a2_hist_1815

KOD ZDAJ¥CEGO

MHI-W2B1P-021

EGZAMIN MATURALNY

Z HISTORII

CZASY NOWO¯YTNE DO ROKU 1815

Arkusz II

Czas pracy 90 minut

Instrukcja dla zdaj¹cego

1.

Proszê sprawdziæ, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 12 stron.

Ewentualny brak nale¿y zg³osiæ przewodnicz¹cemu zespo³u

nadzoruj¹cego egzamin.

Proszê uwa¿nie czytaæ wszystkie polecenia.

Odpowiedzi trzeba zapisaæ czytelnie w miejscu na to

przeznaczonym przy ka¿dym zadaniu.

Proszê pisaæ tylko w kolorze niebieskim lub czarnym;

nie pisaæ o³ówkiem

5. Nie w

olno u¿ywaæ korektora.

B³êdne zapisy trzeba wyranie przekreliæ.

Wszelkie notatki nale¿y sporz¹dzaæ tylko w brudnopisie, który

nie bêdzie oceniany.

Obok ka¿dego zadania podana jest maksymalna liczba

punktów, któr¹ mo¿na uzyskaæ za jego poprawne rozwi¹zanie.

Do ostatniej kartki arkusza do³¹czona jest karta odpowiedzi,

któr¹ wype³nia egzaminator.

¯yczymy powodzenia!

ARKUSZ II

MAJ

ROK 2002

Za rozwi¹zanie

wszystkich zadañ

¿na otrzymaæ

40 punktów

(Wpisuje zdaj¹cy przed rozpoczêciem pracy)

PESEL ZDAJ¥CEGO

(Wpisuje zdaj¹cy przed

rozpoczêciem pracy)

Miejsce

na naklejkê

z kodem

Idea imperium Napoleona Bonapartego

ród³o A

Uchwa³a Senatu z 18 maja 1804 r.

[w:] Micha³ Sczaniecki, Wybór róde³ do historii pañstwa i prawa w dobie nowo¿ytnej, Warszawa 1987, s. 131

art.1

Rz¹d Republiki oddaje siê w rêce Cesarza, który otrzymuje tytu³ Cesarza Francuzów. Urzêdnicy,
któ

rych on wyznaczy, wymierzaæ bêd¹ sprawiedliwoæ w imieniu Cesarza.

art. 2
Napoleon Bonaparte, obecny Pierwszy Konsul Republiki jest Cesarzem Francuzów.
art. 3

Godnoæ cesarska jest dziedziczna w linii prostej, naturalnej i prawej Napoleona Bonapartego,[...].
art. 5

Gdyby za nie by³o naturalnego i prawego sukcesora lub potomka przysposobionego przez

Napoleona Bonapartego, godnoæ cesarska spada na Józefa Bonapartego, [...].
art. 9

Cz³onkowie rodziny cesarskiej mieæ bêd¹ tytu³y ksi¹¿¹t francuskich, a najstarszy syn cesarza

bêdzie nosi³ tytu³ ksiêcia, nastêpcy tronu.
art. 142

Propozycja niniejsza zostanie przedstawiona do przyjêcia ludowi.

ród³o B

Laura ksiê¿na d`Abrantes, Pamiêtniki,

[w:] T. Cegielski, K. Zieliñska, Dzieje nowo¿ytne, æwiczenia ród³owe..., 1492-1815, Warszawa 1999, s. 54

Laura z domu Permon, ksiê¿na d`Abrantes (1784-1838) - ¿ona Andoche Junota przyjaciela i adiutanta Napoleona, nastêpnie gubernatora

Pary¿a

Pierwszego grudnia [1804 roku

] senat przed³o¿y³ cesarzowi dekret ludu – gdy¿ mo¿na to

tak nazwaæ – który zawiera³ tego¿ ludu g³osy. Ów nowy plebiscyt stanowi³ rezultat szeædziesiêciu

tysiêcy list wy³o¿onych tak samo, jak wówczas, kiedy g³osowano na do¿ywotni konsulat.

