Thomas Armstrong

Siedem rodzajów inteligencji

Fragment

Przekład: Magda Witkowska

MT Biznes

Tytuł oryginału: 7 KINDS OF SMART:

IDENTIFYING AND DEVELOPING YOUR

MULTIPLE INTELLIGENCES

Przekład: Magda Witkowska

Redakcja: Elżbieta Głuchowska

Projekt okładki: Beata Kulesza-Damaziak, Karan-

dasz s.c.

Materiały wykorzystane na okładce:

zdjęcia: Paul W. Brian i carlosalvarez z serwisu

iS-

tockphoto.com

rysunek piłki: Evgeniy Ivanov z serwisu

iStockpho-

to.com

rysunek oka: Wladzimier Michnievič

Skład: EDIT Sp. z o.o.

Copyright © Thomas Armstrong, 1993, 1999

All rights reserved.

Copyright © 2009 for the Polish edition by

MT Biznes Ltd.

Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane

rozpowszechnianie całości lub fragmentów

niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci zabro-

nione. Wykonywanie kopii metodą elektroniczną,

fotograficzną, a także kopiowanie książki na

nośniku filmowym, magnetycznym, optycznym lub

innym powoduje naruszenie praw autorskich

niniejszej publikacji. Niniejsza publikacja została

elektronicznie zabezpieczona przed nieautory-

zowanym kopiowaniem, dystrybucją

i użytkowaniem. Usuwanie, omijanie lub zmiana

zabezpieczeń stanowi naruszenie prawa.

Warszawa 2012

MT Biznes sp. z o.o.

ul. Oksywska 32, 01-694 Warszawa

tel./faks (22) 632 64 20

www.mtbiznes.pl

e-mail: [e-mail]

ISBN 978-83-7746-184-6

Plik ePub opracowany przez firmę eLib.pl

al. Szucha 8, 00-582 Warszawa

e-mail: [e-mail]

www.eLib.pl

4/35

Książka Armstronga to bogate źródło pomysłów dotyczą-

cych rozwijania alternatywnych inteligencji (...) inteligencji,

które w naszej kulturze są tak często lekceważone. Polecam

wszystkim gorąco zanurzenie się w tym źródle.

– BETTY EDWARDS, AUTORKA KSIĄŻKI

RYSUNEK. ODKRYJ TALENT DZIĘKI PRAWEJ PÓŁKULI

MÓZGU

„7 rodzajów inteligencji” to bardzo ważny krok na drodze

do zrozumienia wieloaspektowego charakteru inteligencji.

Będę radzić swoim przyjaciołom i klientom, by pobiegli,

a nie poszli do księgarni po egzemplarz tej książki.

– MURIEL JAMES, WSPÓŁAUTORKA KSIĄŻKI

NARODZIĆ SIĘ, BY WYGRAĆ

Armstrong otwiera przed nami niezwykłe możliwości

uwidocznienia własnej inteligencji. Radzi nam również, w ja-

ki sposób możemy poszerzać je i wzbogacać. Żegnaj nudo,

żegnaj rutyno! Możemy być wolni!

– ROBERT SAMPLES, AUTOR KSIĄŻKI

METAPHORIC MIND

6/35

THOMAS ARMSTRONG, Ph. D., jest autorem siedmiu

książek, w tym The Myth of the ADD Child, In Their Own

Way oraz Awakening Your Child’s Natural Genius. Pracując

jako nauczyciel edukacji specjalnej, opublikował na łamach

takich czasopism jak „Ladies’ Home Journal” czy „Family

Circle” liczne artykuły na temat wychowania i edukacji.

Mieszka w Sonoma County w Kalifornii.

Kontakt z autorem

Osoby pragnące uzyskać dodatkowe informacje na temat

analiz prowadzonych przez dr. Armstronga w dziedzinie in-

teligencji wielorakich (w tym na temat jego książek, materi-

ałów wideo, prezentacji, linków i innych źródeł) mogą sko-

rzystać ze strony internetowej

www.thomasarmstrong.com

.

Z autorem można się również kontaktować bezpośrednio,

pisząc na adres [e-mail] lub P.O.

Box 548, Cloverdale, CA 95425.

