1
1
Gazownictwo
Gazownictwo
Podstawowe własności gazów rozprowadzanych
Podstawowe własności gazów rozprowadzanych
sie
sie
ciami
ciami
gazow
gazow
ymi
ymi
Pa
Pa
liw
liw
a
a
gazow
gazow
e
e
oraz
oraz
ich
ich
mieszanin
mieszanin
y,
y,
roz
roz
p
p
r
r
o
o
wa
wa
d
d
z
z
a
a
n
n
e sie
e sie
ciami
ciami
gazow
gazow
ymi
ymi
na terenie Polski winny spełniać w
na terenie Polski winny spełniać w
ymagania
ymagania
określone przez n
określone przez n
orm
orm
ę
ę
PN
PN
-
-
87/C
87/C
-
-
96001 “
96001 “
Paliwa
Paliwa
gazowe
gazowe
rozprowadzane
rozprowadzane
wspólną
wspólną
siecią
siecią
i
i
przeznaczone
przeznaczone
dla
dla
gospodarki
gospodarki
komunalnej
komunalnej
”.
”.
Gazy używane dzieli się na 4 grupy:
Gazy używane dzieli się na 4 grupy:
G
G
rupa
rupa
I
I
–
–
(GS
(GS
-
-
gazy
gazy
sztuczne
sztuczne
;
;
efekt
efekt
przetworzenia
przetworzenia
paliw
paliw
stałych
stałych
i
i
ciekłych
ciekłych
oraz
oraz
ich
ich
mieszanin
mieszanin
y
y
z gazem ziemnym i
z gazem ziemnym i
gazem propan
gazem propan
–
–
butan),
butan),
G
G
rupa
rupa
II
II
–
–
(GZ
(GZ
-
-
gazy
gazy
ziemne
ziemne
;
;
gazy
gazy
pochodzenia
pochodzenia
naturalnego
naturalnego
,
,
których głównym składnikiem jest metan),
których głównym składnikiem jest metan),
G
G
rupa
rupa
III
III
–
–
(GPR
(GPR
–
–
mieszaniny
mieszaniny
propan
propan
-
-
butan
butan
)
)
G
G
rupa
rupa
IV
IV
–
–
mieszanin
mieszanin
y
y
C3
C3
-
-
C4
C4
z
z
powietrzem
powietrzem
.
.
2
2
Gazownictwo
Gazownictwo
Podstawowe własności użytkowe gazów
Podstawowe własności użytkowe gazów
palnych określają parametry:
palnych określają parametry:
c
c
iepło
iepło
spalania
spalania
lub w
lub w
artość
artość
opałowa
opałowa
g
g
ęstość
ęstość
właściwa,
właściwa,
l
l
iczba
iczba
Wobbego
Wobbego
,
,
prędkość spalania,
prędkość spalania,
granice zapłonu.
granice zapłonu.
3
3
Gazownictwo
Gazownictwo
Ciepło
Ciepło
spalania
spalania
gazu
gazu
(
(
MJ/
MJ/
m
m
3
3
)
)
jest
jest
iloś
iloś
cią
cią
ciepła
ciepła
jak
jak
ą
ą
otrzymuje się podczas
otrzymuje się podczas
całkowit
całkowit
ego
ego
spaleni
spaleni
a
a
1m
1m
3
3
gazu
gazu
w
w
warunkach normalnych (wartość opałowa
warunkach normalnych (wartość opałowa
stanowi c
stanowi c
iepło
iepło
spalania
spalania
pomniejszone o ciepło
pomniejszone o ciepło
parowania w
parowania w
od
od
y
y
w
w
ydzielonej
ydzielonej
z
z
pa
pa
liwa
liwa
pod
pod
c
c
zas
zas
spalania
spalania
).
).
Gęstość
Gęstość
właściwa
właściwa
(k
(k
G/
G/
m
m
3
3
)
)
jest
jest
stosunk
stosunk
iem
iem
masy gazu
masy gazu
do jego
do jego
objętości
objętości
i wyraża masę
i wyraża masę
1m
1m
3
3
gazu
gazu
w
w
warunkach normalnych.
warunkach normalnych.
4
4
Gazownictwo
Gazownictwo
Liczba
Liczba
Wobbego
Wobbego
(MJ/
(MJ/
m
m
3
3
) jest
) jest
stosunk
stosunk
iem
iem
i
i
lo
lo
ści
ści
ciepła
ciepła
gazu
gazu
do
do
pierwiastka
pierwiastka
kwadratowego
kwadratowego
z
z
gęstości
gęstości
względnej
względnej
gazu
gazu
(g
(g
ęstość
ęstość
względna
względna
gazu
gazu
jest
jest
stosunk
stosunk
iem
iem
mas
mas
jednakowych
jednakowych
objętości
objętości
gazu
gazu
i
i
powietrza
powietrza
znajdujących
znajdujących
się w
się w
takich
takich
samych
samych
warunkach
warunkach
ciśnienia
ciśnienia
i
i
temperatury
temperatury
)
)
.
.
Prędkość spalania
Prędkość spalania
gazu określa z jaką prędkością przesuwa się
gazu określa z jaką prędkością przesuwa się
płomień względem mieszaniny palnej gazu i powietrza.
płomień względem mieszaniny palnej gazu i powietrza.
Granice zapłonu
Granice zapłonu
wyrażają takie graniczne zawartości paliwa
wyrażają takie graniczne zawartości paliwa
gazowego w mieszaninie z powietrzem pomiędzy którymi zachodzi
gazowego w mieszaninie z powietrzem pomiędzy którymi zachodzi
spalanie tej mieszaniny.
spalanie tej mieszaniny.
5
5
Gazownictwo
Gazownictwo
Główne przyczyny wzrostu zużycia gazu ziemnego:
Główne przyczyny wzrostu zużycia gazu ziemnego:
A)wyraźna
A)wyraźna
przewaga stosowania gazu jako nośnika energii z
przewaga stosowania gazu jako nośnika energii z
punktu widzenia ochrony środowiska
punktu widzenia ochrony środowiska
–
–
ekologiczny charakter
ekologiczny charakter
gazu,
gazu,
B) konkurencyjność cenowa.
B) konkurencyjność cenowa.
Wielkość emisji zanieczyszczeń powietrza, powstających w wyniku
Wielkość emisji zanieczyszczeń powietrza, powstających w wyniku
spalania gazu ziemnego i węgla kamiennego dla źródła o mocy
spalania gazu ziemnego i węgla kamiennego dla źródła o mocy
1Mw, przy założeniu średnich parametrów węgla (wartość opałowa
1Mw, przy założeniu średnich parametrów węgla (wartość opałowa
22 MJ/kg, zawartość popiołu 20%, zawartość siarki 1%).
22 MJ/kg, zawartość popiołu 20%, zawartość siarki 1%).
Emisja w przypadku spalania:
Emisja w przypadku spalania:
gazu
gazu
węgla
węgla
SO2
SO2
9 (g/h)
9 (g/h)
4440 (g/h)
4440 (g/h)
SO2
SO2
240 (g/h)
240 (g/h)
900 (g/h)
900 (g/h)
CO
CO
30 (g/h)
30 (g/h)
9900 (g/h)
9900 (g/h)
pył
pył
-
-
8800 (g/h)
8800 (g/h)
6
6
Gazownictwo
Gazownictwo
Ś
Ś
wiatowe tendencje zwiększenia wykorzystania gazu
wiatowe tendencje zwiększenia wykorzystania gazu
Europa
Europa
–
–
prognoza zapotrzebowania na gaz (bez państw
prognoza zapotrzebowania na gaz (bez państw
byłego ZSRR):
byłego ZSRR):
1998r
1998r
–
–
430
430
mld
mld
m
m
3
3
,
,
2010r
2010r
–
–
560
560
mld
mld
m
m
3
3
,
,
2030r
2030r
–
–
650
650
mld
mld
m
m
3
3
.
.
Struktura pierwotnych nośników energii (tab.1)
Struktura pierwotnych nośników energii (tab.1)
Prognoza zużycia gazu w różnych sektorach gospodarki
Prognoza zużycia gazu w różnych sektorach gospodarki
(tab.2),
(tab.2),
Przebudowa obecnej struktury nośników energetycznych w
Przebudowa obecnej struktury nośników energetycznych w
Polsce,
Polsce,
Druga edycja założeń polityki energetycznej Polski.
Druga edycja założeń polityki energetycznej Polski.