Zas³uguje na uwagê, ¿e przeciw Cesarstwu by³o tylko 2579 g³osów, a 3575000 za, kiedy na

konsulat do¿ywotni zdaje mi siê, oko³o 9000 g³osów przeciw. [...]

ród³o C

Laura ksiê¿na d`Abrantes, Pamiêtniki,

[w:] T. Cegielski, K. Zieliñska, Dzieje nowo¿ytne, æwiczenia ród³owe..., op. cit., s. 54-55

[...] Papie¿ przyby³ pierwszy. W chwili, kiedy wchodzili do bazyliki, duchowieñstwo

zaintonowa³o Tu es Petrus [Ty jeste Piotr] i piew ten, powa¿ny i nabo¿ny wywar³ na obecnych

g³êbokie wra¿enie. Pius VII szed³ przez koció³ z majestatycznym, a zarazem pokornym wyrazem
twa

rzy. Widaæ by³o, ¿e jest naszym w³adc¹, ale w g³êbi serca czuje siê pokornym s³ug¹ Tego,

którego tronem jest krzy¿. Galeria, na której siedzia³am znajdowa³a siê na wprost papie¿a, tak ¿e

podczas d³ugiej ceremonii mog³am mu siê przygl¹daæ bez przeszkód. [...]

Tron cesarza sta³ na wprost g³ównego o³tarza. Napoleon zasiad³ tam pierwszy, a Józefina

zajê³a miejsce obok niego. Otaczali ich w³adcy Europy. Nie mogê wyraziæ, co czu³am, kiedy cesarz

zszed³ z tronu i zbli¿y³ siê do o³tarza, gdzie czeka³ papie¿, by go koronowaæ. [...] Kiedy papie¿

namaci³ mu g³owê i rêce, z kierunku, w którym spogl¹da³y oczy Napoleona, odgad³am, ¿e myli
ra

czej o tym, by siê wytrzeæ, ni¿ o czymkolwiek innym [...].

Egzamin maturalny z historii

Arkusz II –

czasy nowo¿ytne do roku 1815

Cesarz s³ucha³ [...] modlitwy, podobnie jak i ca³ej reszty, w skupieniu i z godnoci¹. W

momencie jednak, gdy papie¿ wzi¹³ z o³tarza koronê, rzekomo Karola Wielkiego [tzw. ¿elazna

korona Longobardów, któr¹ Karol Wielki koronowa³ siê w 774 r. w Italii], Napoleon chwyci³ j¹ i

w³o¿y³ sobie na g³owê. [...] [wczeniej] Zdj¹³ wieniec ze z³otych lici laurowych, który mia³ na

g³owie wchodz¹c do kocio³a [...]. W koronie byæ mo¿e mniej by³o mu do twarzy, ale wyraz

wywo³any zetkniêciem z koron¹ przydawa³ jego twarzy prawdziwego piêkna.

ród³o D

Portret koronacyjny Napoleona I

Miniatura portretowa na porcelanie wg portretu Gerarda

[zbiory Galerii Pitti we Florencji]

ród³o E

W. Kopaliñski, S³ownik symboli,

Warszawa 1990, s. 444

Wawrzyn (laur)
[...] Wieniec tr

iumfalny (³ac. corona triumphalis) z lici wawrzynu, dawany wodzowi rzymskiemu

odbywaj¹cemu triumf, [...] sta³ siê emblematem zwyciêstwa i triumfu oraz uzyskanej przez niego

chwa³y niemiertelnej. Z wieñca jako oznaki honorowej, a nastêpnie urzêdowej, powsta³y z czasem

korony królewskie i ksi¹¿êce. [...]

Egzamin maturalny z historii

Arkuszy II –

czasy nowo¿ytne do roku 1815

ród³o F

A. Zahorski, Napoleon,

Warszawa 1985, s. 145

Andrzej Zahorski (1923-

1992) historyk dziejów nowo¿ytnych

[...] Legia honorowa wprowadzona z tak¹ trudnoci¹ w ¿ycie 18 maja 1802 sta³a siê wa¿nym

narzêdziem w rêku Napoleona. W ci¹gu dwóch lat od jej ustanowienia by³o ni¹ udekorowanych
9

tysiêcy osób, a w 1808 r. ju¿ 22 tysi¹ce osób. Armia odnios³a siê entuzjastycznie do tego

odznaczenia, na

tomiast intelektualici byli niechêtni, krytyczni, wci¹¿ obawiaj¹c siê, ¿e

oddzia³ywanie na ludzk¹ pró¿noæ to chwyt z arsena³u dawnej broni królewskiej, wypróbowanej

skutecznie przez w³adców z bo¿ej ³aski.

