murarz 712[06] z1 08 u

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Ryszard Rozborski

Wykonywanie sklepień, nadproży i stropów murarskich
712[06]. Z1 .08

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Halina Darecka
mgr inż. Anna Kusina

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Barbara Olech

Konsultacja:
mgr inż. Krzysztof Wojewoda

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 712[06]. Z1 .08
,,Wykonywanie sklepień, nadproży i stropów murarskich’’ zawartej w modułowym
programie nauczania dla zawodu murarz

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Wykonywanie nadproży płaskich

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Wykonywanie nadproży sklepionych

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Wykonywanie stropów na belkach stalowych

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Wykonywanie stropów gęstożebrowych

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5. Wykonywanie sklepień

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1.WPROWADZENIE

Poradnik, ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy na temat wykonywania

sklepień, nadproży i stropów murarskich.

Poradnik zawiera:

1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś

posiadać, aby przystąpić do realizacji programu jednostki modułowej ,,Wykonywanie
sklepień, nadproży i stropów murarskich’’.

2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej.
3. Materiał nauczania (rozdział 4) umożliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania

ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazaną
literaturę oraz inne źródła informacji. Obejmuje on również ćwiczenia, które zawierają:

−

pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczenia,

−

wykaz materiałów, narzędzi i sprzętu potrzebnych do realizacji ćwiczenia,

−

sprawdzian postępów umożliwiający sprawdzenie poziomu wiedzy po wykonaniu
ćwiczeń.

4. Sprawdzian osiągnięć, który umożliwi sprawdzenie wiadomości i umiejętności jakie

powinieneś opanować podczas realizacji programu tej jednostki modułowej. Sprawdzian
osiągnięć powinieneś wykonać według instrukcji załączonej w poradniku.
Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub

instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
Po przyswojeniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki modułowej.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp oraz

instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

712[06].Z1

Technologia murarstwa

712[06].Z1.01

Stosowanie przepisów bhp przy wykonywaniu robót murarskich

712[06].Z1.02

Organizacja stanowiska pracy murarza

712[06].Z1.03

Dobieranie materiałów narzędzi i sprzętu do robót budowlanych

712[06].Z1.04

Wykonywanie zapraw budowlanych i betonów

712[06].Z1.05

Wykonywanie murów nośnych różnych materiałów, o różnej grubości i

konstrukcji

712[06].Z1.06

Wykonywanie murów z przewodami kominowymi i kominów wolnostojących

712[06].Z1.07

Wykonywanie ścian działowych z różnych materiałów

712[06].Z1.08

Wykonywanie sklepień, nadproży i stropów murarskich

712[06].Z1.09

Wykonywanie gzymsów i układów rolkowych

712[06].Z1.10

Wykonywanie okładzin ściennych z ceramiki i kamienia

712[06].Z1.11

Wykonywanie napraw, remontów i rozbiórek konstrukcji murowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa,

−

stosować przepisy bhp, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,

−

rozpoznawać podstawowe materiały budowlane,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną,

−

organizować stanowisko pracy murarza,

−

dobierać materiały, narzędzia i sprzęt do robót murarskich,

−

układać cegły w murze według zasad wiązania pospolitego i krzyżykowego,

−

układać pustaki i bloki zgodnie z zasadami wiązania,

−

układać zaprawę na murze w taki sposób, aby uzyskać spoinę zgodnie z wymaganą
grubością,

−

murować sposobem „na wycisk" i „na docisk z kielnią",

−

murować w warunkach niskich temperatur,

−

wykonywać mury proste, narożniki prostokątne, w kształcie litery T,

−

wykonywać zakończenia murów,

−

wykonywać filary bez węgarków i z węgarkami,

−

wykonywać mury warstwowe ze szczeliną powietrzną, z wypełnieniem szczeliny
materiałem izolacyjnym oraz mury zbrojone,

