Niezwykłości w świecie zwierząt

Ssaki

Arni – bawół indyjski – przodek bydła domowego jest prawdopodobnie z tej grupy
największym zwierzęciem, może mieć do 2 m wysokości w kłębie, ważyć do 1200 kg, a
jego rogi mogą osiągnąć do 1,8 m długości.

Badylarka – żyje w rytmie 3–godzinnym. Obojętnie, czy jest dzień czy noc, co trzecią
godzinę pożywia się przez pół godziny, następnie 2,5 godziny przesypia.

Bassenji – jest afrykańskim psem gończym, posiada niezwykłą cechę – nie potrafi
szczekać.

Dujker – jedna z najmniejszych gazel (mniejsza od zająca) o krótkich rogach u obu płci,
zamieszkuje puszcze afrykańskie.

Gepard – osiąga największą szybkość, na krótkim odcinku do 95–105 km/godz.

Kaszalot – potwal – jest największym drapieżnikiem współczesnego świata. Jako ssak
oddychający płucami potrafi się zanurzyć na głębokość 1100 m. Jest jedynym
wielorybem, którego zwłoki nie toną, ze względu na potężny zbiornik olbrotu i
spermacetu w przedniej części głowy. Osiąga do 30 m długości i 100 ton wagi.

Koty – bez ogonów żyją na wyspie Man, leżącej na Morzu Irlandzkim. Ich tylne łapy są
nieco dłuższe od przednich, co powoduje króliczy chód.

Lampart – jest nielicznym gatunkiem drapieżników, który swoje ofiary (przekraczające
nieraz jego wagę) wciąga na drzewo i umieszcza wśród konarów, zabezpieczając swoją
zdobycz tylko dla siebie.

Leniwiec – jest zwierzęciem, które może obrócić łeb o prawie 360

o

bez poruszania

reszty ciała.

Manat – jak na razie jest jedynym ssakiem, który posiada sześć kręgów szyjnych.

Mastiff – pies angielski może osiągnąć do 100 cm wysokości w kłębie, 2,5 m długości i
wagę do 150 kg.

Mustela – żyjąca na Syberii jest najmniejszym drapieżnikiem do 190 mm długości i 70 g
wagi.

Niedźwiedź biały – jego włosy mają kształt rurki, są puste w środku.

Nietoperz – jeden z gatunków nietoperzy żyjący w dorzeczu Amazonki potrafi
zlokalizować rybę tuż pod powierzchnią wody, chwyta ją ostrymi pazurkami w locie jak
również w locie ją spożywa.

Nietoperze jaskiniowe – z Tajlandii mają 160 mm rozpiętości skrzydeł i ważą 2 g.

Nocek duży – nietoperz wysyłający serie pisków z częstotliwością do 300 na sekundę.
W odległości 10 cm od jego pyszczka głośność tego dźwięku przekracza 100 fonów.
Piski nocka mogą się wznosić do 100 000 drgań na sek (100 kHz).

Nosorożec – jego róg, choć niezwykle twardy, składa się ze zbitych razem włókien
włosowych, wyrastających ze skóry. Róg ten nie posiada żadnego związku z kośćmi
czaszki nosorożca.

Opos – cały miot samicy oposa można zmieścić tuż po urodzeniu w łyżeczce do
herbaty.

Płetwal błękitny – wieloryb, jest największym obecnie ssakiem. Może osiągnąc do 33 m
długości i 200 ton wagi. Serce w takim układzie może ważyć do 700 kg.

Renifer – należy do jeleniowatych, których samice nie posiadają poroża, wyjątkiem jest
samica renifera, która to poroże posiada.

Ryjówka etruska – jest jednym z najmniejszych żyjących dziś ssaków. Osiąga długość
3,6–5,2 cm i waży 1,5–2 g.

Skunks – jego wydzielina obronna jest tak ostra, że człowiek wyczuje ją gdy do nozdrzy
trafi 0,000 000 000 002 grama.

Słoń – jego ciosy mogą osiągnąć do 110 kg wagi jednej sztuki.

Tupaj – małpa zamieszkująca Malezję, jest najmniejszą z naczelnych, osiąga wagę do
50 gramów.

Wielbłąd – może utracić do ok. 40% wody, inne ssaki do 20%.

