___________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
i NAUKI

Piotr Szczypa

Gospodarowanie aktywami
341[02].Z4.01

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2005

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr Andrzej Kobylec
mgr Jolanta Rychlicka


Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Katarzyna Maćkowska



Konsultacja:
mgr Andrzej Zych



Korekta:
mgr Joanna Fundowicz

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 341[02].Z4.01
Gospodarowanie aktywami w modułowym programie nauczania dla zawodu technik ekonomista.

















Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2005

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

4

3. Cele kształcenia

5

4. Przykładowe scenariusze zajęć

6

5. Ćwiczenia

11

5.1. Majątek jednostek gospodarczych (aktywa)

11

5.1.1. Ćwiczenia 11
5.1.2. Sprawdzian postępów 12
5.2. Charakterystyka i wycena składników aktywów trwałych

13

5.2.1. Ćwiczenia 13
5.2.2. Sprawdzian postępów 14
5.3. Zużycie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych

15

5.3.1. Ćwiczenia 15
5.3.2. Sprawdzian postępów 17
5.4. Gospodarowanie środkami trwałymi

18

5.4.1. Ćwiczenia 18
5.4.2. Sprawdzian postępów 19
5.5. Charakterystyka i wycena składników aktywów obrotowych

20

5.5.1. Ćwiczenia 20
5.5.2. Sprawdzian postępów 21
5.6. Gospodarka materiałowa

22

5.6.1. Ćwiczenia 22
5.6.2. Sprawdzian postępów 23
5.7. Przychody oraz rozchody materiałów i towarów

24

5.7.1. Ćwiczenia 24
5.7.2. Sprawdzian postępów 25
5.8. Klasyfikacja należności oraz formy rozliczeń pieniężnych

26

5.8.1. Ćwiczenia 26
5.8.2. Sprawdzian postępów 27
5.9. Inwestycje długo i krótkoterminowe

28

5.9.1. Ćwiczenia 28
5.9.2. Sprawdzian postępów 29
5.10. Transakcje w handlu zagranicznym

30

5.10.1. Ćwiczenia 30
5.10.2. Sprawdzian postępów 31
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

32

7. Literatura

42

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela „Gospodarowanie aktywami”, który będzie

pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik
ekonomista, a w szczególności podczas nauki zasad rachunkowości i finansów.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane, aby
bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania –
uczenia się oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego

−

literaturę uzupełniającą.
Poradnik ten poświęcony jest zagadnieniom dotyczącym majątku jednostek gospodarczych

(aktywów). Każda jednostka gospodarcza dysponuje określonym majątkiem, dzięki któremu jest
w stanie prowadzić swoją działalność gospodarczą. Stąd ważne jest, aby znać wszystkie składniki
majątku, rozróżniać je i potrafić nimi prawidłowo gospodarować.

Materiał nauczania został podzielony na dziesięć części, których kolejność umożliwi uczniowi

stopniowe zdobywanie nowych wiadomości i umiejętności związanych z zakresem tematycznym
niniejszego poradnika. Kolejno zostały przedstawione zagadnienia dotyczące struktury majątku
(aktywów) jednostek gospodarczych, charakterystyka poszczególnych składników aktywów
trwałych oraz zasady ich wyceny, metod obliczania amortyzacji w prawie bilansowym
i podatkowym oraz zasady gospodarowania środkami trwałymi. Następnie uwagę poświęcono
składnikom aktywów obrotowych, dokonano ich charakterystyki, wskazano metody wyceny,
przedstawiono zasady prawidłowej gospodarki materiałowej. W dalszej części poradnika skupiono
się na rodzajach należności, formach rozliczeń pieniężnych oraz gospodarce inwestycyjnej.
Końcową część materiału nauczania poświęcono transakcjom w handlu zagranicznym.

Przykładowe scenariusze zajęć pomogą Państwu w znalezieniu odpowiedniej metody

przeprowadzenia lekcji. Wskazane jest aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi
metodami ze szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania. Formy organizacyjne
pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej pracy uczniów do pracy
zespołowej.

Proponowane ćwiczenia pozwolą sprawdzić wiedzę i umiejętności oraz wskazać te tematy,

które sprawiają uczniom najwięcej trudności. Ćwiczenia te mają na celu przede wszystkim nauczyć
uczniów rozróżniania, wyceniania oraz gospodarowania poszczególnymi składnikami aktywów
trwałych i obrotowych.

Po wykonaniu ćwiczeń uczeń ma możliwość sprawdzenia poziomu swojej wiedzy, korzystając

z pytań zawartych w podrozdziale „Sprawdzian postępów”. Na podstawie odpowiedzi ucznia,
nauczyciel dokonuje oceny wiedzy i umiejętności ucznia.

Treści osiągnięć szkolnych uwzględniają wyniki wszystkich metod sprawdzania stosowanych

przez nauczyciela i obejmują cały zakres materiału dotyczącej jednostki modułowej:
„Gospodarowanie aktywami”.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu nauczania jednostki modułowej „Gospodarowanie

aktywami” uczeń powinien umieć:

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami ekonomicznymi,

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu rachunkowości,

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami prawnymi,

−

wskazywać źródła informacji,

−

korzystać z różnych źródeł prawa,

−

określać zakres działalności jednostek produkcyjnych, usługowych, handlowych,

−

obsługiwać komputer jako narzędzie pracy,

−

korzystać z Internetu jako źródła informacji.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji ćwiczeń podanych w poradniku uczeń powinien umieć:

−

zdefiniować pojęcie aktywa jednostki,

−

rozróżnić aktywa trwałe i aktywa obrotowe,

−

rozróżnić postać składników aktywów,

−

wskazać przykłady aktywów trwałych i obrotowych w różnych jednostkach gospodarczych,

−

ustalić i zinterpretować strukturę majątku jednostki,

−

wycenić składniki aktywów trwałych,

−

rozróżnić amortyzację dla celów bilansowych i podatkowych,

−

obliczyć amortyzację dla celów bilansowych i podatkowych różnymi metodami,

−

sporządzić tabele amortyzacyjne różnymi metodami,

−

rozróżnić leasing finansowy i operacyjny,

−

ustalić harmonogram napraw środków trwałych,

−

wyjaśnić funkcję gospodarki naprawczej,

−

posłużyć się dokumentacją dotyczącą środków trwałych,

−

wycenić składniki aktywów obrotowych,

−

określić rolę gospodarki materiałowej,

−

ustalić zapotrzebowanie na materiały,

−

obliczyć wskaźniki rotacji materiałów,

−

ustalić strukturę zapasów,

−

rozliczyć transakcje zakupu materiałów i towarów,

−

wycenić zapasy na poziomie rzeczywistych i stałych cen ewidencyjnych,

−

posłużyć się dokumentacją gospodarki zapasami,

−

sklasyfikować należności długo- i krótkoterminowe według różnych kryteriów,

−

rozróżnić formy rozliczeń pieniężnych,

−

wypełnić weksel,

−

wypełnić polecenie przelewu,

−

scharakteryzować działalność inwestycyjną jednostek gospodarczych,

−

rozróżnić inwestycje długoterminowe i krótkoterminowe,

−

określić fazy w transakcjach handlu zagranicznego,

−

posłużyć się podstawowymi dokumentami obowiązującymi w handlu zagranicznym,

−

rozróżnić formy rozliczeń w handlu zagranicznym,

−

przeliczyć kursy walut,

−

współpracować w grupie,

−

poszukać specjalistycznych informacji w ogólnodostępnych źródłach informacji.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć

Temat: Majątek jednostek gospodarczych

Cele:
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zdefiniować pojęcie majątku jednostki (aktywów),

−

określić rolę majątku (aktywów) jednostek gospodarczych,

−

rozróżnić majątek trwały (aktywa trwałe) i majątek obrotowy (aktywa obrotowe),

−

rozróżnić postać składników majątku (aktywów),

−

podać przykłady składników aktywów trwałych,

−

podać przykłady aktywów obrotowych,

−

klasyfikować składniki majątku do aktywów trwałych i obrotowych w różnych jednostkach
gospodarczych,

−

ustalić strukturę aktywów,

−

zinterpretować strukturę aktywów w różnych jednostkach gospodarczych,

Metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

miniwykład,

−

pokaz.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w małych zespołach.

