„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Anna Betke

Wykonywanie pomiarów sytuacyjnych i sytuacyjno-
wysokościowych 311[10].Z1.09

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
dr inż. Barbara Gąsowska
mgr inż. Julitta Rosa



Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Anna Betke



Konsultacja:
mgr Małgorzata Sienna









Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[10].Z1.09
„Wykonywanie pomiarów sytuacyjnych i sytuacyjno-wysokościowych”, zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu technik geodeta.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Materiał nauczania

7

4.1.Wykonywanie pomiarów sytuacyjnych

7

4.1.1. Materiał nauczania

7

4.1.2. Pytania sprawdzające

11

4.1.3. Ćwiczenia

11

4.1.4. Sprawdzian postępów

14

4.2.Wykonywanie pomiarów sytuacyjno-wysokościowych

15

4.2.1. Materiał nauczania

15

4.2.2. Pytania sprawdzające

21

4.2.3. Ćwiczenia

21

4.2.4. Sprawdzian postępów

23

5. Sprawdzian osiągnięć

24

6. Literatura

30

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o wykonywaniu pomiarów

sytuacyjnych i sytuacyjno-wysokościowych.

W poradniku znajdziesz:

−

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane, abyś bez
problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

−

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,

−

zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,

−

ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować umiejętności
praktyczne,

−

sprawdzian postępów,

−

sprawdzian osiągnięć,

−

przykładowy zestaw zadań (zaliczenie testu potwierdzi opanowanie materiału całej jednostki
modułowej),

−

literaturę uzupełniającą.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

311[10].Z1.02

Opracowywanie mapy sytuacyjnej

311[10].Z1.03

Aktualizacja mapy sytuacyjnej na podstawie

pomiarów terenowych

311[10].Z1.04

Opracowywanie przekrojów podłużnych

i poprzecznych

311[10].Z1.05

Wykonywanie mapy warstwicowej

311[10].Z1.06

Stosowanie rachunku współrzędnych

w obliczeniach geodezyjnych

311[10].Z1.07

Wykorzystywanie teorii błędów do

opracowywania pomiarów geodezyjnych

311[10].Z1.10

Sporządzenie mapy

sytuacyjno-wysokościowej na podstawie

pomiarów terenowych

311[10].Z1.09

Wykonywanie pomiarów sytuacyjnych

i sytuacyjno-wysokościowych

311[10].Z1.08

Projektowanie, pomiar i wyrównanie

szczegółowej osnowy geodezyjnej

311[10].Z1.11

Stosowanie technologii GPS w pomiarach

geodezyjnych

311[10].Z1.01

Stosowanie instrumentów geodezyjnych

311[10].Z1

Mapa sytuacyjno-wysokościowa

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

zakładać osnowę pomiarową,

−

nawiązywać osnowę pomiarową do osnowy szczegółowej,

−

wykonywać pomiar teodolitem,

−

wykonywać pomiar dalmierzem i tachimetrem,

−

wykonywać obliczenia w geodezyjnym układzie współrzędnych prostokątnych,

−

definiować pojęcie kąt poziomy,

−

definiować pojęcie kąt pionowy,

−

definiować pojęcie odległość skośna,

−

definiować pojęcie odległość pozioma,

−

definiować pojęcie przewyższenie,

−

charakteryzować zagadnienia rachunku współrzędnych,

−

charakteryzować zasady prowadzenia szkiców polowych,

−

posługiwać się przyborami kreślarskimi,

−

kartować szczegóły sytuacyjne ze współrzędnych prostokątnych.

−

posługiwać się podziałką transwersalną,

−

wykonywać interpolację warstwic.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

–

pozyskać współrzędne biegunowe punktu,

–

przeliczyć współrzędne biegunowe na prostokątne,

–

określić wymagania dotyczące dokładności pomiaru szczegółów,

–

zorganizować stanowisko pomiarowe do wykonywania pomiarów sytuacyjnych
i sytuacyjno-wysokościowych,

–

dobrać sprzęt do pomiarów sytuacyjnych i sytuacyjno-wysokościowych,

–

dokonać pomiaru szczegółów metodą biegunową,

–

prowadzić dziennik pomiarów wykonanych metodą biegunową,

–

opracować szkic polowy pomiaru szczegółów terenowych metodą biegunową,

–

scharakteryzować tachimetryczną metodę pomiarów sytuacyjno-wysokościowych,

–

wykonać pomiar sytuacyjno-wysokościowy terenu metodą tachimetryczną,

–

prowadzić dziennik pomiarów wykonanych metodą tachimetryczną,

–

opracować szkic polowy pomiaru szczegółów terenowych metodą tachimetryczną,

–

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska podczas
wykonywania pomiarów geodezyjnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4.

MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Wykonywanie pomiarów sytuacyjnych

4.1.1. Materiał nauczania

Pomiar sytuacyjny jest to zespół czynności technicznych, których celem jest określenie

kształtu, wielkości i wzajemnego położenia szczegółów terenowych, co umożliwia
przedstawienie obrazów szczegółów w rzucie prostokątnym na powierzchnie odniesienia.
W tym celu w terenie wykonuje się pomiar elementów liniowych i kątowych metodą
biegunową w nawiązaniu do osnowy pomiarowej.
Pomiar szczegółów terenowych metodą biegunową

W metodzie biegunowej wyznaczenie położenia szczegółów terenowych odbywa się

w oparciu o pomierzone:

−

kąt poziomy

β

zawarty między bokiem osnowy a kierunkiem do punktu zdejmowanego,

−

odległość d między stanowiskiem instrumentu a szczegółem sytuacyjnym.

Wielkości mierzone określają położenie wyznaczanych szczegółów w stosunku do osnowy
pomiarowej w układzie współrzędnych biegunowych.
Układ współrzędnych biegunowych (rys.1) wykorzystywany jest w geodezji podczas
pomiaru sytuacyjnego wykonanego metodą biegunową. Położenie punktu P w tym układzie
określają dwie współrzędne (r ,

β

)., gdzie r jest to promień wodzący punktu inaczej odległość

pozioma punktu P od stanowiska pomiarowego, a

β

to kąt poziomy, zawarty między osią

biegunową a promieniem wodzącym. Kąt ten nazywany jest kątem kierunkowym punktu P.