−

tyczyć ściankę działową na stropie,

−

przygotowywać i stosować materiały pomocnicze,

−

oszczędzać materiał,

−

szacować ilość materiału niezbędnego do wykonania robót,

−

magazynować, składować i transportować materiały budowlane.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

odczytać dokumentację w zakresie niezbędnym do wykonania robót,

−

przenieść wymiary z dokumentacji na miejsce realizacji zadania,

−

dokonać pomiarów, posłużyć się sprzętem pomiarowym,

−

zorganizować stanowisko pracy,

−

rozpoznać i nazwać materiały potrzebne do robót,

−

dobrać i ocenić przydatność materiału do robót,

−

przetransportować i dokonać składowania materiałów na stanowisku pracy,

−

dobrać narzędzia potrzebne do robót,

−

wykonać zaprawę,

−

wykonać rusztowanie niezbędne do wykonania robót,

−

rozróżnić elementy wchodzące w skład nadproża, stropu i sklepienia,

−

rozpoznać i wybrać elementy do danego typu stropu i nadproża,

−

przygotować płaszczyznę oparcia stropu, nadproża i sklepienia,

−

sprawdzić, czy deskowanie umożliwia bezpieczne wykonanie robót,

−

wykonać szablon do wykonania sklepienia,

−

ułożyć elementy konstrukcyjne według dokumentacji, z zachowaniem odpowiedniej

długości podparcia,

−

wykonać wypełnienie międzybelkowe, stosownie do rodzaju i typu stropu,

−

wykonać płaszczyznę sklepienia, z zachowaniem zasad wiązania elementów w murze,

−

wykonać obmurowania wieńca z zastosowaniem ocieplenia,

−

wykonać łęk płaski i półkolisty,

−

wykonać żeberka sklepienia z zachowaniem wiązania elementów,

−

wykonać zamknięcie sklepienia zwornikiem,

−

przygotować i zastosować materiały pomocnicze,

−

zastosować racjonalnie materiał,

−

oszacować ilość materiału niezbędnego do wykonania robót,

−

sporządzić zapotrzebowanie materiałowe,

−

porozumieć się z przełożonymi i współpracownikami,

−

wykonać pracę, z zachowaniem przepisów bhp, ochrony przeciwpożarowej i ochrony

środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Wykonywanie nadproży płaskich

4.1.1. Materiał nauczania

Otwory drzwiowe i okienne w ścianach przykrywa się nadprożami płaskimi lub

sklepionymi. Nadproża płaskie pracują tak jak belki (rys. 1, rys.2).

Rys. 1. Zasady pracy i zbrojenia belki swobodnie

podpartej [3, s.74]

Rys. 2. Zasady pracy j zbrojenia belki obustronnie

utwierdzonej [3, s.75]

Jeśli w otworach montowane są drzwi lub okna ze skrzydłami otwieranymi otwierane do

wnętrza pomieszczenia nadproża wykonuje się z węgarkami.

Rys. 3. Przekrycie otworu z węgarkami płytą Kleina [4, s.90]

a) aksonometria z cegłami ułożonymi na rąb leżący, b) przekrój nadproża z cegłami ułożonymi na rąb

stojący

Nadproże Kleina stanowi „belkę ceglaną", zbrojoną u dołu (rys.3). Wykonuje się ją

z cegieł łączonych zaprawą. Zbrojenie stanowi bednarka o przekroju 2x15÷3x30mm lub pręty
o średnicy 5÷10mm. Bednarka i pręty zbrojeniowe powinny być przedłużone poza światło
otworu co najmniej 25cm z każdej strony. Do wykonania nadproża używa się cegły klasy
15 lub 10 oraz zaprawy cementowej o proporcji składników 1:3 lub 1:4. Cegły ustawione są
na rąb leżący (rys. 3a) przy rozpiętości nadproża do 1,5m lub na rąb stojący (rys. 3b) przy
rozpiętości do 2,5m. Zbrojenie powinno być dobrze wtopione w zaprawę. Nadproża muruje
się na podstemplowanym, sztywnym deskowaniu, które może być usunięte dopiero po
14 dniach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Nadproże z belek stalowych wykonuje się zazwyczaj przy rozpiętościach powyżej 2,5m

