1

1.Pedagogika – pojęcie, przedmiot, zadania, działy pedagogiki

Pedagogika – nauka o edukacji człowieka, należy do nauk społecznych (humanistycznych) i stanowi zespół nauk

o wychowaniu i wykształceniu człowieka przez całe jego życie.

Pedagogika odnosi się głównie do młodego pokolenia, które dzięki oddziaływaniom wychowawczym winno
osiągnąć optymalny rozwój osobowości, ukształtować wiedzę o rzeczywistości, przygotować się do
funkcjonowania w życiu społecznym. Na jej gruncie formułuje się istotę, cele, treści, metody, środki i formy
organizacyjne procesów wychowawczych.
Zadaniem pedagogiki jako nauki empirycznej jest wyposażenie pedagogów, którzy organizują przebieg
kształcenia (wychowania i nauczania) w wiedzę o skuteczności różnego rodzaju zabiegów edukacyjnych.

Towarzyszą temu celowi następujące zadania:

-gromadzenie wiadomości o rzeczywistości wychowawczej

-analiza tej rzeczywistości, wykrywanie związków i zależności między elementami owej rzeczywistości i
wyjaśnianie ich;

-dostarczanie wiedzy potrzebnej do przekształcania rzeczywistości wychowawczej.

Działy:

Społeczna:

-środowiskowe uwarunkowania, procesami oraz wpływem człowieka na zmianę i przeobrażenie tych procesów

-człowiek jest aktywny, zmienia swoje środowisko

Opiekuńcza:

-obejmuje osoby, które same nie swą w stanie zaspokoić swoich potrzeb

-wyrosła z ped i medycyny

Kultury:

-wpływ wartości i norm kulturowych na zach jednostki ludzkiej

-badania kutra ludowa, duchowa

-analiza treści, przekazu wpływ na os ludzką

Wczesnoszkolna:

-proces uczenia klasy 0-3

-pracownie treści programowych

-wyrosła z dydaktyki, psychologi rozwojowej

Specjalna:

-opieka, wychowanie kształcenie osób wykazujących pewnego rodzaju niepełnosprawność

Resocjalizacyjna:

-opieka, wychowanie, kształtowanie jednostek niedostosowanych sołecznie

-skł z aksjologii

2

-powstała z ped specjalnej, med. Sądowej i kryminalnej

Pedeutologia:

-analiza zagadnien z zawodem nauczyciela
-kształcenie i samokształcenie nauczycieli
-rzemiany zach w relacji uczeń nauczyciel
-poziom i zakres wykształcenia, warunki efektywności jego pracy

Andragogika:

-bada warunki edukacji
-samokształcenie os dorosłycg
-teoria orównawcza- orownuje histroię systemu edukacji dorosłych
-wyrosła z ped sołecznej

Greontolgia:

-bada możliwości i uwarunkowania edukacji
-uwarunkowanie pomocy i org czasu wolnego os starszej

Promocja zdrowia:

-wyrosła z dyscyliny: społecznej, specjalnej i kulturowej
-zajmuje się profilaktyką, terapią konstruktywnej oraz czasu wolnego

Przedmiot pedagogiki- wychowanie- pojmowany jest szerzej, obejmuje również samowychowanie i
samokształcenie, a przy tym świadome i zamierzone oddziaływanie takich czynników, jak wszelkie organizacje,
zwłaszcza młodzieżowe, środki masowej komunikacji, zakłady pracy, kluby czy teatry. Pedagogika należy do
nauk społecznych. Ze względu na przedmiot którym się zajmuje, jest ona ściśle powiązana z naukami
współdziałającymi, zwłaszcza z filozofią, psychologią, socjologią, a także z biologią, antropologią, cybernetyką,
informatyką i matematyką.

2.Badania w pedagogice – funkcje, metody badawcze, techniki badań, narzędzia badawcze

Funkcje:

1. Funkcja deskryptywna(opisowa) – spełniają ją pedagogiczne, psychologiczne ,medyczne, socjologiczne

badania diagnostyczne

Pedagogiczne badania diagnostyczne oparte są na odmianach obserwacji pomiaru pedagogicznego

Celem diagnozy jest dokładne rozpoznanie jakiegoś momentu rzeczywistości pedagogicznej, np. celem
diagnozy wychowawczej jest poznanie warunków życiowych wychowanka – stan wyjściowy,
zakłócenia w funkcjonowaniu, przyczyny zakłóceń

2. Funkcja eksplantacyjna – sprowadza się do wyjaśnienia zjawisk i problemów w rzeczywistości

pedagogicznej, do odkrywania rządzących rzeczywistością prawidłowości. Prawidłowości poszukuję
się w procesach uczenia się, nauczania, samokształcenia, autokreacji, wychowania w funkcjonowaniu
placówek pedagogicznych, systemu edukacji. Stosuje się takie metody jak: eksperyment pedagogiczny,
metody porównawcze .

3. Funkcje: prospektywna i praktyczno-innowacyjna. Te dwie funkcje pełnią badania, których intencją jest

nie tylko odpowiedzi na pytania: co jest ? jak jest ? dlaczego ? jak może być ? – czyli dostarczanie
prognoz pedagogicznych

Metody badań pedagogicznych

3

1. Eksperyment pedagogiczny- rozpoznawanie, doświadczanie. To metoda, której podstawową częścią jest

wywoływanie jakiegoś procesu lub regulowanie warunków na ten proces wpływających tak, by
umożliwić jego dokładniejsze zbadanie (Wincenty Okoń).

2. Rodzaje technik:



Technika grup równoległych, która zakłada uwzględnieni dwojakiego rodzaju klas

(równoległych i kontrolnych), określenie czynników eksperymentu, uwzględnienie badań
początkowych i końcowych.



Technika rotacji- różni się od pierwszej tym, że wprowadza się rotację grup, czyli wymianę ich

funkcji,



Technika jednej grupy- przy stosowaniu tej techniki nie przewiduje się grupy kontrolnej.

Uznaję się ją za najmniej skuteczną w prowadzeniu badań eksperymentalnych.

Metody, techniki, narzędzia badawcze



METODA- (gr. methodos- droga, sposób badania) jest to systematycznie stosowany sposób

postępowania, prowadzący do założonego wyniku. Na dany sposób składają się czynności myślowe i
praktyczne, odpowiednio dobrane i realizowane w ustalonej kolejności



TCHNIKI BADAWCZE –(gr. Techne – sztuka, rzemiosło badania) – są ukierunkowane przez dobór

odpowiedniej metody, rozumiane są jako „czynności praktyczne regulowane starannie wypracowanymi
dyrektywami, pozwalającymi na uzyskane optymalnie sprawdzalnych informacji, opinii faktów”.
Technika ma węższy zakres niż metoda i jest pojęciem podrzędnym w stosunku do metody. Przykłady:
ankietowanie, testowanie, opisywanie, badanie dokumentów



NARZĘDZIA BADAWCZE- jest przedmiotem służącym do realizacji wybranej techniki badań.