Rys. 1. Układ współrzędnych biegunowych

−

B – początek układu, czyli biegun,

−

BZ – oś biegunowa, czyli linia łącząca biegun z dowolnym stałym punktem Z

(najczęściej punktem osnowy pomiarowej).

Zależności między współrzędnymi biegunowymi i prostokątnymi
X

P

=X

B

+ r·cosA

BP

Y

P

=Y

B

+ r·sinA

BP

gdzie:
X

P,

Y

P

– współrzędne prostokątne punktu P,

X

B,

Y

B

– współrzędne prostokątne punktu B,

r – odległość pozioma od bieguna do mierzonego szczegółu,
A

BP

– azymut kierunku BP.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Czynności na stanowisku pomiarowym

Zgodnie z instrukcją G-4 (wyd. IV z r. 2002) podczas pomiaru sytuacyjnego metodą

biegunową powinny być spełnione następujące wymagania:
1. Stanowiskami instrumentu powinny być punkty osnowy pomiarowej lub punkty osnowy

wyższej klasy. Dopuszcza się też punkty na prostej (na boku osnowy).

2. Na stanowisku muszą być obserwowane co najmniej dwa kierunki orientujące na punkty

osnów: kierunek główny (na punkt dalszy) i kierunek kontrolny.

3. Odległości do mierzonych punktów obiektów I grupy dokładności nie mogą przekroczyć

podwójnej długości głównej celowej orientującej na stanowisku, zaś dla punktów
obiektów II i III grupy dokładności - czterokrotnej jej długości.

4. Dla pomiaru punktów obiektów II i III grupy dokładności dopuszcza się stosowanie

stanowisk na stabilizowanych punktach obiektów I grupy dokładności, takich jak np.
punkt załamania granicy.

5. Kierunkiem orientującym takiego stanowiska musi być celowa do stabilizowanego

punktu I grupy dokładności, znajdującego się w odległości przynajmniej 100 m od
stanowiska. Długości celowych do zdejmowanych punktów nie mogą przekraczać
długości celowej orientującej.

6. Pomiar metodą biegunową można wykonywać narzędziami spełniającymi warunki:

–

średni błąd pomiaru kierunku ≤60",

–

średni błąd pomiaru odległości i długość celowej zgodnie z tablicą:

Grupa
dokładności

Średni

błąd

pomiaru

odległości

Długość celowej

I

≤0,07 m

≤160 m

II

≤0,20 m

≤400m

III

≤0,35 m

≤600 m

7. Pomiar punktów obiektów zaliczonych do I grupy dokładności musi być uzupełniony

pomiarem sprawdzającym (miary czołowe, miary do punktów przecięć konturów lub ich
przedłużeń z bokami osnowy, odległości od punktów innych obiektów, pomiar z innego
stanowiska).

Czynności na stanowisku pomiarowym

Kolejność czynności na stanowisku instrumentu w pomiarach sytuacyjnych

wykonywanych metodą biegunową:

−

przygotowanie instrumentu do pomiaru (centrowanie, poziomowanie, ustawienie ostrości
obrazu celu, ustawienie ostrości krzyża kresek),

−

ustawienie limbusa koła poziomego na odczycie 0

g

00

cc

przy celowaniu na główny

kierunek nawiązania, (tj. wykonanie nawiązania na kierunek główny),

−

wykonanie nawiązania (pomiar kierunku) na punkty osnowy szczegółowej lub
pomiarowej, stanowiący drugi (kontrolny) punkt nawiązania,

−

wykonanie kontroli poprawności nawiązania, przez obliczenie ze współrzędnych
punktów nawiązania wartości pomierzonego kąta,

−

wykonanie pomiaru położenia kolejnych szczegółów sytuacyjnych (pomiar kierunku
i długości),

−

prowadzenie dziennika pomiaru biegunowego,

−

prowadzenie szkicu pomiaru biegunowego,

−

pomiar kontrolny stałości instrumentu (ponowne wycelowanie na jeden z kierunków
orientujących; odczyt początkowy i końcowy powinny być takie same).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Prowadzenie dziennika pomiarowego

Dziennik prowadzimy na kartce formatu A-4, zapisując ołówkiem obserwacje kierunków

i długości. Nie wolno dokonywać poprawek. W razie pomyłki obserwację należy przekreślić
i powtórzyć w następnym wierszu. Numeracja punktów mierzonych(pikiet) musi być zgodna
z numeracją na szkicu. Minimum co 10 pikiet oraz przed opuszczeniem stanowiska, należy
dokonać kontroli zgodności numeracji pikiet w dzienniku i na szkicu. W razie rozbieżności
należy je wyjaśnić lub pomiar powtórzyć. Dziennik pomiarowy powinien być zgodny
z poniższym(tabela nr1):

Tabela 1. Dziennik pomiaru sytuacyjnego metodą biegunową

Współrzędne

Nr stanowiska

Cel do

punktu

nr

Kąt

poziomy

g c

Odległość

pozioma

d

X

Y

Uwagi

Prowadzenie szkicu polowego

Szkic polowy pomiaru sytuacyjnego wykonanego metodą biegunową prowadzimy

zgodnie z ogólnymi zasadami prowadzenia szkiców polowych na druku „szkic polowy”
o formacie A-4, używając znaków umownych zawartych w instrukcji K-1. Przykładowy szkic
pomiaru sytuacyjnego przedstawia rys. nr 2.

Szkic polowy pomiaru sytuacyjnego wykonanego metodą biegunową powinien zawierać:

−

dane informacyjne i numer szkicu wpisane w tabeli znajdującej się na dole formularza;

−

stanowisko tachimetru oznaczone kółkiem, numerem i kierunkami orientacji,

−

pikiety oznaczone kropką i numerem bieżącym,

−

szczegóły sytuacyjne (i dane opisowe) przewidziane w instrukcji K-l, zdejmowane
metodą biegunową, tj. budynki, ogrodzenia trwałe oraz nazwiska władających, numery
działek, granice własności i użytków gruntowych oraz ich rodzaje, elementy uzbrojenia
terenu i inne,

−

numery sąsiednich szkiców polowych zapisywane w formie „Łączy szkic nr....” lub
umieszczane na skraju zdejmowanego obszaru w formie „Granica pomiaru”,

−

oznaczenie kierunku północy,

−

miary kontrolne obiektów zdjęcia sytuacyjnego (podpórki, czołówki itp.), zakres
numeracji pikiet (od – do) objętych danym szkicem polowym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Rys. 2. Szkic polowy – metoda biegunowa [2, s. 345]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Przy pomocy jakich wielkości określamy położenie punktu w układzie współrzędnych

biegunowych?