Wyjec – kilkukilogramowa małpa szerokonosa z rodziny płaksowatych, zamieszkująca
puszcze Ameryki Południowej, wydaje najgłośniejsze dźwięki, jakie na Ziemi potrafi
wydać żywa istota.

Żyrafa – mimo znacznej długości szyi ma w niej mniej kręgów niż ptaki. Wróbel ma ich
14, kaczka 16, łabędź 23, a żyrafa tylko 7. Jest najwyższym zwierzęciem lądowym do 6
m wysokości.

Latające ssaki

Lotokot zamieszkujący Indonezję i Filipiny może pokonać w powietrzu odległość ponad
100 m.

Wolatucha zamieszkująca lasy Australii jest największym szybownikiem wśród ssaków.
Skacząc z wysokich drzew może przelecieć w powietrzu 110–130 m.

Dość dobrymi szybownikami są polatucha zamieszkująca Skandynawię oraz taguan z
płd.–wsch. Azji – mogą wykonać loty do 50 m.

Karłowata mysz latająca z Australii wykonuje loty na 30–40 m.

Ponadto niezłymi szybownikami są lotopałanka z Australii, wiewiórolotka z Afryki
Zachodniej oraz małpy sifaka i szatanka z puszcz brazylijskich. Zwierzęta te mogą
latać na kilkanaście metrów.

Wszystkie latające ssaki charakteryzują się posiadaniem pomiędzy podbrzuszem a
łapami charakterystycznych fałd skórnych, które rozciągają się przy wyciągniętych
nogach w czasie skoku.

Ptaki

Albatros wędrowny – ma rozpiętość skrzydeł do 3,5 m, a proporcja ich szerokości do
rozpiętości dochodzi od 1:20 do 1:25.

Ani – kleszczojad – jest ptakiem, który żyje w komunie czyli gromadnie. Kilka samic
składa jaja do wspólnie zbudowanego gniazda, nawet do 30 sztuk. Karmienie też
odbywa się wspólnie.

Batalion – bojownik – łowny ptak, nie spotyka się dwóch jednakowo upierzonych
samców.

Indyk – w Wielkiej Brytanii zjada się w czasie Bożego Narodzenia przeciętnie od 7 do 8
mln indyków, stanowiących tradycyjne świąteczne danie Brytyjczyków.

Koliber – najmniejszy ptak świata, może latać we wszystkich kierunkach, czyli; w dół, do
góry, na boki, w przód i do tyłu, przy czym nie zmienia pozycji w jakiej się znajduje.
Największe kolibry mogą osiągnąć do 1800 uderzeń skrzydeł na minutę, średnie 2000 –
3000 uderzeń/min, małe do 6000 uderzeń/min, w locie godowym nawet do 12 000
uderzeń na minutę. Serce kolibra bije przeciętnie w tempie 1000 razy na minutę. Koliber
bez pokarmu może przeżyć 3 godziny, a w przypadku jego braku zapada w sen
letargowy na około 3 doby.

Kondor wielki – osiąga długość około 130 cm.

Kukabura – leśny ptak australijski wydaje głos do złudzenia przypominający donośny
śmiech ludzki.

Lelek zimodrętw – jest jednym z nielicznych ptaków zapadających w okresie zimowym
w stan hibernacji na okres 3 miesięcy. Żyje na pustyniach afrykańskich.

Miodowody – afrykańskie ptaki, które po zauważeniu w puszczy człowieka głosno
ćwierkając prowadzą go do miejsca, gdzie znajduje się gniazdo pszczół. Po wybraniu
miodu przez człowieka, pożywiają się pozostawionymi resztkami plastrów z wosku.

Wytwarzają specjalny enzym, który rozpuszcza wosk w żołądku. Na gniazdo pszczół
naprowadzają też ratela (drapieżnik w rodzaju łasicowatych), którego ulubionym
przysmakiem jest miód, przez co zwany jest miodożerem lub miodojadem.

Nogale – z rzędu kuraków, zamieszkują Australię, budują jedno z największych gniazd
służących jako inkubatory. Gniazda nierzadko mają 5 m średnicy, do 2 m wysokości i
składa się na nie kilkanaście m sześciennych budulca.

