122

Kamienio³om wapieni triasowych

w Strzelcach Opolskich

5602

Lokalizacja:

województwoj opolskie

powiat strzelecki

gmina Strzelce Opolskie

miejscowoϾ Strzelce Opolskie

Rejon geograficzny:

Wy¿yna Œl¹sko-Krakowska

Wy¿yna Œl¹ska

Che³m

Jednostka geologiczna:

monoklina œl¹sko-krakowska

4310

W pó³nocnej czêœci miasta Strzelce Opolskie, po³o¿onego

na obszarze Równiny Opolskiej, znajduje siê kamienio³om wa-

pieni triasowych (dolny wapieñ muszlowy). Ska³y te powsta³y

245-237 mln lat temu, w basenie germañskim, ci¹gn¹cym siê

od dzisiejszej Opolszczyzny a¿ po Mazury.

W nieczynnej obecnie kopalni, z 3 poziomów wydobyw-

czych o ³¹cznej wysokoœci œcian 20 m, pozyskiwano wapieñ

na potrzeby cementowni.

Na poziomie najni¿szym zosta³y ods³oniête utwory

warstw gogoliñskich, na poziomie drugim widoczne s¹ war-

stwy góra¿d¿añskie i terebratulowe, natomiast z poziomu

trzeciego pozyskiwano utwory nale¿¹ce do warstw tere-

bratulowych i karchowickich. Warstwy skalne nachylone s¹

pod k¹tem 5°, w kierunku pó³nocnym. S¹ one niezaburzone

tektonicznie i zalegaj¹ w ci¹g³oœci stratygraficznej.

Warstwy gogoliñskie – najstarsze – zbudowane s¹ ze

œrednio- i cienko³awicowych wapieni organodetrytycznych,

czêsto przewarstwionych marglami wystêpuj¹cymi w formie

cienkich wk³adek. Miejscami obserwowaæ mo¿na wapienie

zdolomityzowane, a tak¿e wapienie komórkowe lub jami-

ste oraz wapienie margliste. S¹ to ska³y barwy jasnoszarej

b¹dŸ be¿owej, tworz¹ce niezbyt mi¹¿sze warstewki, z

charakterystyczn¹ struktur¹ falist¹. Obfita jest w nich fauna

triasowa: szkar³upnie, ramienionogi, œlimaki i ma³¿e. £¹czna

mi¹¿szoœæ tych osadów wynosi 50 m, lecz w strzeleckim

kamienio³omie ods³oniêto jedynie ich 15-metrowy odci-

nek, który aktualnie znajduje siê poni¿ej zwierciad³a wody,

wype³niaj¹cej wyrobisko.

Wy¿ej le¿¹ce warstwy góra¿d¿añskie tworz¹

grubo³awicowe wapienie pelityczne i drobnodetrytyczne,

charakteryzuj¹ce siê jasnobe¿ow¹ barw¹, powsta³e z pokru-

szonych fragmentów organizmów zwierzêcych i roœlinnych.

Zobaczyæ w nich mo¿na faunê: ma³¿e, œlimaki, ramienionogi,

liliowce, rzadziej g³owonogi, je¿owce, otwornice i korale.

£¹czna mi¹¿szoœæ tych warstw wynosi 16 - 18 metrów.

Najwy¿szy kompleks to warstwy terebratulowe, zbudo-

wane g³ównie z wapieni muszlowych, o barwie jasnoszarej z

wyraŸnie zaznaczon¹ struktur¹ falist¹. W obrêbie tego 12-14

metrowego kompleksu znajdowano przedstawicieli liliowców

i ramienionogów, sporadycznie g³owonogów oraz ma³¿y.

Profil zamykaj¹ warstwy karchowickie. S¹ to wapienie

pelityczne, o barwie jasnoszarej lub ¿ó³tawej, z bogat¹ faun¹

morsk¹ korali, je¿owców, liliowców, g¹bek, ma³¿y, ramienio-

nogów, g³owonogów, œlimaków oraz ryb. Mi¹¿szoœæ tego

kompleksu wynosi 25 metrów.

Od strony zachodniej obiekt poroœniêty jest lasem sos-

nowym, a od po³udniowej lasem liœciastym pasa ochronnego.