lub gdy nad otworem okiennym albo drzwiowym musi być ułożona w poprzek belka
stropowa. Dolne stopki belek owija się siatką, która ma zapewnić przyczepność tynku. Belki
opiera się obustronnie na murze na długości co najmniej 20÷25cm. W przypadku większych
rozpiętości nadproży belki należy łączyć ściągami aby zapobiec rozsuwaniu się
poprzecznemu. Przestrzenie między belkami wypełnia się cegłami, a na zewnątrz okłada się
cegłami na zaprawie cementowej (rys. 4). Całe nadproże wykonuje się bez deskowania, jeżeli
istnieje możliwość oparcia na belkach cegieł wypełniających przestrzeń między belkami.

Rys. 4. Przykłady nadproży z zastosowaniem belek stalowych, zależnie od grubości muru [4, s.91]

Nadproże żelbetowe monolityczne może stanowić niezależna belka lub wieniec,

odpowiednio wzmocniony nad otworem.

Rys. 5. Belka wieńcowo – nadprożowa monolityczna [6, s.99]

Belki monolityczne wykonuje się w deskowaniu. Od strony zewnętrznej nadproże okłada

się materiałem izolacyjnym aby zapobiec przemarzaniu (rys. 6).

Rys. 6. Nadproże żelbetowe monolityczne [6, s.99]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zewnętrzną warstwę może stanowić okładzina z cegieł tworząca węgarek nadprożowy.

W takim przypadku w co 2-3 spoinę wkłada się kotewki z drutu o średnicy 4,5 ÷6mm, które
wpuszcza się w żelbetowe nadproże (rys.7).

Rys. 7. Nadproże żelbetowe monolityczne [4, s.91]

Odmianą nadproży monolitycznych są nadproża murowane zespolone. Wykonuje się na

budowie z gotowych kształtek nadprożowych, zbrojonych wewnątrz i zalewanych mieszanką
betonową już po zamontowaniu na miejscu przeznaczenia (rys.8).

Rys. 8. Przykład nadproża zespolonego z kształtek U [5, s.407]

Elementy nadproża mogą być ceramiczne, silikatowe, betonowe lub z betonu

komórkowego. Całość konstrukcji należy podstemplować oraz pamiętać, że w ścianach
zewnętrznych należy w kształtki włożyć dodatkową izolacje termiczną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 9. Przykład belek prefabrykowanych nadprożowych typu U [2, s.131]

Nadproża w kształcie litery U mają obudowę najczęściej ceramiczną. Wypełnienie

kształtek stanowi beton B25 i zbrojenie. Kształtki są dopasowane do grubości muru, długość
kształtek wynosi od 1do3m.

Rys. 10. Belki prefabrykowane nadprożowe: a) przykłady belek b) przykład zestawienia belek dla otworów

różnej grubości [4 s.92] 1-chudy beton, 2- belki

Nadproża żelbetowe prefabrykowane wykonywane z belek o przekroju litery L (rys. 10)

mają wysokość 19 lub 22cm, a szerokość 12cm. Belki drzwiowe mają długość 119, 149
i 179cm. Belki okienne z możliwością obciążenia stropami lub bez tej możliwości mają
długość od 119 do 269cm, ze stopniowaniem co 30cm. Końce belek opiera się na murze, za
pośrednictwem warstwy zaprawy, na długości co najmniej 10cm. Przestrzenie między
belkami wypełnia się, a od stron zewnętrznych okłada materiałem izolacyjnym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.2.Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jaką funkcję pełni nadproże?
2. Jakie są rodzaje nadproży typu Kleina?
3. W jaki sposób wykonuje się nadproża typu Kleina?
4. W jaki sposób wykonuje się nadproże na belkach stalowych?
5. W jaki sposób wykonuje się nadproże monolityczne?
6. W jaki sposób wykonuje się nadproże murowane zespolone?
7. W jaki sposób osadza się żelbetowe prefabrykaty nadprożowe?
8. Jakie są zasady osadzenia nadproży z kształtek ceramicznych?