2. Jaka jest zależność między współrzędnymi biegunowymi a prostokątnymi?
3. Wyjaśnij, co to jest promień wodzący punktu?
4. Jakie punkty obieramy na stanowiska instrumentu w pomiarach sytuacyjnych

wykonanych metodą biegunową?

5. Jakie warunki musi spełniać punkt I grupy dokładnościowej, aby mógł być stanowiskiem

pomiarowym w pomiarach metodą biegunową?

6. Jaka jest kolejność czynności na stanowisku pomiarowym w biegunowej metodzie

pomiaru sytuacyjnego?

7. Jakie wielkości mierzymy na stanowisku podczas pomiaru szczegółów metodą

biegunową?

8. W jaki sposób kontrolujemy stabilność stanowiska instrumentu?
9. Jakie dokumenty wykonujemy na stanowisku pomiarowym podczas pomiaru szczegółów

metodą biegunową?

10. W jaki sposób dokonujemy poprawek w dzienniku pomiarowym?
11. W jakiej instrukcji technicznej zawarte są znaki umowne używane do prowadzenia szkicu

polowego pomiaru sytuacyjnego?

12. Kiedy należy przeprowadzać kontrolę zgodności numeracji pikiet w dzienniku i na

szkicu?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oblicz współrzędne prostokątne punktów pomierzonych metodą biegunową, mając dany

dziennik z wykonanego pomiaru (tabela nr1 i nr 2) oraz szkic pomiarowy (rys. nr 1).

Tabela do ćwiczenia 1. Wykaz współrzędnych punktów osnowy [2, s. 335]

Współrzędne

Nr punktu

X

Y

1240

5 407541,64

4 548524,09

pp 1110

5 407584,46

4 548947,67

AR 10

5 407561,17

4 549017,01

Tabela do ćwiczenia 1. Dziennik pomiaru sytuacyjnego metodą biegunową [2, s. 338]

Nr stanowiska

Cel do

punktu

Kąt poziomy

Odległość

pozioma

Współrzędne

Uwagi

nr

g

c

d

X

Y

pp1110

1240

0

00

AR10

227

04,8

73,14

1

220

41

5,50

2

236

68

8,76

3

244

91

11,61

4

252

49

14,93

5

185

07

17,48

Pomiar wykonano

tachimetrem

elektronicznym

Leica TC500.

t=+ 20

O

C

p=1013 hPa

1240

0

00

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Rysunek do ćwiczenia 1. Szkic polowy- metoda biegunowa [2, s. 345]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) obliczyć ze współrzędnych prostokątnych azymut nawiązania głównego,
2) stwierdzić jakimi kątami są pomierzone kąty poziome: prawymi czy lewymi,
3) obliczyć azymuty kierunków do kolejnych szczegółów, uwzględniając pomierzone kąty

poziome,

4) skorzystać ze wzorów pozwalających przeliczać współrzędne biegunowe na prostokątne,
5) wyniki obliczeń zapisać w tabeli nr1.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kartka A-4,

−

kalkulator,

−

ołówek.

Ćwiczenie 2

W nawiązaniu do osnowy geodezyjnej wykonaj pomiar sytuacyjny metodą biegunową na

wybranym terenie (np. teren szkoły).

Tabela do ćwiczenia 2. Dziennik pomiaru sytuacyjnego metodą biegunową [2, s. 338]

Cel do punktu

Kąt poziomy

Odległość

pozioma

Współrzędne

Nr stanowiska

nr

g

c

d

X

Y

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przygotować instrument na stanowisku do pomiaru,
2) zasygnalizować tyczkami dwa sąsiednie punkty osnowy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

3) ustawić na kierunku głównym odczyt 0

g

00

c

,

4) wycelować do drugiego punktu osnowy,
5) wykonać odczyt na kole poziomym,
6) wynik zapisać w dzienniku pomiarowym,
7) wykonać kontrolę przez porównanie wartości kąta otrzymanego z różnicy pomierzonych

kierunków z wartością tego kąta otrzymaną ze współrzędnych,

8) zasygnalizować tyczką z pryzmatem szczegół sytuacyjny,
9) wykonać pomiar kierunku poziomego do wskazanego szczegółu,
10) zapisać wynik w dzienniku pomiarowym,
11) wykonać pomiar odległości do wskazanego szczegółu,
12) zapisać wynik w dzienniku pomiarowym,
13) powtórzyć czynności dotyczące pomiaru kierunku i odległości do kolejnych szczegółów

sytuacyjnych,

14) zapisać wynik w dzienniku pomiarowym.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

tachimetr ze statywem,

–

tyczka z pryzmatem,

–

szkicownik,

–

komplet tyczek,

–

druk dziennika pomiarowego,

–

ruletka,

–

kalkulator,

–

ołówek,

–

linijka, ekierka.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) zdefiniować pojęcie układ współrzędnych biegunowych?





2) określić

zależność

między

współrzędnymi

prostokątnymi

i biegunowymi?





3) określić zadania pomiaru sytuacyjnego metodą biegunową?





4) podać warunki, jakie musi spełniać punkt, aby mógł być punktem

osnowy dla pomiaru sytuacyjnego metodą biegunową?





5) wymienić

dokumenty

polowe

tworzone

podczas

pomiaru

sytuacyjnego metodą biegunową?





6) wskazać instrukcję dotyczącą pomiarów sytuacyjnych?





7) określić kolejność czynności podczas pomiaru sytuacyjnego metodą

biegunową?





8) podać wymagania dokładnościowe odnośnie sprzętu do pomiaru

sytuacyjnego metodą biegunową?





9) wymienić wielkości zapisywane w dzienniku pomiaru sytuacyjnego

metodą biegunową?





10) przedstawić zasady prowadzenia dziennika pomiarowego?





11) określić sposób kontroli wykonania poprawności nawiązania na

stanowisku?