Środki dydaktyczne:
a) foliogramy/ plansze lub prezentacja multimedialna na temat:

−

definicji majątku (aktywów)

−

postaci składników majątku,

−

podziału aktywów,

−

przykładów aktywów trwałych i obrotowych w różnych jednostkach gospodarczych,

b) ćwiczenia ukierunkowane na:

−

rozróżnianie postaci aktywów,

−

klasyfikowanie składników majątku do aktywów trwałych i aktywów obrotowych,

−

podawanie przykładów aktywów trwałych i obrotowych w różnych jednostkach,

−

ustalanie struktury aktywów,

c) literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Czas trwania:
135 min.

Uczestnicy
Uczniowie klasy.

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

2. Podanie celów zajęć.
3. Plan zajęć:

– wstęp – należy zachęcić uczniów do nabycia kolejnych umiejętności z zakresu

gospodarowania aktywami,

– pogadanka na temat jak uczniowie rozumieją pojęcie majątku jednostek (co to jest

majątek, do czego służy, czy przedsiębiorstwa powinny mieć majątek, jak duży powinien
być majątek),

– nauczyciel przeprowadza miniwykład przy wykorzystaniu prezentacji multimedialnej (lub

planszy/ foliogramów) wyjaśniając definicję aktywów oraz rolę jaką pełnią aktywa,
a także rodzaje postaci aktywów (niematerialne, rzeczowe, pieniężne),

– uczniowie zostają podzieleni na małe zespoły, każdy zespół otrzymuje kartki z napisanymi

przykładami aktywów; uczniowie mają za zadanie pogrupować przykłady aktywów
według ich postaci do trzech grup,

– sprawdzenie poprawności wykonania ćwiczenia – zespoły prezentują się; omawiają swoje

decyzje,

– nauczyciel przeprowadza miniwykład przy wykorzystaniu prezentacji multimedialnej (lub

planszy/ foliogramów) pokazując podział aktywów na trwałe i obrotowe, należy wyjaśnić
kryteria takiego podziału oraz podać przykłady aktywów trwałych i obrotowych
w różnych jednostkach,

– uczniowie w tych samych zespołach dokonują dalszego podziału przykładów dzieląc je

teraz na aktywa trwałe i aktywa obrotowe,

– sprawdzenie poprawności wykonania ćwiczenia – zespoły prezentują się; omawiają swoje

decyzje,

– pogadanka na temat struktury aktywów w różnych jednostkach gospodarczych,
– uczniowie wykonują ćwiczenie 1 z rozdziału 5.1.1. poradnika lub inne zaproponowane

przez nauczyciela sprawdzające umiejętności klasyfikowania składników majątku do
aktywów trwałych i obrotowych w różnych jednostkach,

– sprawdzenie poprawności wykonania ćwiczenia, wspólne wyjaśnienie ewentualnych

rozbieżności w interpretacji przykładów,

– uczniowie wykonują ćwiczenie 2 z rozdziału 5.1.1. poradnika lub inne zaproponowane

przez nauczyciela sprawdzające umiejętności wskazywania przykładów aktywów trwałych
i obrotowych we wskazanej jednostce oraz wskazywania postaci aktywów, a także
ustalania struktury aktywów,

– sprawdzenie poprawności wykonania ćwiczenia, wspólna interpretacja struktury aktywów

na kilku przykładach,

– uczniowie wykonują ćwiczenie 3 z rozdziału 5.1.1. poradnika lub inne zaproponowane

przez nauczyciela sprawdzające umiejętności interpretowania struktury aktywów
przykładowej jednostki,

– sprawdzenie poprawności wykonania ćwiczenia, wspólna dyskusja na temat roli aktywów

i ich wielkości.

4. Podsumowanie zajęć

−

uczniowie definiują aktywa,

−

uczniowie określają kryteria podziału aktywów na trwałe i obrotowe,

−

uczniowie wskazują przykłady aktywów trwałych i obrotowych.

4. Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności.
5. Zachęcenie uczniów do powtórnego przeanalizowania nauczanego materiału i sięgnięcia do

literatury dodatkowej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Scenariusz zajęć

Temat: Zużycie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych

Cele:
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zdefiniować amortyzację,

−

określić założenia amortyzacji liniowej oraz amortyzacji degresywnej,

−

rozróżnić amortyzację podatkową i bilansową,

−

ustalić stawki amortyzacyjne dla celów podatkowych i bilansowych,

−

obliczyć amortyzację metodą liniową dla celów podatkowych i bilansowych,

−

obliczyć amortyzację metodą degresywną dla celów podatkowych i bilansowych,

−

wskazać przykłady odpisów amortyzacyjnych, które nie stanowią kosztów uzyskania
przychodów w prawie podatkowym,

−

sporządzić tabele amortyzacyjne różnymi metodami.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

miniwykład,

−

pokaz.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w małych zespołach.

Środki dydaktyczne:
a) plansze, foliogramy lub prezentacja multimedialna na temat:

−

definicji amortyzacji,

−

podobieństw i różnic w amortyzacji dla potrzeb bilansowych i podatkowych,

−

zasad obliczania amortyzacji metodą liniową,

−

obliczania amortyzacji metodą liniową (przykład),

−

zasad obliczania amortyzacji metodą degresywną,

−

przykładu obliczania amortyzacji metodą degresywną,

−

obliczania amortyzacji samochodu osobowego dla potrzeb prawa podatkowego i bilansowego
(przykłady - dwa odmienne przypadki),

b) flamastry, duże kartki papieru,
c) tabele amortyzacyjne,
d) zestawy ćwiczeń ukierunkowane na:

−

obliczanie amortyzacji metodą liniową i degresywną dla potrzeb prawa podatkowego oraz
bilansowego,

−

obliczanie amortyzacji samochodów osobowych zgodnie z przepisami podatkowymi

i bilansowymi,

−

wypełnianie tabel amortyzacyjnych,

e) literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Czas trwania:
270 min.

Uczestnicy
Uczniowie klasy.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie.
2. Podanie celów zajęć.
3. Plan zajęć:

– wstęp – należy zachęcić uczniów do nabycia nowych umiejętności związanych

z obliczaniem amortyzacji środków trwałych oraz amortyzacji wartości niematerialnych
i prawnych,

– nauczyciel w formie pogadanki przypomina uczniom zakres środków trwałych oraz

wartości niematerialnych i prawnych ukierunkowując rozmowę na kwestie wartości
początkowej tych składników aktywów oraz faktu, że tracą one tą wartość z upływem
czasu (zużywają się fizycznie, moralnie),

– nauczyciel przeprowadza miniwykład przy wykorzystaniu prezentacji multimedialnej (lub

planszy/ foliogramów) prezentując definicję amortyzacji, jej funkcję dla jednostek
gospodarczych, wskazuje na rozbieżności w podejściu do amortyzacji w prawie
podatkowym i bilansowym,

– uczniowie wykonują ćwiczenie (wspólnie z nauczycielem, wszyscy uczniowie

jednocześnie) polegające na określaniu, czy dany składnik aktywów podlega amortyzacji,

– uczniowie podzieleni na małe 2 – 3 osobowe grupy otrzymują zadanie określenia stawek

amortyzacyjnych dla wskazanych środków trwałych dla potrzeb podatkowych

(wyszukując w załączniku nr 1 do Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych)
i bilansowych (określając warunki ich użytkowania w celu ustalenia przewidywanego
czasu użytkowania),

– prezentacja ustalonych stawek amortyzacyjnych dla poszczególnych środków trwałych

i ich wspólna (z nauczycielem interpretacja),

– nauczyciel przeprowadza miniwykład przy wykorzystaniu prezentacji multimedialnej (lub

planszy/ foliogramów) prezentując zasady obliczania amortyzacji metodą liniową
i pokazując proces obliczania amortyzacji na konkretnym przypadku, aż do całkowitego
zużycia się środka trwałego,

– uczniowie samodzielnie rozwiązują ćwiczenie polegające na obliczeniu amortyzacji

metodą liniową przy ustalonych wszystkich czynnikach,

– sprawdzenie poprawności wykonania ćwiczenia, wyjaśnienie ewentualnych niejasności,

napotkanych trudności w trakcie dokonywania obliczeń,

– nauczyciel przeprowadza miniwykład przy wykorzystaniu prezentacji multimedialnej (lub

planszy/ foliogramów) prezentując zasady obliczania amortyzacji metodą degresywną
i pokazując proces obliczania amortyzacji na konkretnym przypadku, aż do całkowitego
zużycia się środka trwałego (należy podkreślić różnice w stosunku do metody liniowej),