Przykłady narzędzi badawczych: KWESTIONARIUSZ wywiadu, kwestionariusz ankiety, magnetofon,
ołówek

Wybrane metody badawcze



OBSERWACJA – jako prosta rejestracja zdarzeń może być techniką badawczą, natomiast planowe,

systematyczne i selektywne postrzeganie faktów, gromadzenie i interpretacja danych nazywamy
metodą. Obserwacja jest jedną z najczęstszych stosowanych metod, gdyż opis i klasyfikacja są
koniecznymi etapami poznawania rzeczywistości. Badanie planowe, systematyczne. Obserwacja
powinna być: planowana, celowa, selektywna, dokładana, obiektywna( nie uwzględniać własnych
podstaw, tylko opisać tak jak jest)  opisywała ale nie chciało mi się pisać. Przedmiot obserwacji
powinien wynikać z celu podjętych badań

Przedmiotem obserwacji są: wyposażenie i urządzenie środowiska szkolnego *uczący się, liczba, wiek,
Plec *organizacja i przebieg procesu nauczania *przejawy reakcji obserwowanych osób na sytuację, w
których uczestniczą i warunki, w których przebywają

Rodzaje obserwacji: 1. Całościowa – całość zachowań danej osoby lub grupy 2. Tematyczna – dotyczy
tylko wybranych rodzajów zachowań 3. Jednostkowa – dotyczy jednej osoby 4. Grupowa – obejmuje
zespoły uczniów(np. klasa) 5. Bezpośrednia – osoba badana sama dokonuje rejestracji zachowań
obserwowanych 6. Pośrednia – badacz określa zadani i przez osoby lub, posługując Si magnetofonem
czy kamerą, zbira oaz interpretuje informacje 7. Uczestnicząca – badacz dokonuje obserwacji,
bezpośrednio uczestnicząc w życiu badanej grupy 8. Ukryta – badacz nie jest jedynym z członków
grupy a obserwowany ni wie ze jest obserwowany Techniki obserwacyjne: 1. Technika obserwacji
dorywczej ( obserwacja anegdotyczna, prymitywna) – polega na zapisywaniu szczególnie tych
przejawów zachowań uczniów, które wg. Osobistego uznania nauczyciela na nie zasługują 2. Technika

4

dzienniczków obserwacyjnych – polega na opisywaniu zjawisk i ich naturalnych następstwach
czasowych , w ciągu możliwie długiego czasu, np. w okresie niemowlęcym, w wieku przedszkolnym, w
wieku szkolnym, może trwać 3-10 miesięcy i dłużej 3. technika obserwacji kategoryzowanej – polega
na obserwacji konkretnych kategorii zachowań ucznia np. obserwacja zachowań prozdrowotnych
ucznia. Wymaga wczesnego opracowania tzw. Scheduły obserwacji(specjalny zestaw poszczególnych
kategorii zachowań istotnych z pkt widzenia badającego). 4. Technika próbek czasowych – obserwacji
dokonuje w ciagu niedlugich jednostek, probek czasowych(od kilku sekund do 20minut) – najczęściej 5
minut. Często jest krytykowana za to, ze polega na rejestrowaniu tylko ulotnych fragmentow badanej
rzeczywistości. Narzędzia badawcze: 1. Arkusze obserwacyjne, zawieracjace zagadnienia które maja
być obserowane 2. Schedule obserwacyjne,zawierające np. liste poszczególnych kategorii zachowania
się obserwowanych 3. Opisy,protokoly, stenogramy.



Wywiad – jest rozmowa badającego z respodentm. Cl: zebranie informacji od respodentow. Stosuje się

właściwie przygotowany dyspozycje w postaci kwestionariusza wywiadu. Wywiad opiera się na
kwestionariuszu skategoryzowanym na którym przeważają pytania zamkniete. Wywiad jawny – badany
poinformowany jest prawdziwie o celach charakterze i przedmiocie wywiadu, wywiad musi być
skategoryzowany. Wywiad ukryty – badajacy nie wie ze jest poddany badaniu. Wywiad jawny
nieformalny – luzna rozmowa



Ankietowanie – jest technika gromadzenia informacji, polegającej na wypelnieniu specjalnych

kwestionariuszy. Pytania SA zaopatrzone w kafeterie czyli zestaw wszystkich możliwych odpowiedzi.
Kafeterie zamkniete,polotwarte itd

Badanie dokumntow i wytworow dzialanosci – technika badawcza sluzaca do gromadzenia informacji o badanej
instytucji,wychowanku,zjawisku wychowawczym na podstawie analizy roznych dokumntow. Wyrozniamy
dokumenty: pisane,cyfrowe,obrazowe,dźwiękowe. Dokumnty pisane – protokoly,sprawozdania.Dotyczace
uczących się,wszelkie ich wytwory Dokumenty cyfrowe – opracowania liczbowe dotyczące dzialanosci
instytucji i uczacyh się,zawierające zestawienia wynikow nauczania uczniow,a także dane liczbowe na temat
materialnego wyposażenia. Zalicza się tez opracowania statystyczne i liczbowe. Dokumenty obrazowe i
dźwiękowe – wszelkie utrwalone techniczne slowa, obrazy oraz wytwory dzialania nauczycieli i uczących się,
które stanowia ilustracje dzialanosci szkoly. Dokumenty zastane: wytwory dziania uczących się związane z
procesem nauczania – ucznia się,powstające w czasie zajc szkolnych. Dokumenty intencjonalnie tworzone –
wytwory dziania uczniow. Powstawaja z zamysłem uzyskania dodatkowgo zrodla informacji w celu poddania
ich naukowej analizie. Stanowia je: rysunki uczących się, pamiętniki, wypracowania na okr temat

3.Wychowanie – pojęcie, cechy, wartości w wychowaniu, cele i metody wychowania

Wychowanie- to świadomie organizowania działalność ludzka, której celem jest wywoływanie zamierzonych
zmian w całej osobowości człowieka

Cechy:

złożoność wychowania – zachowanie człowieka zależne jest od uwarunkowań zewnętrznych (w tym także
oddziaływań wychowawczych), jak również uwarunkowań wewnętrznych, czyli osobistych przeżyć i
doświadczeń człowieka (potrzeby, aspiracje, motywy dążeń oraz funkcjonowanie organizmu łącznie z
centralnym układem nerwowym i układem gruczołów dokrewnych.) Także wszystko co oddziałuje z zewnątrz
człowieka wpływa na ogół w sposób okrężny tj. przez jego uwarunkowania wewnętrzne. Takim
uwarunkowaniom podlega także proces wychowania, niezależnie od tego czy dostrzega się w nim charakter
interwencyjny czy proces samorzutnego rozwoju. W każdym przypadku bowiem mamy do czynienia z takim
samym lub podobnym mechanizmem regulacji zachowań ludzkich.