12) określić sposób kontroli stałości stanowiska?





„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

4.2. Wykonywanie pomiarów sytuacyjno-wysokościowych

4.2.1. Materiał nauczania

Istota pomiaru tachimetrycznego

Pomiar tachimetryczny jest to szybki pomiar sytuacyjno-wysokościowy. Pomiar

sytuacyjny wykonywany jest metodą biegunową (pomiar odległości zredukowanej i kąta
poziomego) a pomiar wysokości metodą niwelacji trygonometrycznej (pomiar kąta
pionowego, odległości poziomej oraz wysokości instrumentu i sygnałów celowniczych).
Obecnie do wykonywania pomiaru tachimetrycznego powszechnie używa się tachimetrów
elektronicznych, tj. instrumentów będących połączeniem teodolitu z dalmierzem. Istotę
pomiaru tachimetrycznego przedstawia rys.3:

Rys. 4. Wielkości określające położenie punktu w tachimetrii [3, s. 352]

Punkty pomierzone metodą tachimetrii nazywamy pikietami. Ich położenie sytuacyjne

określają współrzędne biegunowe, natomiast wysokość możemy określić wzorem:

H

P

= H

S t

+ i + h - s

gdzie:
H

S t

- wysokość stanowiska,

h - przewyższenie punktu celowania C, obliczane ze wzoru: h = d ctg z,
d - odległość pozioma: stanowisko - pikieta,
z - kąt zenitalny,
i-wysokość instrumentu mierzona od górnej powierzchni znaku markującego stanowisko do
poziomu osi obrotu lunety,
s - wysokość sygnału mierzona od jego podstawy do punktu celowania.

Jeżeli podczas pomiaru ustawimy sygnał na wysokości równej wysokości instrumentu to

otrzymamy uproszczony wzór na obliczenie wysokości pikiety:

H

P

= H

St

+ h

W celu wykonania pomiaru tachimetrycznego należy najpierw zaprojektować osnowę

poziomą i wysokościową dla opracowywanego terenu. Punkty osnowy będą stanowiskami dla
zdjęcia tachimetrycznego, dlatego obieramy je na wierzchołkach wzniesień, na tarasach,
balkonach lub płaskich dachach niewysokich budynków. Odpowiednie usytuowanie
stanowisk tachimetrycznych ma na celu wykluczenie powstawania tzw. „martwych pół”, czyli
obszarów, których nie da się pomierzyć z żadnego stanowiska.
Na stanowiska pomiarowe możemy obierać punkty istniejącej w terenie osnowy szczegółowej
i pomiarowej, a także szczegóły sytuacyjne I grupy dokładnościowej pod warunkiem, że są
one jednoznacznie identyfikowalne na zdjęciach lotniczych lub na mapie zasadniczej dla

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

danego terenu. Nowo projektowane punkty osnowy pomiarowej stabilizujemy w sposób
nietrwały ( markujemy) za pomocą: palików drewnianych, rurek drenarskich, żelaznych,
plastikowych, bolców metalowych, itp. W terenach miejskich stosujemy często znaki
rysowane przy pomocy farb, ryte w nawierzchni asfaltowej czy brukowej.

Punkty obierane na stanowiska tachimetryczne powinny spełniać wymagania instrukcji

G-4, dotyczące stanowisk pomiarowych dla metody biegunowej.
W tachimetrii pomiar położenia pikiet można wykonywać narzędziami spełniającymi
warunki:
1) średni błąd pomiaru kierunku ≤60",
2) średni błąd pomiaru odległości i długość celowej zgodnie z tablicą:

Grupa
dokładności

Średni

błąd

pomiaru

odległości

Długość celowej

I

≤0,07 m

≤160 m

II

≤0,20 m

≤400m

III

≤0,35 m

≤600 m

Pomiar położenia punktów obiektów zaliczonych do I grupy dokładności musi być

uzupełniony pomiarem sprawdzającym (miary czołowe, miary do punktów przecięć konturów
lub ich przedłużeń z bokami osnowy, odległości od punktów innych obiektów, pomiar
z innego stanowiska).

Przy projektowaniu osnowy tachimetrycznej należ pamiętać o następujących ustaleniach

instrukcji G-4:

−

osnowa może składać się z ciągów sytuacyjnych nawiązanych do osnowy poziomej klas
I-III,

−

ciągi te powinny być obustronnie nawiązane,

−

wyjątkowo dopuszcza się zakładanie ciągów wiszących, które mogą mieć tylko dwa boki,

−

pomiar osnowy musi zapewnić dokładność określenia położenia punktu osnowy ze
średnim błędem m

p

o wartości nie przekraczającej ±0,10 m względem punktów

nawiązania,

−

orientację instrumentu na stanowisku tachimetrycznym należy wykonać na dwa punkty
osnowy,

−

lokalizacja każdego stanowiska powinna zapewniać dobrą widoczność sygnałów na obu
sąsiednich stanowiskach oraz nienaruszalność znaków,

−

długość ciągów sytuacyjnych nie powinna przekraczać 2 km,

−

długości boków muszą mieścić się w zakresie od 50 m do 400 m,

−

stosunek boków przyległych nie może być mniejszy od 1:4,

−

punktami wykorzystywanymi jako stanowiska tachimetru mogą być także punkty
posiłkowe (pośrednie) zakładane na bokach osnowy szczegółowej i pomiarowej,

−

długości boków należy mierzyć dwukrotnie; w przypadku bezpośredniego pomiaru
długości różnice wyników dwukrotnego pomiaru nie mogą przekraczać dopuszczalnej
wartości d

l

= u∙ √l

gdzie: u = 0,0059, l- długość boku wyrażona w metrach,

−

długości boków osnowy mierzone dalmierzem powinny być pomierzone z błędem
średnim nie przekraczającym m

d

=5 mm+3mm/km,.