Papuga – górna połowa dzioba papugi jest ruchoma i porusza się niezależnie od dolnej
połowy.

Pelikan kędzierzawy – może osiągnąć rozpiętość skrzydeł do 5 metrów, albatros tylko
4,3 m.

Potoo – to kreolska nazwa ptaków z Ameryki Południowej, które łowią owady w nocy i w
locie prawdopodobnie posługując się przy tym echolokacją jak nietoperze.

Puchacz – należy do grupy ptaków długowiecznych i może żyć nawet 60 lat.

Rybitwa popielata – mieszkanka zimnych krain biegunowych jest zaprzysiężonym
miłośnikiem jasnego dnia, w związku z czym w pogoni za słońcem dwa razy w roku
pokonuje trasę od bieguna do bieguna.

Salangana – jest gatunkiem ptaka z rodziny jerzykowatych. Żyje w Azji, a swoje gniazdo
buduje wyłącznie ze śliny. Gniazda te są bardzo cenionym produktem na zupę –
zwłaszcza w Chinach.

Struś – najwyższy ptak – osiąga do 2,75 m wysokości, 150 kg wagi, jego jajo może mieć
15–20 cm długości, 10–15 cm szerokości i 1,6–1,8 kg wagi. Skorupa jaja może mieć do
1,5 mm grubości i może wytrzymać nacisk do 125 kg.

Szydłodziobek – jest jedynym ptakiem na świecie, który posiada dziób zakrzywiony w
bok, a zamieszkuje Nową Zelandię.

Tłuszczak Humboldta – nocny ptak, podobny do gołębia wydaje w czasie lotu piski o
częstotliwości 7000 drgań na sekundę i trają one około jednej milisekundy.

Tracz – należy do ptaków z rodziny kaczkowatych. Jest najwytrawniejszym nurkiem.
Nurkuje do głębokości 4 m, pod wodą może przebywać nawet 25 minut, a posiadane
wydłużone ząbki na brzegach dzioba nadają się doskonale do łowienia ryb, którymi się
glównie odżywia.

Odgłosy (dźwięki) wydawane przez niektóre ptaki

Bażant (kogut) – pieje
Bąk

– huczy, ryczy

Bocian

– klekocze

Chruściel

– strzyka

Cieciorka

– kwokta

Cietrzew

– bełkoce, bulgoce, czuszyka

Czyżyk

– psyka

Derkacz

– gra

Drop

– ksyka

Gil

– świszczy

Głuszec

– klapie, treluje, korkuje, szlifuje

Gołąb

– grucha

Jastrząb

– kwili

Jemiołuszka

– skwierczy

Kawka

– plegocze

Kos

– gwiżdże

Kszyk

– bębni

Kukułka

– kuka

Kulik

– prześwistuje

Kuropatwa

– ciryka

Kwiczoł

– piska

Paw

– wrzeszczy

Przepiórka
(kogut)

– bije

Puchacz

– huka

Puszczyk

– skoli

Sierpówka

– gorli

Skowronek

– dziędzieje

Słonka

– chrapie, ćwika

Słowik

– kląska

Sroka

– skrzeczy

Struś

– krzyczy

Szpak

– świszczy

Wilga

– gwiżdże

Wróbel

– ćwierka

Wrona

– kracze

Żołna

– świegocze

Żuraw

– dzwoni, klangorze, struka

Wszystkie te dźwięki może wydawać największy śpiewak świata ptasiego – australijski
lirogon. Może on też wydawać mnóstwo innych dźwięków i odgłosów niespotykanych
wśród reprezentantów ptasiego rodu, takie jak: śpiew, okrzyki, wrzaski, zawodzenie,
szloch oraz inne dźwięki wytworzone przez przyrodę i człowieka. Żeby go posłuchać
organizuje się specjalne wycieczki w rejony przez niego zamieszkiwane.

Gady i płazy

Aksolot – płaz amerykański składa jaja w stanie larwalnym.

Amfisbeny – to ok. 125 gatunków jaszczurek (najczęściej beznogich), ale posiadających
umiejętność pełzania do tyłu.

Anakonda – najdłuższy wąż świata żyjący w dorzeczu Amazonki jako dojrzały osobnik
(może żyć i 50 lat) osiąga długość do 10–12 m.