Intencjonalność wychowania – oznacza ona, że wychowawca jest świadomy celów jakie pragnie realizować w
wyniku planowo organizowanej działalności wychowawczej. Ma się tu na myśli działalność zawodowych jak i
niezawodowych wychowawców. Nawet w przypadku świadomego przeciwstawienia się wychowaniu jako
celowemu oddziaływaniu na wychowanka nie jest możliwe całkowite rezygnowanie z jakichkolwiek celów z

5

nim związanych. Intencjonalności nie jest także pozbawiona działalność wychowawcza, w której wywieranie
wpływów ogranicza się tylko do “kibicowania” rozwojowi i samorealizacji wychowanków

Interakcyjność wychowania – proces wychowawczy ma miejsce zwykle w warunkach współdziałania ze sobą
wychowawcy i wychowanka, odbywającego się na zasadzie wzajemności lub sprzężenia zwrotnego
(oddziaływania co najmniej dwukierunkowego)

Relatywność wychowania – wiąże się z trudnościami jakich nastręcza przewidywanie skutków oddziaływań
wychowawczych. Przewidywanie to ma raczej charakter hipotetyczny. Wynika to w znacznej mierze ze
złożoności procesu wychowania, jak również ze złożonej dynamiki osobowości ludzkiej. Wychowanie stanowi
tylko jeden z wielu wpływów na wychowanków. Wśród czynników wywierających znaczący wpływ na psychikę
i zachowanie się dzieci i młodzieży są ponadto niezamierzone wpływy środowiska, środki masowego przekazu,
itp.

Długotrwałość wychowania – człowiek podlega przemianom własnej osobowości przez całe niemal swoje życie.
Dlatego o wychowaniu można mówić zarówno w odniesieniu do dzieci i młodzieży jak i osób dorosłych, a
nawet starych. Długotrwałość wychowania łączy się także z systematycznością, co ma znaczenie dla ciągłego
pogłębiania osiągniętych wyników.

Wartości wychowania :

-szacunek, sprawiedliwość, pomoc, uczciwość, lojalność, sprawidliwość, tolerancja,

Do zasadniczych celów wychowania należy zaliczyć:

1. Kreatywne (takie, w oparciu o które oddziaływania w jednostce chcą rozwinąć nowe zainteresowania,
wywołać pożądane zachowanie, reakcje).
2.Optymalizujące (to zwiększenie lub rozszerzenie zainteresowania).
3. Minimalizujące (to likwidowanie niepożądanego zachowania, postawy metody).
4. Korekcyjne (te, które są w sytuacjach kiedy jednostka wymaga przekształcenia, korekcji zachowań,
przekonań, postaw).

Celem wychowania jest formułowanie i podświadomy projekt osobowości zawierający podstawowe rysy jej z
punktu widzenia psychologicznego. Celami wychowania są projekty zmian , które mają nastąpić w osobowości
człowieka.

Metody wychowania :

1. Metody wpływu osobistego wynikają z naturalnej skłonności człowieka do naśladowania innych osób

mających uznanie i autorytet. Jeżeli postępowanie wychowawcy w różnych sytuacjach stanowi wzór do
naśladowania, a jego osobowość może pomóc w zbudowaniu własnego modelu sukcesu życiowego
wychowanków, to wpływ przykładu bywa znaczący w działalności opiekuńczo-wychowawczej. W tej
grupie metod oprócz przykładów mamy również takie metody, jak wysuwanie propozycji, wyrażanie
aprobaty i dezaprobaty oraz perswazję.

2. Metody wpływu sytuacyjnego polega na oddziaływaniu pośrednim za pomocą sytuacji, które

wychowawca może tworzyć, aby organizować doświadczenie wychowanków. Stosując tę metodę,
należy jednak pamiętać, że o autentycznym doświadczeniu wychowanków można mówić wówczas, gdy
ich zadowolenie lub niezadowolenie nie wynika z jakiejkolwiek ingerencji wychowawcy, lecz stanowi
konsekwencję ich postępowania w danej sytuacji życiowej. W grupie tych metod oprócz metody
nagradzania i karania wychowawczego szczególne miejsce zajmuje metoda przydzielania funkcji i ról
społecznych, kształcąca umiejętności współżycia społecznego i samorządności wychowanków.
Modyfikując warunki określające sytuacje, w jakich znajdują się wychowankowie, wychowawca może
wyznaczać:
- rodzaj zadań i obowiązków przydzielanych wychowankom

6

- rozmiar tych zadań i stopień ich trudności
- czas wypełniania zadań i obowiązków
- uprawnienia przyznawane wychowankom
- zakres swobody wychowanków

3. Metody wpływu społecznego polegają na znaczącym wychowawczo

i atrakcyjnym oddziaływaniu zespołu wychowawczego. Chodzi tu więc
o to, aby wychowawca nie narzucał zespołowi własnych przekonań, ale na zasadzie współdziałania
umożliwiał wychowankom aktywne uczestnictwo w jego funkcjonowaniu przez pełnienie funkcji i
odgrywanie ról społecznych. Wychowawca musi być zainteresowany tym, aby umacniać w zespole
pozycję jednostek wywierających dodatnie wpływ na ogół wychowanków. Podstawowa rolę odgrywa
tutaj tzw. styl kierowania zespołem. Wychowawca posługując się demokratycznymi metodami pracy z
zespołem wywiera większy wpływ na kształtowanie się celów zespołu, jego struktury czy norm
postępowania.

4. . Metody kierowania samo wychowaniem polegają na czynnym ustosunkowaniu się do procesu

własnego rozwoju. Samowychowaniem nazywamy trening w zakresie świadomego kierowania przez
jednostkę własnym postępowaniem i rozwojem. Jego istotę stanowi to, że wychowawca towarzyszy
wychowankowi w jego pracy nad sobą, nadając jej określony kierunek oraz inicjując odpowiednie
zabiegi perfekcjonistyczne.

Oczywiście wszystkie te zabiegi tracą swoje uzasadnienie, jeżeli wychowanek nie przejawia żadnych tendencji
do pracy nad sobą – trzeba wtedy zacząć od intensywnych starań o rozbudzenie w nim tych tendencji.
Wychowawca kierując samowychowaniem wychowanka, powinien nauczyć go różnych sposobów wpływania
na własny rozwój, takich jak:
- pisemne postanowienia dotyczące zwalczania własnych wad
- wyznaczanie sobie zadań wymagających systematycznego wysiłku
- prowadzenie dziennika z uwzględnieniem elementów samooceny
- ćwiczenie się w punktualności, dokładności, opanowaniu czy
w walce ze złymi przyzwyczajeniami
- umowne nagradzanie się i karanie za własne postępowanie

4.Środowisko wychowawcze – pojęcie, rodzaje środowisk (rodzina, grupy rówieśnicze, środowiska
instytucjonalne, media)

-Środowisko wychowawcze- to takie, które w sposób bardziej lub mniej zamierzony oddziałuje na jednostkę i
stymuluje jej rozwój w celu socjalizacji oraz kształtowania jej osobowości, tak by jako człowiek dorosły mogła
uczestniczyć w życiu społecznym.