−

pomiar kątów w ciągach należy wykonywać w jednym poczecie instrumentem
gwarantującym uzyskanie średniego błędu pomiaru kierunku ≤6" (20

cc

),

−

stanowiska tachimetryczne są równocześnie punktami osnowy sytuacyjnej i punktami
osnowy wysokościowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Wysokościowa osnowa pomiarowa powinna spełniać wymagania instrukcji G-4, zgodnie

z którą:

−

jest nawiązana do punktów osnowy wysokościowej kl. IV,

−

składa się z ciągów niwelacyjnych i punktów o znanej wysokości,

−

charakteryzuje się średnim błędem niwelacji podwójnej ≤ ±20 mm/km,

−

błąd średni wysokości najmniej dokładnego punktu nie może przekroczyć 0,10 m,

−

do nowej osnowy mogą zostać włączone i ponownie wyrównane istniejące ciągi
niwelacyjne, pod warunkiem, że dla środkowego punktu ciągu średni błąd wysokości nie
przekracza ±0,10 m,

−

osnowa jest jednorodna, tj. nie jest podzielona na rzędy,

−

przebieg ciągów powinien być dostosowany do rzeźby terenu i zapewniać ekonomiczne
wykonanie pomiaru,

−

długość odcinka niwelacji nie może przekraczać 1,5 km,

−

punkty węzłowe na obszarze podlegającym pomiarowi powinny być rozmieszczone
równomiernie,

−

ciągi powinny być obustronnie nawiązane do punktów sieci niwelacyjnej klasy IV lub
wyższej albo do punktów węzłowych zakładanej sieci,

−

nie dopuszcza się stosowania wysokościowych ciągów wiszących,

−

zalecaną metodą pomiaru wysokościowej osnowy pomiarowej jest niwelacja
geometryczna ze środka w kierunku głównym i powrotnym,

−

długości celowych nie mogą być większe niż 50 m,

−

rozbieżność dwukrotnego pomiaru różnicy wysokości na jednym stanowisku niwelatora
nie może przekroczyć ±4 mm,

−

dopuszczalna odchyłka wysokościowa obustronnego nawiązania ciągu o długości L [km]
oraz różnice między wynikami pomiaru w obu kierunkach nie może przekroczyć wartości
±20mm√L,

−

na stanowiska tachimetryczne do pomiaru rzeźby terenu można także wybierać dogodnie
położone punkty sytuacyjne - szczegóły I grupy, posiadające jednoznaczną identyfikację
na zdjęciach lotniczych lub istniejące na mapie zasadniczej,

−

dla osnowy tachimetrycznej należy sporządzić szkic przeglądowy.

Szkic tachimetryczny

Szkic jest sporządzany w przybliżonej skali lub bez zachowania skali, jednak

z zachowaniem pewnych widocznych proporcji odległości. Przeważnie przedstawia on teren
pomierzony z jednego stanowiska pomiarowego, którego położenie zaznacza się najczęściej
na środku szkicu.

Szkic tachimetryczny powinien zawierać:

−

dane informacyjne i numer szkicu wpisane w tabeli znajdującej się na dole formularza;

−

stanowisko tachimetru oznaczone kółkiem, numerem i kierunkami orientacji,

−

pikiety oznaczone kropką i numerem bieżącym,

−

rysunek

rzeźby

terenu,

wykonany

przy

zastosowaniu

znaków

umownych

przedstawiających: usytuowanie linii szkieletowych (grzbietowych i ściekowych),
przybliżony zarys warstwic, strzałki (kierunki) spadku łączące sąsiednie pikiety
i wyznaczające

przewidywane

kierunki

interpolacji

warstwie

na

mapie

wysokościowej.(rys. 4).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Rys. 5. Oznaczenie rzeźby terenu na szkicach tachimetrycznych [2, s. 360]

−

elementy sytuacji terenowej związane z rzeźbą, w tym linie ograniczające formy rzeźby
terenu oraz te szczegóły, które przerywają lub zmieniają naturalny przebieg warstwic,
takie jak: urwiska, osuwiska, wąwozy, skarpy, budowle ziemne, rowy, drogi gruntowe,
tarasy itp.,

−

szczegóły sytuacyjne o charakterze orientacyjnym dla wyznaczenia elementów rzeźby
terenu a w przypadku łącznego pomiaru sytuacyjno-wysokościowego wszystkie
niezbędne szczegóły

sytuacyjne (i dane opisowe) przewidziane w instrukcji K-l,

zdejmowane metodą biegunową, tj. budynki, ogrodzenia trwałe oraz nazwiska
władających, numery działek, granice własności i użytków gruntowych oraz ich rodzaje,
elementy uzbrojenia terenu i inne,

−

numery sąsiednich szkiców polowych zapisywane w formie „Łączy szkic nr....” lub
umieszczane na skraju zdejmowanego obszaru w formie „Granica pomiaru”,

−

oznaczenie kierunku północy,

−

miary kontrolne obiektów zdjęcia sytuacyjnego (podpórki, czołówki itp.),

−

zakres numeracji pikiet (od - do) objętych danym szkicem polowym

.

Przykładowy szkic tachimetryczny przedstawiono na rys.5.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Nazwa lub symbol obiektu. Sikornik

Rodzaj pracy: tachimetria

Czynności

Data

Nazwisko i imię
wykonawcy

Podpis

Sprzęt pomiarowy:
tachimetr elektron.

Pomierzył:

5.10.06

Zespół 3

Województwo:
małopolskie

ZESPÓŁ3

Nazwa instytucji wykonującej pomiar

Skartował:

6.10.06

Zespół 3

Powiat: Kraków

L. ks. rob.

Wykreślił:

6.10.06

Zespół 3

Gmina: Kraków

Szkic polowy: 1

Sprawdził:

:

10.10.06

Miejscowość: Stara
Wieś

Nr sekcji mapy: 163.331.141

Rys. 6. Szkic tachimetryczny [4, s.211]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Czynności na stanowisku tachimetrycznym

Kolejność czynności na stanowisku tachimetrycznym jest następująca:

−

przygotować instrument do pomiaru (centrowanie, poziomowanie, ustawienie ostrości
pola celu i krzyża kresek),

−

wykonanie nawiązania na dwa punkty osnowy tachimetrycznej,

−

wykonanie kontroli poprawności nawiązania, poprzez obliczenie pomierzonego kąta ze
współrzędnych punktów nawiązania,

−

wykonanie pomiaru wysokości instrumentu,

−

wykonanie pomiaru kierunku do pikiety,

−

wykonanie pomiaru odległości do pikiety,

−

wykonanie pomiaru wysokości celu (na stanowisku celu),

−

wykonanie pomiaru kąta pionowego,

−

wykonanie kontroli stałości stanowiska, przez ponowne wycelowanie na punkty
nawiązania i wykonanie odczytów kierunków.