ród³o G

Rysunek pochodz¹cy z koñca panowania Napoleona I

[ze zbiorów Bibliothèque Nationale w Pary

¿u]

ród³o H

Drzewo genealogiczne rodziny Napoleona Bonapartego

(opr. w³asne na podstawie La Grande Encyclopédie, Larrousse)

Egzamin maturalny z historii

Arkusz II –

czasy nowo¿ytne do roku 1815

Rodzice Napoleona I

Karol Bonaparte (1746-1785) Letycja Ramolino (1750-1836)

Józef (1768 -1844)

Julia Clary

Dezyderia Clary

Jan Bernadotte

siostry

marsza³ek Francji

od 1810 nastêpca tronu Szwecji

od 1818 - król Szwecji i Norwegii Karol XIV Bernadotte

1806 - 1808 król Neapolu

1808 - 1815 król Hiszpanii

po 1815 na emigracji w USA

Napoleon I (1769-1821)

Józefina de la Pagerie

(1763-1814)

1 voto - de Beauharnais

2 voto - Bonaparte (1796 - 1809)

1799 -1801 - jeden z trzech konsulów

1801 -1804 - I konsul Francji

1804 -1814 - cesarz Francuzów

1814 - abdykacja

1814 - 1815 -pobyt na Elbie

1815 - cesarstwo 100 dni

1815 - 1821 - Wyspa w. Heleny

Eugeniusz de Beauharnais

(1781-1824)

pasierb Napoleona

Hortensja de Beauharnais

(1783-1837)

pasierbica Napoleona

wicekról W³och

Augusta Amalia Wittelsbach

córka króla Bawarii

Maria Luiza Habsburg

(1791-1847)

córka cesarza Austrii

Franciszka I

Napoleon II (1811-1832)

"Orl¹tko"

król Rzymu

po 1815 - ksi¹¿ê Reichstadt

3 Lucjan (1775-1840)

4 Maria Eliza (1777-1820)

1805 - 1809 - ksiê¿na Lukki i Piombino

1809 - 1815 - wielka ksiê¿na Toskanii

5 Ludwik (1778-1846)

1806 - 1810 - król Holandii

Napoleon III (1808-1873)

6 Paulina (1780-1825)

7 Karolina (1782-1839)

1808 - 1815 - królowa Neapolu

po 1815 - hrabina de Lipona

(anagram nazwy w³oskiej

Napoli - Neapolu Lipona)

8 Hieronim (1784-1860)

1807 - 1813 - król Westfalii

Kamil Borghese (1775-1832)

arystokrata w³oski

kolekcjoner dzie³ sztuki

Joachim Murat (1771-1815)

1804 - marsza³ek Francji

1806 - wielki ksi¹¿ê Bergu

1808 - 1815 - król Neapolu

Katarzyna Wirtemberska

córka króla Wirtembergii

1810 - 1814 - cesarzowa

po 1815- ksiê¿na Parmy

1804 - 1809 - cesarzowa

z e ñ

s t

l e o

a I

Egzamin maturalny z historii

Arkuszy II –

czasy nowo¿ytne do roku 1815

Egzamin maturalny z historii

Arkusz II –

czasy nowo¿ytne do roku 1815

ród³o I

F. R. de Chateaubriand

, Pamiêtniki zza grobu,

Warszawa 1991, s. 135-137

François René

de Chateaubriand (1768-

1848), francuski polityk, myliciel i pisarz, po 1804 w opozycji do Napoleona.

Porównanie Washingtona z Bonapartem

Washington nie nale¿y, jak Bonaparte, do tej rasy, która wyrasta ponad wymiar ludzki. Nic

zdumiewaj¹cego nie ³¹czy siê z jego osob¹; nie pojawia siê na ogromnej scenie; nie walczy

z najwiêkszymi wodzami i najpotê¿niejszymi monarchami swoich czasów; nie pêdzi z Memfis do
Wiedni

a, z Kadyksu do Moskwy: z garstk¹ obywateli broni siê na ziemi bez s³awy, w w¹skim

zasiêgu ognisk domowych. [...]