7
7
Gazownictwo
Gazownictwo
100
100
100
100
100
100
Razem
Razem
5
5
,
,
0
0
7
7
,5
,5
18
18
Pierwotna energia
Pierwotna energia
elektryczna i inne
elektryczna i inne
64,6
64,6
46,5
46,5
17
17
Paliwa sta
Paliwa sta
ł
ł
e
e
20,2
20,2
25
25
45
45
Ropa naftowa
Ropa naftowa
10,2
10,2
21
21
20
20
Gaz ziemny
Gaz ziemny
Polska
Polska
%
%
Europa
Europa
Środkowa
Środkowa
%
%
Europa
Europa
Zachodnia
Zachodnia
%
%
Struktura energii pierwotnej w Europie i Polsce (dane za 1998r.)
Struktura energii pierwotnej w Europie i Polsce (dane za 1998r.)
8
8
Gazownictwo
Gazownictwo
Rozprowadzenie zwiększonych ilości gazu zarówno ze źródeł
Rozprowadzenie zwiększonych ilości gazu zarówno ze źródeł
krajowych, jak i z importu, wymaga sukcesywnej rozbudowy
krajowych, jak i z importu, wymaga sukcesywnej rozbudowy
gazociągów przesyłowych, tłoczni gazu, podziemnych magazynów
gazociągów przesyłowych, tłoczni gazu, podziemnych magazynów
gazu oraz gazociągów rozprowadzających.
gazu oraz gazociągów rozprowadzających.
W okresie do 2010r. w zależności od przyjętego wariantu
W okresie do 2010r. w zależności od przyjętego wariantu
przewiduje się wybudowanie 9÷10
przewiduje się wybudowanie 9÷10
tys. km gazociągów
tys. km gazociągów
przesyłowych i podłączeniowych, tłoczni gazu o mocy
przesyłowych i podłączeniowych, tłoczni gazu o mocy
100÷110
100÷110
MW, ponad 1400 stacji redukcyjno
MW, ponad 1400 stacji redukcyjno
-
-
pomiarowych I
pomiarowych I
-
-
go i II
go i II
-
-
go stopnia oraz ok. 42
go stopnia oraz ok. 42
tys. km gazociągów sieci dystrybucyjnej.
tys. km gazociągów sieci dystrybucyjnej.
W celu pokrycia sezonowej nierównomierności
W celu pokrycia sezonowej nierównomierności
zapotrzebowania na gaz przez odbiorców
zapotrzebowania na gaz przez odbiorców
komunalno
komunalno
-
-
bytowych
bytowych
konieczna będzie rozbudowa magazynów podziemnych do
konieczna będzie rozbudowa magazynów podziemnych do
minimum 4,5
minimum 4,5
mld
mld
m
m
3
3
pojemności magazynowej i zdolności
pojemności magazynowej i zdolności
oddania gazu 80
oddania gazu 80
mln
mln
m
m
3
3
/dobę w 2010 roku.
/dobę w 2010 roku.
9
9
Gazownictwo
Gazownictwo
Dostarczanie gazu do odbiorców odbywa się za pomocą sieci
Dostarczanie gazu do odbiorców odbywa się za pomocą sieci
przesyłowych, rozdzielczych oraz instalacji gazowych w
przesyłowych, rozdzielczych oraz instalacji gazowych w
budynkach i obiektach przemysłowych
budynkach i obiektach przemysłowych
sieci przesyłowe
sieci przesyłowe
(układ gazociągów wysokiego ciśnienia
(układ gazociągów wysokiego ciśnienia
p > 0.4
p > 0.4
MPa, wraz z tłoczniami i stacjami redukcyjnymi I
MPa, wraz z tłoczniami i stacjami redukcyjnymi I
-
-
go
go
stopnia,
stopnia,
sieci rozdzielcze
sieci rozdzielcze
(sieci niskiego ciśnienia
(sieci niskiego ciśnienia
–
–
0.6÷2.5
0.6÷2.5
kPa
kPa
oraz sieci średniego ciśnienia 5÷20
oraz sieci średniego ciśnienia 5÷20
kPa oraz 20÷400
kPa oraz 20÷400
kPa)
kPa)
wraz ze stacjami redukcyjnymi II
wraz ze stacjami redukcyjnymi II
-
-
go stopnia.
go stopnia.
10
10
Gazownictwo
Gazownictwo
Sieć przesyłowa gazu w Polsce
Sieć przesyłowa gazu w Polsce
11
11
Gazownictwo
Gazownictwo
Elementy sieci wysokiego ciśnienia
Elementy sieci wysokiego ciśnienia
tłocznie,
tłocznie,
rurociągi,
rurociągi,
stacje redukcyjne I
stacje redukcyjne I
-
-
go stopnia,
go stopnia,
PMG.
PMG.
12
12
Gazownictwo
Gazownictwo
Rurociągi
Rurociągi
rury stalowe o średnicach wewnętrznych 500
rury stalowe o średnicach wewnętrznych 500
–
–
1400 mm,
1400 mm,
wewnętrzna powierzchnia powlekana najczęściej
wewnętrzna powierzchnia powlekana najczęściej
polietylenem,
polietylenem,
łączone poprzez spawanie,
łączone poprzez spawanie,
zewnątrz zabezpieczone przed korozją,
zewnątrz zabezpieczone przed korozją,
Max dopuszczalne ciśnienie (8,4
Max dopuszczalne ciśnienie (8,4
MPa
MPa
–
–
Jamal
Jamal
),
),
6,5
6,5
MPa
MPa
w Polsce
w Polsce
13
13
Gazownictwo
Gazownictwo
(
)
D
S
c
ρ
λ
L
p
p
Q
k
p
⋅
⋅
⋅
⋅
⋅
−
=
2
2
2
2
2
przyjmujemy, że
przyjmujemy, że
czyli
czyli
D
S
c
ρ
λ
L
α
⋅
⋅
⋅
⋅
=
2
2
2
dla Q =
dla Q =
const
const
, wzrost p
, wzrost p
⇒
⇒
spadek
spadek
k
p
dp
dp
2
2
1
1
k
p
p
dp
Q
dp
p
α
=
−
⋅
(
)
2
2
p
k
Q
p
p
α
=
−
⋅
14
14
Gazownictwo
Gazownictwo
Temperatura gazu na tłoczeniu
Temperatura gazu na tłoczeniu
1
1
2
1
2
−
=
m
m
T
T
p
p
2
1
1
1
2
T
T
p
p
m
m
=
−
15
15
Gazownictwo
Gazownictwo
PMG
PMG
struktury wyeksploatowanych złóż
struktury wyeksploatowanych złóż
węglowodorów,
węglowodorów,
struktury warstw wodonośnych,
struktury warstw wodonośnych,
kawerny wypłukane w
kawerny wypłukane w
wysadach
wysadach
solnych,
solnych,
wyrobiska górnicze starych kopalń.
wyrobiska górnicze starych kopalń.
16
16
Gazownictwo
Gazownictwo
Struktury wyeksploatowanych złóż
Struktury wyeksploatowanych złóż
węglowodorowych
węglowodorowych
najczęściej stosowany (75
najczęściej stosowany (75
% PMG na świecie),
% PMG na świecie),
kilka lat budowy, (konieczność uzupełnienia instalacji
kilka lat budowy, (konieczność uzupełnienia instalacji
naziemnej do zatłaczania i odbioru gazu),
naziemnej do zatłaczania i odbioru gazu),
głębokość położenia warstw zbiornika 300
głębokość położenia warstw zbiornika 300
÷
÷
1000
1000
m,
m,
złoża dobrze rozpoznane poprzez proces eksploatacji,
złoża dobrze rozpoznane poprzez proces eksploatacji,
koszt budowy PMG w wyeksploatowanych złożach 30
koszt budowy PMG w wyeksploatowanych złożach 30
%
%
niższy od warstw wodonośnych,
niższy od warstw wodonośnych,
(W Polsce 5
(W Polsce 5
PMG 1
PMG 1
mld
mld
250
250
mln
mln
m
m
3
3
, docelowo 5
, docelowo 5
mld
mld
m
m
3
3
).
).
17
17
Gazownictwo
Gazownictwo
Struktury warstw wodonośnych
Struktury warstw wodonośnych
trudniejsza i bardziej ryzykowna budowa zbiornika
trudniejsza i bardziej ryzykowna budowa zbiornika
(trudne rozpoznanie struktury),
(trudne rozpoznanie struktury),
bardzo kosztowna aparatura i urządzenia naziemne
bardzo kosztowna aparatura i urządzenia naziemne
(separatory, filtry, podgrzewacze gazu),
(separatory, filtry, podgrzewacze gazu),
około 15
około 15
% PMG tego typu.
% PMG tego typu.
