miarę istniejących w człowieku
możliwości poznawczych. Istnieje ona tylko na tyle na ile jest możliwa do poznania.

Kant wymienił.in takie kategorie jak dusza ludzka, absolut, przyczyna, skutek, cel.
Koncepcja ta zapoczątkowała wiele teorii psychologicznych.

2) Co to jest model opisowy, na jakim rozumowaniu jest oparty podaj, co najmniej 3

przykłady?

- Jest modelem nomotetycznym, który obejmuje ogólne prawidłowości zachowania w sytuacjach
codziennych lub ekstremalnych. - Jest modelem typowym dla nauk przyrodniczych, jego istotą jest
ujmowanie faktu naukowego, jako zjawiska powtarzalnego, możliwego do wielokrotnego
zaobserwowania. Opiera się na rozumowaniu indukcyjnym, którego istota polega na formułowaniu
przesłanek dotyczących konkretnego zjawiska i uogólnianiu tych przesłanek w postaci prawa
psychologicznego. Zakłada, że fakt naukowy jest zjawiskiem powtarzalnym możliwym do ponownego
zaobserwowania go.

Np. – krzywa uczenia się

- prawo Webbera Fechnera - związek pomiędzy siłą motywacji a efektywnością działania

- Prawo Yerkesa-Dodsona – teoria twierdząca, że dla każdego efektywnego zachowania istnieje
optymalny poziom pobudzenia fizjologicznego, przy czym dla wykonania zadań trudnych jest on
mniejszy, a dla zadań łatwych – większy

3) Na czym polega interpretacja determinizmu w psychologii. Podaj przykład.

- Polega na polega na interpretacji jedno - jednoznacznej związku pomiędzy zachowaniem człowieka
a czynnikami, które to zachowanie spowodowały.



Np. Skinner w swoich poglądach wyrażał skrajny determinizm. Sadził, że jeśli dostanie tuzin
niemowląt wychowa ich, na kogo chce, na mordercę, na księdza, na prawnika itp.
Konsekwencją jest odebranie wolnej woli człowiekowi, w takiej wizji może powstać
społeczeństwo totalitarne.



Kolejnym przykładem jest Freud, który sądził, że do piątego roku życia człowiek się rozwija a
wszystko, co nabył do tej pory determinuje jego dalsze zycie. Uwolnienie człowieka z tych
przeżyć zwłaszcza przykrych doświadczeń z dzieciństwa, daje szansę człowiekowi na dalszy
rozwój.

4) Na czym polega Cognitive biases i jaki ma wpływ na psychologie?

- nawiązuje do modelu idealnego w psychologii, wzięły się stąd, że psychologowie zainteresowali się
modelami, które można wziąć z teorii prawdopodobieństwa.



Np. model Bayesa: - służy ocenie prawdopodobieństwa po uzyskaniu nowej
informacji. Pozwala określić czy człowiek zachowuje się zgodnie z modelem czy
przeciwnie, czy idzie w kierunku konserwatywnej oceny czy oceny radyklanej
( odchylenie zachowania od oceny konserwatywnej do radykalnej).

- dwa typy odchyleń, konserwatyzm poznawczy oraz radykalizm.

- koniunkcja tych zdarzeń

-błędy i odchylenia poznawcze.

5) Co to jest zmienna zależna i niezależna w badaniach psychologicznych?

-zmienna zależna- bierze się od tego, kto jest badany, jak się zachowuje w sytuacji badania, jak
reaguje na bodziec, nie manipuluje się nią, psycholog ją mierzy.

- zmienna niezależna- badacz może nią manipulować, ma ona wywierać jakiś wpływ na to, co jest
zmienną zależną.

*

-> 2,3 przykłady eksperymentów z Brunnera

->, dlaczego wyniki poszczególnych eksperymentów realizują założenia zawarte w tytule?

6) Wymień cechy konstytucyjne zgromadzeń agoralnych.



Intencja niestosowania przemocy



Kierowanie się wyższymi wartościami przez uczestników zgromadzeń



Otwartość spotkania ( dostępne dla wszystkich)



Dobrowolność uczestnictwa



Świadomosć przeżywania przez uczestników jedności, życzliwości, wspólnoty, wagi
społecznej zgromadzenia.



Pozytywne następstwa zgromadzeń ( zarówno w skali społecznej jak i indywidualnej.



Masowa skala uczestnictwa

Grupa C

1) Co to jest model idiograficzny, dlaczego i kiedy psychologia akceptuje ten model?