Mojej żonie, Brahmi

Podziękowania

W pierwszej kolejności chciałbym wyrazić podziękowania

dla trzech osób, które odegrały kluczową rolę w procesie

powstawania tej książki. Pierwszą z nich jest moja agentka

Linda Allen, która z ogromną cierpliwością prowadziła mnie

przez labirynty wydawniczego świata w poszukiwaniu

odpowiedniego wydawnictwa. Drugą z nich jest redaktor

Rachel Klayman – osoba o niezwykłej dociekliwości i uzdol-

nieniach językowych, dzięki której książka ta naprawdę

wiele zyskała. Trzecią i chyba najważniejszą z tych osób jest

natomiast dr Howard Gardner, który od kilku lat dyskretnie

wspierał moje wysiłki, udostępniając mi bibliografię, niepub-

likowane opracowania i szkice robocze oraz dzieląc się ze

mną swoimi przemyśleniami w rozmowach telefonicznych,

a także korespondencyjnie, za pośrednictwem poczty trady-

cyjnej i elektronicznej. Pragnę również podziękować Deb

Brody i Johnowi Paine’owi za ich nieocenioną pomoc pod-

czas prac nad aktualizacją książki. Chciałbym również

wyrazić swoją wdzięczność wobec kilkunastu osób, które

przez wiele lat od narodzin zamysłu napisania tej książki,

poprzez okres badań i wreszcie redakcję tekstu, stymu-

lowały mnie do przemyśleń i wspierały na wiele innych

sposobów. Są to: DeLee Lantz, Robert McKim, Mert Han-

ley, Sue Teele, Sally Smith, Dee Dickinson, Roger Peters,

Kurt Meyer, Frank Barr, Lawrence Greene, David Thorn-

burg, Richard Bolles, Maggie Strong i Coby Schasfoort. Ch-

ciałbym również podziękować tysiącom uczestników moich

warsztatów poświęconych inteligencjom wielorakim, którzy

zadając pytania i formułując komentarze, pomagali mi spre-

cyzować założenia mojej teorii i uczynić ją bardziej prakty-

czną i przydatną dla wszystkich osób pragnących poszerzać

swoje kompetencje.

11/35

Przedmowa

Jak bardzo jesteś inteligentny? Udzielając odpowiedzi na to

pytanie, będziesz się kierować prawdopodobnie osiąganymi

wynikami oraz stopniem opanowania umiejętności typu

szkolnego. Być może zdarzyło ci się kiedyś rozwiązać jeden

z licznych często publikowanych w gazetach dziesięciominu-

towych quizów, których autorzy proszą o rozwiązanie prob-

lemów typu: „x ma się do y tak, jak b ma się do______”

lub proszą o podanie definicji słów takich jak „gbur” czy

„mutagen”. Niewykluczone, że miałeś okazję poddać się

testowi na inteligencję jeszcze na etapie nauki w szkole lub

podczas starań o pracę. Koncepcja IQ i inteligencji bardzo

silnie oddziałuje na wyobraźnię ludzi. Niski poziom in-

teligencji lub brak podstawowych kompetencji często jest

przez przedstawicieli naszego społeczeństwa odbierany jako

przejaw o p ó ź n i e n i a lub jeszcze poważniejszych wad.

Warto zauważyć, że wiele spośród najgorszych epitetów –

jak choćby kretyn, idiota, czy imbecyl – pierwotnie było

wykorzystywanych jako obiektywne terminy naukowe,

odnoszące się do osób osiągających szczególnie niskie wyni-

ki w teście na inteligencję. Z drugiej strony skali mamy oso-

by utalentowane czy genialne (aby na takie miano zasłużyć,

trzeba wykazać się IQ na poziomie co najmniej 140 punk-

tów). Najbardziej zdolni i najbystrzejsi mogą liczyć na uz-

nanie i liczne przywileje: możliwość pobierania nauki na na-

jlepszych uczelniach, błyskotliwą karierę naukową, wyższe

dochody itd. Nie ma się więc co dziwić, że większość z nas

podczas bezsennych nocy rozmyśla nad poziomem własnego

IQ.

Ta książka nie pomoże ci podnieść wyniku w teście na

IQ. Nie pomoże ci też w przygotowaniach do typowych

egzaminów czy testów. Choć pojawi się w niej kilka elemen-

tów podobnych do tych pojawiających się w testach na in-

teligencję oraz w testach typowo akademickich, nie jest ona

w stanie konkurować z licznymi wydawnictwami poświę-

conymi rozwijaniu umiejętności niezbędnych do pomyślnego

przejścia typowego testu IQ czy egzaminu wstępnego na

studia.

Tematem tej książki nie jest również szybkie uczenie się.

W zasadzie należałoby wręcz powiedzieć, że jej głównym

przesłaniem jest myśl, iż niektóre elementy inteligentnych

zachowań mogą kształtować się bardzo długo. Warto mieć

świadomość, że Michał Anioł potrzebował wielu lat, by

stworzyć freski w Kaplicy Sykstyńskiej, a Goethe pisał swoje

arcydzieło Faust przez blisko sześć lat. Dobre rzeczy wyma-

gają czasu.

