operator obrabiarek skrawajacych 722[02] z2 02 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Ryszard Baliński

Charakteryzowanie obrabiarek skrawających
722[02].Z2.02

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:

mgr inż. Igor Lange

mgr inż. Wiesław Wiejowski

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Paweł Krawczak

Konsultacja:
mgr Małgorzata Sienna

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 722[02].Z2.02
„Charakteryzowanie obrabiarek skrawających”, zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu operator obrabiarek skrawających.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Klasyfikacja obrabiarek

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Układ konstrukcyjny i kinematyczny obrabiarki

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Napędy ruchów głównych i posuwowych

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Zasady bazowania i mocowania przedmiotów obrabianych i narzędzi

przy obróbce skrawaniem

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Mechanizmy sterowania, nastawcze i pomiarowe oraz smarujące

i chłodzące obrabiarek

5.5.1. Ćwiczenia

5.6. Obrabiarki do obróbki skrawaniem

5.6.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie operator obrabiarek skrawających
722[02].

Poradnik zawiera informacje i wskazówki niezbędne dla efektywnego zorganizowania

procesu kształcenia. Zamieszczono w nim:
–

wymagania wstępne,

–

szczegółowe cele kształcenia,

–

przykładowe scenariusze zajęć,

–

wiczenia,

–

ewaluacja osiągnięć ucznia,

–

literaturę.
Wymagania wstępne określają umiejętności, jakie uczeń powinien mieć ukształtowane

przed rozpoczęciem pracy z poradnikiem. Należy zachęcić uczniów, aby zapoznali się
z wymaganiami i ocenili, czy je spełniają. Spełnienie wymagań wstępnych pozwoli uczniom
na skoncentrowanie się na kształtowaniu nowych umiejętności potrzebnych do zaliczenia
jednostki modułowej.

Szczegółowe cele kształcenia określają umiejętności, jakie uczeń powinien ukształtować

w wyniku procesu kształcenia w tej jednostce modułowej. Przed rozpoczęciem zajęć należy
zapoznać uczniów z celami kształcenia, aby dowiedzieli się, czego się nauczą.

W poradniku zamieszczono także dwa przykładowe scenariusze zajęć. Wskazują one

sposób prowadzenia zajęć dydaktycznych z wykorzystaniem metod zalecanych w programie
jednostki modułowej.

wiczenia (tożsame z tymi, które znajdują się w poradniku dla ucznia), zawierają

polecenie, wskazówki do realizacji, zalecane metody nauczania – uczenia się oraz środki
dydaktyczne. Wykonując poszczególne ćwiczenia uczeń powinien ukształtować umiejętności
niezbędne do zaliczenia jednostki modułowej,

Ewaluacja osiągnięć ucznia powinna zostać przeprowadzona z pomocą testu pisemnego

z zadaniami wielokrotnego wyboru oraz testu praktycznego z zadaniami typu próby pracy.
W poradniku dla nauczyciela zamieszczono dwa przykładowe narzędzia pomiaru
dydaktycznego. Wszystkie zadania zamieszczone w testach obejmują treści objęte programem
nauczania oraz sprawdzają, czy uczeń osiągnął założone w jednostce modułowej cele.

Ostatnim elementem poradnika dla nauczyciela jest wykaz literatury. Zawiera on

zarówno pozycje przydatne uczniowi dla pogłębienia wiedzy z zakresu programu jednostki
modułowej, jak i pozycje metodyczne.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne w jednostce modułowe prowadzone były

różnymi metodami uwzględniającymi wszystkie strategie kształcenia wielostronnego.
Należy stosować metody z zakresu strategii problemowej (metody problemowe) i operacyjnej
(metody praktyczne). Formy organizacyjne pracy powinny być zróżnicowane począwszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

722[02].Z2

Podstawy wykonywania obróbki

skrawaniem

722[02].Z2.03

Użytkowanie i obsługiwanie

obrabiarek skrawających

722[02].Z2.02

Charakteryzowanie

obrabiarek skrawających

722[02].Z2.01

Określenie zasad wykonywania

obróbki skrawaniem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

komunikować się i pracować w zespole,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

rozpoznawać rodzaje rysunków stosowanych w dokumentacji technicznej,

−

odczytywać informacje podane na rysunku wykonawczym i złożeniowym,

−

dobierać materiały konstrukcyjne,

−

rozróżniać cechy obróbki cieplnej, cieplno-chemicznej, plastycznej i odlewnictwa,