2 zbiorniki w Polsce:
2 zbiorniki w Polsce:
0.5
0.5
÷
÷
1.5
1.5
mld
mld
m
m
3
3
0.5
0.5
÷
÷
1.0
1.0
mld
mld
m
m
3
3
18
18
Gazownictwo
Gazownictwo
Kawerny solne
Kawerny solne
stosunkowo drogie,
stosunkowo drogie,
mogą pełnić rolę magazynów szczytowych,
mogą pełnić rolę magazynów szczytowych,
duże pojemności przy zajęciu niewielkich
duże pojemności przy zajęciu niewielkich
terenów,
terenów,
około 3
około 3
% PMG
% PMG
–
–
tego typu,
tego typu,
1 zbiornik w Polsce
1 zbiornik w Polsce
(Mogilno
(Mogilno
–
–
około 1.1
około 1.1
mld
mld
m3)
m3)
19
19
Gazownictwo
Gazownictwo
Zalety PMG
Zalety PMG
zabezpieczenie pełnych i nieprzerwanych
zabezpieczenie pełnych i nieprzerwanych
dostaw gazu dla systemu gazowniczego,
dostaw gazu dla systemu gazowniczego,
zmniejszenie jednostkowych kosztów
zmniejszenie jednostkowych kosztów
transportu,
transportu,
tworzenie rezerw strategicznych,
tworzenie rezerw strategicznych,
rozwiązanie problemów stałych dostaw
rozwiązanie problemów stałych dostaw
gazu importowanego.
gazu importowanego.
20
20
Gazownictwo
Gazownictwo
Tłocznia
Tłocznia
sprężarki połączone szeregowo
sprężarki połączone szeregowo
sprężarki połączone równolegle
sprężarki połączone równolegle
schemat połączeń mieszany
schemat połączeń mieszany
.
.
min
T
Q
Q
=
∑
=
i
T
Q
Q
21
21
Gazownictwo
Gazownictwo
Rodzaje sprężarek
Rodzaje sprężarek
tłokowe,
tłokowe,
odśrodkowe.
odśrodkowe.
Rodzaje napędu
Rodzaje napędu
silniki spalinowe
silniki spalinowe
–
–
gazowe,
gazowe,
silniki elektryczne,
silniki elektryczne,
turbiny gazowe.
turbiny gazowe.
22
22
Gazownictwo
Gazownictwo
Zalety turbin gazowych w stosunku do silników
Zalety turbin gazowych w stosunku do silników
spalinowych
spalinowych
osiągnięcia dużych mocy w małych
osiągnięcia dużych mocy w małych
zwartych konstrukcjach,
zwartych konstrukcjach,
większa równomierność pracy wobec
większa równomierność pracy wobec
zbędności mechanizmu korbowego,
zbędności mechanizmu korbowego,
mniejsze koszty eksploatacji (wyższa
mniejsze koszty eksploatacji (wyższa
sprawność mechaniczna, mniejsze koszty
sprawność mechaniczna, mniejsze koszty
eksploatacji oraz niższe koszty remontów).
eksploatacji oraz niższe koszty remontów).
23
23
Gazownictwo
Gazownictwo
Tłocznie w Polsce
Tłocznie w Polsce
32
32
–
–
motosprężarki,
motosprężarki,
17
17
–
–
sprężarek tłokowych z napędem
sprężarek tłokowych z napędem
elektrycznym,
elektrycznym,
4
4
–
–
turbosprężarki GPA,
turbosprężarki GPA,
1
1
–
–
turbosprężarka SOLAR.
turbosprężarka SOLAR.
24
24
Gazownictwo
Gazownictwo
Podstawowe zależności sprężarek
Podstawowe zależności sprężarek
Charakterystyki sprężarek
Charakterystyki sprężarek
Cooper
Cooper
–
–
Bessemer
Bessemer
Charakterystyka gazociągu (odcinka polskiego)
Charakterystyka gazociągu (odcinka polskiego)
Jamal
Jamal
–
–
Europa
Europa
Zachodnia
Zachodnia
.
.
⋅
⋅
−
−
⋅
⋅
=
h
m
s
n
V
p
p
C
λ
λ
λ
Q
S
m
n
T
d
3
1
1
2
1
1
1
1
T
Z
T
Q
p
Q
*
*
v
⋅
⋅
⋅
=
(
)
( )
KM
p
p
α
m
Q
p
m
N
m
m
−
⋅
−
⋅
⋅
=
−
1
1
1
1
2
1
25
25
Gazownictwo
Gazownictwo
Charakterystyka Ne = Ne(Qv *) motosprężarki
26
26
Gazownictwo
Gazownictwo
Charakterystyka Ne =
Charakterystyka Ne =
Ne(Qv
Ne(Qv
*)
*)
motosprężarki
motosprężarki
27
27
Gazownictwo
Gazownictwo
Wady i zalety sprężarek
Wady i zalety sprężarek
Sprężarka tłokowa z napędem spalinowym
Sprężarka tłokowa z napędem spalinowym
–
–
gazowym tzw.
gazowym tzw.
motosprężarka
motosprężarka
. (Np.
. (Np.
Cooper
Cooper
-
-
Bessemer
Bessemer
GMVH
GMVH
-
-
6 i GMVH
6 i GMVH
-
-
8)
8)
Zalety:
Zalety:
możliwość częstego i szybkiego włączania do ruchu,
możliwość częstego i szybkiego włączania do ruchu,
duża i płynna możliwość regulacji obrotów (np. o 30%
duża i płynna możliwość regulacji obrotów (np. o 30%
silnikiem, dalej
silnikiem, dalej
–
–
otwieranie i zamykanie martwych
otwieranie i zamykanie martwych
przestrzeni po obu stronach cylindra),
przestrzeni po obu stronach cylindra),
możliwość zastosowania przestrzeni martwych,
możliwość zastosowania przestrzeni martwych,
własne źródło napędu
własne źródło napędu
–
–
gaz ziemny,
gaz ziemny,
wysoka sprawność cieplna,
wysoka sprawność cieplna,
duży spręż,
duży spręż,
mała (zblokowana) budowa,
mała (zblokowana) budowa,
możliwość produkcji części w Polsce (głowice, tłoki,
możliwość produkcji części w Polsce (głowice, tłoki,
cylindry dostarcza stocznia).
cylindry dostarcza stocznia).
28
28
Gazownictwo
Gazownictwo
Wady i zalety sprężarek
Wady i zalety sprężarek
Sprężarka tłokowa z napędem spalinowym
Sprężarka tłokowa z napędem spalinowym
–
–
gazowym tzw.
gazowym tzw.
motosprężarka
motosprężarka
.
.
(Np.
(Np.
Cooper
Cooper
-
-
Bessemer
Bessemer
GMVH
GMVH
-
-
6 i GMVH
6 i GMVH
-
-
8)
8)
Wady:
Wady:
zanieczyszczenie spalinami środowiska (na każdy
zanieczyszczenie spalinami środowiska (na każdy
cylinder jest zużywane ok. 40
cylinder jest zużywane ok. 40
m gazu),
m gazu),
silnik jest poważnym emitorem hałasu ( w odległości 1
silnik jest poważnym emitorem hałasu ( w odległości 1
m
m
od maszyny natężenie dźwięku przekracza 103dB),
od maszyny natężenie dźwięku przekracza 103dB),
motosprężarka
motosprężarka
jest źródłem drgań
jest źródłem drgań
–
–
potrzebny jest
potrzebny jest
specjalny budynek,
specjalny budynek,
duży ciężar: maszyna 6 cylindrowa waży 48 ton,
duży ciężar: maszyna 6 cylindrowa waży 48 ton,
12 cylindrowe nawet 100 ton,
12 cylindrowe nawet 100 ton,
kosztowny fundament,
kosztowny fundament,
mały zakres mocy do 4
mały zakres mocy do 4
MW (2500
MW (2500
KM),
KM),
wysoka awaryjność,
wysoka awaryjność,
pracochłonność remontu,
pracochłonność remontu,
duży koszt części zamiennych,
duży koszt części zamiennych,
duże wymagania co do paliwa gazowego.
duże wymagania co do paliwa gazowego.
W Polsce tego typu
W Polsce tego typu
motosprężarek
motosprężarek
jest 32 sztuki.
jest 32 sztuki.
29
29
Gazownictwo
Gazownictwo
Sprężarka tłokowa z napędem elektrycznym
Sprężarka tłokowa z napędem elektrycznym
(Np.
(Np.
Halberstadt
Halberstadt
1HB5K250).
1HB5K250).
