WYKŁAD 8

Sztuczne kruszywa lekkie

- naturalne

 powstają w trakcie eksploatacji ze złó

Kruszywa wykorzystuje się do:

 Roboty in ynieryjne- budowa dróg, obwałowań

 Produkcja betonów-ogromne zapotrzebowanie

Zło a z których się eksploatuje to przede wszystkim Polska południowa.

Zrodziła się potrzeba dostarczania kruszyw na północ. Zaczęto więc pracować nad produkcją
kruszyw z odpadów. Ró ne kombinacje mieszania odpadów dają kruszywa sztuczne:

-poprzez utrwalanie procesami termicznymi

-wykorzystanie n

i szych temperatur

Kruszywa dzielą się na :

 O regularnych kształtach, lekkie, gęstość < gęstości H

2

O (unoszą się na wodzie, jeśli

jej nie chłoną), zewnętrzna otoczka spieczona, nie chłoną wody, ale mają pory

 czyli

du o powietrza w środku, jednak te pory są zamknięte, np. KERAMZYT,
żLINOPORYT, POPIOŁOPORYT.

 O nieregularnych kształtach, porach częściowo otwartych, a częściowo zamkniętych,

np. ŁUPKOPORYT, żLINOPORYT.

 żrupa pośrednia- regularne kształty, spieczona otoczka, ale otwarta, pory częściowo

otwarte, np. ELPORYT, GRANIT.

 Nieregularne kształty, wszystkie pory otwarte, np. U EL, PUMEKS.

keramzyt

keramzyt= glin łatwo pęczniejący + odpady przeróbki węgla kamiennego + popioły lotne +
mogą być u le hutnicze + zamiast odpadów węglowych-osady z oczyszczalni ścieków lub
zaolejone.

Te surowce poddaje się granulowaniu lub grudkowaniu.

żranulować mo na:

-

ciśnieniowo ( na zasadzie maszynki do mięsa, tworzą się pelety)

-

bezciśnieniowo (materiał się toczy i zlepia)

Keramzyt mo e być tworzony w obu tych procesach.

Tak utworzone grudki poddawane są utrwalaniu po to, by zyskały tą spieczoną otoczkę. Jeśli
w materiałach jest węgiel, pod wysoką temperaturą mo e się palić

 więc proces trzeba

prowadzić w specjalny sposób.

Wykres

Kruszywo najpierw powoli sobie rośnie, a potem do du ej temperatury, eby ta otoczka się
spiekła.

Wykorzystanie keramzytu:

 Spulchnianie gleb

 Uprawy hydroponiczne

 Do produkcji betonów lekkich, które są wykorzystane w stropach, w konstrukcjach

działowych

 Jako kruszywo drogowe

 Jako element dekoracyjny na wystawach

 Jako element opakowaniowy (wypełnia przestrzeń, a nie obcią a)

Elporyt

Elporyt=

u el zmielony + popiół lotny + trochę iłu ( eby się dobrze granulowało).

Wygląda jak keramzyt, lecz ma spieczoną skórkę.
otoczka spieczona, kształt regularny, ale popękany

 grupa pośrednia.

Gralit

w Polsce nie produkuje się.

Łupkoporyt

Odpady się wypala, jak się utworzy du y spiek to pęka. Rewelacyjne do budowy dróg,
produkowane były przez HELMEX. Lecz były tam związku pirytu, które uwalniały się jak
związki siarki.

wykorzystany równie do produkcji:

-

betonów

-

bloczków budowlanych

żranulowany popiół

-

jako kruszywo utrwalające poprzez sezonowanie, stosuje się ró ne środki wią ące (cement,

gliny)
- do betonu
- do utwardzania powierzchni.

Glinoporyt

żlinoporyt= glin (iły, równie powstające przy węglach brunatnych) + odpady z przemysłów
niemineralnych (np. trawa przy drogach)

u el topiony
u el kawałkowy

u loporyt

Wykorzystywany przy budowie dróg

Pumeks hutniczy

Jest to u el, który powstaje w piecach hutniczych, jest chłodzony powietrzem.
wykorzystywany:
-

jako ścierliwo

-

jako kruszywo do betonów, do utwardzania powierzchni betonu.

Perlitoporyt

Powstaje ze skał osadowych- perlitów. Skały osadowe, które we wnętrzu zawierają du o
cząsteczek wody.

Wykorzystanie:
- spulchnianie ziemi
-

do produkcji betonów lekkich o bardzo dobrej izolacji cieplnej

-

do usuwania rozlewisk ropy naftowej ( ta rozlana ropa wnika do porów)

- do usuwania tych rozlanych substancji przy wypadkach.

Wermikulit

Wermikulit= miki+ łuszczyki+ wypalanie = wermikulitoporyt.

Wermikulitoporyt

Najczęściej u ywany jako sorbent przy usuwaniu awarii, do transportu odpadów
niebezpiecznych.

RUDY

 Metali nie elaznych

 Cynkowo-ołowiowe

występowały na południu, rejon: Bytomia, Olkusza, Trzebini, Zawiercia
(udokumentowane, nieeksploatowane)
koniec lat 60-tych to koniec ich eksploatacji
Trzebinia

– zamknięta w 2009r.

Olkusz- Bukowno-

Bolesław- maksymalna eksploatacja do końca tego dziesięciolecia.

Odpady przy eksploatacji, czyli cynkowo-

ołowiowe zawierają do 5 % cynku i ołowiu,

zło e polimetaliczne

 dodatkowo elazo, kadm. Mało w nich cynku i ołowiu= du o

odpadów.
Z eksploatacji odpady:
-gruboziarniste
-

średnioziarniste

 dolomity.

Odpady ( dolomity) są wykorzystywane jako kruszywo drogowe, natomiast proces
przeróbki polega na separacji grawitacyjnych. Z tego procesu powstają odpady
średnioziarniste. Odpady z grawitacyjnego procesu są wykorzystywane na bie ąco do
niwelacji terenu, wypełniania wyrobisk. Po wzbogaceniu produkt pośredni kieruje się
do mielenia (ziarna 0,3 mm)

 flotacja.