−

rozpoznawać części maszyn i mechanizmów,

−

określać zasady obróbki skrawaniem,

−

samodzielnie podejmować decyzje.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

określić znaczenie normalizacji i unifikacji w budowie maszyn,

−

sklasyfikować obrabiarki,

−

określić cel procesu roboczego obrabiarki,

−

rozróżnić elementy układu konstrukcyjnego obrabiarki,

−

scharakteryzować układ kinematyczny obrabiarki,

−

scharakteryzować źródła napędu i zespoły napędowe,

−

określić zespoły robocze obrabiarki,

−

dokonać analizy schematów kinematycznych obrabiarek,

−

wyjaśnić sterowanie przebiegiem pracy obrabiarek,

−

rozpoznać podstawowe grupy obrabiarek oraz ich oprzyrządowanie,

−

rozpoznać mechanizmy i elementy obrabiarek,

−

wyjaśnić budowę i zasadę działania: tokarek, frezarek, wiertarek, szlifierek, wytaczarek,
strugarek, przeciągarek i obrabiarek do uzębień,

−

rozróżnić przyrządy i uchwyty stosowane w obróbce skrawaniem,

−

określić cechy charakterystyczne obrabiarek zespołowych, zautomatyzowanych linii
obróbkowych oraz elastycznych systemów obróbkowych,

−

rozpoznać obrabiarki sterowane numerycznie,

−

skorzystać z Dokumentacji Techniczno-Ruchowej obrabiarki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca:

…………………………………………………

Modułowy program nauczania: Operator obrabiarek skrawających 722[02]
Moduł:

Podstawy wykonywania obróbki skrawaniem 722[02].Z2

Jednostka modułowa:

Charakteryzowanie obrabiarek skrawających 722[02].Z2.02

Temat: Układy kinematyczne obrabiarek.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności analizy schematów kinematycznych obrabiarek.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

rozpoznać schemat kinematyczny obrabiarki,

−

określić występujące w obrabiarkach układy kinematyczne,

−

dokonać analizy układu napędu głównego,

−

dokonać analizy układu napędu posuwowego,

−

dokonać analizy układu mechanizmów pomocniczych.

Metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja,

−

wiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

grupowa.

Czas: 3 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

schematy kinematyczne obrabiarek i ich mechanizmów,

−

Dokumentacja Techniczno-Ruchowa obrabiarek,

−

plansze schematów kinematycznych,

−

foliogramy schematów kinematycznych.

Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne,
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć,
3. Omówienie schematów kinematycznych podstawowych grup obrabiarek z wykorzystaniem

plansz oraz foliogramów.

4. Przedstawienie zadania do wykonania.
5. Realizacja zajęć:

−

uczniowie wykonują ćwiczenie w dwu lub trzyosobowych grupach,

−

rozpoznają układy kinematyczne,

−

analizują układ kinematyczny ruchu głównego,

−

analizują układ kinematyczny ruchu pomocniczego,

−

prezentują efekt swojej pracy nauczycielowi.

6. Nauczyciel analizuje prace ucznia i dokonuje oceny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zakończenie zajęć

Praca domowa
Dokonaj analizy schematów kinematycznych ruchów pomocniczych tokarki rewolwerowej.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca:

…………………………………………………

Modułowy program nauczania: Operator obrabiarek skrawających 722[02]
Moduł:

Podstawy wykonywania obróbki skrawaniem 722[02].Z2

Jednostka modułowa:

Charakteryzowanie obrabiarek skrawających 722[02].Z2.02

Temat: Urządzenia podziałowe.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności rozróżniania i dobierania urządzeń podziałowych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

rozpoznać urządzenie podziałowe,

−

dobrać urządzenie podziałowe,

−

dokonać mocowania przedmiotu,

−

dokonać podziału na określoną ilość części.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

wiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

grupowa.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

plansze z urządzeniami podziałowymi,

−

urządzenia podziałowe (podzielnica, stół podziałowy).

Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Omówienie podstawowych urządzeń podziałowych z wykorzystaniem plansz.
4. Omówienie podstawowych sposobów podziału odcinka i okręgu na określoną ilość części.
5. Przedstawienie zadania do wykonania.
6. Realizacja zajęć:

−

uczniowie wykonują ćwiczenie w dwu lub trzyosobowych grupach,

−

rozpoznają urządzenie podziałowe,

−

analizują sposób dokonania podziału,

−

dokonują niezbędnych obliczeń,

−

prezentują efekt swojej pracy nauczycielowi.

7. Nauczyciel analizuje prace ucznia i dokonuje oceny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zakończenie zajęć

Praca domowa
Dobierz przełożenie i tarczkę do wykonania koła zębatego metodą kształtową o liczbie zębów
z =10.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Klasyfikacja, normalizacja, typizacja i unifikacja maszyn

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj przeglądu obrabiarek skrawających znajdujących się w pracowni obróbki

mechanicznej. Z grupy obrabiarek zidentyfikuj obrabiarki uniwersalne, specjalizowane
i specjalne.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przypomnieć o przestrzeganiu przepisów BHP i ochrony
przeciwpożarowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać przeglądu pracowni obróbki mechanicznej,
2) zidentyfikować obrabiarki uniwersalne, specjalizowane i specjalne,
3) przedstawić nauczycielowi swoje spostrzeżenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

obrabiarki,

−

arkusze papieru,

−

mazaki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Układ konstrukcyjny i kinematyczny obrabiarki

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie dokumentacji technicznej, dokonaj analizy możliwych wariantów

uzyskania różnych prędkości obrotowych wrzeciona tokarki.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przypomnieć o przestrzeganiu przepisów BHP i ochrony
przeciwpożarowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się ze schematem kinematycznym tokarki,
2) zidentyfikować tokarkę przedstawioną na schemacie w Twoim warsztacie,
3) zidentyfikować zespoły robocze przedstawionej tokarki,
4) przeanalizować różne warianty ruchów obrotowych wrzeciona,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

schematy kinematyczne tokarek,

−

tokarki,

−

pisaki,

−

kartki papieru.

Ćwiczenie 2

Na podstawie dokumentacji technicznej, dokonaj analizy możliwych wariantów

uzyskania różnych prędkości posuwowych wskazanej frezarki.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się ze schematem kinematycznym frezarki,
2) zidentyfikować frezarkę przedstawioną na schemacie w Twoim warsztacie,
3) zidentyfikować zespoły robocze przedstawionej frezarki,
4) przeanalizować różne warianty ruchów posuwowych narzędzia lub przedmiotu

obrabianego,

5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

schematy kinematyczne frezarek,

−

frezarki,

−

pisaki,

−

kartki papieru.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Napędy ruchów głównych i posuwowych

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj zespoły ruchów głównych i posuwowych w obrabiarkach występujących

w Twoim warsztacie.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przypomnieć o przestrzeganiu przepisów BHP i ochrony
przeciwpożarowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać identyfikacji zespołów ruchów głównych i posuwowych w poszczególnych

obrabiarkach,

2) rozpoznać rodzaje napędów w poszczególnych zespołach,
3) przedstawić swoje ustalenia nauczycielowi.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumentacja zadania,

−

obrabiarki,

−

dokumentacje techniczne poszczególnych obrabiarek,

−

pisaki,

−

kartki papieru.

Ćwiczenie 2

Scharakteryzuj zespoły napędowe w obrabiarkach występujących w Twoim warsztacie.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przypomnieć o przestrzeganiu przepisów BHP i ochrony
przeciwpożarowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać identyfikacji zespołów napędowych w poszczególnych obrabiarkach,
2) przedstawić swoje ustalenia nauczycielowi.
3) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumentacja zadania,

−

obrabiarki,

−

dokumentacje DTR obrabiarek,

−

pisaki,

−

kartki papieru.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Zasady bazowania i mocowania przedmiotów obrabianych

i narzędzi przy obróbce skrawaniem

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj doboru uchwytów niezbędnych do obróbki przedmiotu przedstawionego na

rysunku.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przypomnieć o przestrzeganiu przepisów BHP i ochrony
przeciwpożarowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać odpowiednie uchwyty,
2) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
3) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumentacja zadania,

−

katalogi przyrządów i uchwytów,

−

pisaki,

−

kartki papieru.