Tabela 1. przedstawia zależność liczby obieranych w terenie pikiet od ukształtowania terenu.

Tabela 1.

Liczba pikiet na 1 ha podczas zdjęcia rzeźby terenu [5, s. 120]

Cięcie warstwicowe

L.p.

Charakterystyka terenu

1 m

0,5 m 0,25 m

1

Teren płaski, bez widocznych różnic wysokości

2

4

5

2

Teren lekko pochylony, o spadzie jednostajnym

3

5

7

3

Teren lekko pofałdowany z pojedynczymi grzbietami i
dolinami o łagodnych stokach

4

8

10

4

Teren pofałdowany z rozgałęziającymi się grzbietami i
dolinami

5-10

10-15 X

5

Teren pagórkowaty, pagórki o dużych wymiarach

15

22

X

6

Teren pagórkowaty, pagórki o drobnych wymiarach

20

30

X

Zespół tachimetryczny składa się z 3-5 osób. Są to:

−

kierownik zespołu (inżynier lub technik),

−

obserwator (technik),

−

protokolant, czyli sekretarz,

−

pomiarowi (pracownicy fizyczni).
Obowiązki poszczególnych członków zespołu:

−

obserwator obsługuje tachimetr, dyktuje lub rejestruje odczyty w pamięci wewnętrznej
lub zewnętrznej, wykonuje, sprawdza i zapisuje wysokości instrumentu i sygnałów,
kontroluje stabilność instrumentu przez sprawdzanie pomiaru kierunków orientujących
instrument na stanowisku,

−

sekretarz (protokolant) dokonuje w dzienniku tachimetrycznym zapisu odczytów
podawanych przez obserwatora oraz prowadzi kontrolę numeracji pikiet na szkicu
i w dzienniku pomiarowym (na umówiony z kierownikiem zespołu sygnał),

−

kierownik sekcji pomiarowej organizuje pracę całego zespołu, wspólnie z sekretarzem
lub obserwatorem czuwa nad prawidłowością numeracji pikiet, prowadzi szkic
tachimetryczny i rozprowadza pikiety (czyli wskazuje pomiarowym miejsca, gdzie
powinni ustawić łaty lub lustra),

−

pomiarowi są przyuczonymi pracownikami fizycznymi i wykonują czynności związane
z przenoszeniem sprzętu, pomiarem wysokości instrumentu i sygnałów, itp.

Jeżeli pomiar wykonywany jest tachimetrem z rejestracją wewnętrzną, wtedy w zespole nie
jest potrzebny sekretarz.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Co rozumiesz pod pojęciem tachimetria?
2. Jakie wielkości mierzymy na stanowisku tachimetrycznym?
3. Co rozumiesz pod pojęciem pikieta?
4. Jaki jest wzór na obliczenie wysokości pikiety w pomiarze tachimetrycznym?
5. W jaki sposób możemy uprościć obliczenia wysokości pikiety?
6. Co rozumiesz pod pojęciem wysokość instrumentu?
7. Co rozumiesz pod pojęciem wysokość sygnału?
8. Jakie punkty mogą być obrane na stanowiska instrumentu w tachimetrii?
9. Jakie czynności kontrolne należy wykonać na każdym stanowisku tachimetrycznym?
10. Jaki jest skład tachimetrycznego zespołu pomiarowego?
11. Jakie są obowiązki obserwatora?
12. Jakie są obowiązki sekretarza?
13. Jakie są obowiązki kierownika zespołu?
14. Jakie są obowiązki pomiarowych przy pomiarze tachimetrycznym?
15. Jaka jest zawartość szkicu pomiarowego tachimetrycznego?
16. Od czego zależy gęstość pikiet?
17. Jakim symbolem przedstawia się linię grzbietową z kierunkiem jej spadku?
18. Jakim symbolem przedstawia się linię ściekową z kierunkiem jej spadku?
19. Jakim symbolem przedstawia się kierunek spadku?
20. Jakim symbolem przedstawia się pikiety o tej samej wysokości?
21. Jakim symbolem przedstawia się miejsca, gdzie nie należy interpolować warstwic?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj pomiar rzeźby terenu w oparciu o istniejącą osnowę pomiarową, przy użyciu

tachimetru elektronicznego z automatyczną rejestracją.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przygotować instrument na stanowisku do pomiaru,
2) przygotować rejestrator danych przez wywołanie funkcji „rejestracja” w menu

instrumentu,

3) wpisać nazwę pliku [F1] za pomocą klawiatury,
4) wpisać za pomocą klawiatury dane dotyczące stanowiska, tj. nr stanowiska, nr punktu

nawiązania,

5) wykonać pomiar wysokości instrumentu,
6) zasygnalizować tyczkami dwa sąsiednie punkty osnowy,
7) ustawić na kierunku głównym odczyt 0

g

00

c

,

8) wycelować do drugiego punktu osnowy,
9) wykonać odczyt na kole poziomym,
10) zapisać wynik w pamięci wewnętrznej instrumentu,
11) wykonać kontrolę przez porównanie wartości kąta otrzymanego z różnicy pomierzonych

kierunków z wartością tego kąta otrzymaną ze współrzędnych,

12) zasygnalizować tyczką z pryzmatem pikietę,
13) wywołać opcję „pikieta”,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

14) wywołać opcję „wpisz”,
15) wprowadzić nr pikiety, kod oraz wysokość instrumentu,
16) wycelować do pikiety i uruchomić pomiar,
17) wynik pomiaru automatycznie zostanie zapisany w pamięci wewnętrznej instrumentu,
18) powtarzać czynności zapisane w punkcie 16), aż do pomierzenia ostatniej pikiety,
19) prowadzić szkic tachimetryczny równolegle do wykonywanych czynności pomiarowych.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

tachimetr wyposażony w rejestrator,

–

statyw,

–

tyczka z pryzmatem,

–

szkicownik,

–

komplet tyczek,

–

ruletka,

–

kalkulator,

–

ołówek,

–

linijka, ekierka.