Zalety:
Zalety:
możliwość częstego i szybkiego uruchamiania (krótki
możliwość częstego i szybkiego uruchamiania (krótki
rozruch 30 minut),
rozruch 30 minut),
brak zanieczyszczeń atmosfery wokół tłoczni
brak zanieczyszczeń atmosfery wokół tłoczni
–
–
napęd
napęd
ekologiczny,
ekologiczny,
brak zewnętrznych emitorów hałasu (silnik jest cichy,
brak zewnętrznych emitorów hałasu (silnik jest cichy,
hałasuje tylko kompresor i przepływający gaz),
hałasuje tylko kompresor i przepływający gaz),
możliwość produkcji części we własnym zakresie,
możliwość produkcji części we własnym zakresie,
bezawaryjne krajowe silniki,
bezawaryjne krajowe silniki,
prosta eksploatacja.
prosta eksploatacja.
30
30
Gazownictwo
Gazownictwo
Sprężarka tłokowa z napędem elektrycznym
Sprężarka tłokowa z napędem elektrycznym
(Np.
(Np.
Halberstadt
Halberstadt
1HB5K250).
1HB5K250).
Wady:
Wady:
wymagają doprowadzenia linii wysokonapięciowych (45
wymagają doprowadzenia linii wysokonapięciowych (45
%
%
kosztów budowy to doprowadzenie linii przesyłowej 110
kosztów budowy to doprowadzenie linii przesyłowej 110
KV),
KV),
potrzebny budynek centrali elektrycznej
potrzebny budynek centrali elektrycznej
–
–
duże napięcia,
duże napięcia,
uzależnienie gazownictwa od energetyki,
uzależnienie gazownictwa od energetyki,
wszystkie urządzenia muszą być w wersji EX
wszystkie urządzenia muszą być w wersji EX
(
(
antywybuchowej
antywybuchowej
) i posiadać atest „Kopalni Barbara”,
) i posiadać atest „Kopalni Barbara”,
duże wymiary (przewymiarowany),
duże wymiary (przewymiarowany),
duży ciężar (jedna maszyna waży ok.
duży ciężar (jedna maszyna waży ok.
100
100
ton)
ton)
–
–
potrzebne
potrzebne
fundamenty; palowanie gruntu,
fundamenty; palowanie gruntu,
mały zakres mocy do 4
mały zakres mocy do 4
MW, (w Polsce 2,5
MW, (w Polsce 2,5
MW zasilane
MW zasilane
napięciem 6
napięciem 6
kV w celu zmniejszenia średnicy kabli),
kV w celu zmniejszenia średnicy kabli),
31
31
Gazownictwo
Gazownictwo
Sprężarka tłokowa z napędem elektrycznym
Sprężarka tłokowa z napędem elektrycznym
(Np.
(Np.
Halberstadt
Halberstadt
1HB5K250).
1HB5K250).
Wady(cd
Wady(cd
):
):
kosztowna budowa hali (skuteczne ogrzewanie
kosztowna budowa hali (skuteczne ogrzewanie
–
–
minimalna
minimalna
temperatura uzwojeń +
temperatura uzwojeń +
5
5
o
o
C, hala cała ze szkła, duża kotłownia 5
C, hala cała ze szkła, duża kotłownia 5
MW
MW
mocy),
mocy),
ograniczona możliwość regulacji wydajności (silniki synchroniczn
ograniczona możliwość regulacji wydajności (silniki synchroniczn
e
e
o stałej prędkości obrotowej
o stałej prędkości obrotowej
–
–
350
350
obr/min; można zmieniać
obr/min; można zmieniać
częstotliwość napięcia ale jest to dość drogie rozwiązanie; możn
częstotliwość napięcia ale jest to dość drogie rozwiązanie; możn
a
a
też odłączać cylindry ale odbija się to niekorzystnie na wyważen
też odłączać cylindry ale odbija się to niekorzystnie na wyważen
iu
iu
zespołu i jego żywotności),
zespołu i jego żywotności),
krótkie przebiegi między naprawcze
krótkie przebiegi między naprawcze
–
–
z powodu znacznej ilości
z powodu znacznej ilości
elementów ruchomych, przeciętnie przeprowadza się przegląd co
elementów ruchomych, przeciętnie przeprowadza się przegląd co
1000
1000
godzin,
godzin,
duża pracochłonność remontów.
duża pracochłonność remontów.
W Polsce tego typu sprężarek jest 17 sztuk.
W Polsce tego typu sprężarek jest 17 sztuk.
32
32
Gazownictwo
Gazownictwo
Sprężarka odśrodkowa z turbiną gazową
Sprężarka odśrodkowa z turbiną gazową
(Np. GPA 6,3 MW)
(Np. GPA 6,3 MW)
Zalety:
Zalety:
możliwość częstego i szybkie włączania do ruchu,
możliwość częstego i szybkie włączania do ruchu,
duży zakres mocy do 9
duży zakres mocy do 9
MW a nawet do 25
MW a nawet do 25
MW, ze
MW, ze
stosunkowo małej przestrzeni, (sprężarki radzieckie
stosunkowo małej przestrzeni, (sprężarki radzieckie
pracujące w
pracujące w
Hołowczycach
Hołowczycach
do 6,3
do 6,3
MW),
MW),
obudowa kontenerowa (montaż maszyny ok. 3 tygodni dla
obudowa kontenerowa (montaż maszyny ok. 3 tygodni dla
porównania czas zbudowania tłoczni silnikami tłokowymi
porównania czas zbudowania tłoczni silnikami tłokowymi
wynosi ok. 4 miesięcy),
wynosi ok. 4 miesięcy),
uniezależnienie od energii elektrycznej,
uniezależnienie od energii elektrycznej,
możliwość odzyskiwania ciepła ze spalin,
możliwość odzyskiwania ciepła ze spalin,
długie przebiegi między naprawcze (trwałość wirników
długie przebiegi między naprawcze (trwałość wirników
kompresora wynosi 96 tysięcy godzin),
kompresora wynosi 96 tysięcy godzin),
duża pewność ruchu i niezawodność (technika lotnicza 12
duża pewność ruchu i niezawodność (technika lotnicza 12
lat gwarancji ).
lat gwarancji ).
33
33
Gazownictwo
Gazownictwo
Sprężarka odśrodkowa z turbiną gazową
Sprężarka odśrodkowa z turbiną gazową
(Np. GPA 6,3 MW)
(Np. GPA 6,3 MW)
Wady:
Wady:
wysoka cena około 1 milion $ za 1
wysoka cena około 1 milion $ za 1
MW mocy,
MW mocy,
niska sprawność turbiny,
niska sprawność turbiny,
niski spręż,
niski spręż,
moc zależy od temperatury otoczenia (wahania nawet do
moc zależy od temperatury otoczenia (wahania nawet do
35%), a więc i różne wydajności. Np. przy 10oC moc
35%), a więc i różne wydajności. Np. przy 10oC moc
6,3
6,3
MW a przy
MW a przy
-
-
20oC moc 8
20oC moc 8
MW; konieczność budowy hali,
MW; konieczność budowy hali,
moc turbiny zależy od wysokości ponad poziom morza
moc turbiny zależy od wysokości ponad poziom morza
(sprawa ciśnienia),
(sprawa ciśnienia),
mały zakres wydajności, buduje się zbiorniki w celu
mały zakres wydajności, buduje się zbiorniki w celu
umożliwienia regulacji, niewielka możliwość regulacji
umożliwienia regulacji, niewielka możliwość regulacji
obrotów (zmiany w zakresie 70÷100%),
obrotów (zmiany w zakresie 70÷100%),
34
34
Gazownictwo
Gazownictwo
Sprężarka odśrodkowa z turbiną gazową
Sprężarka odśrodkowa z turbiną gazową
(Np. GPA 6,3 MW)
(Np. GPA 6,3 MW)
Wady (c.d.):
Wady (c.d.):
maszyna musi cały czas chodzić. Maszyna nie
maszyna musi cały czas chodzić. Maszyna nie
eksploatowana bardzo szybko koroduje, zwłaszcza turbiny
eksploatowana bardzo szybko koroduje, zwłaszcza turbiny
wzięte z lotnictwa. W lotnictwie materiały dobiera się na inne
wzięte z lotnictwa. W lotnictwie materiały dobiera się na inne
warunki klimatyczne (
warunki klimatyczne (
-
-
50
50
o
o
C i 0% wilgotności). Turbiny wzięte
C i 0% wilgotności). Turbiny wzięte
z lotnictwa są ponadto bardzo wysilone i bardzo lekkie
z lotnictwa są ponadto bardzo wysilone i bardzo lekkie
(naziemne mogą być ciężkie),
(naziemne mogą być ciężkie),
części zamienne wyłącznie z importu,
części zamienne wyłącznie z importu,
zanieczyszczenie środowiska spalinami
zanieczyszczenie środowiska spalinami
–
–
duża emisja NOX
duża emisja NOX
(skondensowana ilość maszyn),
(skondensowana ilość maszyn),
turbina gazowa jest dużym źródłem hałasu (w lotnictwie to
turbina gazowa jest dużym źródłem hałasu (w lotnictwie to
nie przeszkadza).
nie przeszkadza).