Ćwiczenie 2

Dokonaj doboru przyrządów niezbędnych do obróbki przedmiotu przedstawionego na

rysunku.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać odpowiednie przyrządy,
2) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
3) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumentacja zadania,

−

katalogi przyrządów i uchwytów,

−

pisaki,

−

kartki papieru.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Mechanizmy sterowania, nastawcze i pomiarowe oraz

smarujące i chłodzące obrabiarek

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie DTR oraz przeglądu obrabiarek w Twoim warsztacie, dokonaj analizy

układów smarowania.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przypomnieć o przestrzeganiu przepisów BHP i ochrony
przeciwpożarowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać przeglądu obrabiarek występujących w Twoim warsztacie,
2) zapoznać się z dokumentacją DTR tych obrabiarek,
3) zidentyfikować sposób smarowania tych obrabiarek,
4) rozpoznać punkty smarowania,
5) przedstawić wykonane ćwiczenie nauczycielowi.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja do wykonania ćwiczenia,

−

dokumentację DTR.

Ćwiczenie 2

Dla wybranej obrabiarki w Twoim warsztacie dokonaj analizy układu chłodzenia

i uzupełnij płyn chłodzący.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania oraz przypomnieć o przestrzeganiu przepisów BHP i ochrony
przeciwpożarowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z dokumentacją DTR,
3) przeanalizować układ chłodzenia obrabiarki,
4) uzupełnić płyn chłodzący w obrabiarce,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumentację DTR,

−

płyn chłodzący,

−

pisaki,

−

kartki papieru.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Obrabiarki do obróbki skrawaniem

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznaj obrabiarki wchodzące w skład linii obrabiarek.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Przygotować instrukcje do ćwiczeń (tekst przewodni do wykonania
ć

wiczenia) oraz katalogi obrabiarek.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z dokumentacją DTR linii obrabiarek,
2) rozpoznać obrabiarki zestawione w linię obrabiarek,
3) dokonać charakterystyki obrabiarek zestawionych w linii obrabiarek,
4) przedstawić nauczycielowi swoje spostrzeżenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– burza mózgów,
– ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumentacja DTR,

−

katalogi obrabiarek,

−

arkusze papieru,

−

mazaki.

Ćwiczenie 2

Dobierz obrabiarki do obróbki przedmiotu przedstawionego na rysunku.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Przygotować instrukcje do ćwiczeń (tekst przewodni do wykonania
ć

wiczenia) oraz katalogi obrabiarek i narzędzi.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z rysunkiem obrabianego przedmiotu,
2) dobrać obrabiarki do wykonania przedmiotu,
3) przedstawić nauczycielowi swoją propozycję.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– burza mózgów,
– ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

rysunek przedmiot do obróbki,

−

katalogi obrabiarek,

−

arkusze papieru,

−

mazaki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test pisemny do jednostki modułowej „Charakterystyka obrabiarek
skrawających”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 5, 7, 8, 9, 13, 15, 16, 17, 18, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 4, 6, 11,12,14, 19 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące oceny szkolne

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie co najmniej 15 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie co najmniej 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. b, 3. a, 4. c, 5. b, 6. b, 7. a, 8. b, 9. a, 10. d, 11. a,

12. c, 13. 14. c, 15. a, 16. a, 17. b, 18. d, 19. a, 20. c.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Sklasyfikować rodzaje obrabiarek.

Scharakteryzować podzespoły
obrabiarki.

Scharakteryzować sterowanie
numeryczne.

Nazwać osie współrzędnych
obrabiarki numerycznej.

Sklasyfikować rodzaj ruchu
posuwowego

Określić możliwości zmian prędkości
obrotowej silnika indukcyjnego
asynchronicznego.