– uczniowie samodzielnie rozwiązują ćwiczenie polegające na obliczeniu amortyzacji

metodą degresywną przy ustalonych wszystkich czynnikach,

– sprawdzenie poprawności wykonania ćwiczenia, wyjaśnienie ewentualnych niejasności,

napotkanych trudności w trakcie dokonywania obliczeń,

– uczniowie wykonują ćwiczenie 1 z rozdziału 5.3.1. poradnika lub inne zaproponowane

przez nauczyciela, którego celem jest sprawdzenie umiejętności obliczania amortyzacji
zarówno metodą liniową jak i degresywną dla potrzeb podatkowych oraz bilansowych,
gdzie nie zostały podane wszystkie czynniki potrzebne do obliczeń,

– sprawdzenie poprawności wykonania ćwiczenia, wyjaśnienie ewentualnych niejasności,

napotkanych trudności w trakcie dokonywania obliczeń (nauczyciel na podstawie
rozwiązania tego zadania powinien jeszcze raz wskazać na rozbieżności w obu metodach
obliczania amortyzacji, ich konsekwencje dla jednostki, wskazać na rozbieżności
wynikające z prawa podatkowego i bilansowego),

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

– nauczyciel przeprowadza miniwykład przy wykorzystaniu prezentacji multimedialnej (lub

planszy/ foliogramów) prezentując przykłady odpisów amortyzacyjnych, które nie
stanowią kosztów uzyskania przychodów w prawie podatkowym,

– uczniowie wykonują ćwiczenie 2 z rozdziału 5.3.1. poradnika lub inne zaproponowane

przez nauczyciela, którego celem jest sprawdzenie umiejętności obliczania amortyzacji
zarówno metodą liniową jak i degresywną dla potrzeb podatkowych oraz bilansowych,
gdzie nie cała wartość obliczonej amortyzacji podatkowej (lub cały odpis) nie będzie
stanowił kosztu uzyskania przychodu,

– sprawdzenie poprawności wykonania ćwiczenia, wyjaśnienie ewentualnych niejasności,

napotkanych trudności w trakcie dokonywania obliczeń (nauczyciel na podstawie
rozwiązania tego zadania powinien jeszcze raz wskazać rozbieżności w prawie
podatkowym i bilansowym w kwestii zaliczania amortyzacji w ciężar kosztów,

– uczniowie wykonują ćwiczenie 3 z rozdziału 5.3.1. poradnika lub inne zaproponowane

przez nauczyciela, którego celem jest sprawdzenie umiejętności obliczania amortyzacji
zarówno metodą liniową jak i degresywną dla potrzeb podatkowych oraz bilansowych
wykorzystując do tego tabele amortyzacyjne,

– sprawdzenie poprawności wykonania ćwiczenia, wyjaśnienie ewentualnych niejasności,

napotkanych trudności w trakcie dokonywania obliczeń (nauczyciel powinien szczególną
uwagę zwrócić na staranność wykonania ćwiczenia i poprawność obliczeń).

4. Podsumowanie zajęć

−

uczniowie definiują pojęcie amortyzacji i określają jej rolę,

−

uczniowie omawiają zasady amortyzacji liniowej i degresywnej,

−

uczniowie wskazują rozbieżności w obliczaniu amortyzacji dla celów podatkowych
i bilansowych,

5. Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności.
6. Zachęcenie uczniów do powtórnego przeanalizowania nauczanego materiału i sięgnięcia do

literatury dodatkowej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

5. ĆWICZENIA

5.1. Majątek jednostek gospodarczych (aktywa)

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ, do którego rodzaju aktywów (trwałych, czy obrotowych) należy zakwalifikować dany

składnik majątku we wskazanym przedsiębiorstwie.

Składnik

majątku

Przedsiębiorstwo i przeznaczenie składnika majątku

Odpowiedź

Sklep ze sprzętem komputerowym i akcesoriami „Enter” – komputer

przeznaczony na sprzedaż

Sklep ze sprzętem komputerowym i akcesoriami „Enter” – komputer

wykorzystywany przez właściciela sklepu do prowadzenia

rachunkowości, wysyłania ofert, dokonywania przelewów itd.

Zestaw

komputerowy

Agencja reklamowa „Dorota” – komputer w dziale marketingu

wykorzystywany do codziennych obowiązków

Salon Sprzedaży Samochodów „Robik”– samochód na sprzedaż

Fabryka mebli „Drewienko” – samochód służbowy prezesa

Samochód

osobowy

Salon Sprzedaży Samochodów „Robik” – samochód służbowy

właściciela

Wskazówki do realizacji:

−

uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,

−

ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,

−

oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania i poprosić
ucznia aby uzasadnił swoją odpowiedź.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat majątku jednostek gospodarczych,
2) przeczytać uważnie każdą informację ujętą w tabeli i zastanowić się, do którego rodzaju

aktywów należy zakwalifikować dany składnik w danych warunkach,

3) wpisać rezultat swojej decyzji (aktywa trwałe lub aktywa obrotowe) do kolumny „Odpowiedź”.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Ustal wartość aktywów trwałych i obrotowych.

Wskazówki do realizacji:

- uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,
- ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,
- oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania i wartości

składników aktywów (powinny odpowiadać ich bieżącym cenom).

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat majątku jednostek gospodarczych,

2) określić zakres działalności wybranej jednostki: produkcyjnej, usługowej i handlowej,

3) przy każdej jednostce zapisać po pięć przykładów składników aktywów trwałych i obrotowych

(w tym celu należy sporządzić tabelę np. w edytorze tekstu),

4) przy każdym przykładzie określić postać składnika aktywów (niematerialna, rzeczowa,

pieniężna) i wartość,

5) ustalić wartość aktywów trwałych i aktywów obrotowych,

6) wydrukować rozwiązanie ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do drukarki, wyposażone w edytor tekstu,

−

kalkulator,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Wspólnie z kolegą/koleżanką zinterpretuj strukturę majątku jednostki na podstawie

przykładowego zestawienia aktywów (otrzymanego od nauczyciela).

Wskazówki do realizacji:

−

uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,

−

ćwiczenie powinno zostać wykonane w parach,

−

oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat majątku jednostek gospodarczych,

2) pobrać od nauczyciela zestawienie aktywów jednostki,

3) ustalić jaką jednostkę będziesz analizować,

4) ustalić wartościową i procentową strukturę aktywów,

5) zinterpretować strukturę majątku badanej jednostki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

zestawienie aktywów dowolnej jednostki,

−

kalkulator,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

5.1.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:

1) zdefiniować pojęcie majątku jednostki gospodarczej (aktywów)
2) rozróżnić majątek trwały (aktywa trwałe) i majątek obrotowy

(aktywa obrotowe)

3) rozróżnić postać składników majątku (aktywów)
4) podać przykłady składników majątku trwałego (aktywów trwałych)

w różnych jednostkach

5) podać przykłady składników majątku obrotowego (aktywów obrotowych)

w różnych

jednostkach

6) ustalić strukturę aktywów

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5.2. Charakterystyka i wycena składników aktywów trwałych

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zakwalifikuj składniki majątku trwałego (aktywów trwałych) do poszczególnych pozycji,

używając poprawnej terminologii (zwrotów) z zakresu rachunkowości.

Wybrane składniki majątku trwałego (aktywów trwałych) w jednostce budowlanej

Lp.

Składnik majątku trwałego (aktywów trwałych)

Odpowiedź

1. Koparka wykorzystywana przy budowie

2.

Budynek magazynu, w którym są składowane materiały
budowlane

3. Znak

handlowy

przedsiębiorstwa

4. Grunty, na których znajduje się siedzibą przedsiębiorstwa

5. Prawo wieczystego użytkowania gruntów

6.

Magazyn, którego powierzchnia jest wydzierżawiona dla
innych przedsiębiorstw

7.

Samochód ciężarowy, służący do przewozu materiałów na
budowę

8.

Rozpoczęta budowa własnych garaży, które będą
przeznaczone dla samochodów i maszyn budowlanych

9. 3 – letnie obligacje Skarbu Państwa

10.