4.1.3.Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj nadproże Kleina z cegłami ułożonymi na rąb leżący.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) dobrać odpowiedni materiał,
4) ustawić deskowanie i sztywno podstemplować,
5) sprawdzić poziomość deskowania
6) ułożyć cegły na rąb leżący,
7) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą,
8) włożyć zbrojenie w szczeliny po wstępnym wypełnieniu ich dna zaprawą,
9) wypełnić pozostałą część spoin zaprawą,
10) oczyścić sprzęt i narzędzia,
11) posprzątać stanowisko pracy,
12) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
13) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej,

−

zestaw materiałów stosowanych do wykonania murów,

−

rusztowanie do robót murarskich,

−

materiały do stemplowania,

−

materiały zbrojarskie,

−

podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót murarskich,

−

narzędzia i sprzęt dodatkowy służący do podstawowych robót ciesielskich i betoniarsko
zbrojarskich,

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Wykonaj nadproże na belkach stalowych w ścianie o grubości 51 cm.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) dobrać odpowiedni materiał,
4) przygotować belki stalowe poprzez owinięcie dolnych stopek siatką,
5) ułożyć belki dwuteowe w miejscu planowanego nadproża,
6) sprawdzić poziom belek,
7) wykonać deskowanie i sprawdzić jego poziom,
8) wypełnić przestrzeń między belkami cegłami,
9) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą,
10) wypełnić spoiny zaprawą,
11) wykonać szpałdowanie belek,
12) oczyścić sprzęt i narzędzia,
13) posprzątać stanowisko pracy,
14) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
15) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej,

−

zestaw materiałów stosowanych do wykonania murów,

−

materiały izolacyjne,

−

rusztowanie do robót murarskich,

−

materiały do stemplowania,

−

materiały zbrojarskie, belki stalowe,

−

podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót murarskich,

−

narzędzia i sprzęt dodatkowy służący do podstawowych robót ciesielskich i betoniarsko-

zbrojarskich,

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Wykonaj nadproże monolityczne o wymiarach przekroju poprzecznego 24x24cm.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) dobrać odpowiedni materiał,
4) ułożyć zbrojenie w deskowaniu, w sposób umożliwiający właściwą grubość otuliny,
5) przygotować mieszankę betonową zgodnie z recepturą,
6) wykonać betonowanie z jednoczesnym zagęszczaniem,
7) oczyścić sprzęt i narzędzia,
8) posprzątać stanowisko pracy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
10) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej,

−

zestaw materiałów stosowanych do wykonania mieszanki betonowej,

−

szkielet zbrojeniowy,

−

rusztowanie do robót murarskich,

−

przygotowane deskowanie,

−

materiały zbrojarskie, belki stalowe,

−

narzędzia i sprzęt dodatkowy służący do podstawowych robót ciesielskich i betoniarsko-
zbrojarskich,

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

apteczka.

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 4

Wykonaj nadproże murowane zespolone z kształtek z betonu komórkowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) dobrać odpowiedni materiał,
4) wykonać stemplowanie i sprawdzić poziom,
5) wymurować kształtki U nad otworem,
6) osadzić zbrojenie w kształtkach,
7) osadzić izolacje termiczną,
8) przygotować mieszankę betonową zgodnie z recepturą,
9) wykonać betonowanie z jednoczesnym zagęszczaniem,
10) oczyścić sprzęt i narzędzia,
11) posprzątać stanowisko pracy,
12) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
13) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej,

−

kształtki U z betonu komórkowego,

−

zestaw materiałów stosowanych do wykonania murów,

−

szkielet zbrojeniowy,

−

materiały izolacyjne,

−

rusztowanie do robót murarskich,

−

materiały do stemplowania,

−

podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót murarskich,

−

narzędzia i sprzęt dodatkowy służący do podstawowych robót ciesielskich i betoniarsko-
zbrojarskich,