Scharakteryzować zadania procesu
toczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rozpoznać podzespoły tokarki.

Scharakteryzować parametry
łańcucha kinematycznego.

10 Nazwać rodzaj napędu.

Zastosować rodzaj ustalenia
przedmiotu.

12 Zidentyfikować rodzaj sterowania.

13 Rozróżnić przyrządy i uchwyty

14 Zidentyfikować rodzaj smarowania.

15 Sklasyfikować obrabiarki.

16 Sklasyfikować szlifierki

Rozpoznać sposób szlifowania
płaszczyzn.

Rozróżnić urządzenia pomiarowe
obrabiarek.

19 Zidentyfikować obrabiarki zespołowe.

Rozróżniać układy obrabiarek
zespołowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przed rozpoczęciem sprawdzianu przedstaw uczniom zasady przebiegu testowania.
3. Podkreśl wagę samodzielnego rozwiązania zadań testowych.
4. Rozdaj uczniom przygotowane dla nich materiały (instrukcję, zestaw zadań testowych,

kartę odpowiedzi).

5. Udzielaj odpowiedzi na pytania formalne uczniów.
6. Przypomnij o upływającym czasie w połowie trwania sprawdzianu i na 5 minut przed

jego końcem.

7. Zbierz od uczniów karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj dokładnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Odpowiedzi udzielaj wyłącznie na karcie odpowiedzi.
4. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
5. Test zawiera 20 zadań.
6. Do każdego pytania podane są cztery odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa.
7. Zaznacz prawidłową według Ciebie odpowiedź wstawiając literę X w odpowiednim

miejscu na karcie odpowiedzi.

8. W przypadku pomyłki zaznacz błędną odpowiedź kółkiem, a następnie literą X zaznacz

odpowiedź prawidłową.

9. Za każde poprawne rozwiązanie zadania otrzymujesz jeden punkt.
10. Za udzielenie błędnej odpowiedzi, jej brak lub zakreślenie więcej niż jednej odpowiedzi –

otrzymujesz zero punktów.

11. Uważnie czytaj treść zadań i proponowane warianty odpowiedzi.
12. Nie odpowiadaj bez zastanowienia; jeśli któreś z zadań sprawi Ci trudność – przejdź do

następnego. Do pytań, na które nie udzieliłeś odpowiedzi możesz wrócić później.

13. Pamiętaj, że odpowiedzi masz udzielać samodzielnie.
14. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Obrabiarki umożliwiające wykonywanie różnorodnych prac w produkcji jednostkowej

i małoseryjnej to obrabiarki
a) ogólnego przeznaczenia.
b) specjalizowane.
c) specjalne.
d) branżowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Zespoły funkcjonalne obrabiarki, których zadaniem jest wykonywanie podstawowych

ruchów obrabiarki to
a) zespoły napędowe.
b) zespoły robocze.
c) zespoły sterowania.
d) elementy sterowania.

3. Sterowanie numeryczne obrabiarek jest sterowaniem

a) automatycznym w układzie zamkniętym.
b) automatycznym w układzie otwartym.
c) ręcznym.
d) półautomatycznym.

4. Osie współrzędnych w tokarce sterowanej numerycznie są oznaczone literami

a) Y Z.
b) Y X.
c) X Z.
d) Z V.

5. Napęd ruchu posuwowego zależnego stosuje się do

a) napędu ruchu posuwu w wiertarce.
b) napędu ruchu posuwu wzdłużnego w tokarce.
c) napędu ruchu posuwu w frezarkach.
d) napędu ruchu posuwu w szlifierkach.

6. Prędkość obrotową silnika indukcyjnego asynchronicznego można zmieniać poprzez

a) ilość zwojów stojana.
b) ilość par biegunów.
c) przełożenie przekładni.
d) ilość zwojów wirnika.

7. Podstawowym zastosowaniem procesu toczenia jest

a) obróbka brył (powierzchni) obrotowych.
b) obróbka powierzchni płaskich.
c) obróbka otworów.
d) obróbka rowków wpustowych.

8. Rysunek przedstawia

a) wrzeciennik.
b) suport.
c) konik.
d) skrzynkę posuwów.