W Polsce mamy 4 turbosprężarki.
W Polsce mamy 4 turbosprężarki.
35
35
Gazownictwo
Gazownictwo
Eksploatacja turbosprężarki SOLAR
Eksploatacja turbosprężarki SOLAR
Tabela 1. Specyfikacja turbiny gazowej typ Centaur T
Tabela 1. Specyfikacja turbiny gazowej typ Centaur T
-
-
4702 wraz z oprzyrządowaniem
4702 wraz z oprzyrządowaniem
Dane
Dane
Opis
Opis
Turbina T
Turbina T
-
-
4702 (przy temp.
4702 (przy temp.
>
>
15
15
o
o
C)
C)
3367
3367
kW
kW
(4390 KM)
(4390 KM)
15500
15500
obr
obr
/min
/min
18,81 kg/
18,81 kg/
sek
sek
451oC
451oC
Moc
Moc
Prędkość
Prędkość
Przepływ spalin
Przepływ spalin
Temperatura spalin
Temperatura spalin
Sprężarka powietrza
Sprężarka powietrza
osiowa
osiowa
11
11
9,1; 1
9,1; 1
17,2 kg/
17,2 kg/
sek
sek
Typ
Typ
Ilość stopni
Ilość stopni
Stopień sprężania
Stopień sprężania
Przepływ
Przepływ
36
36
Gazownictwo
Gazownictwo
Eksploatacja turbosprężarki SOLAR
Eksploatacja turbosprężarki SOLAR
Tabela 1. Specyfikacja turbiny gazowej typ Centaur T
Tabela 1. Specyfikacja turbiny gazowej typ Centaur T
-
-
4702 wraz z oprzyrządowaniem
4702 wraz z oprzyrządowaniem
cd
cd
.
.
osiowa
osiowa
1
1
Typ
Typ
Ilość stopni
Ilość stopni
Turbina do napędu sprężarki gazu
Turbina do napędu sprężarki gazu
Dane
Dane
Opis
Opis
Komora spalania
Komora spalania
pierścieniowa
pierścieniowa
10
10
Typ
Typ
Ilość dysz paliwowych
Ilość dysz paliwowych
Turbina do napędu sprężarki powietrza
Turbina do napędu sprężarki powietrza
osiowa
osiowa
2
2
Typ
Typ
Ilość stopni
Ilość stopni
37
37
Gazownictwo
Gazownictwo
Tabela 2. Charakterystyka konstrukcyjna sprężarki gazu typ
Tabela 2. Charakterystyka konstrukcyjna sprężarki gazu typ
C
C
304
304
77,9%
77,9%
Sprawność sprężarki
Sprawność sprężarki
70,3
70,3
o
o
C
C
Temperatura na tłoczeniu
Temperatura na tłoczeniu
15
15
o
o
C
C
Temperatura na ssaniu
Temperatura na ssaniu
14.844
14.844
obr
obr
/min
/min
Obroty
Obroty
2939
2939
kW
kW
Zapotrzebowanie mocy
Zapotrzebowanie mocy
125.000 m
125.000 m
3
3
/h
/h
(w warunkach normalnych)
(w warunkach normalnych)
Przepływ gazu przy
Przepływ gazu przy
ciśnieniu ssania 4200
ciśnieniu ssania 4200
kPa
kPa
i
i
ciśnieniu tłoczenia 6370
ciśnieniu tłoczenia 6370
kPa
kPa
6370
6370
kPa
kPa
abs
abs
.
.
Ciśnienie na tłoczeniu
Ciśnienie na tłoczeniu
4354 kg
4354 kg
3500
3500
kPa
kPa
abs
abs
.
.
Ciśnienie na ssaniu
Ciśnienie na ssaniu
Ciężar
Ciężar
Parametr
Parametr
C3043 RTA
C3043 RTA
–
–
18 CX
18 CX
Model
Model
Zestaw
Zestaw
3
3
Ilość stopni
Ilość stopni
38
38
Gazownictwo
Gazownictwo
Podstawowa charakterystyka SGT
Podstawowa charakterystyka SGT
System gazociągów tranzytowych składać się będzie docelowo z
System gazociągów tranzytowych składać się będzie docelowo z
dwóch nitek gazociągów DN
dwóch nitek gazociągów DN
1400 połączonych ze sobą w 14 punktach
1400 połączonych ze sobą w 14 punktach
na trasie o długości 681
na trasie o długości 681
km (rys. 1).
km (rys. 1).
39
39
Gazownictwo
Gazownictwo
4
91
542
Tłocznia
Szamotuły
4
91
365
Tłocznia
Włocławek
5
116
244
Tłocznia
Ciechanów
5
116
127
Tłocznia Zambrów
6
141
2
Tłocznia
Kondratki
[MW]
Liczba
agregatów
Moc zainstalowana
Kilometr
Lokalizacja tłoczni
Maksymalne ciśnienie robocze w gazociągu nie może przekroczyć 8,
Maksymalne ciśnienie robocze w gazociągu nie może przekroczyć 8,
4
4
MPa
MPa
40
40
Gazownictwo
Gazownictwo
Ilość i jakość transportowanego gazu
Ilość i jakość transportowanego gazu
Zgodnie z kontraktem, transportujący powinien otrzymać na
Zgodnie z kontraktem, transportujący powinien otrzymać na
granicy polsko
granicy polsko
-
-
białoruskiej gaz pod ciśnieniem 6,1
białoruskiej gaz pod ciśnieniem 6,1
MPa i o
MPa i o
następujących parametrach jakościowych:
następujących parametrach jakościowych:
zaw. metanu
zaw. metanu
96,37
96,37
%
%
objęt
objęt
.
.
zaw. etanu
zaw. etanu
2,82
2,82
%
%
zaw. propanu
zaw. propanu
0,05
0,05
%
%
zaw. butanu
zaw. butanu
0,03
0,03
%
%
zaw.
zaw.
pentanu
pentanu
0,01
0,01
%
%
zaw. azotu
zaw. azotu
0,22
0,22
%
%
41
41
Gazownictwo
Gazownictwo
Przewidywana charakterystyka turboagregatu sprężarkowego
Przewidywana charakterystyka turboagregatu sprężarkowego
GT
GT
35
35
/
/
46MB
46MB
(stacja
(stacja
Kondratki
Kondratki
)
)
1
2
1
1
1
1
n
n
s
p
n
L
pV
n
p
−
=
−
−
42
42
Gazownictwo
Gazownictwo
Przewidywana charakterystyka turboagregatu sprężarkowego
Przewidywana charakterystyka turboagregatu sprężarkowego
GT
GT
35
35
/
/
46MB
46MB
(stacja
(stacja
Kondratki
Kondratki
)
)
43
43
Gazownictwo
Gazownictwo
Turbina gazowa GT10B
Turbina gazowa GT10B
Dane dla napędu mechanicznego
Dane dla napędu mechanicznego
25
25
Emisja NOX (gaz ziemny)
Emisja NOX (gaz ziemny)
ppmv
ppmv
8
8
000
000
Prędkość obrotowa wału
Prędkość obrotowa wału
obr
obr
/min
/min
1
1
112
112
14,0
14,0
534
534
Temperatura gazu na wylocie z turbiny,
Temperatura gazu na wylocie z turbiny,
o
o
C
C
Temperatura gazu na wlocie turbiny,
Temperatura gazu na wlocie turbiny,
o
o
C
C
25
25
522
522
Moc wyjściowa,
Moc wyjściowa,
kW
kW
35,5
35,5
Sprawność,
Sprawność,
%
%
Spręż
Spręż
79,0
79,0
Natężenie masowe przepływu kg/s
Natężenie masowe przepływu kg/s
44
44
Gazownictwo
Gazownictwo
DRESSER
DRESSER
–
–
RAND
RAND
DANE O WYROBACH firmy DRESSER
DANE O WYROBACH firmy DRESSER
-
-
RAND
RAND
Pierścienie
Pierścienie
lub
lub
wieloboki
wieloboki
tolerancji
tolerancji
opcja
opcja
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
materiały
materiały
DODATKI DO
DODATKI DO
WAŁU
WAŁU
ZDWOJONY
ZDWOJONY
TANDEM z wew.
