„Oby mi Bóg dał słowo odpowiednie do myśli,
a myśli godne tego co mi dano”
Księga Mądrości 7,15
„OSTRA FAZA”
Prof. zw. dr hab. med. Lech Torliński
Katedra Chemii i Biochemii Klinicznej
Zakład Biochemii Klinicznej i Medycyny Laboratoryjnej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
OSTRA FAZA
Copyright: prof. Lech Torlinski MD,PhD
Reakcje ostrej fazy występują
po ostrych
uszkodzeniach tkanek
o różnej etiologii:
1.
Ostry stan zapalny
2.
Infekcje bakteryjne
3.
Zranienia i stany pooperacyjne
4.
Martwica tkanki, w tym zawał serca
5.
Oparzenia termiczne i chemiczne
6.
Końcowe dni ciąży i okres połogu
7.
Wysokie dawki estrogenów
OSTRA FAZA
Copyright: prof. Lech Torlinski MD,PhD
Reakcje ostrej fazy występują
po ostrych uszkodzeniach tkanek
o różnej etiologii,
a w osoczu
pojawiają się charakterystyczne
B.O.F.
BIAŁKA OSTREJ FAZY
OSTRA FAZA
Copyright: prof. Lech Torlinski MD,PhD
REAKCJE OSTREJ FAZY
nawarstwiają się na
MIEJSCOWE
i OGÓLNOUSTROJOWE
wczesne, nieswoiste
odczyny organizmu
na czynniki szkodliwe
OSTRA FAZA
Copyright: prof. Lech Torlinski MD,PhD
MIEJSCOWE
wczesne, nieswoiste odczyny:
„FALA NIESZCZELNYCH BŁON”
•
ROZSZERZENIE NACZYŃ:
calor, rubor, tumor
;
•
Zlepianie się PŁYTEK i odkładanie fibryny;
•
uwalnianie enzymów LIZOSOMALNYCH z
leukocytów i tkanek;
•
Synteza niskocząsteczkowych MEDIATORÓW
(w komórkach: śródbłonka, WBC, tuczne)
i uwalnianie (histamina, serotonina, kininy):
dolor i functio laesa
•
Rozrost komórek mezenchymalnych
OSTRA FAZA
Copyright: prof. Lech Torlinski MD,PhD
OGÓLNOUSTROJOWE
wczesne, nieswoiste odczyny:
•
Złe samopoczucie;
•
Podwyższona temperatura ciała;
•
Leukocytoza;
•
Wzrost OB.;
•
Zmiany frakcji proteinogramu.
OSTRA FAZA
Copyright: prof. Lech Torlinski MD,PhD
B.O.F.
W większości to
INHIBITORY PROTEINAZ
w osoczu
(antyproteolityczna bariera
osocza)
i płynie pozanaczyniowym
chronią organizm przed
niekontrolowaną proteolizą.
Kompleks proteinaza-inhibitor:
receptory RBC, makrofagi wątroby
OSTRA FAZA
Copyright: prof. Lech Torlinski MD,PhD
B.O.F.
Synteza dzięki ekspresji
genów i transkrypcji w:
• hepatocytach
• monocytach
• granulocytach
• uszkodzonej tkance
łącznej.
OSTRA FAZA
Copyright: prof. Lech Torlinski MD,PhD
B.O.F.
Synteza regulowana przez
CYTOKINY
(głównie IL-6):
•
CRP wzrost ekspresji IL-6
•
AGP wzrost ekspresji
IL-6 z I L-1
lub
IL-6 z TNF-α
•
Fibrynogen:
wzrost ekspresji IL-6
•
Albumina
: spadek ekspresji
(wiele cytokin)
OSTRA FAZA
Copyright: prof. Lech Torlinski MD,PhD
B.O.F.
POZYTYWNE (↑
min. o 25%)
↑ 1000 x:
1/.
CRP
2/.
SAA
↑ 2–5 x:
1/.
α
1
PI
2/.
α
1
CT
3/.
α
1
AGP
4/.
α
2
MG
5/.
Haptoglobina
6/.
Fibrynogen
7/.
Ferrytyna
↑ ok. 50%:
1/.
Cp
2/.
C3 i C4
NEGATYWNE (↓
stężenia)
1/.
Albumina
2/.
Transferyna
3/.
α
2
HS glikoproteina
OSTRA FAZA
Copyright: prof. Lech Torlinski MD,PhD
B.O.F.
To glikoproteiny, z wyjątkiem:
Dwóch POZYTYWNYCH:
↑ 1000 x:
1/.
CRP
2/.
SAA
Jednego NEGATYWNEGO
1/.
Albumina
OSTRA FAZA
Copyright: prof. Lech Torlinski MD,PhD
B.O.F.
Kinetyka BOF pozytywnych I rzutu:
Wzrost w osoczu już po 6-8 godz.,
Szczyt stężenia w 24 -48 godz.,
Szybko spada po zaniku bodźca(T
1/2
=6h)
(
CRP i SAA)
Kinetyka BOF pozytywnych II rzutu:
Wzrost w osoczu po 24-48 godz.,
Szczyt stężenia w 72 -96 godz.,
Wolno spada po zaniku bodźca;
(pozostałe pozytywne BOF)
cdn.
OSTRA FAZA
Copyright: prof. Lech Torlinski MD,PhD
B.O.F.
CRP (białko C-reaktywne):
1/Precypitaty z polisacharydami C
pneumokoków
2/Aktywuje układ dopełniacza: C5a
pobudza chemotaksję i fagocytozę
3/Ułatwia usuwanie
mikroorganizmów i uszkodzonych
komórek własnych
4/Indukuje syntezę w makrofagach
cytokin przeciwzapalnych
OSTRA FAZA
Copyright: prof. Lech Torlinski MD,PhD
B.O.F.
CRP (białko C-reaktywne):
5/ W zakażeniach bakteryjnych
powyżej 50 mg/L
6/ W zakażeniach wirusowych
poniżej 50 mg/L
7/ CRP w normie:
-wyklucza ciężkie zapalenie
bakteryjne;
-nie wyklucza :przewlekłego
zapalenia, miejscowego zapalenia,
infekcji wirus. o lekkim przebiegu;
OSTRA FAZA
Copyright: prof. Lech Torlinski MD,PhD
B.O.F.
SAA (surowiczy amyloid A):
-przejściowa składowa HDL
-nasila reakcję zapalną
-w przewlekłym procesie zapalnym
ze wzrostem SAA, odkładanie
go w tkankach, co prowadzi do
amyloidozy
OSTRA FAZA
Copyright: prof. Lech Torlinski MD,PhD
B.O.F.
α
1
AGP (kwaśna glikoproteina,
orozomukoid):
-przyleganie neutrocytów do
śródbłonka
-inaktywuje niektóre proteinazy
OSTRA FAZA
Copyright: prof. Lech Torlinski MD,PhD
B.O.F.
α
2
MG( makroglobulina):
-silny inhibitor proteinaz, chroniąc
zdrowe tkanki przed
uszkodzeniem
OSTRA FAZA
Copyright: prof. Lech Torlinski MD,PhD
B.O.F.
Haptoglobina:
-wiąże i transportuje wolną HGB w
osoczu,kompleks usuwany
przez fagocyty
-w przypadku hemolizy chroni
przed utratą żelaza i
niewydolnością nerek
-wzrasta w zapaleniu, obniża się
podczas hemolizy, przy obu w
normie!
• DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