9. Główny parametr łańcucha kinematycznego to

a) przełożenie.
b) obroty.
c) liczba kół.
d) ilość wałków.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10. Silniki krokowe stosuje się w OSN do napędów

a) ruchów głównych.
b) ruchów obwiedniowych.
c) pneumatycznych.
d) posuwowych.

11. Ustalanie części bezpośrednio na obrabiarce wg rys traserskich jest stosowane do części

a) dużych i o kształtach złożonych.
b) małych i prostych.
c) małych i precyzyjnych.
d) dużych precyzyjnych.

12. Rysunek przedstawia sterowanie

a) krzywkowe.
b) numeryczne.
c) kopiowe.
d) zderzakowe.

13. Rysunek przedstawia

a) konik tokarki.
b) stół podziałowy.
c) uchwyt frezarski.
d) podzielnię uniwersalną.

14. Rysunek przedstawia smarowanie

a) łożyska hydrodynamicznego.
b) łożyska hydrostatycznego.
c) mgłą olejową.
d) pompą wielosekcyjną.

15. Rysunek przedstawia

a) dłutownicę.
b) frezarkę.
c) wiertarkę.
d) szlifierkę.

16. Szlifierki do wałków zalicza się do szlifierek

a) ogólnego przeznaczenia.
b) specjalnych.
c) specjalizowanych.
d) branżowych.

17. Rysunek przedstawia szlifowanie

a) czołowe.
b) obwodowe.
c) wzdłużne.
d) poprzeczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18. Rysunek przedstawia

a) urządzenie do pomiaru bicia wałka.
b) urządzenie do pomiaru chropowatości.
c) urządzenie do pomiaru prędkości wrzeciona,.
d) urządzenia optyczne do pomiarów wartości korekcyjnych

narzędzia poza obrabiarką.

19. Rysunek przedstawia obróbkę na obrabiarkach zespołowych

a) wielopozycyjnych.
b) wielonarzędziowych.
c) wielostronnej.
d) wielowrzecionowej.

20. Rysunek przedstawia schematy układów linii obrabiarek o pracy

a) kolejnej.
b) równoległej.
c) kolejno-równoległej.
d) szeregowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ..................................................................................................

Charakteryzowanie obrabiarek skrawających

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Numer pytania

Odpowiedź

Punktacja

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2
Test typu „próba pracy” do jednostki modułowej „Charakterystyka
obrabiarek skrawających”

Próba pracy ma dwa zadania:

1) sprawdzić stopień opanowania jednej z umiejętności praktycznych, jakie pracownicy

powinni zdobyć przy realizacji tego modułu,

2) przygotować pracowników do zdawania części praktycznej egzaminu zewnętrznego,

potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie operator obrabiarek skrawających.
W tym celu zadanie praktyczne musi być przygotowane w takiej formie, z jaką uczniowie

spotkają się na egzaminie. Oznacza to konieczność opracowania zadania w sposób
umożliwiający kryterialne ocenianie wykonywanych przez ucznia czynności w czterech
obszarach: planowania, organizowania, wykonywania i prezentowania.

Ocenianie:
niedostateczny

do 13 pkt.

dopuszczający

13–15 pkt.

dostateczny

16–17 pkt.

dobry

18–19 pkt.

bardzo dobry

od 20 pkt.

Wyposażenie stanowiska do przeprowadzenia próby pracy:

Wyposażenie stanowiska

Ilość

Frezarka FWA

1 szt.

Podzielnica uniwersalna

1 szt.

Komplet tarczek podziałowych

3 szt.

Otoczka koła zębatego

1 szt.

Trzpień kontrolny

1 szt.

Czujnik pomiarowy

1 szt.

Informacja dla ucznia

1. Sprawdź, czy otrzymałeś kompletny arkusz do wykonania zadania. Ewentualne braki

stron lub inne usterki zgłoś nauczycielowi.

2. Na arkuszu PLAN DZIAŁANIA wpisz swój numer ewidencyjny PESEL, datę urodzenia

i numer stanowiska.

3. Zapoznaj się z treścią zadania praktycznego, instrukcją do jego wykonania, stanowiskiem

roboczym i jego wyposażeniem. Masz na to 20 minut.