Ćwiczenie 2

Wykonaj fragment mapy sytuacyjno-wysokościowej w skali 1:1000 z wykorzystaniem

technologii numerycznej (np. programu WinKalk), mając wyniki pomiaru z ćwiczenia 1.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) nazwać obiekt w katalogu WinKalk,
2) wykonać transmisję danych pomiarowych z instrumentu, przy pomocy oryginalnego

kabla stanowiącego wyposażenie tachimetru, do wskazanego obiektu programu
komputerowego WinKalk,

3) wykonać obliczenie współrzędnych punktów pomierzonych metodą tachimetrii przy

pomocy opcji „obliczenia/tachimetria” programu WinKalk,

4) wykonać import danych z programu WinKalk do utworzonego obiektu programu

MikroMap,

5) wyświetlić pomierzone punkty na ekranie w postaci kropek z numerami,
6) zadeklarować skalę mapy,
7) zastąpić kropki znakami punktowymi dla małych obiektów, których nie da się

przedstawić w skali mapy,

8) połączyć wybranych punktów odcinkami linii w dobranym stylu dla utworzenia na mapie

obiektów liniowych lub konturowych,

9) wprowadzić na mapę opisy dla: numerów punktów osnowy, wysokości punktów

terenowych, numerów i funkcji budynków, nazw ulic, placów, rodzajów nawierzchni,
symboli użytków, itp.,

10) wprowadzić na mapę punkty wysokościowe wykonując ich import z danych programu

Wink Kalk,

11) ustalić cięcie warstwicowe,
12) wywołać funkcję programu MikroMap „utwórz warstwice”,
13) wywołać funkcję programu MikroMap „wygładź warstwice”
14) wywołać funkcję programu MikroMap „ warstwice/opis”.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

tachimetr z rejestratorem,

−

komputer,

−

program WinKalk,

−

program MikroMap,

−

drukarka.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) zdefiniować pojęcie tachimetria?





2) zdefiniować pojęcie pikieta?





3) określić warunki techniczne zakładania pomiarowej osnowy poziomej?





4) określić

warunki

techniczne

zakładania

pomiarowej

osnowy

wysokościowej?





5) podać wzór na obliczenie wysokości pikiety?





6) podać warunek, dzięki któremu można uprościć obliczenie wysokości

pikiety?





7) zdefiniować pojęcie wysokość sygnału?





8) zdefiniować pojęcie wysokość celu?





9) wymienić czynności wykonywane na stanowisku tachimetrycznym?





10) wymienić

czynności

kontrolne

wykonywane

na

stanowisku

tachimetrycznym?





11) nazwać poszczególnych członków zespołu tachimetrycznego?





12) określić obowiązki kierownika zespołu?





13) określić obowiązki obserwatora?





14) określić obowiązki sekretarza?





15) określić obowiązki pomiarowych?





16) narysować znaki umowne przedstawiające rzeźbę terenu?





17) określić od czego zależy gęstość pikiet w pomiarze tachimetrycznym?





„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi.
5. Test zawiera 30 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

6. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

7. Pracuj samodzielnie.
8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie sprawiało Ci trudności, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zastanie Ci wolny czas.

9. Na rozwiązanie testu masz 60 minut.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Współrzędnymi biegunowymi są

a) (X, Y).
b) (A, r).
c) (

β

, r).

d) (X, r).

2. Promieniem wodzącym punktu nazywamy

a) odległość skośną.
b) odległość poziomą.
c) odległość pionową.
d) miarę bieżącą.

3. Współrzędna X

B

punktu B wynosi

Przyrosty

Wspłrzędne

Nr pkt.

∆

X

∆

Y

X

Y

Nr pkt.

A

-39,20

+43,08

3102,07

1032,99

A

B

B

a) 3062,50.
b) 3062,87.
c) 3062,90.
d) 3062,97.

4. Przy zakładaniu pomiarowej osnowy poziomej stosunek długości sąsiednich boków nie

może być mniejszy niż
a) 1:3.
b) 1:4.
c) 1:5.
d) 1:6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

5. Zależność między współrzędnymi biegunowymi i prostokątnymi przedstawia wzór

a) X

B

=X

A

+ d

AB

∙cosA

AB

.

b) X

B

=X

A

+ d

A

∙cosA

AB

.

c) X

B

=X

A

+ d

AB

∙cosα.

d) X

B

=X

A

- d

AB

∙cosA

AB

.

6. Na stanowisku pomiarowym w metodzie biegunowej należy wykonać następującą

czynność w celu przygotowania instrumentu do pomiaru
a) przygotować szkic pomiarowy.
b) przygotować dziennik pomiarowy.
c) wykonać centrowanie instrumentu.
d) przygotować odbitkę z mapy zasadniczej.

7. Na stanowisku pomiarowym w metodzie biegunowej należy pomierzyć

a) wysokość instrumentu.
b) wysokość celu.
c) azymut promienia wodzącego szczegółu sytuacyjnego.
d) odległość między stanowiskiem a szczegółem sytuacyjnym.

8. Punktem nawiązania w pomiarach sytuacyjnych wykonywanych metodą biegunową może

być
a) dowolny punkt terenowy jednoznacznie identyfikowalny.
b) szczegół sytuacyjny II grupy dokładnościowej.
c) punkt osnowy szczegółowej lub pomiarowej.
d) szczegół sytuacyjny III grupy dokładnościowej.

9. Na stanowisku pomiarowym pomiaru sytuacyjnego metodą biegunową wykonujemy

następujący dokument polowy
a) opis topograficzny punktu osnowy.
b) szkic polowy.
c) sprawozdanie techniczne.
d) szkic przeglądowy szkiców polowych.

10. W dzienniku pomiarowym poprawki nanosimy przez

a) nie ma możliwości naniesienia poprawki.
b) przeprawienie błędnego wyniku pomiaru na prawidłowy w tym samym miejscu.
c) przekreślenie błędnego wyniku pomiaru kolorem czerwonym, napisanie obok wyniku

prawidłowego oraz parafowanie poprawki.

d) przekreślenie błędnego wyniku pomiaru i wpisanie w następnym wierszu

prawidłowego.