Socjalizacja to proces uspołeczniania, dzięki któremu jednostka poznaje materialne i niematelrialne wytwory
ludzkości olraz kształtuje umiejętności współżycia i współdziałania z innymi ludźmi.

Kształtowanie osobowości to kształtowanie głównie sfery emocjonalnej i motywacyjnej (uczucia wyższe,
potrzeby jako motywy działania, postawy, ogólny stosunek do świata, ludzi i samego siebie, kształtowanie
systemu wartości).

Głównym celem wychowania jest internalizacja.

Internalizacja to wewnętrzne przyswojenie, uznanie za własne systemu wartości i norm ogólnoludzkich.

Interakcje między jednostką a środowiskiem są różnorodne. Skutkują coraz lepszymi relacjami.
Przystowawczymi, ponieważ człowiek aktywnie reaguje na wpływy środowiska i przekształca je, doskonali się
w działaniu i po przez działanie, Każdy człowiek kształtuje środowisko, w tym wychowawcze.

7

Środowisko wychowawcze kształtowane jest przez wiele czynników: polityka, oświata państwa, odpowiednie
kształcenie i przygotowanie nauczycieli, wychowawców do pracy z dziećmi, przyjęte standardy, wartośći
maralne i społeczne w środowiskach wychowawczych, pedagogizację rodziców, współdzałanie służby zdrowia,
kampanie medialne.

Rodzaje śrdowisk

a)Rodzina:

Rodzina jako naturalne środowisko wychowawcze

Rodzina- grupa osób powiązanych ze sobą więzami emocjonalnymi, wspólnymi celami i zadaniami
wynikającymi z faktu wspólnoty mieszkaniowej oraz materialnej.W rodzinie jej członkowie zaspokajają
najważniejsze życiowe potrzeby biologiczne, psychoczne i inne.Naturalną funkcją rodziny jest posiadanie i
wychowanie dzieci= naturalne środowisko wychowawcze

Funkcje rodziny:

Opiekuńcze- polegają na zospakajaniu potrzeb biologicznych i psychicznych dziecka, tak by mogło rozwijać się
harmonijnie, wzrastać doskonalić się i rozwijać różne formy aktywności. Dziecko powinno być prawidłowo
odżywiane od względem jakościowym i ilościowym.Dzieci chore odpowiednie diety.

Rodzina powinna dbać o zdrowie dziecka (szczepienia okresowe, kontrole lekarskie-tzw. bilanse), konsultacje
lekarskie w czasie choroby, konieczne zabiegi kotygujące i usprawniające.

Dziecko powinno przebywać w odpowiednim otoczeniu (temperatura, oświetlenie, świeże powietrze), powinno
mieć swoje miejsce do spania, odpowiednią ilość ruchu i zapewnione warunki do rozwoju psychicznego, swoje
miejsce do zabawy, zabawki, książki, warunki do nauki, pomoc w nauce.Ważne jest, by dziecko nie doznało
żadnej krzywdy fizycznej czy psychicznej.

Dziecko należy traktować podmiotowo, nie jako własność, ale jako odrebną jednostkę, z szacunkiem.Dom
powinien być bezpiecznym miejscem rozwoju dziecka: w mieszkaniu wydzielone miejsce, swoją przestrzeń
życiową, która zmienia się wraz z jego rozwojem i wiekiem.

Dziecko powinno mieć swoje miejsce do spożywania posiłków, do zabawy, do snu i wypoczynku, do
pracy.Warunki życia dziecka powinny być tak zoorganizowane, by sprzyjały jego wszechstronnemu rozwojowi,
by mogło wykorzystać swój potencjał rozwojowy.

Najważniejszt pod względem skuteczności oddziałwań wychowawczych jest okres dzieciństwa (od 0 do ok. 9
lat, zwłaszcza 0-3 r.ż).W tym czasie powstaje najsilniejsza więź emocjonalna między dzieckiem a jego
rodzicami, co sprzyja poddawaniu się dziedcka wpływom ychowawczym.Proces wychowania jest intuicyjny i
opiera się na doświadczeniach własnego dzieciństwa rodziców oraz z przemyśleń związanych z własnym
wychowaniem.

b)Środowisko geograficzne

Położenie gograficzne miejsca zamieszkania człowieka decyduje o warunkach jego życia.

Ukształtowanie powierzchni, klimat (temperatura, opady, wiatry) roślinność, jakoś gleby, długość dniam i nocy,
ułatwiają lub utrudniają funkcjonowanie człowieka.

Człowiek dostosowuje się do tych warunków w wielu dziedzinach życia, np. przez organizowanie się społeczne i
tryb życia.

Warunki klimatyczne mają wpływ na długość życia ludzkiego, czas trwania okresów rozwojowych, poligamia
czy monogamia w małżeństwie.

8

Powodują określony sposób budowania domostw i decydują o jakości, o sposobie ubierania się, odżywiania i
dorobku materialnym określonej społeczności.

Klimat ma też wpływ na wierzenia i religię, na powstanie norm społecznych, obyczajowych, które są tak
kształtowane, by dana społeczność mogła utrzymać się przy życiu.

c)Środowisko lokalne

To stosunkowo niewielki obszar, w którym człowiek żyje i spotyka się z ludźmi mającymi na niego bezpośredni
lub pośredni wpływ. Obszar to terytorium miasta, miasteczka, osiedla, wsdi, a ludzie to sąsiedzi.

Każde środowisko lokalne ma nieco inny wpływ na swoich mieszkańców.

W dużych miastach obserwujemy duże tempo życia, ogromna ilość bodźców powoduje obciążenie ukłądu
nerwowego, zwiększenie chorób cywilizacyjnych, wzrost przestępstw, mniejsze poczucie bezpieczeństwa,
wiekszą anonimowość życia (w dużych skupiskach ludzkich wzrost agresji tzw. blokersi).

Większa aglomeracja to więcej miejsc do pracy, łatwiejszy dostęp do nauki i kultury, większe możliwości
rozwoju i samorealizacji.

Mniejsze skupiska ludzkie sprzyjają inicjatywom lokalnym- powstaje lokalna kultura, tradycje lokalne, żywsze
kontakty sąsiedzke, znani są ludzike będący lokalnymi autorytetami.

Większa jest też pomoc i kontrola społeczna. Większe jest bezrobocie, trudniejszy dostęp do nauki i dobór
kultury, ostatnio-enklawy „dziedziczenia” biedy i bezradności społecznej.