TANDEM z wew.
labiryntem
labiryntem
TANDEM
TANDEM
POJEDYNCZY
POJEDYNCZY
ROZMIESZCZENIE
ROZMIESZCZENIE
165,1
165,1
62,5
62,5
180
180
1.15
1.15
×
×
1.05
1.05
115
115
90
90
mm
mm
Max średnica wału
Max średnica wału
o
o
C
C
m/s
m/s
mm
mm
Minim
Minim
. średnica wału
. średnica wału
Max temperatura
Max temperatura
projektowa
projektowa
DANE PODSTAWOWE
DANE PODSTAWOWE
bar
bar
Ciśnienie projektowe
Ciśnienie projektowe
Max prędkość
Max prędkość
(ws
(ws
p.
p.
mnoż
mnoż
ący)
ący)
Zwyżka obrotów
Zwyżka obrotów
45
45
Gazownictwo
Gazownictwo
DRESSER
DRESSER
–
–
RAND
RAND
DANE O WYROBACH firmy DRESSER
DANE O WYROBACH firmy DRESSER
-
-
RAND (c.d.)
RAND (c.d.)
165,1
165,1
mm
mm
węglik wolframu
węglik wolframu
opcja
opcja
Gniazdo
Gniazdo
wirujące
wirujące
Wymiar
Wymiar
specjalny
specjalny
AFLAS (inne
AFLAS (inne
materiały
materiały
opcjonalne na
opcjonalne na
żądanie
żądanie
stal nierdzewna
stal nierdzewna
(301)
(301)
Stal nierdzewna
Stal nierdzewna
(410)
(410)
węgiel
węgiel
O
O
-
-
ring
ring
Pierścień
Pierścień
toleracji
toleracji
Części
Części
mechaniczne
mechaniczne
Gniazdo
Gniazdo
stacjonarne
stacjonarne
materiały
materiały
Na
Na
żądanie
żądanie
±
±
0,6
0,6
±
±
2.5
2.5
jednokie
jednokie
runkowy
runkowy
-
-
mm
mm
Podatność
Podatność
NACE
NACE
Max średnica
Max średnica
wału
wału
Obroty
Obroty
Luz osiowy
Luz osiowy
mm
mm
Luz
Luz
promieniowy
promieniowy
46
46
Gazownictwo
Gazownictwo
Stacja gazowa 1 stopnia
Stacja gazowa 1 stopnia
47
47
Gazownictwo
Gazownictwo
Stacja gazowa 2 stopnia
Stacja gazowa 2 stopnia
48
48
Stacje Gazowe
Stacje Gazowe
Stacja gazowa
Stacja gazowa
–
–
zespół urządzeń do:
zespół urządzeń do:
redukcji,
redukcji,
regulacji,
regulacji,
pomiarów,
pomiarów,
rozdziału
rozdziału
paliwa gazowego.
paliwa gazowego.
Stacja redukcyjna
Stacja redukcyjna
–
–
stacja gazowa, w skład której
stacja gazowa, w skład której
wchodzi zespół urządzeń do obniżania ciśnienia
wchodzi zespół urządzeń do obniżania ciśnienia
wyjściowego dla:
wyjściowego dla:
Q> 60 m3/h gdy
Q> 60 m3/h gdy
Pwej
Pwej
< 0.4
< 0.4
MPa
MPa
,
,
Q dowolne gdy
Q dowolne gdy
Pwej
Pwej
> 0.4
> 0.4
MPa
MPa
49
49
Stacje Gazowe
Stacje Gazowe
Stacje gazowe dzielimy na :
Stacje gazowe dzielimy na :
Stacje gazowe wysokiego ciśnienia
Stacje gazowe wysokiego ciśnienia
(st. I stopnia),
(st. I stopnia),
Stacje gazowe średniego ciśnienia
Stacje gazowe średniego ciśnienia
(st. II stopnia)
(st. II stopnia)
50
50
Stacje Gazowe I stopnia
Stacje Gazowe I stopnia
Podstawowe elementy technologiczne:
Podstawowe elementy technologiczne:
przewód wejściowy z zespołem zaporowo
przewód wejściowy z zespołem zaporowo
-
-
upustowym,
upustowym,
zespół filtrów na każdym ciągu,
zespół filtrów na każdym ciągu,
podgrzewacze gazu,
podgrzewacze gazu,
ciągi redukcyjne,
ciągi redukcyjne,
aparatura kontrolno
aparatura kontrolno
-
-
pomiarowa,
pomiarowa,
przewód wyjściowy z zespołem zaporowo
przewód wyjściowy z zespołem zaporowo
–
–
upustowym
upustowym
dodatkowo : urządzenia do nawaniania
dodatkowo : urządzenia do nawaniania
51
51
Stacje Gazowe
Stacje Gazowe
Podstawowe procesy zachodzące w stacjach
Podstawowe procesy zachodzące w stacjach
gazowych:
gazowych:
hałas,
hałas,
nawanianie,
nawanianie,
podgrzewanie gazu,
podgrzewanie gazu,
pomiary,
pomiary,
52
52
Stacje Gazowe
Stacje Gazowe
Hałas:
Hałas:
rezultat procesu redukcji,
rezultat procesu redukcji,
rezultat przepływu gazu w przewodach (redukcja ma
rezultat przepływu gazu w przewodach (redukcja ma
większy wpływ, bo znacznie większa prędkość
większy wpływ, bo znacznie większa prędkość
przepływu)
przepływu)
zostaje przeniesiony na przewody części wylotowej
zostaje przeniesiony na przewody części wylotowej
reduktora.
reduktora.
Natężenie hałasu zależy od:
Natężenie hałasu zależy od:
intensywności źródła hałasu,
intensywności źródła hałasu,
geometrii
geometrii
orurowania
orurowania
(L, D, zmiana kierunku)
(L, D, zmiana kierunku)
53
53
Stacje Gazowe
Stacje Gazowe
Sposoby redukcji hałasu:
Sposoby redukcji hałasu:
Aktywne (zmniejszenie hałasu w źródle),
Aktywne (zmniejszenie hałasu w źródle),
Pasywne ( zabezpieczenie przed rozprzestrzenieniem
Pasywne ( zabezpieczenie przed rozprzestrzenieniem
się hałasu)
się hałasu)
Pasywne to:
Pasywne to:
tłumiki hałasu umieszczone w
tłumiki hałasu umieszczone w
orurowaniu
orurowaniu
po stronie
po stronie
wylotowej reduktora,
wylotowej reduktora,
wytłumienie
wytłumienie
orurowania
orurowania
po stronie wylotowej
po stronie wylotowej
reduktora.
reduktora.
54
54
Stacje Gazowe
Stacje Gazowe
Nawanianie gazu:
Nawanianie gazu:
gaz ziemny
gaz ziemny
wysokometanowy
wysokometanowy
(96% CH
(96% CH
4
4
) jest
) jest
bezwonny,
bezwonny,
może powodować objawy niedotlenienia,
może powodować objawy niedotlenienia,
ze względu na jego właściwości palne i
ze względu na jego właściwości palne i
wybuchowe rozprowadzanie w formie czystej jest
wybuchowe rozprowadzanie w formie czystej jest
niebezpieczne,
niebezpieczne,
gaz ziemny z powietrzem tworzy mieszaninę
gaz ziemny z powietrzem tworzy mieszaninę
wybuchową :
wybuchową :
DGW = 4.9% obj.
DGW = 4.9% obj.
GGW = 15.4 % obj.
GGW = 15.4 % obj.
55
55
Stacje Gazowe
Stacje Gazowe
Środki do nawaniania gazu:
Środki do nawaniania gazu:
tetrahydrotiofen
tetrahydrotiofen
(THT
(THT
–
–
C
C
4
4
H
H
8
8
S) jest cieczą,
S) jest cieczą,
posiada silny charakterystyczny zapach,
posiada silny charakterystyczny zapach,
szkodliwy dla skóry, oczu, układu
szkodliwy dla skóry, oczu, układu
oddechowego.
oddechowego.
Dwa rodzaje urządzeń do nawaniania gazu:
Dwa rodzaje urządzeń do nawaniania gazu:
nawanianie kontaktowe,
nawanianie kontaktowe,
nawanianie wtryskowe.
nawanianie wtryskowe.