11. Znaki umowne wykorzystywane do prowadzenia szkicu polowego pomiaru sytuacyjnego

zawiera instrukcja
a) G-4.
b) O-2.
c) K-1.
d) O-3.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

12. Kontrolę numeracji pikiet na szkicu i w dzienniku pomiarowym przeprowadzamy w celu

a) zachowania poprawności prowadzenia szkicu polowego.
b) zachowania poprawności prowadzenia dziennika pomiarowego.
c) zachowania poprawności prowadzenia szkicu polowego i dziennika pomiarowego.
d) uniknięcia błędów przy kartowaniu pikiet na mapę.

13. Dalmierz użyty w metodzie biegunowej do pomiaru długości powinien spełniać

następujące wymagania dokładnościowe
a) m

d

= 0,005m+3mm\km.

b) m

d

= 0,05m + 3mm\km.

c) m

d

= 0,003m+ 5mm\km.

d) m

d

= 0,03m+ 5mm\km.

14. Instrument do pomiaru kierunków w osnowie pomiarowej powinien charakteryzować się

średnim błędem pomiaru kierunku nie przekraczającym
a) 10

cc

.

b) 20

cc

.

c) 30

cc

.

d) 40

cc

.

15. Tachimetria jest to

a) szybki pomiar sytuacyjny.
b) szybki pomiar wysokościowy.
c) szybki pomiar sytuacyjno-wysokościowy.
d) szybki pomiar sytuacyjny metodą biegunową.

16. Na rysunku przedstawiającym istotę pomiaru tachimetrycznego brakuje

a) wysokości sygnału.
b) wysokości instrumentu.
c) promienia wodzącego.
d) punktu celu.

17. Długość odcinka niwelacyjnego przy projektowaniu pomiarowej osnowy wysokościowej

nie powinna przekroczyć
a) 1,0 km.
b) 1,5 km.
c) 2,0 km.
d) 2,5 km.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

18. Kontrolę wykonania poprawności nawiązania wykonujemy przez

a) obliczenie ze współrzędnych punktów nawiązania kąta nawiązania.
b) obliczenie ze współrzędnych punktów nawiązania długości boków nawiązania.
c) wykonanie pomiaru kontrolnego kierunku nawiązania po wykonaniu pomiaru na

stanowisku.

d) wykonanie pomiaru kontrolnego długości boku nawiązania głównego.

19. Wysokość pikiety obliczamy ze wzoru

a) H

P

= H

S t

- i + h + s .

b) H

P

= H

S t

+ i - h + s.

c) H

P

= H

S t

- i + h - s.

d) H

P

= H

S t

+ i + h - s.

20. Wysokość instrumentu jest to wysokość mierzona od górnej powierzchni

a) znaku markującego stanowisko do poziomej osi celowej lunety.
b) znaku markującego stanowisko do poziomej osi obrotu lunety.
c) spodarki do poziomu osi obrotu lunety.
d) znaku markującego stanowisko do poziomu osi obrotu lunety.

21. Wysokość sygnału jest mierzona

a) od jego podstawy do punktu celowania.
b) od poziomej osi celowej do punktu celowania.
c) od podstawy spodarki do punktu celowania.
d) od poziomu stanowiska do punktu celowania.

22. Do obowiązków kierownika zespołu tachimetrycznego należy

a) wykonywanie obserwacji na stanowisku.
b) prowadzenie dziennika pomiarowego.
c) pomiar wysokości sygnału.
d) planowanie (rozprowadzanie) pikiet.

23. Do obowiązków obserwatora w zespole tachimetrycznym należy

a) kontrola poprawności numeracji pikiet.
b) prowadzenie szkicu polowego.
c) wykonanie pomiaru wysokości instrumentu.
d) prowadzenie dziennika pomiarowego.

24. Do obowiązków sekretarza w zespole tachimetrycznym należy

a) wykonanie pomiaru odległości i kierunku.
b) prowadzenie dziennika polowego.
c) przygotowanie instrumentu do pomiaru na stanowisku.
d) kontrola stabilności stanowiska.

25. Do obowiązków pomiarowego w zespole tachimetrycznym należy

a) wykonanie pomiaru wysokości instrumentu.
b) wykonanie pomiaru wysokości sygnału.
c) prowadzenie szkicu.
d) kontrola poprawności numeracji pikiet.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

26. Na rysunku przedstawiony jest znak umowny, którym oznacza się

a) linię wzdłuż której nie wykonuje się interpolacji.
b) linię ściekową wraz ze spadkiem.
c) teren o tej samej wysokości.
d) linię grzbietową wraz ze spadkiem.

27. W terenie lekko pofałdowanym z pojedynczymi grzbietami i dolinami o łagodnych

stokach liczba pikiet na 1 ha, przy założonym cięciu warstwicowym 1m powinna wynosić
a) 4 pikiety.
b) 5-10 pikiet.
c) 15 pikiet.
d) 20 pikiet.

28. W celu uproszczenia obliczeń wysokości pikiet w tachimetrii należy zachować warunek

a) i = h.
b) i = s.
c) h = s.
d) h = i – s.

29. Na stanowisku tachimetrycznym należy pomierzyć

a) wysokość sygnału.
b) nawiązanie do sygnału.
c) wysokość instrumentu.
d) długość miary bieżącej.

30. Na stanowisku sygnału w metodzie tachimetrycznej należy pomierzyć

a) kierunek nawiązania.
b) promień wodzący.
c) wysokość sygnału.
d) wysokość instrumentu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko.............................................................................................................................

Wykonywanie pomiarów sytuacyjnych i sytuacyjno-wysokościowych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

21

a

b

c

d

22

a

b

c

d

23

a

b

c

d

24

a

b

c

d

25

a

b

c

d

26

a

b

c

d

27

a

b

c

d

28

a

b

c

d

29

a

b

c

d

30

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

6. LITERATURA

1. Jagielski A.: Geodezja I. GEODPIS, Kraków 2006
2. Jagielski A.: Przewodnik do ćwiczeń z geodezji I. GEODPIS, Kraków 2006
3. Jagielski A.: Geodezja II. GEODPIS, Kraków 2006
4. Jagielski A.: Przewodnik do ćwiczeń z geodezji II.GEODPIS, Kraków 2006

INSTRUKCJE GEOGEZYJNE:
G-4 Pomiary sytuacyjno-wysokościowe