Te właściwości środowisk lokalnych mają wpływ na standard życia, perspektywy, poziom kultury, przyswojone
normy i wartości, stosunek do pracy i innych ludzi, modę, standard mieszkań i ich wyposażenie, nieco odmienny
wpływ wychowawczy na dzieci (różne poczucie tożsamości i hierarchia wartości).

d)Środowisko społeczne

Człowiek jest istotą społeczną, spadkobiercą przeszłych pokoleń ludzi i prekursorem przyszłych pokoleń (E.
Aronson).Człowiek rodzi się z dyspozycjami człowieka społecznego, ale mogę się one rozwinąć dopiero pod
wpływem innych ludźmi.

Takimi dyspozycjami są: wyprostowana postawa, zdolność do uczuć wyższych, zdolność mównienia i używania
mowy- społeczny sposób komunikowania się, zdolność do myślenia pojęciowego, symbolicznego. Posiadamy
świadomość indywidualną i społeczną świadomość zbiorową.

Dzięki temu jesteśmy zdolni do porzedwidywania konsekwencji różnych wydarzeń w przeszłości.Pod wpływem
innych ludzi poznajemy społeczne wytwory materialne, zaczynamy się nimi posługiwać (przedmioty
codziennego użytku, odzież, zabawki) i zaczynamy z nich korzytać.W proces przekazywania zaangażowane są
różne środowiska społeczne naturalne i instytucjonalne

.Środowisko naturalne- rodzina, grupa rówieśnicza, inne grupy społeczne, do których jednostka chce
przynależeć lub od których chce się odciąć (grupy towarzyskie, gupy zaiteresowań).

Środowisko instytucjonalne- to różnego rodzaju instytucje powołane do opieki (nad małymi dziećmi),
koształcenia i wychowania- tzw. instytucje opiekuńczo-wychowawcze i dydaktyczno-wychowawcze.

4.Trudności wychowawcze – pojęcie, klasyfikacja

Pojęcie trudności wychowawcze nie ma jednolitego znaczenia. Czasem określa się tym terminem drobne
wykroczenia, konflikty, złe przyzwyczajenia, nieposłuszeństwo, egoizm, lękliwość, lenistwo, czasem
znaczne odchylenia od normy jak nerwice, zaburzenia w zachowaniu się na podłożu organicznym,
przestępczość nieletnich, itp.

9

Najczęściej chodzi tu o niewłaściwe zachowania dzieci i młodzieży. Utrudniają one pracę wychowawczą
rodzicom i nauczycielom.
Trudności sprawiają rodzicom zarówno dzieci lękliwe i nieśmiałe, skryte i zamknięte w sobie, izolujące się
od towarzystwa rówieśników i dorosłych, jak i dzieci nadmiernie ruchliwe i żywe, zazdrosne i agresywne,
kapryśne i niestałe w swych sympatiach i antypatiach, niekonsekwentne w dążeniach i ich realizacji.
Zakres trudności wychowawczych jest niezwykle szeroki, różny jest też stopień ich nasilenia i trwałości.
Niektóre trudności ujawniają się bardzo wcześnie i dziecko od najmłodszego wieku sprawia kłopoty
rodzicom swym zachowaniem, w innych przypadkach trudności wzmagają się dopiero w wieku szkolnym
lub w okresie dorastania.

GŁÓWNE RODZAJE TRUDNOŚCI WYCHOWAWCZYCH

W literaturze można spotkać różne rodzaje trudności wychowawczych. Dla przykładu wymienię dwa moim
zdaniem najbardziej reprezentatywne.

- konflikty, agresje, bójki
- zachowania złośliwe, dokuczanie, prześladowanie, bojkot
- zachowania nie lojalne w stosunku do kolegów, kłamstwa, intrygi
- egoizm, zachłanność, konfiskaty
- kradzieże, kłamstwo, lenistwo
- zarozumiałość i elitaryzm
- zamykanie się i wycofanie.

6.Podstawowe pojęcia dydaktyczne (przedmiot i zadania dydaktyki, uczenie się nauczanie, kształcenie,
wykształcenie, samokształcenie, system kształcenia )

Jest jedną z podstawowych nauk pedagogicznych a jej przedmiot stanowi nauczenia innych i uczenia się,
niezależnie od tego czy odbywa się ono w szkole poza szkołą, czy w codziennych sytuacjach życiowych np.

- w rodzinie, zakładzie pracy, w organizacji jak również we wszelkich innych formach życia społecznego.
Ponieważ nauczanie i uczenie się to działania stanowiące dwie integralne ze sobą powiązane strony procesu
kształcenia.

Dydaktyka to nauka o znaczeniu u i uczeniu się; to system poprawienia uzasadnionych twierdzeń i hipotez
dotyczących zjawisk, zależności oraz prawidłowości nauczania- uczenie się a także sposobów przekształcenia
zjawisk przez człowieka.

Dydaktyka jest nauką o kształceniu, jego celach i treściach oraz o jego metodach, środkach i organizacji.

Funkcje dydaktyki:

-Poznawcza- dydaktyka rozpatruję swój przedmiot z różnych stron, odkrywa bądź tylko ustala fakty
bezpośrednio i pośrednio z nim związane, systematyzuje i uogólnia te fakty, tłumaczy je, ustala jakościowość i
ilościowe zależności między nimi.

-Praktyczna- utylitarna, służebna wobec życia społecznego.

-Nauczanie- planowanie i systematyczna praca nauczyciela z uczniami, polegająca na wywoływaniu i utrwalaniu
zmian w ich wiedzy, dyspozycjach, postępowaniu i całej osobowości- pod wpływem uczenia się opanowywania
wiedzy, przeżywania wartości u własnej działalności praktycznej.

Nauczanie jest działalnością intencjonalną , co znaczy że intencją nauczyciela jest wywoływanie uczenia jako
czynności podmiotowej samych uczniów.

10

-Uczenie się – proces, w toku którego, na podstawie doświadczenia, poznania i ćwiczenia, powstają nowe formy
zachowania się i działania lub ulegają zmianie formy wcześniej nabyte.

W procesie uczenia się ogromną rolę spełnia uprzednie doświadczenie jednostki nabywania głownie w zabawie
wieku przedszkolnego.

Jednocześnie poznaniu i działaniu, które są podstawowymi czynnościami uczenia się , zawdzięczamy nowe
wiadomości oraz nowe formy zachowania się i działania, jak również przekształcania form dawniej nabytych.

Uczenie się jest źródłem zachodzących w człowieku zmian, którym zawdzięcza swój rozwój, przygotowanie do
życia i wzrastanie w kulturę.

-Kształcenie- kształcić człowieka tzn. zmieniać go, przekształcać, tworzyć jego osobowość.