Bonaparte nie ma ¿adnego rysu powa¿nego Amerykanina, walczy wród zgie³ku na starej

ziemi; pragnie tylko w³asnej s³awy; dba jedynie o swój los [...], rzuca korony rodzinie i ¿o³nierzom;

z równym popiechem wznosi pomniki, ustanawia prawa, og³asza zwyciêstwa. Pochylony nad

wiatem, jedn¹ rêka obala królów, drug¹ rewolucyjnego olbrzyma; ale mia¿d¿¹c anarchiê d³awi

wolnoæ i na koniec traci w³asn¹ na ostatnim polu bitwy. [...]

Washington daje narodowi niepodleg³oæ [...]. Bonaparte wydar³ narodowi niezawis³oæ:

utracony cesarz zostaje skazany na wygnanie; [...] Republika Washingtona trwa; cesarstwo

Bonapartego runê³o. Washington i Bonaparte wyszli z ³ona demokracji; obaj zrodzili siê z

wolnoci: pierwszy pozosta³ jej wierny [...].

Ale ten gigant [Bonaparte] nie zwi¹za³ w³asnych losów z losami wspó³czesnych; geniusz

jego przynale¿a³ do nowych czasów, ambicja do czasów minionych; nie spostrzeg³, ¿e cuda jego

¿ycia przewy¿szaj¹ wartoæ korony i ¿e z t¹ ozdob¹ gotyck¹ nie jest mu do twarzy. [...]

ród³o J

P. Zió³ek, Idea imperium,

Warszawa 1997, s. 165-167

Pawe³ Zió³ek wspó³czesny historyk idei

System napoleoñski by³ federacj¹ dynastyczn¹ skupiaj¹c¹ w³adzê nad po³ow¹ Europy

w rêkach rodziny Bonapartych i francuskich marsza³ków. [...] Miêdzynarodowy system

napoleoñski [...] nie wykracza³ poza ramy klasycznej dla pañstwa narodowego zasady polityki si³y.
Stworzo

ny zosta³ dla interesów jednego pañstwa – Francji. [...]

[...] interpretacja tradycji napoleoñskiej podkrela³a nawi¹zanie przez Napoleona do tradycji

rzymskiej i wiêtego cesarstwa. Bonaparte obali³ republikê, og³aszaj¹c siê cesarzem w imiê
rzymskiej tradycji: per salus rei publicam [dla dobra pa

ñstwa]. Zmusi³ Habsburgów do rezygnacji

z korony rzymskiej i odebra³ na wzór Karola Wielkiego sakrê cesarsk¹ od papie¿a. Celem tych

posuniêæ by³a jednak raczej legitymizacja przywrócenia monarchii we Francji – co w
porewolucyjnym pa

ñstwie by³o dzie³em wymagaj¹cym specjalnych zabiegów symbolicznych – ni¿

nawi¹zanie

do tradycji pañstwa wiatowego czyli tradycji cesarstwa[...]. Instytucja cesarstwa by³a raczej

sposobem sprawowania i legitymizowania w³adzy jednostki we Francji, [...] o ile przed
Napoleonem Ceza

r ¿¹da³ dla siebie tytu³u królewskiego, aby legitymizowaæ planowany podbój

Persji, a królowa Wik

toria tytu³em cesarzowej legitymizowa³a wobec licznych monarchów

hinduskich przejêcie przez Angliê kontroli nad Indiami, o tyle dla Napoleona [...] kontrola nad

podbit¹ Europ¹, nie mia³a kluczowego znaczenia dla symboliki Empire [cesarstwa]. Cesarstwo

Francuzów, choæ bezporednio lub porednio kontrolowa³o po³owê kontynentalnej Europy,

pozostawa³o francuskim w³anie, istniej¹cym obok austriackiego i rosyjskiego, a nie cesarstwem
uniwersalnym – rzymskim. [...]

Egzamin maturalny z historii

Arkuszy II –

czasy nowo¿ytne do roku 1815

Pytania do róde³:

na podstawie ród³a A

Zadanie 26. (3 pkt)

Cesarstwo Napoleona Bonapartego mia³o cechy tradycyjnej monarchii. Podaj numery trzech

artyku³ów tej uchwa³y, w których zawarte treci s¹ jednoznacznie monarchistyczne.

.......................................................................................................................................................

na podstawie róde³ A i B

Zadanie 27. (1 pkt)

Podaj, w jaki sposób uchwa³a senatu z 18 maja 1804 r. zosta³a przedstawiona do przyjêcia
ludowi.