56
56
Stacje Gazowe
Stacje Gazowe
Podgrzewanie gazu:
Podgrzewanie gazu:
podczas rozprężania gazu następuje spadek
podczas rozprężania gazu następuje spadek
temperatury (zjawisko
temperatury (zjawisko
Joule’a
Joule’a
–
–
Thomsona
Thomsona
),
),
dla gazu ziemnego spadek ciśnienia o 1 bar
dla gazu ziemnego spadek ciśnienia o 1 bar
powoduje obniżenia temperatury o 0.4 ,
powoduje obniżenia temperatury o 0.4 ,
podgrzewanie gazu przed redukcją do
podgrzewanie gazu przed redukcją do
takiej temperatury, aby po redukcji
takiej temperatury, aby po redukcji
temperatura gazu była w przedziale
temperatura gazu była w przedziale
< 5, 10>
< 5, 10>
o
T
C
p bar
∆
∆
o
C
o
C
57
57
Stacje Gazowe
Stacje Gazowe
Ilość ciepła potrzebna do podgrzania gazu o objętości V
Ilość ciepła potrzebna do podgrzania gazu o objętości V
:
:
-
-
sprawność cieplna urządzenia grzewczego.
sprawność cieplna urządzenia grzewczego.
Najczęściej stosowane są podgrzewacze przepływowe :
Najczęściej stosowane są podgrzewacze przepływowe :
ciecz
ciecz
–
–
borygo
borygo
.
.
Temperatura czynnika grzewczego jest funkcją
Temperatura czynnika grzewczego jest funkcją
temperatury gazu za urządzeniem redukcyjnym.
temperatury gazu za urządzeniem redukcyjnym.
V
T
kJ
Q
h
ρ
η
∆
=
η
(
)
3
/
m h
58
58
Stacje Gazowe
Stacje Gazowe
Pomiary w stacji redukcyjnej :
Pomiary w stacji redukcyjnej :
ciśnienia,
ciśnienia,
temperatury,
temperatury,
przepływu.
przepływu.
Urządzenia do pomiaru przepływu (gazomierze):
Urządzenia do pomiaru przepływu (gazomierze):
rotorowe,
rotorowe,
turbinowe,
turbinowe,
zwężkowe,
zwężkowe,
miechowe
miechowe
.
.
Powszechne stosowanie korektorów.
Powszechne stosowanie korektorów.
59
59
Stacje Gazowe
Stacje Gazowe
Elementy stacji gazowej II stopnia :
Elementy stacji gazowej II stopnia :
filtr,
filtr,
gazomierz,
gazomierz,
korektor,
korektor,
zawór szybkozamykający,
zawór szybkozamykający,
reduktor
reduktor
wydmuchowy zawór upustowy,
wydmuchowy zawór upustowy,
rejestrator ciśnienia wyjściowego.
rejestrator ciśnienia wyjściowego.
60
60
Gazownictwo
Gazownictwo
Rury z PE
Rury z PE
Maksymalne ciśnienie robocze
Maksymalne ciśnienie robocze
a)
a)
szereg SDR11 do 0,4
szereg SDR11 do 0,4
MPa
MPa
,
,
b) szereg SDR17,6 do 0,1
b) szereg SDR17,6 do 0,1
MPa
MPa
.
.
(SDR Standard
(SDR Standard
Dimension
Dimension
Ratio
Ratio
oznacza stosunek średnicy nominalnej
oznacza stosunek średnicy nominalnej
rury „d” do grubości jej ścianki „e”
rury „d” do grubości jej ścianki „e”
Metody łączenia rur z PE
Metody łączenia rur z PE
zgrzewanie doczołowe,
zgrzewanie doczołowe,
zgrzewanie
zgrzewanie
polifuzyjne
polifuzyjne
,
,
zgrzewanie
zgrzewanie
elektroopoprowe
elektroopoprowe
,
,
za pomocą połączeń mechanicznych.
za pomocą połączeń mechanicznych.
(Przy zgrzewaniu rur i kształtek PE obowiązują procedury podane
(Przy zgrzewaniu rur i kształtek PE obowiązują procedury podane
przez
przez
ich producentów.)
ich producentów.)
d
SDR
e
=
61
61
Gazownictwo
Gazownictwo
Zgrzewanie doczołowe
Zgrzewanie doczołowe
Ogrzewanie czołowych powierzchni łączonych elementów w
Ogrzewanie czołowych powierzchni łączonych elementów w
styku z płytą grzewczą aż do uplastycznienia, a
styku z płytą grzewczą aż do uplastycznienia, a
nastepnie
nastepnie
połączenia ze sobą z odpowiednią siłą docisku.
połączenia ze sobą z odpowiednią siłą docisku.
Zgrzewanie
Zgrzewanie
polifuzyjne
polifuzyjne
Równoczesne ogrzanie zewnętrznej powierzchni końcówki
Równoczesne ogrzanie zewnętrznej powierzchni końcówki
rury i wewnętrznej powierzchni kształtki a
rury i wewnętrznej powierzchni kształtki a
nastepnie
nastepnie
dociśnięcie łączonych elementów i pozostawienie ich aż do
dociśnięcie łączonych elementów i pozostawienie ich aż do
ostygnięcia.
ostygnięcia.
Zgrzewanie elektrooporowe
Zgrzewanie elektrooporowe
Odbywa się przy pomocy kształtek z wtopionym drutem
Odbywa się przy pomocy kształtek z wtopionym drutem
elektrooporowym. W te
elektrooporowym. W te
elektrokształtki
elektrokształtki
wsuwa się końcówki
wsuwa się końcówki
rur z PE a następnie przepuszcza prąd (24V lub 39V) w
rur z PE a następnie przepuszcza prąd (24V lub 39V) w
określonym czasie. Zgrzewanie przebiega automatycznie.
określonym czasie. Zgrzewanie przebiega automatycznie.
Połączenia mechaniczne
Połączenia mechaniczne
Połączenia PE/stal
Połączenia PE/stal
62
62
Gazownictwo
Gazownictwo
Gazowe instalacje wewnętrzne
Gazowe instalacje wewnętrzne
Instalacja gazowa to układ przewodów za kurkiem
Instalacja gazowa to układ przewodów za kurkiem
głównym, spełniający określone wymagania
głównym, spełniający określone wymagania
szczelności, prowadzony wewnątrz lub na zewnątrz
szczelności, prowadzony wewnątrz lub na zewnątrz
budynku wraz z urządzeniami do pomiaru zużycia gazu
budynku wraz z urządzeniami do pomiaru zużycia gazu
armaturą i innym wyposażeniem oraz urządzeniami
armaturą i innym wyposażeniem oraz urządzeniami
gazowymi zainstalowanymi zgodnie z potrzebami
gazowymi zainstalowanymi zgodnie z potrzebami
użytkowymi i przeznaczeniem budynku.
użytkowymi i przeznaczeniem budynku.
63
63
Gazownictwo
Gazownictwo
Zalety miedzi
Zalety miedzi
łatwa obróbka mechaniczna,
łatwa obróbka mechaniczna,
wysoka odporność na korozję,
wysoka odporność na korozję,
łatwość i szybkość montażu,
łatwość i szybkość montażu,
mniejszy ciężar rur i łączników w stosunku do takich samych
mniejszy ciężar rur i łączników w stosunku do takich samych
elementów stalowych,
elementów stalowych,
niskie straty ciśnienia ( wysoka gładkość powierzchni
niskie straty ciśnienia ( wysoka gładkość powierzchni
wewnętrznej),
wewnętrznej),
duża szczelność instalacji,
duża szczelność instalacji,
duża trwałość instalacji (50 lat),
duża trwałość instalacji (50 lat),
możliwość ponownego przetworzenia miedzi.
możliwość ponownego przetworzenia miedzi.
64
64
Gazownictwo
Gazownictwo
Łączniki rur
Łączniki rur
do łączenia rur miedzianych, zmiany kierunku lub
do łączenia rur miedzianych, zmiany kierunku lub
odgałęzienia produkowane są łączniki z miedzi, brązu lub
odgałęzienia produkowane są łączniki z miedzi, brązu lub
mosiądzu.
mosiądzu.
Wyróżnia się dwa rodzaje łączników
Wyróżnia się dwa rodzaje łączników
do dwustronnego lutowania,
do dwustronnego lutowania,
do jednostronnego lub dwustronnego gwintowania (drugi
do jednostronnego lub dwustronnego gwintowania (drugi
koniec przeznaczony do lutowania)
koniec przeznaczony do lutowania)
Szczelność łączników sprawdza się hydraulicznie.
Szczelność łączników sprawdza się hydraulicznie.
Dla łączników do
Dla łączników do
Φ
Φ
54 mm
54 mm
–
–
ci
ci
ś
ś
nienie pr
nienie pr
ó
ó
bne = 8
bne = 8
MPa
MPa
,
,
Dla
Dla
Φ
Φ
›
›
54 mm
54 mm
–
–
ci
ci
ś
ś
nienie pr
nienie pr
ó
ó
bne = 4
bne = 4
MPa
MPa
.