Kształcenie- to ogół czynności (zew. I wew. ) umożliwiających ludziom poznanie przyrody, społeczeństwa i
kultury oraz uczestnictwo w ich kształtowaniu a zarazem osiągniecia możliwie wielostronnego rozwoju,
sprawności, zdolności, uzdolnień, zainteresowań i zamiłowań, przekonań, postaw, jak również nabycie
pożądanych kwalifikacji zawodowej.

-Samokształcenie- to przetwarzanie własnej osobowości, kształtowanie jej pod wpływem własnych zamierzeń i
pracy na sobą.

-Wykształcenie- może być ogólne lub zawodowe oznacza stan finalny, do którego doprowadziło kształcenie
ogólne lub zwodowe.

-Proces kształcenia- może być organizowany przez instytucje, głównie szkołę, rodzinę i zakład pracy, jak i przez
pojedyncze osoby. Kształcenie może być podejmowane samorzutnie

7.Proces kształcenia zawodowego – cele, treści, zasady, metody, środki, kontrola i ocena

Cele kształcenia zawodowego

Cele wyznaczają treści kształcenia, te zaś prezentowane są w postaci programów nauczania, obowiązujących w
określonych jednostkach organizacyjno – programowych kształcenia. Prawidłowe określenie celów nauczania
stanowią punkt wyjścia dla doboru treści nauczania i środków nauczania.
Wyróżniamy cele ogólne kształcenia zawodowego oraz cele szczegółowe kształcenia zawodowego:
A. cele ogólne (kierunkowe) zakładają kształtowanie osobowości człowieka, uwzględniają kształtowanie
prawidłowy stosunek do świata wartości, społeczeństwa, drugiego człowieka, samego siebie, świata kultury i
przyrody.

B.cele szczegółowe (instrumentalne – operacyjne) – to :

-opanowanie wiedzy, umiejętności nawyków zawodowych, warunkujących należyte przygotowanie do zawodu;
-opanowanie typowych metod, środków i form działalności zawodowej;
- rozwinięcie specjalnych uzdolnień , motywacji, zainteresowań i sprawności, niezbędnych do wykonywania

zawodu;

- rozwinięcie umiejętności i przyzwyczajeń do ciągłego podnoszenia własnych kwalifikacji w drodze

doskonalenia zawodowego;

-wykształcenie gotowości do mistrzostwa w zawodzie.

Treści kształcenia zawodowego

-treści zawarte w przedmiotach ogólnokształcących i prowadzące do realizacji celów kierunkowych;

-treści zawarte w przedmiotach ogólnozawodowych, gwarantujące przygotowanie szerokoprofilowe;

-treści zawarte w przedmiotach specjalistycznych, prowadzące do specjalizacji zawodowej;

-treści związane z zajęciami praktycznymi, realizowanymi w warsztacie szkolnym w centrum kształcenia

Dobór treści szczegółowych zależy od wielu czynników, m.in. od typu szkoły oraz poziomu i kierunku
zawodowego.

11

W zasadniczych szkołach zawodowych przeznacza się około 60% czasu treściom ogólozawodowym i
ogólnokształcącym, pozostałe 40% na zajęcia praktyczne.
W średnich szkołach zawodowych treści ogólnozawodowe i specjalistyczne zajmują 40% czasu,
ogólnokształcące 40% a 20% zajęcia praktyczne.

Współcześnie dąży się do tego aby przekazywane w procesie kształcenia zawodowego treści :

- stanowiły układy strukturalne i zintegrowane,
- gwarantowały maksymalne wiązanie teorii i praktyki
-odpowiadały obecnemu etapowi postępu naukowo – technicznego i informatycznego
-spełniały założone celami kształcenia funkcje poznawcze, kształcące i wychowawcze
-odpowiadały standardom europejskim w danym zakresie.

Treści ustrukturyzowane

To układy akcentujące występowanie podstawowych elementów wiedzy( pojęć, praw, teorii, zasad) oraz
związków logicznych zachodzących między nimi.
Podejście strukturalne do treści nauczania stanowi jeden z liczących się warunków powodzenia szkolnego.

Proces kształcenia (nauczania-uczenia się) jest systematycznym, planowym, zamierzonym i długotrwałym
zbiorem ściśle ze sobą powiązanych dydaktycznych czynności nauczyciela i czynności uczniów. Może inicjować
go nauczyciel, ale także uczeń (samokształcenie).

Proces złożony jest z czynności nauczania i uczenia się, zmierza do osiągnięcia wcześniej zaplanowanych
rezultatów programu nauczania. Proces kształcenia na podstawie książki Cz. Kupisiewicza

Proces ten obejmuje wiele podporządkowanych wspólnemu celowi par aktów nauczania, a także ich zbiorów. Są
to czynności, jak – po stronie uczniów – słuchanie opowiadań czy wykładów, literatura podręczników,
obserwowanie różnorakich rzeczy i zjawisk, sporządzanie notatek, odpowiadanie na pytania, rozwiązywanie
zadań, wykonywanie ćwiczeń, eksperymentowanie, formułowanie i rozwiązywanie problemów itp., a po stronie
nauczyciela – wykład, opowiadanie, odpytywanie, demonstrowanie, kontrolowanie, ocenianie, formułowanie i
stawianie zadań, wyjaśnienie itd

Proces ten charakteryzuję się tym, że:

-składa się z mniej lub bardziej obszernych zbiorów czynności nauczania- uczenia się;

-uczenie się jest ściśle sprzężone z nauczaniem,powoduje to, że czynności uczenia się, inspirowane i oceniane
przez nauczyciela, równocześnie same modyfikują jego postępowanie;

-w przeciwieństwie do jednorazowych aktów proces nauczania – uczenia się jest systematyczny, zamierzony i
długotrwały;

-zmierza do osiągnięcia wcześniej zaplanowanych rezultatów, postulowanych przez programy nauczania. W
wyniku procesu nauczania-uczenia się uczniowie, pracując pod kierunkiem nauczyciela,

-osiągają w mniejszym lub większym stopniu cele kształcenia wyznaczone przez program, tzn. zdobywają
wiadomości, umiejętności i nawyki, przyswajają sobie określone poglądy, przekonania i postawy, rozwijają
zainteresowania i zdolności poznawcze oraz wdrażają się do samokształcenia.

-Osiągnięcie celów zależy nie tylko od jakości samego procesu nauczania – uczenia się, lecz również od wielu
innych czynników, przede wszystkim od wieku uczniów, z którym wiąże się poziom ich psychofizycznego
rozwoju, a także od jakości pracy szkoły i jej współpracy z rodzicami dzieci i młodzieży.

-uświadomienie uczniom celów i zadań; weiązanie teori z praktyką

-zaznajamianie z nowym materiałem; kształtowanie umiejętności z praktyką

12

-kontrola i ocena wyników nauczania. Ogniwa procesu nauczania-uczenia się mające charakter dyrektyw
postępowania metodycznego nauczycieli występują niezależnie od przyjętego przez nauczyciela toku pracy
dydaktyczno - wychowawczej na lekcji.