................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

na podstawie ród³a C

Zadanie 28. (2 pkt)

Opisz i wyjanij, jak¹ rolê w ceremoniale koronacyjnym Napoleona odegra³ papie¿.

................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................

na podstawie ród³a C

Zadanie 29. (2 pkt)

Opisz i wyjanij, jak¹ rolê Napoleon odegra³ we w³asnym ceremoniale koronacyjnym.

................................................................................................................................................................

Egzamin maturalny z historii

Arkusz II –

czasy nowo¿ytne do roku 1815

na podstawie róde³ D, E i F

Zadanie 30. (6 pkt)

Nazwij dwa elementy stroju koronacyjnego

Napoleona i wyjanij ich treæ ideow¹:

nakrycie g³owy (3 pkt)

................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................

order zawieszony na jego piersi (3 pkt)

................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................

na podstawie ród³a G

Zadanie 31. (7 pkt)

Odpowiedz,

czy ten rysunek przedstawiaj¹cy Napoleona I jest jego pochwa³¹, czy krytyk¹.

Swoj¹ odpowied uzasadnij, podaj¹c trzy argumenty, które odnosz¹ siê do poszczególnych
elementów tego rysunku.
................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

Egzamin maturalny z historii

Arkuszy II –

czasy nowo¿ytne do roku 1815

na podstawie ród³a H (drzewo genealogiczne rodziny Bonapartych)

Zadanie 32. (4 pkt)

Poni¿sza mapa przedstawia Europê u szczytu potêgi Napoleona przed wypraw¹ na Moskwê.

Umieæ w zaznaczonych obok mapy polach, imiona tych sióstr i braci Napoleona, którzy
w 1812 r.

byli panuj¹cymi europejskimi. Nastêpnie po³¹cz strza³kami odpowiednie pola

z na

zwami w³aciwych pañstw.

na podstawie ród³a H (drzewo genealogiczne rodziny Bonapartych)

Zadanie 33. (3 pkt.)

Podaj nazwy trzech historycznych dynastii europejsk

ich, które zwi¹za³y siê poprzez

ma³¿eñstwa z rodzin¹ Bonapartych.

Pomocna w tym bêdzie Ci mapa towarzysz¹ca zadaniu nr 32.

1.....................................................................................................................................................

2.....................................................................................................................................................

3.....................................................................................................................................................

Egzamin maturalny z historii

Arkusz II –

czasy nowo¿ytne do roku 1815

na podstawie ród³a I

Zadanie 34. (2 pkt)

Porównaj, jak autor tekstu ocenia dzie³o ¿ycia Waszyngtona (Washingtona), a jak

Bonapartego. Przedstaw krótko pogl¹d autora na temat dzie³a ¿ycia Waszyngtona
i Bonapartego.

Opinia autora o dziele ¿ycia Waszyngtona

................................................................................................................................................................

Opinia autora o dziele ¿ycia Bonapartego

................................................................................................................................................................

na podstawie ród³a I

oraz wiedzy pozaród³owej

Zadanie 35. (4 pkt)

Wyjanij, odwo³uj¹c siê te¿ do swej wiedzy pozaród³owej, jak nale¿y rozumieæ, ¿e obaj
(tj.: Waszyngton i Bonaparte)

wyszli z ³ona demokracji, obaj zrodzili siê z wolnoci.” W swoim

wyja

nieniu podaj po dwa argumenty dla ka¿dej postaci.

................................................................................................................................................................

Egzamin maturalny z historii

Arkuszy II –

czasy nowo¿ytne do roku 1815

na podstawie ród³a J

Zadanie 36. (3 pkt)

Wyjanij, czy zdaniem autora napoleoñska Francja d¹¿y³a do hegemonii w Europie. Podaj
dwa argumenty.

Zdaniem autora napoleoñska Francja..................................................................................................

................................................................................................................................................................

Argumentacja:

1. ............................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

2. ............................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

Zadanie 37. (3 pkt)

Wyjanij, czy zdaniem autora Napoleon realizowa³ rzymsk¹ ideê imperium. Podaj dwa
argumenty.

Zdaniem autora Napoleon......................................................................................................................

................................................................................................................................................................

Argumentacja:

1. ............................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

2. ............................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................