Akcje przedsiębiorstwa „Farba” SA, nabyte jako trwała lokata
(oczekiwanie na udziały z zysku)

Wskazówki do realizacji:

−

uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,

−

ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,

−

oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat aktywów trwałych,
2) przeczytać uważnie każdą informację i wpisać do kolumny „Odpowiedź” nazwę danego

składnika aktywów trwałych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Dla nowopowstającej dowolnej jednostki gospodarczej wskaż przykłady aktywów trwałych,

a następnie ustal ich wartości w momencie przyjęcia na stan jednostki. Na tej podstawie dokonaj
wyceny poszczególnych grup aktywów trwałych i ustal ich strukturę procentową. Dla środka
trwałego sporządź dokument jego przyjęcia na stan jednostki.

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,
− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania (poprawność

obliczeń i aktualność cen).

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat aktywów trwałych,
2) wybrać dla potrzeb ćwiczenia jednostkę gospodarczą,
3) określić formę rozwiązania ćwiczenia (np. tabela sporządzona w edytorze tekstu lub arkuszu

kalkulacyjnym),

4) wypisać dla poszczególnych składników aktywów trwałych przykłady dla wybranej jednostki,

która ma rozpocząć działalność,

5) dokonać wyceny wskazanych przykładów, ustalić ich wartości korzystając z ofert, cenników

zamieszczonych na stronach internetowych różnych jednostek,

6) sporządzić dokument OT dla środka trwałego,
7) ustalić wartości i strukturę procentową składników aktywów trwałych,
8) wydrukować rozwiązanie ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu i drukarki, wyposażone w edytor tekstu,
arkusz kalkulacyjny

−

Ustawa o rachunkowości,

−

kalkulator,

−

druk dokumentu OT,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

5.2.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) rozróżnić składniki aktywów trwałych
2) charakteryzować składniki aktywów trwałych
3) podać przykłady składników aktywów trwałych w różnych jednostkach
4) wycenić aktywa trwałe
5) ustalić strukturę aktywów trwałych
6) posłużyć się dokumentacją dotyczącą aktywów trwałych

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

5.3. Zużycie środków trwałych oraz wartości niematerialnych

i prawnych

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wartość początkowa aparatu radiometrycznego zakupionego w dniu 26 czerwca, który został

przyjęty do użytkowania 8 dni później wynosi 60 000 zł. Roczna stawka amortyzacyjna zgodna
z Ustawą o podatku dochodowym od osób prawnych to 20% (dla celów bilansowych
przewidywany okres użytkowania przyjętego środka trwałego ustalono na 6 lat). Współczynnik
podwyższający kształtuje się na poziomie 2,0. Na podstawie podanych informacji:
1. stosując metodę amortyzacji liniowej ustal dla celów bilansowych i podatkowych:
a) kwotę rocznych i miesięcznych odpisów amortyzacyjnych,
b) rok i miesiąc, kiedy zostanie dokonany ostatni odpis amortyzacyjny,
2. stosując metodę amortyzacji degresywnej ustal dla celów bilansowych i podatkowych:
a) kwotę rocznych i miesięcznych odpisów amortyzacyjnych,
b) rok i miesiąc, kiedy zostanie dokonany ostatni odpis amortyzacyjny.

Wskazówki do realizacji:

−

uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,

−

ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,

−

oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania (poprawność
obliczeń, moment przejścia z metody degresywnej na liniową przy rozwiązywaniu polecenia 2).

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat amortyzacji,
2) ustalić wysokość stawki amortyzacyjnej dla celów bilansowych,
3) obliczyć amortyzację dla celów bilansowych udzielając odpowiedzi na polecenie 1a, 1b, 2a, 2b,
4) obliczyć amortyzację dla celów podatkowych udzielając odpowiedzi na polecenie 1a, 1b, 2a, 2b,

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

kalkulator,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Oblicz wartość rocznych odpisów amortyzacji metodą liniową dla celów bilansowych

i podatkowych samochodu osobowego o wartości początkowej 90 000 zł. Stawka amortyzacyjna
podatkowa i bilansowa wynosi 20%. Do obliczeń przyjmij średni kurs euro z dnia rozwiązywania
ćwiczenia.

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,
− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania (poprawność

obliczeń, poprawność ustalenia podstawy obliczenia amortyzacji dla celów podatkowych).

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat amortyzacji,
2) sprawdzić średni kurs euro NBP z dzisiejszego dnia, np. w Internecie,
3) ustalić wartość podstawy obliczenia amortyzacji dla celów podatkowych,
4) obliczyć roczną wartość odpisów amortyzacyjnych dla celów bilansowych i podatkowych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

kalkulator,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Wybierz po jednym przykładzie środków trwałych z trzech dowolnych grup Klasyfikacji

Środków Trwałych, a następnie ustal dla nich zgodnie z prawem podatkowym i bilansowym stawki
amortyzacyjne i metody amortyzacji. Na bazie tych informacji sporządź tabele amortyzacji na okres
jednego roku z podziałem na miesiące dla celów podatkowych i bilansowych (ćwiczenie wykonaj
na gotowym druku tabeli amortyzacyjnej lub w arkuszu kalkulacyjnym).

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,
− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania (poprawność

obliczeń, poprawność doboru metody amortyzacji i ustalenia stawek amortyzacyjnych).

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat amortyzacji,
2) wybrać dowolne trzy grupy z KŚT, a z nich po jednym przykładzie środków trwałych,
3) ustalić dla wybranych środków trwałych stawki amortyzacyjne i metody amortyzacji dla celów

podatkowych i bilansowych,

4) obliczyć dla wybranych środków trwałych odpisy amortyzacyjne dla celów podatkowych

i bilansowych oraz sporządzić tabele amortyzacji,

5) w przypadku wykonywania ćwiczenia przy zastosowaniu arkusza kalkulacyjnego wydrukować

rozwiązanie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne

− klasyfikacja Środków Trwałych,

− Ustawa o rachunkowości,
− Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych,

− druki tabeli amortyzacyjnej,

− kalkulator,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

− stanowisko komputerowe z dostępem do drukarki, wyposażone w arkusz kalkulacyjny,

− literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

5.3.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) rozróżnić amortyzację podatkową i bilansową
2) ustalić stawki amortyzacyjne dla celów podatkowych i bilansowych
3) obliczyć amortyzację dla celów podatkowych i bilansowych różnymi

metodami

4) wskazać przykłady odpisów amortyzacyjnych, które nie stanowią

kosztów uzyskania przychodów w prawie podatkowym

5) sporządzić tabele amortyzacyjne różnymi metodami

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

5.4. Gospodarowanie środkami trwałymi

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ różnice między leasingiem finansowym a leasingiem operacyjnym.

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,
− wskazać strony internetowe, gdzie mogą być przykłady umów leasingowych,

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania (poprawność

wskazania różnic między formami leasingu).

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat leasingu,
2) wyszukać w Internecie przykład umowy leasingu finansowego i leasingu operacyjnego,
3) wydrukować umowy leasingowe,
4) wskazać w umowach jej strony oraz przedmiot leasingu,
5) zapisać w punktach zasadnicze różnice między leasingiem finansowym a leasingiem

operacyjnym.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne,
– pogadanka.

Środki dydaktyczne:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu i drukarki,

−

kodeks

cywilny,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Opracuj założenia systemu gospodarki naprawczej dla dowolnej jednostki gospodarczej.

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,
− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania (zasadność

przyjętych przez ucznia rozwiązań w zakresie gospodarki naprawczej).

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat gospodarki naprawczej,
2) wybrać dowolną jednostkę gospodarczą i zapisać przykłady środków trwałych typowych dla

tego typu jednostki gospodarczej,

3) opracować założenia systemu gospodarki naprawczej dla wybranej gospodarczej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

5.4.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) wskazać własne i obce źródła finansowania nowych środków trwałych
2) scharakteryzować leasing
3) rozróżnić leasing finansowy i operacyjny
4) ustalić harmonogram napraw środków trwałych
5) ustalić termin złomowania i zakupu nowego środka trwałego
6) wyjaśnić funkcję gospodarki naprawczej

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

5.5. Charakterystyka i wycena składników aktywów obrotowych

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zakwalifikuj dany składnik do odpowiedniej pozycji aktywów (majątku). Uzasadnij swoją

decyzję.