Dotrzeæ tu mo¿na w bardzo dogodny sposób, jad¹c drog¹

utwardzon¹ nr 426 prowadz¹c¹ z Strzelec Opolskich na Osiek

i Rozmierkê. Brama wjazdowa na teren kamienio³omu odda-

lona jest ok. 1 km od dworca PKP i PKS Strzelce Opolskie.

Kamienio³om jest ogólnie dostêpny i dobrze utrzymany.

Œciany ulegaj¹ powolnej erozji i nastêpuje sukcesywne usy-

pywanie siê materia³u u podstawy wyrobiska.

W pobli¿u przebiega niebieski szlak turystyczny -

Powstañców Œl¹skich (biegn¹cy z Gliwic do KuŸni Centowej),

oraz ¿ó³ty szlak turystyczny wiod¹cy z Strzelec Opolskich do

Kêdzierzyna KoŸla. Niedaleko znajduje siê trasa rowerowa nr

3 prowadz¹ca ze Strzelec Opolskich na Górê Œw. Anny.

W obiekcie tym zwiedzaj¹cy zapoznaæ siê mo¿e z niemal

kompletnym profilem utworów dolnego wapienia muszlo-

wego. Bogactwo struktur sedymentacyjnych charakteryzuje

specyfikê basenu germañskiego, w którym te osady powsta³y.

Dla kolekcjonerów i pasjonatów skamienia³oœci miejsce to

jest doskona³ym poligonem ze wzglêdu na znaczne nagro-

madzenie fauny triasowej.

The Triassic limestones quarry

in Strzelce Opolskie

In the northern part of Strzelce Opolskie town located

in the Opole Lowland the quarry was developed in Triassic

(Lower Muschelkalk) limestones. These sediments were

Gogolin

Zawadzkie

Toszek

Leœnica

Opole

1

1

3

123

Wybrana literatura: 80, 190, 191, 192,

308, 458

Strzelce Opolskie

deposited 245-237 Ma ago in a German Basin extending

from the area of Opole Lowland to Mazury.

The quarry has 3 mining levels, each 20 meters high. The

Triassic carbonates dip at 5

o

to the north and are tectonically

undisturbed. The continuous succession includes members

from the lowest Gogolin Beds to the uppermost Karchowice

ones. Precisely, at the lower level the Gogolin Beds were

mined, in the middle level the Gora¿d¿e and the Terebratula

beds were extracted and in the upper level the Terebratula

and the Karchowice beds were worked.

The Gogolin Beds are medium- and thin-bedded, or-

ganodetrital limestones commonly intercalated with thin

marl layers. Numerous varieties of limestones: pelitic,

shelly, crinoid and crystalline (commonly laminated) allow

to recognize the diversified carbonate depositional environ-

ment. Abundant fossils are represented by echinoderms,

brachiopods, gastropods and bivalves.

The Gora¿d¿e Beds are thick-bedded, pelitic and fine-

detrital limestones, also rich in fossils: bivalves, gastropods,

brachiopods, crinoids nad more rare cephalopods, echino-

derms, foraminifers and corals.

Autor karty stanowiska dokumentacyjnego i fotografii:

J. Kêdzierski (2005)

The Terebratula Beds are dominated by light-grey,

shelly limestones with distinct wavy lamination. Numer-

ous crinoids and brachiopods are observed together with

cephalopods and bivalves.

The uppermost Karchowice Beds are light-grey or yel-

lowish, pelitic limestones with a number of fossils: corals,

echinoderms, crinoids, sponges, bivalves, brachiopods,

cephalopods, gastropods and fish bones.

From the west the quarry is bordered by pine forest and

from the south – by a protection zone of leaf forest. Access

is easy, from No. 426 highway leading from Strzelce Opol-

skie to Osiek and Rozmierka. The gate is about 1 kilometer

distant from bus and railway stations in Strzelce Opolskie.

In the vicinity the blue touristic trails routes from Gliwice to

KuŸnia Centowa, the yellow trail connects Strzelce Opol-

skie and Kêdzierzyn-KoŸle. Nearby, No. 3 bike trail heads

towards the St. Anna Hill.

The visitor can examine the full succession of Lower Mus-

chelkalk typical of Poland. Abundance of sedimentary struc-

tures reflects the specific character of the Triassic German

Basin whereas fauna specimens attract the collectioners.

1

2

3