4. Czas rozpoczęcia i zakończenia zadania nauczyciel zapisze w widocznym dla Ciebie

miejscu (czas wykonania zadania wynosi 180 minut).

Pamiętaj, że podczas wykonywania zadania jesteś oceniany przez nauczyciela, który
obserwuje wykonywane przez Ciebie czynności i nie będzie udzielać Ci żadnych wskazówek.
Nauczyciel interweniuje tylko w przypadku naruszenia przez Ciebie przepisów bhp, ochrony
przeciwpożarowej i może w takim przypadku przerwać wykonywanie zadania.

Powodzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zadanie
Dokonaj ustalenia i mocowania przedmiotu na frezarce oraz podziału na podzielnicy, dla
obróbki koła zębatego o zadanej ilości zębów. Na wykonanie zadania masz 180 minut.

Instrukcja wykonania zadania
Aby bezpiecznie i poprawnie wykonać zadanie:
1. Przeanalizuj dokładnie treść zadania.
2. Zapisz w formularzu PLAN DZIAŁANIA:

a) czynności związane z wykonaniem zadania, w kolejności ich wykonywania,
b) wykaz niezbędnych narzędzi i przyrządów kontrolno-pomiarowych,
c) rodzaje pomiarów niezbędnych do prawidłowego przeprowadzenia ćwiczenia.

3. Przystąp do zorganizowania stanowiska pracy:

a) zgromadź i rozmieść na stanowisku pracy narzędzia, sprzęt kontrolno-pomiarowy,

i instrukcje niezbędne do wykonania zadania,

b) sprawdź stan techniczny urządzeń i przyrządów , którymi będziesz się posługiwał w

czasie wykonywania zadania.

4. Dokonaj ustalenia i mocowania przedmiotu oraz niezbędnych wyliczeń, zgodnie z treścią

zadania.

5. Wykonaj zaplanowane czynności zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy

i ochrony przeciwpożarowej.

6. Po zakończeniu pracy uporządkuj stanowisko pomiarowe.
7. Zgłoś przez podniesienie ręki gotowość do prezentacji.
8. Podczas prezentacji:

a) omów sposób wykonania zadania,
b) oceń jakość wykonanych przez siebie prac.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zawód: operator obrabiarek skrawających
Symbol cyfrowy zawodu 722[02]
Oznaczenie tematu: …….
Oznaczenia zadania: ………

PESEL

Data urodzenia

Numer stanowiska

dzień miesiąc

rok

PLAN DZIAŁANIA

1. Zapisz czynności związane ustaleniem i mocowaniem przedmiotu oraz oblicz ilość

obrotów korbki podzielnicy dla podziału przedstawionego w treści zadania,
uwzględniając kolejność ich wykonania:
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………

2. Wykaz narzędzi i przyrządów niezbędnych do wykonania zadania:

………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………

3. Wykaz sprzętu kontrolno-pomiarowego i instrukcji niezbędnych do wykonania zadania:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zadanie praktyczne

Dokonaj ustalenia i mocowania przedmiotu na frezarce oraz podziału na podzielnicy, dla
obróbki koła zębatego o zadanej ilości zębów. Na wykonanie zadania masz 180 minut.

CZYNNOŚCI OCENIANE I KRYTERIA WYKONANIA

Liczba

pkt.
0–1

Czynność 1: sporządzenie wykazu niezbędnych narzędzi i przyrządów
kontrolno-pomiarowych

Kryterium wykonania: 1 pkt - jeżeli uczeń zapisał:

−

czujnik pomiarowy,

−

trzpień kontrolny.

Czynność 2: zapisanie kolejnych czynności związanych w poleceniu
zadania.
Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń uwzględnił w wykazie, co
najmniej 5 z następujących czynności:

−

sprawdzenie przełożenia podzielnicy,

−

sprawdzenie krotności ślimaka podzielnicy,

−

ustalenia podzielnicy na obrabiarce,

−

zamocowanie podzielnicy na obrabiarce,

−

sprawdzenie równoległości osi wrzeciona podzielnicy do przesuwu stołu
obrabiarki,

−

zamocowanie przedmiotu obrabianego,

−

wybór tarczki,

−

montaż tarczki na podzielnicy,

−

wybór odpowiedniego szeregu otworków w tarczce,

−

wprowadzenie sworznia ustalającego do odpowiedniego otworka
i ustawienie wskazówek podziałowych,

−

stosowanie przepisów BHP podczas wykonywania ćwiczenia.