Składnik

aktywów

Jednostka gospodarcza

Odpowiedź

Sklep Spożywczy „Krysia”

Cukrownia „Buraczek”

Cukiernia „Łakomczuch”

Cukier

Hurtownia Spożywcza „Grosik”

Zakład Produkcji Barwników i Farb „Kolor”

Sklep z artykułami budowlanymi „Bob”

Farba olejna

Stocznia Remontowa „Rdza”

Szkoła podstawowa – sala komputerowa

Sklep „Enter” (komputer na sprzedaż)
Zakład Elektroniczny „PC” (komputer
wyprodukowany i przeznaczony na sprzedaż)

Zestaw

komputerowy

Firma Transportowa „Żółwik” (komputer
w sekretariacie)

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania i poprosić

uczniów o uzasadnienie swojej decyzji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat aktywów,
2) przeczytać uważnie informacje podane w tabeli,
3) określić nazwę danego składnika aktywów i wpisać ją do kolumny „Odpowiedź”,
4) uzasadnić swoją decyzję.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Dla nowopowstającej dowolnej jednostki gospodarczej wskaż przykłady aktywów obrotowych,

a następnie ustal ich wartości w momencie przyjęcia na stan jednostki. Na tej podstawie dokonaj
wyceny poszczególnych grup aktywów trwałych i ustal ich strukturę procentową.

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,
− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania (poprawność

obliczeń, aktualność przyjętych wartości składników majątkowych).

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat aktywów obrotowych,
2) wybrać dla potrzeb ćwiczenia jednostkę gospodarczą,
3) określić formę rozwiązania ćwiczenia (np. tabela sporządzona w edytorze tekstu lub arkuszu

kalkulacyjnym),

4) wypisać dla poszczególnych składników aktywów obrotowych przykłady dla wybranej

jednostki, która ma rozpocząć działalność,

5) dokonać wyceny wskazanych przykładów, ustalić ich wartości korzystając z ofert, cenników

zamieszczonych na stronach internetowych różnych jednostek,

6) ustalić wartości i strukturę procentową składników aktywów obrotowych,
7) wydrukować rozwiązanie ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu i drukarki, wyposażone w edytor tekstu,
arkusz kalkulacyjny,

−

Ustawa o rachunkowości,

−

kalkulator,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

5.5.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) rozróżnić składniki aktywów obrotowych
2) charakteryzować składniki aktywów obrotowych
3) podać przykłady składników aktywów obrotowych w różnych jednostkach
4) wycenić aktywa obrotowe
5) ustalić strukturę aktywów obrotowych

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

5.6. Gospodarka materiałowa

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Informacje dotyczące zużycia materiałów podstawowych w przedsiębiorstwie produkcyjnym

kształtowały się następująco:

Wyszczególnienie

styczeń

luty

marzec

kwiecień

Zużycie materiałów (kg)

10 000

12 000

11 400

12 400

Stan początkowy materiałów w styczniu wynosi 1 000 kg. Norma zapasu bezpieczeństwa
materiałów została ustalona na poziomie 10% zużycia materiałów następnego miesiąca.
Ustal wielkości zakupów oraz wielkości zapasów materiałów za okres styczeń – marzec.

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,
− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania (poprawność

obliczeń).

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat gospodarki materiałowej,
2) sporządzić tabelę, w której wiersze będą następujące: 1) ilość zapasu początkowego, 2)

rozmiary zakupów, 3) rozmiary zużycia, 4) ilość zapasu końcowego, a kolumny będą stanowiły
miesiące od stycznia do marca, (tabelę sporządź ręcznie lub w arkuszu kalkulacyjnym)

3) ustalić ilości zapasów materiałów jakie powinny być na koniec poszczególnych miesięcy,
4) ustalić ilość zakupów materiałów w poszczególnych miesiącach,
5) wydrukować rozwiązanie ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do drukarki, wyposażone w arkusz kalkulacyjny,

−

kalkulator,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Na podstawie sprawozdań finansowych dowolnej jednostki produkcyjnej za cztery kolejne lata

ustal rotację zapasów materiałów (w razach i dniach) w trzech kolejnych latach. Ponadto ustal
strukturę zapasów (procentową) dla czterech kolejnych lat.

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,
− należy przygotować odpowiednią ilość sprawozdań finansowych dla uczniów lub wskazać

strony internetowe, gdzie uczniowie znajdą sprawozdania finansowe jednostek produkcyjnych,

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania (poprawność

obliczeń, doboru wzorów, interpretacji wyników).

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat gospodarki materiałowej,
2) pobrać od nauczyciela lub samodzielnie wyszukać (np. w Monitorze Polskim B, Internecie)

sprawozdania finansowe (bilans i rachunek zysków i strat) dla dowolnej jednostki produkcyjnej
za okres czterech kolejnych lat,

3) obliczyć przeciętny stan zapasów materiałów w badanym okresie,
4) obliczyć rotację materiałów wyrażoną w razach i dniach w badanym okresie,
5) obliczyć strukturę zapasów materiałów w stosunku do wartości zapasów, wartości aktywów

obrotowych jak wartości całego majątku w badanym okresie,

6) porównać otrzymane wielkości i sformułować wnioski na temat gospodarowania zapasami

w danej jednostce produkcyjnej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

bilanse i rachunki zysków i strat za kolejne cztery lata dowolnej jednostki produkcyjnej,

−

kalkulator,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

5.6.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) określić rolę gospodarki materiałowej
2) ustalić zapotrzebowanie na materiały
3) obliczyć wskaźniki rotacji materiałów wyrażone w razach
4) obliczyć wskaźniki rotacji materiałów wyrażone w dniach
5) ustalić strukturę zapasów materiałów

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

5.7. Przychody oraz rozchody materiałów i towarów

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oblicz wartość zużytych materiałów na dzień 6 i 16 marca kolejno według metody cen

średnich, FIFO i LIFO.
Ilości i ceny zakupu materiału (mąki) kształtowały się następująco:

Data zakupu

Ilość (kg)

Cena zakupu (zł/kg)

03 marzec

1 300

0,85

05 marzec

1 200

0,90

10 marzec

1 250

0,82

15 marzec

1 100

1,00

Rozchód materiałów: 6 marca zużyto 2 100 kg mąki, a 16 marca 2 200 kg.

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,
− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania (poprawność

zasad obowiązujących przy danej metodzie ustalania wartości rozchodu, poprawność obliczeń).

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat wyceny materiałów,
2) ustalić wartość rozchodu materiałów według metody cen średnich,
3) ustalić wartość rozchodu materiałów według metody FIFO,
4) ustalić wartość rozchodu materiałów według metody LIFO.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

kalkulator,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Dla dowolnej jednostki produkcyjnej dokonaj zakupu czterech rodzajów materiałów

wystawiając dla nich fakturę VAT, a następnie sporządź dokumentację magazynową związaną
z przyjęciem materiałów do magazynu, z wydaniem materiałów do zużycia oraz wydaniem
sprzedanych materiałów (w tym przypadku sporządź także fakturę VAT). Przyjmij założenie, że
jednostka wycenia materiały według ceny zakupu, a ich rozchód według metody FIFO (nie ma
stanu początkowego zapasów materiałów).

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,
− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania (poprawność

i ciągłość sporządzanych dokumentów).

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat dokumentacji obrotu

materiałowego,

2) określić rodzaj jednostki produkcyjnej i dobrać do niej cztery przykłady materiałów, które będą

podstawą dla tego ćwiczenia,

3) sporządzić zamówienie na materiały,
4) sporządzić w imieniu dostawcy fakturę za zamówione materiały,
5) sporządzić dokument przyjęcia materiałów (Pz),
6) dla części materiałów sporządzić dokument ich rozchodu (zużycie dla celów produkcyjnych -

Rw),

7) dla części materiałów sporządzić dokument wydania ich na zewnątrz (sprzedaż materiałów –

Wz),

8) sporządzić fakturę VAT dla sprzedanych materiałów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

- druki dokumentów: faktura VAT, Pz, Rw, Wz,
- kalkulator,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

5.7.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) rozróżnić dokumenty gospodarki zapasami
2) sporządzić dokumenty przyjęcia materiałów
3) sporządzić dokumenty rozchodu materiałów
4) wskazać możliwości wyceny przyjęcia materiałów i towarów
5) wskazać możliwości wyceny rozchodu materiałów i towarów
6) dokonać wyceny rozchodu materiałów i towarów różnymi metodami
7) wypełnić fakturę

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

5.8. Klasyfikacja należności i formy rozliczeń pieniężnych

5.8.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Podaj przykłady należności długoterminowych i krótkoterminowych według różnych kryteriów

podziału dla hurtowni artykułów budowlanych.

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,
− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania (poprawność

klasyfikowania należności) .