13/35

Wreszcie 7 rodzajów inteligencji to nie poradnik typu

„wprowadź swój mózg na wysokie obroty”. Nie wydaje mi

się, by nasz mózg potrzebował dodatkowych obrotów. Jeżeli

czegokolwiek potrzebuje, to tylko świętowania – w twoim

mózgu znajduje się dostatecznie dużo aktywnych komórek,

możesz dzięki nim naprawdę wiele w życiu osiągnąć.

Chciałbym myśleć o tej książce jako o osobistym zestawie

do odnowy poznawczej. Znajdziesz w niej argumenty

potwierdzające tezę, że dysponujesz licznymi talentami,

nawet jeśli wszyscy ludzie z twojego otoczenia twierdzą, iż

jest inaczej. Mam nadzieję, że dzięki tej książce przekonasz

się, iż w niczym geniuszom nie ustępujesz. W czasach

starożytnych uważano, że k a ż d y ma w sobie wewnętrzny

geniusz. Rozumiano go jako swego rodzaju ducha strażnika,

który towarzyszy człowiekowi w życiu, pomagając mu osią-

gać cele i unikać przeciwności losu. Owo pierwotne znacze-

nie słowa „geniusz” (powiązane etymologicznie z nazwą

ducha, którego wywołuje się z lampy) odeszło w niepamięć,

kiedy zaczęliśmy w coraz większym stopniu koncentrować

się na badaniu IQ i innych podobnych nonsensach. Czas

powrócić do korzeni. I to właśnie jest celem niniejszej książ-

ki – chodzi o to, by pokazać, że mądrym można być na

wiele różnych sposobów. Książka 7 rodzajów inteligencji za-

wiera:
• podstawowe informacje na temat funkcjonowania wielu

różnych rodzajów inteligencji,

14/35

• listy umożliwiające ocenę najsilniejszych i najmoc-

niejszych aspektów własnej inteligencji,
• ćwiczenia mające na celu poznanie różnych aspektów

przejawiania inteligencji,
• praktyczne wskazówki i sugestie, dzięki którym łatwiej ci

będzie rozwijać poszczególne typy inteligencji,
• pomysły i zasoby dotyczące praktycznego zastosowania

teorii inteligencji wielorakich.

Ponadto książka przedstawia również konkretne przykłady

inteligentnych zachowań obserwowane przy różnych okaz-

jach w różnych kulturach całego świata. Będziesz mógł za-

tem poznać bliżej zdolności obserwacyjne Buszmenów

z Kalahari, inteligencję interpersonalną bywalca manhat-

tańskich salonów, medytacyjne praktyki buddyjskich

mnichów szkoły Theravada, umiejętności europejskiego

kompozytora w zakresie kreowania obrazów dźwiękiem

i wiele, wiele innych kompetencji. Po zakończeniu lektury

tej książki będziesz dysponował znacznie lepszym rozez-

naniem w dziedzinie metod poznania praktykowanych

w różnych stronach świata od tysięcy lat.

Książka rozpoczyna się od przedstawienia na-

jważniejszych elementów teorii inteligencji wielorakich.

W rozdziale 1 zostały omówione wyniki harwardzkich

badań, z których wynika, że ludzkiemu umysłowi można

przypisać co najmniej s i e d e m podstawowych rodzajów in-

teligencji. W rozdziałach od 2 do 8 omówione zostały

15/35

poszczególne typy inteligencji: językowa (rozdział 2),

przestrzenna (rozdział 3), muzyczna (rozdział 4), kinestety-

czna (rozdział 5), logiczno-matematyczna (rozdział 6), in-

terpersonalna (rozdział 7) oraz intrapersonalna (rozdział 8).

Kolejne cztery rozdziały pomogą ci wykorzystać wiedzę na

temat siedmiu typów inteligencji do rozwijania tych kompe-

tencji, które dojrzewają w późniejszych okresach życia

(rozdział 9), do pokonywania trudności w uczeniu się

(rozdział 10), poprawy jakości twojego życia zawodowego

(rozdział 11) oraz do wzmocnienia twoich relacji w życiu

osobistym (rozdział 12). W ostatnim rozdziale będziemy się

zastanawiać, jak może się w przyszłości zmienić wartoś-

ciowanie różnych typów inteligencji. Na końcu znajdziesz

również informacje dotyczące zasobów – książek, organiza-

cji, programów komputerowych i gier – które można wyko-

rzystywać w celu rozwijania kompetencji w obszarze

poszczególnych inteligencji.