8.Wychowanie zdrowotne i edukacja zdrowotna – istota, cele, modele edukacji zdrowotnej, formy i metody
edukacji zdrowotnej

Pedagogika zdrowia- teoria wychowania zdrowotnego i edukacji zdrowotnej

Pedagogika zdrowia tworzy i opracowuje podstawy teotetyczne dla działań wychowawczych, realizowanych na
rzecz zdrowia.

W Polsce rozówj tej dyscypliny nastąpił w latach 60. Kiedy postanowiono włączyć zagadnienia dotyczące
wiedzy i kształtowania umiejętności dbania o zdrowie do programu wychowania.

Zadania pedagogiki zdrowia

Pedagogika zdrowia zajmuje się zagadnieniami z pogranicza wiedzy o zdrowiu u wychowaniu a przede
wszystkim:

-Formami i metodami przekazywania wiedzy, zasad postępowania i wzorów zachowań umożliwiających
zachowanie zdrowia przez całe życie

-Przyczyną kształtowania umiejętności wzmacniania organizmu człowieka, fizyczne i psychiczne

-Procesem uczenia racjonalnych i odpowiedzialnych zachowań na rzecz ochrony i wzmacniania zdrowia
podczas działalności w życiu rodzinnym, zawodowym, społecznym

-Pedagogika zdrowia jako dyscyplina naukowa zajmuje się badaniami, których celem jest:

-określenie miejsca zdrowia w systemie wartości człowieka (podstawa wychowania do zdrowia)

-określenie wpływu zdrowia na społeczne i osobiste funkcjonowanie człowieka oraz wyborów dokonywanych
przez niego w różnych etapach życia

-warunków zachowania zdrowia, źródeł przesądów związanych ze zdrowiem, po to by określić skuteczne
metody walki z nimi

Edukacja zdrowotna- zainteresowania pedagogiki, socjologii, psychologii, zdrowia publicznego, pielęniarstwa,
różne działy medycyny.

Wychowanie zdrowotne

-Celem wychowania zdrowotnego jest dostarczanie infromacji na temat wartości zdrowia oraz spowodowanie,
żeby człowiek chciał te informacje wykorzystać w praktyce.

-Podstawowym celem jest kształtowanie postawy wobec zdrowia, wyzwalanie potrzeby dbania o jego stan w
wyniku uznania zdrowia za jedną z podstawowych wartości.

-Decyzje życiowe, które człowiek pedjmuje, powinny uwzględniać zdrowie jaką podstawową wartość.

-Wychowanie zdrowotne należy zacząć realizować od chwili podjęcia celowych działań wychowawczych wobec
dziecka i kontynuować przez całe życie człowieka.

-Polega to na kształtowaniu właściwej postawy wobec własnego zdrowia, przez realizowanie programu edukacji
zdrowotnej.

-Wychowanie zdrowotne realizowane na różnych etapach życia możę być ukierunkowane na:

13

-Pobudzanie pozytywnego zaintersowania sprawami zdrowia

-Kształtowanie postaw umożliwiających stosowanie zasad higieny, skuteczną profilaktykę, pielęgnację,
zapobieganie chorobon, leczdenie w sytuacji wystąpienia choroby.

-Wyrobienie sprawności koniecznych do prowadzenia zdrowego stylu życia.

-Kształtowanie nawyków związanych z ochroną i doskonaleniem zdrowia fizycznego i psychocznego, postaw
sprzyjających zdrowiu i potęgowaniu zdrowia

-Wzbogacanie wiedzy o czynnikach sprzyjających zdrowiu

-Dążenie do tego, aby człowiek chciał i umiał doskonalić, chronić i ratować zdrowie.

Wychowanie zdrowotne stanowi integralną część kształtowania pełnej osobowości człowieka i ukerunkowane
jest na ludzi w różnym wieku, przede wszystkim na dzieci i młodzież.

Edukacja zdrowotna

-To proces, w ktrórym ludzie uczą się, jak dbać o własne zdrowie i zdrowie społecznoścu, w którejh żyją.

Realizujac program edukacji zdrowotnej można osiągnąć cele:

-Kształtować indywidualne zachowania zdrowotne

-Kształtować świadomość osób odpowiedzialnych za politykę zdrowotną i wprowadzanie zmian w polityce
społęczno-gospodarczej państwa, służących poprawie zdrowia ludzkości.

-Edukacja zdrowotna może być ukierunkowana na indywidualną osobę lub grupę ludzi.

-W obu przypadkach istotą działąń jest ukształtowanie umiejętności podejmowania właściwych decyzji, które
służą rozwiązywaniu problemów zdrowotnych.

-Decyzje mogą dotyczyć indywidualnych zachowań zdrowotyncyh albo wprowadzania zmiań w środowisku.

-W wyniku edukacji powinny zwięksszyć się kompetencje człowieka i jego odpowiedzialność za zdrowie.

-Działania podejmowane podczas realizacji edukacji zdrowotnej umożliwiają nabycie wiedzy i umiętności
niezbędnych do przyjęcia zachowań korzystnych dla zdrowia.

Etapy edukacji zdrowotnej:

1. Uświadomienie sobie własnych problemów ze wzmacnianiem albo utrzymaniem zdrowia (wiedza,

nabycie nowych umiejętności)

2. Podjęcie osobistych decyzji dotyczących wporowadzenia zmian w zachowaniu korzystnym dla zdrowia

( działania edukatorów= wgląd we własne zdrowie)

3. Podjęcie zaplanowanych działąń w celu zmany zachowań zdrowotnych i zmian w środowisku na

korzystniejsze dla zdrowia ( ukształtowanie postawy prozdrotownej, wzmacnianie systemu wartości).

-Edukatorzy powinni przede wszystkim uświadamiać wychowankom zależności między stanem zdrowia
człowieka jego stylem życia i warunkami środowiska fizycznego i społecznego, w którym żyje.

-Cechą charakterystyczną działań edukacji zdrowotnej jest ukierunkowanie ich na wzmacnianie i potęgowanie
zdrowia, kształtowanie systemu wartości i pozytywnych postaw wobec zdrowia.

14

-Szczególne miejsce zajmują w edukacji zdrowotnej działania, których celem jest rozwijanie u ludzi własnych
kompetencji w odniesieniu do zdrowia, przejawiających się w pracy samowychowawczej i samokształceniowej.

-Edukacja zdrowotna to proces, wqktórym powinno być zaangażowane całe społeczeństwo. Edukatorami mogą
być: nauczyciele, rodzice, pracownicy ochrony zdrowia ( pielęgniarki, położne, lekarze, terapeuci zajęcowi,
fizjoterapeuci, stomatolodzy, farmaceuci)- realizując program edukacji zdrowotnej.