.
65
65
Gazownictwo
Gazownictwo
Metody łączenia instalacji gazowych z miedzi
Metody łączenia instalacji gazowych z miedzi
nierozłączne
nierozłączne
a) lutowanie z łącznikami,
a) lutowanie z łącznikami,
b) lutowanie bez łączników,
b) lutowanie bez łączników,
c) połączenia
c) połączenia
lutospawane
lutospawane
,
,
d) połączenia spawane,
d) połączenia spawane,
rozłączne
rozłączne
a) z wykorzystaniem łączników gwintowanych.
a) z wykorzystaniem łączników gwintowanych.
66
66
Gazownictwo
Gazownictwo
Technologia wykonywania instalacji gazowych
Technologia wykonywania instalacji gazowych
z miedzi
z miedzi
Obejmuje następujące operacje technologiczne:
Obejmuje następujące operacje technologiczne:
cięcie,
cięcie,
kalibrację (zewnętrzną i wewnętrzną),
kalibrację (zewnętrzną i wewnętrzną),
gięcie (na zimno, po wyżarzeniu zmiękczającym na
gięcie (na zimno, po wyżarzeniu zmiękczającym na
gorąco),
gorąco),
kielichowanie
kielichowanie
(łączenie rur bez łączników),
(łączenie rur bez łączników),
czyszczenie i lutowanie,
czyszczenie i lutowanie,
kontrolę jakości połączenia.
kontrolę jakości połączenia.
67
67
Gazownictwo
Gazownictwo
Projektowanie instalacji gazowej z miedzi
Projektowanie instalacji gazowej z miedzi
Projektowanie instalacji wymaga informacji:
Projektowanie instalacji wymaga informacji:
charakterystyk technicznych urządzeń gazowych,
charakterystyk technicznych urządzeń gazowych,
wymagań technicznych dot. Pomieszczeń, w których
wymagań technicznych dot. Pomieszczeń, w których
instalowane są urządzenia gazowe,
instalowane są urządzenia gazowe,
zasad wentylacji pomieszczeń i sposobu odprowadzania
zasad wentylacji pomieszczeń i sposobu odprowadzania
spalin,
spalin,
wymagań dot. Instalacji elektrycznych w pomieszczeniach, w
wymagań dot. Instalacji elektrycznych w pomieszczeniach, w
których będzie instalacja gazowa,
których będzie instalacja gazowa,
lokalizacji urządzeń gazowych,
lokalizacji urządzeń gazowych,
zasad prowadzenia instalacji gazowych,
zasad prowadzenia instalacji gazowych,
wymagań związanych z odbiorem instalacji gazowej.
wymagań związanych z odbiorem instalacji gazowej.
68
68
Gazownictwo
Gazownictwo
Urządzenia gazowe
Urządzenia gazowe
Klasyfikacja urządzeń gazowych (PN
Klasyfikacja urządzeń gazowych (PN
-
-
86/M
86/M
-
-
40303)
40303)
a) rodzaj urządzenia (konstrukcja, funkcje),
a) rodzaj urządzenia (konstrukcja, funkcje),
b) wielkość urządzenia (liczba palników, moc, pojemność),
b) wielkość urządzenia (liczba palników, moc, pojemność),
c) typ urządzenia (sposób doprowadzenia powietrza i
c) typ urządzenia (sposób doprowadzenia powietrza i
odprowadzenia spalin),
odprowadzenia spalin),
d) kategoria urządzenia (rodzaj spalanego paliwa gazowego),
d) kategoria urządzenia (rodzaj spalanego paliwa gazowego),
e) postać i odmiana.
e) postać i odmiana.
(Sposób dostosowania
(Sposób dostosowania
urz
urz
adzenia
adzenia
do dalszego użytkowania przy
do dalszego użytkowania przy
zamianie paliwa gazowego.
zamianie paliwa gazowego.
Odmiana dotyczy wyposażenia urządzenia gazowego.)
Odmiana dotyczy wyposażenia urządzenia gazowego.)
69
69
Gazownictwo
Gazownictwo
Lokalizacja i montaż kurków gazowych
Lokalizacja i montaż kurków gazowych
Budynek zasilany z sieci gazowej powinien mieć
Budynek zasilany z sieci gazowej powinien mieć
zainstalowany na przyłączu kurek gazowy, który
zainstalowany na przyłączu kurek gazowy, który
umożliwia odcięcie dopływu gazu do instalacji
umożliwia odcięcie dopływu gazu do instalacji
gazowej.
gazowej.
łatwy dostęp do kurka (na zewnątrz budynku
łatwy dostęp do kurka (na zewnątrz budynku
najczęściej w wentylowanej szafce),
najczęściej w wentylowanej szafce),
kurek powinien być wmontowany w stałą część
kurek powinien być wmontowany w stałą część
instalacji gazowej,
instalacji gazowej,
na sztywno zamocowany do ściany,
na sztywno zamocowany do ściany,
odległość 5
odległość 5
–
–
10 m od budynku.
10 m od budynku.
70
70
Gazownictwo
Gazownictwo
Gazomierze
Gazomierze
instalowane oddzielnie dla każdego odbiorcy,
instalowane oddzielnie dla każdego odbiorcy,
łatwy dostęp w celu kontroli lub wymiany,
łatwy dostęp w celu kontroli lub wymiany,
instalować na wys. 0,3
instalować na wys. 0,3
–
–
1,8 m od podłogi.
1,8 m od podłogi.
Gazomierzy nie można instalować :
Gazomierzy nie można instalować :
w pomieszczeniach mieszkalnych, łazienkach,
w pomieszczeniach mieszkalnych, łazienkach,
gdzie występuje zagrożenie korozyjne,
gdzie występuje zagrożenie korozyjne,
we wspólnych wnękach z licznikami elektrycznymi,
we wspólnych wnękach z licznikami elektrycznymi,
w odległości
w odległości
‹
‹
1 m od palnika gazowego lub innego
1 m od palnika gazowego lub innego
paleniska.
paleniska.
71
71
Gazownictwo
Gazownictwo
Przykład zaworu szybkozamykającego (
Przykład zaworu szybkozamykającego (
prod
prod
. RMG, RFN) z
. RMG, RFN) z
mechanizmem wyzwalającym w postaci zatrzasku kulkowego.
mechanizmem wyzwalającym w postaci zatrzasku kulkowego.
72
72
Gazownictwo
Gazownictwo
73
73
Gazownictwo
Gazownictwo
Aktualnie wydmuchowy zawór upustowy projektuje się na
Aktualnie wydmuchowy zawór upustowy projektuje się na
5
5
–
–
10% przepustowości ciągu (względy ekologiczne i
10% przepustowości ciągu (względy ekologiczne i
ekonomiczne
ekonomiczne
–
–
zmniejszenie strat gazu przez zmniejszenie
zmniejszenie strat gazu przez zmniejszenie
upustów technologicznych).
upustów technologicznych).
Przed 1995 rokiem przepisy dopuszczały stosowanie
Przed 1995 rokiem przepisy dopuszczały stosowanie
podstawowego zabezpieczenia
podstawowego zabezpieczenia
ciagu
ciagu
w postaci
w postaci
wydmuchowego zaworu upustowego, projektowanego na
wydmuchowego zaworu upustowego, projektowanego na
100% ciągu.
100% ciągu.
Wydmuchowe zawory upustowe
Wydmuchowe zawory upustowe
koment
koment
.
.
74
74
Gazownictwo
Gazownictwo
75
75
Gazownictwo
Gazownictwo
Przykłady reduktorów ciśnienia gazu o przepływie
Przykłady reduktorów ciśnienia gazu o przepływie
osiowym (włoski i brytyjski)
osiowym (włoski i brytyjski)
–
–
większa przepustowość,
większa przepustowość,
mniejszy hałas, z uwagi na mniejsze zakłócenia
mniejszy hałas, z uwagi na mniejsze zakłócenia
przebiegu linii prądu (mniejsza turbulencja przepływu).
przebiegu linii prądu (mniejsza turbulencja przepływu).
W obu reduktorach, jako element dławiący, zamiast
W obu reduktorach, jako element dławiący, zamiast
klasycznego zawieradła w postaci gniazda i grzyba
klasycznego zawieradła w postaci gniazda i grzyba
zaworu, zastosowano elastyczna membranę
zaworu, zastosowano elastyczna membranę
elastomerową.
elastomerową.
76
76
Gazownictwo
Gazownictwo
77
77
Gazownictwo
Gazownictwo
koniec
koniec