Bazyliszek – jaszczurka posiadająca błony między palcami potrafi tak szybko biegać, że
przebiega po powierzchni wody.

Drzewołazy – to żaby, skóra niektórych gatunków zawiera batrachotoksynę 750 razy
mocniejszą od strychniny.

Goliat – żaba afrykańska osiąga 35 cm długości i 3,3 kg wagi.

Hatteria – tantara – pradawny jaszczur zamieszkujący Nową Zelandię, posiada
pośrodku głowy (za cienką błoną) trzecie oko i może żyć do 100 lat. W czasie snu
przerwa między dwoma oddechami może osiągnąć do 1 godziny.

Kobra królewska – jest największym wężem wśród grupy węży jadowitych, osiąga do 5
m długości i żywi się wyłącznie wężami.

Krokodyl – przeciętna waga krokodyla wynosi 270 – 300 kg. Największe okazy tzw.
ghariale, spotykane w północnych Indiach ważą poniżej tony.

Legwan – jaszczurka z Galapagos jedyna żyjąca w środowisku morskim.

Morszczelce – najprymitywniejsze płazy pozbawione nóg. Podobne do dużych
dżdżownic żyją w miękkiej glebie, ale za to posiadają mocną czaszkę i szczęki
zaopatrzone w ostre zęby drapieżców.

Ropucha krótkogłowa – zamieszkująca Brazylię, nie osiąga 10 mm długości.

Wąż – najkrótsze węże żyją na Martynice, około 100 mm długości.

Wąż morski – żyjący na morzu Timor i u północnych wybrzeży Australii jest najbardziej
jadowitym.

Żółwie – należą do najbardziej zagrożonych gatunków światowej fauny, szczególnie
żółwie morskie rozmaitych gatunków, jak również żółwie zielone i szylkretowe oraz
niektóre żółwie słodkowodne. Surowce uzyskiwane z tych dobrodusznych gadów są
wielorakie i niezwykle cenne. Skóry wykorzystuje się na najdroższe wyroby konfekcyjne,
mięso i jaja są poszukiwane przez smakoszów. Pancerz np. żółwia szylkretowego
stanowi cenny surowiec do wyrobu najdroższych gatunków grzebieni, klamer, opraw do
okularów, szkatułek i inkrustacji.

Żółw olbrzymi – posiada długość skorupy do 150 cm, ciężar do 250 kg. Jest
zwierzęciem lądowym, odżywia się liśćmi i owocami. Może żyć do 150 lat i zamieszkuje
wyspy Oceanu Indyjskiego, głównie na Aldabarze.

Żółw skórzasty – może osiągnąć długość do 210 cm.

Zwierzęta wodne

Arapaima – długa do 4 m i ponad 200 kg wagi jest południowo–amerykańską niegroźną
rybą słodkowodną razem z wołżańską bieługą należą do największych na świecie.
Posiada pęcherz pławny przystosowany do oddychania powietrzem atmosferycznym.
Ryba czerpie powietrze znad powierzchni wody co kilkanaście minut.

Bełtwa – to jedna z największych meduz, może osiągnąć do 4 m średnicy.

Czworookie – rodzina ryb z rzędu karpeńcokształtnych występująca w słodkich i płytkich
wodach Ameryki Środkowej i Południowej posiada oczy podzielone poziomo przegrodą.
Ryby te pływają tuż pod powierzchnią wody, przy czym górna część oczu obserwuje
środowisko nawodne, a dolna śledzi, co się dzieje pod wodą.

Drętwa – żyje w ciepłych morzach i oceanach, wytwarza prąd o napięciu 200 woltów i
natężeniu 60 amperów. Wytwarzany przez drętwy prąd nie musi być tak mocny jak u ryb
słodkowodnych, gdyż słona woda morska lepiej przewodzi prąd.

Gąbka – jest rekordzistą w zakresie regeneracji w świecie zwierzęcym. W przypadku
przeciśnięcia jej nawet przez sito, odrodzi się z każdego kawałeczka oddzielnie.

Kałamarnica – atlantycka (popularnie ośmiornica) może osiagnąć 17 m długości, macki
do 15 m, a oczy do 40 cm średnicy.

Krab japoński – jego szczypce mogą osiągnąć do 4 m długości.