- Jest to model typowy dla nauk humanistycznych. Według tego modelu ludzkie zachowanie
interpretuje się jak jedyne i niepowtarzalne, niemożliwe do zaobserwowania po raz drugi.
Statystyki nie są potrzebne psychologia, jako nauka humanistyczna może zgłębić sposób
rozumienia ludzkiego zachowania, może jedynie wnikać w motywy kierujące określonym
zachowaniem, ale nie jest w stanie formułować ogólnych prawidłowości. Model ten
psychologia stosuje w poradnictwie psychologicznym dla indywidualnych ludzi np.
poradnictwo duszpasterskie, przedmałżeńskie, zawodowe, rodzinne.

2) Jaki związek metodologiczny ma psychologia z naukami społecznymi?

Psychologia ma związek z naukami społecznymi, ponieważ jej przedmiotem zainteresowania
tak jak w naukach społecznych są ludzie w relacjach z innymi ludźmi, jednak różni się ona od
typowej nauki społecznej, jaką jest socjologia, ponieważ psychologia zajmuje się

funkcjonowaniem indywidualnego człowieka i wpływem grupy na jego zżycie natomiast
socjologia bada relacje międzyludzkie i całe grupy społeczne.

3) Co jest powodem powstawania nowych działów psychologii?

Psychologia zaczyna nowy dział w momencie przygotowywania się do nowej roli. Kiedy
znajdują się kompetentni psycholodzy, którzy chcą oraz mogą podołać wyzwaniom nowej
sytuacji problemowej? Działy psychologii stosowanej powstają wtedy, kiedy pojawia się
nowy problem społeczny czy gospodarczy, gdzie mają pomóc psycholodzy.
Działy psychologii teoretycznej powstają wtedy, gdy znajdzie się nowa dziedzina, która
zainteresują się psycholodzy. Natomiast działy psychologii społecznej wyodrębniają się
wtedy, gdy powstanie nowy dział związany z działalnością człowieka.

4) Co to jest eklektyzm? Kiedy jest w psychologii dozwolony a kiedy nie?

Eklektyzm- jest to błąd metodologiczny polegający na zestawieniu ze sobą w sposób
nieuzasadniony pojęć należących do różnych dziedzin. Nie można przypadkowo łączyć pojęć
dla planowanych badań natomiast eklektyzm w spychologii jest dozwolony w praktyce
psychologicznej, kiedy potrzebna jest pomoc człowiekowi.

5) Usystematyzuj działy psychologii teoretycznej.

Badania teoretyczne ś podstawą działów aplikacyjnych, motyw: ciekawość poznawcza, działy
zajmują się prawdą o czynnikach wpływających na zachowanie.



Psychologia osobowości



Psychologia rozwojowa



Psychologia wychowawcza



Psychologia społeczna



Psychologia środowiskowa

6) Jak uzasadnić, że zgromadzenia agoralne zmieniły najpierw całą Polskę a później całą

Europę Centralną i Wschodnią?

Zgromadzenia agoralne wpływają na wielkie zmiany z tego względu, że są masowej skali,
odbywają się publicznie, uczestnicy kierują się wartościami wyższymi, ich główną intencją jest
niestosowanie przemocy, uczestniczą dobrowolnie, mają świadomość przezywania jedności,
wspólnoty oraz dużej wagi społecznej. Spotkania są otwarte, więc zrzeszają wiele ludzi.
Dlatego właśnie prowadzą do pozytywnych następstw takich jak:



Jedność procesów emocjonalno- motywacyjnych oraz poznawczych w czasie
zgromadzeń.



Wspólnotowy charakter doświadczeń agoralnych mających swoje źródła w
uniwersalnych wartościach ludzkich.



Skumulowanie sił, procesów i zachowań zbiorowych wskazujących na kierunek
pozytywnych przemian i powszechnie akceptowanych dążeń społecznych.



Silne zakorzenienie przeżyć i doświadczeń agoralnych w pamięci indywidualnej i
zbiorowej.



Promieniowanie procesów agoralnych na osoby, które nie były uczestnikami
zgromadzeń agoralnych.

Przykładami potwierdzającymi wpływ zgromadzeń na zmiany są np.



Pielgrzymki Jana Pawła II do Polski, które stały się przyczyną obalenia socjalizmu
w Polsce,



Lipiec 1980- pierwszy zryw wolnościowy, przyczynił się do procesu integracji,
powstał nowy ruch społeczny- Solidarność,



Aksamitna rewolucja w Czechosłowacji i Jugosławii,



Rozebranie Muru Berlińskiego,



W Republice Bałtyckiej w ciągu jednego dnia zorganizowano wielkie
zgromadzenia, ludzie trzymali się za ręce od Tallina do Wilna przez Rygę. Po
dwóch tygodniach parlament socjalistycznej Republiki Litewskiej podjął dwie
uchwały: - wystąpienie ze Związku Radzieckiego oraz utworzenie Republiki
Litewskiej. Po tygodniu Estonia i Łotwa podjęły podobne decyzje.