Suma punktów w obszarze I. Planowanie

Czynność 3: zgromadzenie niezbędnych przyrządów i urządzeń

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń zapisał:

−

podzielnica uniwersalna,

−

komplet tarczek,

−

otoczka koła zębatego.

Czynność 5: Sprawdzenie stanu technicznego zgromadzonego sprzętu.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń ocenił stan techniczny przyrządów
i urządzeń – stwierdził czy nie są uszkodzone, w dobrym stanie oraz że
możliwe jest dokonanie ćwiczenia

Suma punktów w obszarze II. Organizowanie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Czynność 6. Sprawdzenie przełożenia podzielnicy

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń prawidłowo dokonał
sprawdzenia.

Czynność 7. Sprawdzenie krotności ślimaka podzielnicy.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń prawidłowo dokonał
sprawdzenia.

Czynność 8. Ustalenia podzielnicy na obrabiarce.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń prawidłowo dokonał ustalenia.

Czynność 9. Zamocowanie podzielnicy na obrabiarce.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń prawidłowo dokonał

zamocowania.

Czynność 10. Sprawdzenie równoległości osi wrzeciona podzielnicy do
przesuwu stołu obrabiarki.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń prawidłowo dokonał pomiaru.

Czynność 11. Zamocowanie przedmiotu obrabianego.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń prawidłowo dokonał

zamocowania.

Czynność 12: Wybór tarczki,

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń prawidłowo dokonał wyboru.

Czynność 13. Montaż tarczki na podzielnicy.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń prawidłowo dokonał
montażu.

Czynność 14. Wybór odpowiedniego szeregu otworków w tarczce.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń prawidłowo dokonał wyboru.

Czynność 15. Wprowadzenie sworznia ustalającego do odpowiedniego

otworka i ustawienie wskazówek podziałowych.
Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń prawidłowo dokonał
czynności.

Czynność 16: Sprawdzenie poprawności ustalenia, mocowania i podziału.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń prawidłowo dokonał
sprawdzenia.

Czynność 17: Stosowanie przepisów BHP podczas wykonywania ćwiczenia.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń stosował się do przepisów
BHP.

Suma punktów w obszarze III. Wykonywanie

CZYNNOŚCI OCENIANE I KRYTERIA WYKONANIA

Liczba

pkt

0–1

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Czynność 21. Uzasadnienie wyboru sposobu ustalenia, mocowania.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli zdający uzasadnił swój wybór.

Czynność 23. Ocena ustalenia, mocowania i podziału.

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli ocenił jakość wykonanej pracy odnosząc
się do poszczególnych czynności zadania.

Suma punktów w obszarze IV. Prezentowanie

RAZEM

Czynność wykonana – 1 pkt., niewykonana – 0 pkt.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

LITERATURA

1. Brodowicz W.: Skrawanie i narzędzia. WSiP, Warszawa 2004
2. Brodowicz W., Grzegórski Z.: Technologia Budowy Maszyn. WSiP, Warszawa 2004
3. Górski E.: Tokarstwo. Technologia. WSiP, Warszawa 2004
4. Legutko S.: Podstawy eksploatacji maszyn i urządzeń. WSiP, Warszawa 2004
5. Malinowski J.: Pomiary długości i kąta w budowie maszyn. WSiP, Warszawa 2004
6. Paderewski K.: Obrabiarki. WSiP, Warszawa 2004
7. Okoniewski S.: Technologia maszyn. WSiP, Warszawa 2004
8. Zawora J.: Podstawy technologii maszyn. WSiP, Warszawa 2004

Literatura metodyczna
1. Dretkiewicz-Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele

kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994

2. Niemirko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. BKKK, Warszawa 1997

3. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom, 2001