Krabon królewski – pustelnikowiec – gatunek stawonoga osiąga do 7 kg wagi, żyje
ponad 20 lat, a jego odnóża dochodzą do 150 cm długości. Zamieszkuje chłodne wody
północnego Pacyfiku. Jest smaczny i poławiany w znacznych ilościach.

Łosoś – ryba której młode płyną w dół rzeki ogonami do przodu.

Meduza polarna – żyjąca tylko w zimnych wodach może osiagnąć średnicę dzwonu
ponad 2 m, a zwisające pęczkami wokół dzwonu czułki mogą mieć długość do 30 m. W
ciemności świeci subtelnym zielonkawym światłem.

Ośmiornica – jest zwierzęciem o największych oczach, mogą dochodzić do 40 cm
średnicy.

Prapłaziec – dwudyszna ryba z Ameryki Południowej, może żyć w normalnym
środowisku wodnym. Jeżeli jest mało wody i brak w niej tlenu przechodzi ona na
odychanie płucem, a gdy zbiornik wodny wysycha, zagrzebuje się w mule, by w stanie
anabiozy (życia utojonego) czekać lepszych czasów.

Rekiny – ich zęby nie są przyrośnięte do szczęk lecz tkwią luźno w dziąsłach i w miarę
zużycia się zastępowane są nowymi. Żarłacz tygrysi w ciągu 10 lat wymienia około 24
000 zębów.

Ryby – przez całe swoje życie zachowują tą samą ilość łusek.

Ryby latające – niektóre gatunki tych ryb, żyjących w ciepłych strefach oceanów potrafią
przelatywać w powietrzu z szybkością 40 km/godz. na odległość do 400 m (z wiatrem).

Sum – afrykański może dać prąd o napięciu 250 – 400 woltów.

Ślizg – wschodnioafrykańska ryba, która boi się wody. Wrzucona do niej natychmiast z
niej wychodzi i chowa się w szczeliny skalne tuż nad wodą.

Tridakna – przydacznia – małża morska w Oceanie Indyjskim osiąga do 135 cm
długości i 340 kg wagi.

Turban – jest mięczakiem posiadającym bardzo grubą skorupę. Skorupa ta nadaje się
do wyrobu biżuterii nie ustępując najpiękniejszym kamieniom półszlachetnym.

Węgorz – elektryczny żyjący w Amazonce może wytworzyć prąd o napięciu do 800
woltów.

Owady

Bąki – muchówki, które jeżeli się wyklują z poczwarek jednocześnie (samce i samice), to
natychmiast przystępują do aktu płciowego.

Gąsienica – motyla omacnicy prosowianki w stanie diapauzy może znieść temperaturę
do – 80

o

C.

Goliat – owad z Afryki Równikowej może ważyć do 100 gramów.

Jaja – owadów mogą osiągać wielkości od 0,02 mm do 15 mm.

Jedwabnik – larwa jedwabnika amerykańskiego podczas pierwszych dwóch dób swego
życia pochłania pokarm w ilości 86 000 razy przekraczający ciężar jej ciała.

Kleszcz – larwa może się obyć bez pożywienia 1,5 roku, nimfa tyle samo, dorosły
osobnik do 27 mięsiecy.

Królowa pszczoły – może znosić od 1000 do 2000 jaj na dobę, a w ciągu swego życia
może znieść do 1,5 mln jaj.

Larwa spuszczela – żerująca w przerobionym drewnie, rozwija się w zależności od
różnych czynników od 3 do kilkunastu lat.

Majka lekarska – mucha hiszpańska (pryszczawka lub kantaryda) – produkuje w swoim
organizmie związek zwany kantarydyną o wzorze C

10

H

12

O

4

. 30 do 80 mg tego związku

stanowi dla człowieka śmiertelną dawkę, której ilość zawierają tylko 3 chrząszcze.

Ochotki – owady które mogą osiągnąć 62 000 – 133 000 uderzeń skrzydła na minutę a
cykl skurczu i rozkurczu mięśnia 1/2218 sek.

Owady – przypuszcza się, że na świecie żyje około 30 000 000 gatunków.

Pluskwiak – z rodzaju Halobates, żywi się na pełnym morzu szczątkami zwierząt, a do
składania jaj wybiera pływające pióra ptasie i piankowe “tratwy” mięczaka Jonthina.