Cele edukacji zdrowotnej mogą być ukeirunkowane na:
-zdrowie (wiedza o zdrowiu i czynnikach warunkujących zdrowie)
-czynniki ryzyka (wiedza o zagrożeniach zdrowia, uczenie unikania czynników ryzyka)
-chorobę (wiedza i umiejętności o sposobach radzenia sobie w czasie choroby).

Edukacja zdrowotna a promocja zdrowia



Edukacja zdrowotna kojarzona jest z ideą promocji zdrowia, rozumianej jako proces, w którym z jednej

strony umożliwia się każdemu człowiekowi kontrolę nad swoim zdrowiem,a z drugiej stromny tworzy
się warunki i możliwości do inwestowania z zdrowie, w jego utrzymanie i poprawę.



W promocji zdrowia stosuje się różne metody odziaływania, np. stosowanie właściwej polityki

podatkowej, zmiany ogranizacyhjne, aktywizowanie sołeczności lokalnej, wspieranie różnych akcji
społecznych na recz zapobiegania zagrożeniom zdrowia w społeczności, tworzenie przepisów prawa
chroniących zdrowie.



Promocja zdrowia to też działania osób i instutuacji poszukujących korzystnych dla zdrowia rozwiązań

w zakresie polityki społecznej, tworzenia warunków sprzyjających dobremu samopoczuciu ludzi oraz
wzmacniania inicjatyw i działań społecznych na rzecz zdrowia.



W promocji zdrowia wykorzystuje się te edukację społeczeństwa do zdrowia, przede wszystkim model

zorientowany na zdrowie.

Model edukacji zdrowotnej

I.Edukacja zdrowotna zorientowana na chorobę

Za swój główny cel przyjmuje zapobieganie określonym jednostkom chorobowym. Priorytety są definowane w
kategoriach jednostek chorobowych, a podejmowane działania- skierowane na grupy czynników ryzyka,
związanych z poszczególnymi jednostkami chorobowymi, Działania są zorientowane na zapobieganie, ich
rezultatem ma być uniknięcie choroby.

II Edukacja zdrowotna zorientowana na czynniki ryzyka

Model zorientowany jest na eliminację poszczególnych czynników ryzyka w celu zapobiegania kilku chorobom
jednocześnie. Uznaje on wywołanie różnych chorób przez ten sam czynnik. W pracy edukacyjnej wymagana jest
interdyscyplinarna współpraca specjalistów (np. kardiologów, dietetyków, onkologów).

Dzięki temu jest szansa rozpowszechnienia jednobrzmiącej informacji na ten sam temat (np. szkodliwości
palenia tytoniu) opracowanej przez różnych specjalistów, co zwiększa prawdopodobieństwo skutecznego
oddziaływania na zachowania ludzi.

III.Edukacja zdrowotna zorientowana na zdrowie

Jego założenia teoretyczne tkwią w społeczno-skologicznej koncepcji zdrowia. Główny akcent położony jest nie
na choroby i czynniki ryzyka, ale na ludzi i miejsca (zamieszkania, pracy, nauki, wypoczynki itd.).

Naczelną zasadą jest to, że ludzie z poszczególnych środowisk i grup społecznych winni aktywnie
współuczestniczyć w definowaniu własnych problemów zdrowotnych, brać udział w identyfikacji czynników

15

oddziaływujących na ich zdrowie i zachowania zdrowotne oraz wpływać na kształtowanie i zdrażąnie działań
zmierzających do poprawy stanu zdrowia własnej zbiorowości.

Model ten charakteryzuje kompleksowość działąń sdresowanych do ludzi zdrowych. Polega ona na budowaniu i
wdrażaniu programó edukacji zdrowotnej ukierunkowanych na potrzeby ludzi danej społeczności (np.
środowisko szkoły, miejsca pracy, zamieszkania oraz kluczowe grupy, np. ludzie młodzi, osoby w podeszłym
wieku przy ich ich maksymalnym zaangażowaniu i uczestwnistwie, odpowiednio pełnionej roli i możliwości).

9.Pedagogika w pielęgniarstwie, relacje między pielęgniarstwem a pedagogiką, edukacja w pielęgnowaniu

Działania pedagogiczne w pielęgniarstwie rozumiane są w dwóch aspektach:

-działania i zadania realizowane w odniesieniu do pacjenta i osób z jego najbliższego otoczenia – funkcja
wychowawcza,

-działania i zadania realizowane na rzecz grupy zawodowej poprzez aktywny udział w kształceniu i
doskonaleniu pielęgniarek oraz uczniów i studentów kierunków pielęgniarskich, także wymiana własnych
doświadczeń zawodowych pomiędzy pielęgniarkami – funkcja kształcąca.

Zadania pielęgniarki w odniesieniu do pacjenta wynikają z istoty zawodowego pielęgnowania, które definiowane
jest wg CEM jako: „profesjonalne pomaganie i towarzyszenie pojedynczemu człowiekowi lub grupie ludzi w
zdrowiu i w chorobie oraz kształtowanie umiejętności do samoopieki i samopielęgnowania w celu utrzymania
komfortu życia codziennego w zdrowiu i w życiu z chorobą.”

Szczegółowe zadania to:

-kształtowanie u podopiecznych poczucia odpowiedzialności za swoje zdrowie (wpływanie na przekonania,
system wartości, na emocje i uczucia),

-przygotowanie podopiecznego do podejmowania i realizowania działań prozdrowotnych w odniesieniu do
siebie i środowiska,

-przygotowanie pacjenta do współpracy w procesie pielęgnowania (wyjaśnianie zaleceń, uczenie zachowań,
których przestrzeganie jest istotne dla osiągnięcia celów opieki,

-przygotowanie pacjenta do samoopieki, np. poprzez uświadomienie mu konieczności systematycznego uczenia
się sposobów utrzymania zdrowia, jego wzmacniania, kształtowania umiejętności niezbędnych do życia z
chorobą lub niepełnosprawnością.

Tak jak już wcześniej było wspomniane działania wychowawcze nie dotyczą jedynie pacjenta, ale także osób z
jego najbliższego otoczenia. Celem tych działań może być przygotowanie do racjonalnej pomocy i współpracy w
opiece nad pacjentem przebywającym w szpitalu, a także do realizowania nieprofesjonalnej opieki w warunkach
domowych.

Jednakże, aby rozpocząć wyżej wymienione działania wobec podopiecznego lub/i jego rodziny należy w
pierwszej kolejności ocenić jego stan, przede wszystkim jego postawy wobec zdrowia i wiedzę dotyczącą
profilaktyki zdrowotnej.

Bardzo ważne jest dostosowanie odpowiednich działań do wieku i możliwości intelektualnych podopiecznego
(dzieci, ludzie starsi, upośledzeni umysłowo). Jest to jeden z warunków zindywidualizowanego procesu
nauczania.