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat należności,
2) zapisać przykłady należności długoterminowych dla analizowanej jednostki,
3) zapisać przykłady należności krótkoterminowych dla analizowanej jednostki przyjmując jako

kryterium podziału kolejno: tytuł należności, obszar którego dotyczą oraz walutę w której są
wyrażone.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:
– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Wskaż przykłady zastosowania gotówkowych i bezgotówkowych form rozliczeń pieniężnych

dla stoczni. Określ ich wady i zalety.

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia lub w parach,

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania (rozróżnianie

form płatności, zasadność wskazanych wad i zalet poszczególnych form płatności).

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat form rozliczeń pieniężnych,
2) zapisać przykłady sytuacji, kiedy powinny zostać dokonane gotówkowe formy rozliczeń

pieniężnych w stoczni,

3) zapisać przykłady sytuacji, kiedy powinny zostać dokonane bezgotówkowe formy rozliczeń

pieniężnych w stoczni,

4) przy każdej formie rozliczeń pieniężnych określić ich wady i zalety dla stoczni.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Wypełnij weksel i druk polecenia przelewu, określając niezbędne dane.

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,
− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność i staranność wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat weksli, polecenia przelewu,
2) określić niezbędne dane dotyczące transakcji, której płatność zostanie uregulowana wekslem

i przelewem,

3) wypełnić weksel,
4) wypełnić polecenie przelewu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

druk weksla,

−

druk polecenia przelewu,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

5.8.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) sklasyfikować należności długo- i krótkoterminowe
2) podać przykłady należności krótkoterminowych według różnych kryteriów
3) rozróżnić formy rozliczeń pieniężnych
4) wskazać przykłady zastosowania gotówkowych form rozliczeń pieniężnych
5) wskazać przykłady zastosowania bezgotówkowych form

rozliczeń pieniężnych

6) wypełnić weksel
7) wypełnić polecenie przelewu

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

5.9. Inwestycje długo i krótkoterminowe

5.9.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaznacz, czy dana informacja jest prawdziwa (P), czy fałszywa (F).

P

F

1) Grunty zakupione pod budowę nowego magazynu są składnikiem

inwestycji długoterminowych

2) Zakupiony magazyn, który jednostka oddała w leasing operacyjny jest

składnikiem inwestycji długoterminowych

3) Sześciomiesięczna lokata terminowa w banku jest zaliczana do grupy

innych aktywów pieniężnych

4) Udzielona przez jednostkę pożyczka na okres siedmiu miesięcy jest

przykładem długoterminowych aktywów finansowych

5) Platyna, zdeponowana w sejfie jednostki od dwóch lat, powinna być

wykazana jako inne inwestycje długoterminowe

6) Akcje zakupione z zamiarem czerpania korzyści w postaci dywidendy, to

przykład krótkoterminowych aktywów finansowych

7) Środki pieniężne znajdujące się od 24 miesięcy na rachunku bieżącym

jednostki są przykładem długoterminowych aktywów finansowych

8) Dwumiesięczna lokata terminowa w banku jest zaliczana do grupy

Innych aktywów pieniężnych

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczących elementów inwestycji długo

i krótkookresowych,

2) przeczytać uważnie wszystkie zdania,
3) zaznaczyć znakiem √ P – jeżeli zdanie wyraża informację prawdziwą lub F- w przypadku, gdy

zdanie wyraża informację fałszywą.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Wspólnie z kolegą/koleżanką jesteście udziałowcami w założonej przez Was dobrze

prosperującej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Macie do dyspozycji 400 000 zł, które
chcecie przeznaczyć na działalność inwestycyjną. Chcecie zainwestować zarówno w składniki

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

inwestycji długoterminowych, jak i krótkoterminowych. Rozdysponujcie 300 000 zł na konkretne:
nieruchomości, wartości niematerialne i prawne, długoterminowe aktywa finansowe oraz inne
inwestycje długoterminowe. Natomiast pozostałe 100 000 zł przeznaczcie na konkretne składniki:

krótkoterminowych aktywów finansowych oraz innych inwestycji krótkoterminowych.
Zróbcie tabelę z listą wybraną przez Was składników, wymienionych w treści ćwiczenia, inwestycji
długoterminowych i oddzielnie tabelę, z wymienionymi w treści ćwiczenia, składnikami inwestycji
krótkoterminowych. Przy każdej propozycji określcie jej realną wartość oraz zapiszcie czynniki,
które przekonały Was do ulokowania wolnych środków właśnie w te, a nie inne składniki
inwestycji.

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,
− ćwiczenie powinno zostać wykonane w parach,

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania (dobór

argumentów przy danych przykładach inwestycji).

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat inwestycji długo

i krótkoterminowych,

2) określić, które składniki inwestycji długoterminowych i krótkoterminowych z poszczególnych

ich grup mają stać się Waszymi przykładami działalności inwestycyjnej,

3) dla ustalonych składników odszukać (np. w Internecie) jak najwięcej informacji na ich temat

(cena, wady, zalety, ryzyko, korzyści, dostępność, spekulacje na ich temat, itd.),

4) sporządzić listę (tabelę) Waszych składników inwestycji długoterminowych, wyodrębnić ich

nazwy, wartości oraz wypunktować przy każdym argumenty, którymi się kierowaliście przy ich
wyborze,

5) sporządzić listę (tabelę) Waszych składników inwestycji krótkoterminowych, wyodrębnić ich

nazwy, wartości oraz wypunktować przy każdym argumenty, którymi się kierowaliście przy ich
wyborze.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

kalkulator,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

5.9.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) rozróżnić składniki inwestycji długoterminowych
2) rozróżnić składniki inwestycji krótkoterminowych
3) scharakteryzować działalność inwestycyjną jednostek gospodarczych
4) wskazać korzyści z inwestycji długoterminowych
5) wskazać korzyści z inwestycji krótkoterminowych

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

5.10. Transakcje w handlu zagranicznym

5.10.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Jesteś właścicielem przedsiębiorstwa produkującego meble wypoczynkowe. W ramach

poszukiwania nowych rynków zbytu masz zamiar wejść ze swoimi produktami na rynek Ukrainy.
W związku z tym:

−

przedstaw harmonogram faz przyszłej transakcji eksportu mebli na rynek ukraiński,

−

określ, jaka dokumentacja będzie towarzyszyć takiej transakcji z jednostką ukraińską,

−

przedstaw, które formy rozliczeń z kontrahentem ukraińskim będziesz preferować, a które nie –
swoją decyzję uzasadnij,

−

wypełnij deklarację celną dla przewidywanej (jednej) partii wysyłki swoich produktów do
kontrahenta z Ukrainy,

−

dokonaj rozliczenia założonej transakcji, przelicz ukraińską walutę na polską.

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,
− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania (poprawność

czynności w poszczególnych fazach transakcji w handlu zagranicznym, poprawność doboru
form płatności i ich argumentacja, staranność i prawidłowość sporządzenia deklaracji celnej).

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat transakcji w handlu

zagranicznym,

2) zapisać poszczególne fazy w handlu zagranicznym i przy każdej określić, jakie czynności

powinieneś dokonać przy realizacji transakcji sprzedaży mebli na rynek ukraiński,

3) zrobić tabelę z dwoma kolumnami, do której po jednej stronie należy wpisać preferowane, a po

drugiej niewskazane formy regulacji płatności w związku ze sprzedażą mebli na rynek
ukraiński (przy każdej zapisanej formie płatności zapisać argumenty, którymi się kierowałeś),

4) pobrać aktualny wzór deklaracji celnej jaką należy wypełnić w związku z eksportem na rynek

ukraiński i wypełnić ją dla przewidywanej partii sprzedaży swoich mebli,

5) sprawdzić w tabeli kursów NBP, jaki jest kurs waluty ukraińskiej i na tej podstawie

wykorzystując założenia z punktu 4) dokonać rozliczenia założonej transakcji.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

kalkulator,

−

druk deklaracji celnej,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

Ćwiczenie 2

Prowadzisz transakcje z kontrahentami z różnych krajów. W dniu dzisiejszym otrzymałeś

płatności od kilku z nich. Wyrażone są one w walutach obowiązujących w krajach danych
kontrahentów (zobacz tabela). Przelicz je na walutę polską zgodnie z aktualną tabelą kursów NBP.