To książka dla ciebie, jeżeli zależy ci na rozwijaniu swoich

naturalnych zdolności. Polecam ją w szczególności, jeśli

utożsamiasz się z jedną z poniższych charakterystyk:
• Poddałeś się testom na inteligencję lub innym standard-

owym testom i masz wrażenie, że rezultaty nie w pełni odd-

ają twoje rzeczywiste kompetencje;
• Chcesz się dowiedzieć więcej na temat własnych zaintere-

sowań i zdolności, by przygotować się do wyboru nowej

16/35

kariery zawodowej lub do kolejnego kroku w ramach już

obranej kariery;
• Chcesz lepiej poznać swój potencjał, by dzięki temu

skuteczniej pracować nad własnym rozwojem;
• Chcesz się dowiedzieć, które metody myślenia i uczenia

się są dla ciebie najbardziej naturalne;
• Chcesz się dowiedzieć, jaki wpływ na twój sposób myśle-

nia ma kształt twoich relacji ze współmałżonkiem, synem

lub córką, przyjacielem, krewnym lub współpracownikiem;
• Jesteś artystą, sportowcem, muzykiem lub innego rodzaju

duszą twórczą i szukasz definicji inteligencji, dzięki której

to, czym się w życiu zajmujesz, zyskałoby większą wartość

i poważanie;
• Podejrzewasz u siebie problemy z uczeniem się i chci-

ałbyś lepiej zrozumieć swoje ograniczenia;

Ciąg dalszy w wersji pełnej

17/35

Rozdział 1

Wiele rodzajów umysłów.

Teoria inteligencji wielorakich

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 2

Inteligencja słów, czyli wyrażanie

własnej inteligencji językowej

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 3

Inteligencja obrazów, czyli myślenie za

pomocą oczu

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 4

Inteligencja dźwięków, czyli

maksymalne wykorzystanie talentu

muzycznego

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 5

Inteligencja ciała, czyli wykorzystanie

kompetencji kinestetycznych

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 6

Inteligencja logiczna, czyli szacowanie

kompetencji matematycznych

i naukowych

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 7

Inteligencja społeczna, czyli

korzystanie ze zmysłu relacji

międzyludzkich

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 8

Inteligencja własnego ja, czyli

rozwijanie potencjału

intrapersonalnego

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 9

Stymulowanie późno dojrzewających

inteligencji

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 10

Wzmocnić swoje najsłabsze ogniwo –

inteligencje wielorakie a trudności

w uczeniu się

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 11

Pracować mądrzej, czyli jak

wykorzystać inteligencje do osiągania

celów zawodowych

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 12

Kiedy inteligencje kolidują z sobą, czyli

jak osiągnąć harmonię stylów

w związku

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 13

Myślenie przyszłości, czyli inteligencje

XXI wieku

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 14

Nowe inteligencje: przyrodnicza

i egzystencjalna

Dostępne w wersji pełnej

Rozdział 15

Czy pojawią się kolejne inteligencje?

Dostępne w wersji pełnej

.

Siedem

rodzajów

inteligencji

Spis treści

Okładka

Strona tytułowa

Strona redakcyjna

Recenzje

O Autorze

Kontakt z autorem

Dedykacja

Podziękowania

Przedmowa

Rozdział 1 Wiele rodzajów umysłów. Teoria inteligencji

wielorakich

Rozdział 2 Inteligencja słów, czyli wyrażanie własnej

inteligencji językowej

Rozdział 3 Inteligencja obrazów, czyli myślenie za po-

mocą oczu

Rozdział 4 Inteligencja dźwięków, czyli maksymalne

wykorzystanie talentu muzycznego

Rozdział 5 Inteligencja ciała, czyli wykorzystanie kom-

petencji kinestetycznych

Rozdział 6 Inteligencja logiczna, czyli szacowanie kom-

petencji matematycznych i naukowych

Rozdział 7 Inteligencja społeczna, czyli korzystanie ze

zmysłu relacji międzyludzkich

Rozdział 8 Inteligencja własnego ja, czyli rozwijanie

potencjału intrapersonalnego

Rozdział 9 Stymulowanie późno dojrzewających in-

teligencji

34/35

Rozdział 10 Wzmocnić swoje najsłabsze ogniwo – in-

teligencje wielorakie a trudności w uczeniu się

Rozdział 11 Pracować mądrzej, czyli jak wykorzystać

inteligencje do osiągania celów zawodowych

Rozdział 12 Kiedy inteligencje kolidują z sobą, czyli jak

osiągnąć harmonię stylów w związku

Rozdział 13 Myślenie przyszłości, czyli inteligencje XXI

wieku

Rozdział 14 Nowe inteligencje: przyrodnicza i egzys-

tencjalna

Rozdział 15 Czy pojawią się kolejne inteligencje?

35/35

Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment

pełnej wersji całej publikacji.

Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji

kliknij tutaj

.

Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie

rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez

NetPress Digital Sp. z o.o., operatora

sklepu na którym można

nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji

. Zabronione są

jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody

NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej

od-sprzedaży, zgodnie z

regulaminem serwisu

.

Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie

internetowym

Nexto.pl

.