Pośnieżek – jest motylem z rzędu wojsiłek i wykazuje aktywne życie w zimie.

Rochatyniec – żuk z rzędu skarabeuszy może unieść na grzbiecie ciężar
przekraczający 850 razy wagę jego ciała.

Stonoga – jeden z gatunków amerykańskich posiada 375 par nóg.

Szarańcza – jest najgroźniejszym owadem w ciepłych strefach ZIemi. Pod koniec XIX w.
chmura szarańczy przelatującej przez Morze Czerwone na Półwysep Arabski miała około
5800 km

2

, a jej ciężar obliczono na 44 mln ton. W Kenii widziano chmurę szarańczy

szeroką na 5 km i grubości ok. 15 m lecącą z szybkością ok 16 km na godz przez prawie
3 dni.

Szybkość owadów – owady poruszają się z różną prędkością np. motyl bielinek 7 km
na godz., chrabąszcz – 10, pszczoła – 13, ważka – aż 33 do 80 km na godz.

Termity – ich królowa może żyć do 50 lat i złożyć w tym czasie 100 000 000 jaj.

Trzmiel – może zrobić norę o długości do 2 m.

Turkuć podjadek – szkodnik ogrodowy, żeby go wytępić najlepiej w paru miejscach
działki zakopać w ziemi nawóz koński, a po paru dniach wybrać go razem ze
szkodnikiem, który w międzyczasie do niego podąży, żeby się pożywić i złożyć jaja.

Różne

Bonelia – należąca do gromady szczetnic wyróżnia się wybitnym dymorfizmem
płciowym. Wewnątrz ciała samicy o długości do 150 cm żyje samiec o długości ok. 2
mm.

Dżdżownice – z południowej Afryki osiągają długość 6,5 m i 2 cm średnicy.

Glista – nicień pasożytniczy składa do 64 milionów jaj w ciągu roku.

Niesporczaki – grupa bezkręgowców uważana za podtyp stawonogów lub odrębny typ.
Są formami bardzo drobnymi – największe dochodzą do 1,2 mm długości. Zadziwiają
swoją wytrzymałością utrzymania życia. W okresie suszy otorbiają się tworząc cysty i w
tym stanie mogą przetrwać do 6 lat. Wytrzymują temperaturę do +100

o

C i –272

o

C,

wytrzymują przetrzymywanie w czystym wodorze, azocie, dwutlenku węgla i w
siarkowodorze. Występują na całej kuli ziemskiej.

Nużeniec – jest gatunkiem stawonoga wielkości 0,3 – 0,4 mm żyjącym w cebulkach
włosowych skóry człowieka. Jest rzadko dostrzegany przez żywiciela, nie powodując
żadnej szkody poza wypadaniem włosów.

Otwornica – jest największym ze znanych obecnie pierwotniaków, a jej wielkość
dochodzi do 3,2 cm.

Udomowienie zwierząt

Domestykacja – proces polegający na przekształcaniu się dziedzicznych cech
(fizjologicznych, morfologicznych i psychicznych) zwierząt zazwyczaj w wyniku ingerencji
człowieka pod wpływem zmiany warunków środowiskowych oraz doboru naturalnego i
sztucznego.

Gatunek

Czas udomowienia

Przodkowie

Pszczoła
Pies
Bydło
Koza
Owca
Świnia
Kot
Gołąb
Koń
Osioł
Gęś
Kura
Kaczka
Ryby
Królik
Struś

mezolit 8000 p.n.e.
mezolit 8000 p.n.e
mezolit 6000 p.n.e

neolit 4000 p.n.e
neolit 4000 p.n.e

neolit

4000 p.n.e
4000 p.n.e
3000 p.n.e
3000 p.n.e
3000 p.n.e
2500 p.n.e
1500 p.n.e

500 p.n.e
100 p.n.e

1856 n.e

dzika pszczoła
wilk, szakal
tur
koza śruboroga, koza bezoarowa
arkal, muflon, owca stepowa
dzik
dziki kot
gołąb skalny
tarpan, koń Przewalskiego
onager, dziki osioł
gęś gęgawa, garbonosa
kur bankiwa
kaczka krzyżówka
różne gatunki
dziki królik
dziki struś