Wyszczególnienie

kontrahenta

Wartość zapłaty i wskazanie waluty

Kontrahent z Cypru

12 800 funtów cypryjskich

Kontrahent z Japonii

22 760 jenów

Kontrahent z Czech

390 000 koron czeskich

Kontrahent z USA

54 200 dolarów amerykańskich

Kontrahent z Białorusi

30 000 000 rubli bialoruskich

Kontrahent z Niemiec

8 440 euro

Wskazówki do realizacji:

− uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury przedmiotu,

− ćwiczenie powinno zostać wykonane indywidualnie przez ucznia,
− pomóż wyszukać uczniom tabelę kursów NBP,

− oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wykonania (poprawność

obliczeń).

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat przeliczania walut,
2) wyszukać aktualną tabelę kursów NBP,
3) przeliczyć wartości wykazane w walutach obcych na złote polskie po aktualnym kursie

wykazanym w tabeli kursów NBP.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

kalkulator,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

5.10.2. Sprawdzian postępów

Tak Nie

Uczeń potrafi:
1) określić fazy w transakcjach handlu zagranicznego
2) wskazać czynności w poszczególnych fazach w transakcjach handlu

zagranicznego

3) posłużyć się podstawowymi dokumentami obowiązującymi w handlu

zagranicznym

4) rozróżnić formy płatności w transakcjach handlu zagranicznego
5) przeliczyć jedną walutę na drugą
6) rozróżnić dokumenty stosowane w handlu zagranicznym

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test wielokrotnego wyboru do jednostki modułowej „Gospodarowanie
aktywami” – test teoretyczny

Test składa się z 15 zadań wielokrotnego wyboru.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za błędną odpowiedź lub jej brak uczeń
otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 6 zadań,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań,

−

dobry – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań.

Klucz odpowiedzi:

1. b, 2. d, 3. c, 4. a, 5. a, 6, a, 7. b, 8. d, 9. b, 10. b, 11. c, 12. d., 13. b, 14. c,

15. a

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzalne osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1 Nazwać rodzaje aktywów jednostki według ich

przeznaczenia

A P

b

2 Rozróżnić składniki aktywów trwałych B

P d

3 Określić elementy składowe ceny nabycia

C

P

c

4 Rozróżnić składniki aktywów trwałych B

P a

5 Wyjaśnić metody amortyzacji określone

w Ustawie o rachunkowości

B P

a

6 Rozróżnić składniki zapasów w jednostce

handlowej

B P

a

7 Rozróżnić składniki zapasów w jednostce

produkcyjnej

B P

b

8 Rozróżnić składniki zapasów w jednostce

produkcyjnej

B P

d

9 Określić zakres informacyjny wskaźnika rotacji

materiałów

C PP

b

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

10 Rozróżnić metody wyceny rozchodu

materiałów

B P

b

11 Rozróżnić formy płatności B

P

c

12 Rozróżnić składniki inwestycji

B

P

d

13 Klasyfikować lokaty terminowe do składników

aktywów

C P

b

14 Przyporządkować czynności do fazy transakcji

w handlu zagranicznym

C PP

c

15 Rozróżnić formy płatności w handlu

zagranicznym

B PP

a

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
6. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 15 pytań. Do każdego pytania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi Tylko

jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Wskaż tylko jedną odpowiedź

prawidłową. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź skreślić i zaznaczyć kółkiem
odpowiedź poprawną.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 30 min.

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw pytań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

ZESTAW PYTAŃ TESTOWYCH

1. Aktywa jednostek gospodarczych zgodnie z ich przeznaczeniem dzieli się na:

a) aktywa pieniężne i aktywa rzeczowe,
b) aktywa trwałe i aktywa obrotowe,
c) aktywa własne i aktywa obce,
d) aktywa rzeczowe i aktywa niematerialne.

2. Oprogramowanie wspomagające zarządzanie gospodarką magazynową w hurtowni artykułów

budowlanych jako przykład praw autorskich jest składnikiem:
a) towarów,
b) inwestycji długoterminowych,
c) środków trwałych,
d) wartości niematerialnych i prawnych.

3. Cena nabycia jest to:

a) cena sprzedaży powiększona o dodatkowe koszty związane z zakupem,
b) cena sprzedaży pomniejszona o dodatkowe koszty związane z zakupem,
c) cena zakupu powiększona o dodatkowe koszty związane z zakupem,
d) cena zakupu pomniejszona o dodatkowe koszty związane z zakupem.

4. Prawo wieczystego użytkowania gruntów powinno być zaliczone do:

a) środków trwałych,
b) wartości niematerialnych i prawnych,
c) inwestycji długoterminowych,
d) inwestycji krótkoterminowych.

5. Ustawa o rachunkowości w zakresie metod amortyzacji:

a) nie określa ich bezpośrednio,
b) wskazuje wyłącznie metodę liniową,
c) wskazuje wyłącznie metodę degresywną,
d) wskazuje zarówno metodę liniową jak i degresywną.

6. Makaron w hurtowni artykułów spożywczych jest przykładem:

a) towarów,
b) materiałów,
c) produktów gotowych,
d) produkcji w toku.

7. Wódka „Starka”, której produkcja trwa 50 lat, a na dany moment już 10 rok leży w beczkach

w piwnicy wytwórni wódek jest przykładem:
a) towaru,
b) produkcji w toku,
c) półproduktów,
d) wyrobów gotowych.

8. Kineskopy do telewizorów w przedsiębiorstwie produkującym kineskopy są składnikiem:

a) towarów,
b) produkcji w toku,
c) półproduktów,
d) wyrobów gotowych.

9. Wskaźnik rotacji materiałów wyrażony w dniach dostarcza informacji o tym:

a) ile razy w ciągu roku dokonuje się obrót materiałów,
b) ile dni trwa obrót materiałów,
c) ile dni trwa zakup materiałów,
d) ile dni trwa sprzedaż materiałów.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

10. Jeżeli do wyceny rozchodu materiałów w pierwszej kolejności brane są wartości materiałów

zakupionych najpóźniej, to jest to zgodne z zasadami:
a) metody FIFO,
b) metody LIFO,
c) metody cen średnich,
d) metody według stałych cen ewidencyjnych.

11. Która z wymienionych form płatności nie jest rozliczeniem bezgotówkowym:

a) weksel,
b) akredytywa,
c) czek gotówkowy,
d) czek rozrachunkowy.

12. Która z wymienionych nieruchomości nie jest składnikiem inwestycji długoterminowych:

a) grunty, których przyszłe przeznaczenie nie jest jeszcze znane,
b) grunty utrzymywane ze względu na długotrwały wzrost ich wartości,
c) budynki, które nie są obecnie wykorzystywane, ale zostały przeznaczone do oddania

w leasing operacyjny,

d) budynki, które są obecnie wykorzystywane w zasadniczej działalności jednostki.

13. Lokata w banku o terminie zapadalności 1 miesiąca jest zaliczana do:

a) innych inwestycji długoterminowych,
b) innych środków pieniężnych,
c) innych aktywów pieniężnych,
d) innych krótkoterminowych aktywów finansowych.

14. Ubezpieczenie od ryzyka związanego z transakcją w handlu zagranicznym dotyczy:

a) fazy przygotowania transakcji,
b) fazy negocjacji handlowych,
c) fazy realizacji transakcji,
d) fazy zakończenia i kontroli transakcji.

15. Która z wymienionych form zapłaty w handlu zagranicznym należy do grupy uwarunkowanych:

a) akredytywa nieodwołalna,
b) czeki podróżnicze,
c) weksle trasowane,
d) polecenie zapłaty.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Gospodarowanie aktywami

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr zadania

Odpowiedź

Punktacja

1 a b c d

2 a b c d

3 a b c d

4 a b c d

5 a b c d

6 a b c d

7 a b c d

8 a b c d

9 a b c d

10 a b c d

11 a b c d

12 a b c d

13 a b c d

14 a b c d

15 a b c d

Razem:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

Test do jednostki modułowej „Gospodarowanie aktywami” – test praktyczny

Test składa się z 2 zadań na przyporządkowywanie, których rozwiązanie daje możliwość uzyskania
30 punktów.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za błędną odpowiedź lub jej brak uczeń
otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za uzyskanie co najmniej 12 punktów,

−

dostateczny – za uzyskanie co najmniej 18 punktów,

−

dobry – za uzyskanie co najmniej 23 punktów,

−

bardzo dobry – za uzyskanie co najmniej 27 punktów.

Klucz odpowiedzi:

−

zadanie 1: 1. a, 2. d, 3. d, 4. a, 5. a, 6. d, 7. e, 8. e, 9. e, 10. a, 11. a, 12. b, 13. d,
14. d, 15. c, 16. a, 17. d

−

zadanie 2: 1. c, 2. g, 3. a, 4. b, 5. c, 6. d, 7. f, 8. e, 9. b, 10. h, 11. i, 12. a, 13. a

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzalne osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Przyporządkować składniki majątku różnych
jednostek gospodarczych do elementów
rzeczowych aktywów obrotowych

C P

1. A, 2. D, 3. D,
4. A, 5. A, 6. D,
7. E, 8. E, 9. E,
10. A, 11. A,
12. B, 13. D, 14.
D, 15. C, 16. A,
17. D

2

Przyporządkować składniki aktywów do
przykładów składników majątku
przedsiębiorstwa transportowego

C P

1. C, 2. G, 3. A,
4. B, 5. C, 6. D,
7. F, 8. E, 9. B,
10. H, 11. I, 12.
A, 13. A

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
6. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 2 zadania.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi stosując się do poleceń.

W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź skreślić i zaznaczyć prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie na

później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 30 min.

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw pytań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Przyporządkuj składniki majątku we wskazanych jednostkach gospodarczych, do elementów

zapasów. W tym celu określ, w której kolumnie poprawnie wskazano rodzaj zapasu.
Wyznaczoną literę zakreśl w karcie odpowiedzi.

F

irma

Lp.

Składnik majątku

A

B

C

D

E

1 Buraki

cukrowe

materiały

produkcja w

toku

półprodukty

wyroby

gotowe

towary

2

Cukier w opakowaniach
50 kr

materiały

produkcja w

toku

półprodukty

wyroby

gotowe

towary

Cu

kr

own

ia

3

Cukier w opakowaniach 1
kg

materiały

produkcja w

toku

półprodukty

wyroby

gotowe

towary

4 Cukier

materiały

produkcja w

toku

półprodukty

wyroby

gotowe

towary

5 Mąka materiały

produkcja w

toku

półprodukty

wyroby

gotowe

towary

C

uki

er

ni

a

6 Ciasto

drożdżowe materiały

produkcja w

toku

półprodukty

wyroby

gotowe

towary

7 Cukier

materiały

produkcja w

toku

półprodukty

wyroby

gotowe

towary

8 Mąka materiały

produkcja w

toku

półprodukty

wyroby

gotowe

towary

9 Ciasto

drożdżowe materiały

produkcja w

toku

półprodukty

wyroby

gotowe

towary

Sklep s

po

żyw

czy

10 Środki czystości materiały

produkcja w

toku

półprodukty

wyroby

gotowe

towary

11

Mleko dowiezione od
rolników

materiały

produkcja w

toku

półprodukty

wyroby

gotowe

towary

12

Ser

żółty w fazie

dojrzewania

materiały

produkcja w

toku

półprodukty

wyroby

gotowe

towary

13 Masło

materiały

produkcja w

toku

półprodukty

wyroby

gotowe

towary

Mleczarnia

14 Mleko w kartoniku

materiały

produkcja w

toku

półprodukty

wyroby

gotowe

towary

15 Ramy

okienne

materiały

produkcja w

toku

półprodukty

wyroby

gotowe

towary

16 Klamki

materiały

produkcja w

toku

półprodukty

wyroby

gotowe

towary

Fabr

yk

a ok

ien

17 Okna

materiały

produkcja w

toku

półprodukty

wyroby

gotowe

towary

2. Przyporządkuj składniki aktywów do przykładów składników majątku w przedsiębiorstwie

transportowym. W tym celu zapisz symbol literowy składnika aktywów przy liczbie
porządkowej danej informacji w karcie odpowiedzi.

Lp.

Przykłady składników majątku

1 Samochody

ciężarowe

2 Zmagazynowany w beczkach olej napędowy
3 Udzielona

pożyczka na okres 24 miesięcy

4 Akcje

innej

spółki nabyte w celu dalszej odsprzedaży

5 Garaże dla samochodów
6 Koszty robót budowlanych dotyczące budowy wiaty dla przyczep samochodowych

7

Wartość środków pieniężnych, które powinny zapłacić jednostki korzystające z usług analizowanego
przedsiębiorstwa

8 Licencja na przewóz ładunków niebezpiecznych
9 Środki pieniężne w kasie przedsiębiorstwa

10 Wartość jaką ma zapłacić Jan Kowalski w przeciągu 2 lat za nabyty samochód
11 Zapłacony z góry za cały rok podatek od środków transportowych

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

12 Nabyte grunty, których przeznaczenie nie zostało jeszcze określone
13 Lokata bankowa o terminie zapadalności 24 miesięcy

Symbol składnika

aktywów

Nazwa składnika aktywów

A Inwestycje

długoterminowe

B Inwestycje

krótkoterminowe

C

Środki trwałe

D

Środki trwałe w budowie

E Wartości niematerialne i prawne
F Należności krótkoterminowe

G Materiały
H Należności długoterminowe

I

Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Gospodarowanie aktywami

Zadanie nr 1. Zakreśl poprawną odpowiedź

Lp. Odpowiedź Punkty

1 A B C D E
2 A B C D E
3 A B C D E
4 A B C D E
5 A B C D E
6 A B C D E
7 A B C D E
8 A B C D E
9 A B C D E

10 A B C D E
11 A B C D E
12 A B C D E
13 A B C D E
14 A B C D E
15 A B C D E
16 A B C D E
17 A B C D E

Zadanie nr 2. Wpisz symbol literowy składnika aktywów do kolumny „Odpowiedź” przy danej
liczbie porządkowej przykładu składnika majątku przedsiębiorstwa transportowego.

Lp.

Odpowiedź

Punkty

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

Łączna liczba punktów:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

42

7. LITERATURA

1. Bartel T., Chałupczak J., Potulska E., Stec K., Rachunkowość przedsiębiorstw – zbiór zadań,

Wyd. Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o., Gdańsk 2002

2. Bednarski L., Borowiecki R., Duraj J., Kurtys E., Waśniewski T., Wersty B., Analiza

ekonomiczna przedsiębiorstwa, Wyd IV, Wydawnictwo AE we Wrocławiu, Wrocław 1998

3. Jakubiszyn L., Krzyżanowska T., Piotrowska B., Zbiór zadań do rachunkowości, Wyd. Biuro

rachunkowe, Wrocław 2002

4. Klimas M., Podręczna encyklopedia rachunkowości, Wyd. Poltex, Warszawa 2000
5. Matuszewicz J., Rachunkowość od podstaw, WSiP, Warszawa 2001
6. Ossowska M., Szczypa P., Rachunkowość – zagadnienia podstawowe, Wyd. Wyższa Szkoła

Integracji Europejskiej, Szczecin 2004

7. Podstawy handlu zagranicznego, pod red. H. Treder, Wyd. Uniwersytet Gdański, Gdańsk 2003
8. Podstawy rachunkowości. Aspekty teoretyczne i praktyczne, red. nauk. B. Micherda,

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005

9. Podstawy rachunkowości, praca zbiorowa pod red. K. Sawickiego, PWE, Warszawa 2005
10. Polityka bilansowa i analiza finansowa. Nowoczesne instrumenty zarządzania firmą, red.

K. Sawicki, Ekspert Wydawnictwo i Doradztwo, Wrocław 2001

11. Rachunkowość. Zasady prowadzenia po nowelizacji ustawy o rachunkowości. Część I, pod red.

T. Kiziukiewicz, Wyd. Ekspert Wydawnictwo i Doradztwo, Wrocław 2001

12. Rachunkowość w biznesie, praca zbiorowa pod red. K. Czubakowskiej, PWE, Warszawa 2005
13. Szczypa P., Zasady rachunkowości. Teoria, przykłady i zadania, Wyd. CeDeWu Sp. z o.o.,

Warszawa 2005

14. Szwajor J., Podstawy księgowości. Podręcznik ze zbiorem ćwiczeń, Wyd. WE Hermes, Kielce

2002

15. Szwajor J., Drej S., Dokumenty księgowe w praktyce gospodarczej, Wyd. WE Hermes, Kielce

2002

16. Transakcje handlu zagranicznego, pod red. B. Stępień, PWE, Warszawa 2004
17. Zabielski K., Finanse międzynarodowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002
18. Ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994 r. (jednolity tekst DzU z 2002 r. Nr 76, poz.

694 ze zm.)

Literatura powinna być na bieżąco aktualizowana.