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 5

Wykonaj osadzenie belek prefabrykowanych typu L nad otworem o szerokości 1m.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) dobrać odpowiedni materiał,
4) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą,
5) wykonać osadzenie elementów na zaprawie cementowej i sprawdzić ich poziom,
6) oczyścić sprzęt i narzędzia,
7) posprzątać stanowisko pracy,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej,

−

prefabrykaty nadprożowe,

−

rusztowanie do robót murarskich,

−

podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót murarskich,

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 6

Wykonaj osadzenie prefabrykowanych kształtek ceramicznych nad otworem szerokości

1,5m.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) dobrać odpowiedni materiał,
4) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą,
5) wykonać osadzenie elementów na zaprawie cementowej i wypoziomować je,
6) oczyścić sprzęt i narzędzia,
7) posprzątać stanowisko pracy,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej,

−

prefabrykaty nadprożowe,

−

rusztowanie do robót murarskich,

−

podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót murarskich,

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) przygotować stanowisko pracy do wykonania nadproża?



2) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia do wykonania nadproża o prostej

konstrukcji?



3) prawidłowo wykonać nadproże typu Kleina?



4) prawidłowo wykonać nadproże na belkach stalowych?



5) prawidłowo wykonać nadproże monolityczne?



6) prawidłowo osadzić nadproże prefabrykowane?



7) zastosować przepisy bhp podczas wykonywania prac?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Wykonywanie nadproży sklepionych

4.2.1. Materiał nauczania

Nadproża łukowe, zwane łękami lub nadprożami sklepionymi (rys.11), charakteryzują się

dużą pracochłonnością.

Rys. 11. Elementy łuku [2, s.188]

Zadaniem łuków murarskich jest przejęcie i przeniesienie ciężarów z góry.(rys.12)

Rys. 12. Zasady pracy łuków [2, s.187]

Im bardziej płaski jest łuk, tym większe są siły poprzeczne na podstawie.
Łęki, dzięki swemu kształtowi, podlegają prawie wyłącznie działaniu sił ściskających

i nie wymagają zbrojenia. Konstrukcja łukowa umożliwia pełne wykorzystanie wytrzymałości
na ściskanie cegieł, bloczków betonowych lub kamieni. Z reguły wykonuje się łuki ceglane
(rys.13).

Rys. 13. Rodzaje łuków ceglanych zależnie od grubości[2, s.189]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 14. Nadproże sklepione płaskie [4, s.93]

1-słup podporowy, 2-rygiel, 3-deskowanie, 4-sposób ułożenia cegieł w nadprożu

Nadproża sklepione płaskie (łęki) stosuje się do przekrywania otworów o niewielkiej

rozpiętości. Klinowy układ cegieł otrzymuje się przez odpowiednie zmiany grubości każdej
spoiny na jej wysokości (rys.14). Nadproże wykonuje się na deskowaniu.

Łuki muruje się na deskowaniu opartym na krążynach, układając cegły zgodnie

z zasadami wiązania murów. Wykonanie łuku rozpoczyna się jednocześnie na dwóch
wezgłowiach i kończy wykonaniem zwornika w kluczu nadproża. W łukach murowanych
z drobnych elementów, podobnie jak w murach, występują spoiny wsporne, poprzeczne
i podłużne. Prawidłowe, prostopadłe do podniebienia łuku położenie spoin wspornych ustala
się ruchomą listwą lub sznurkiem przywiązanym do gwoździa wbitego w środku okręgu,
którego odcinkiem jest wykonywany łuk (rys.15).

Rys. 15. Regulowanie sznurkiem położenia spoin w łukach [6, s.102]

Nadproża sklepione muruje się na zaprawie cementowo-wapiennej lub cementowej. Przy

dużych obciążeniach łuku stosuje się zaprawę cementową o stosunku 1:3.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 16. Przykłady nadproży łukowych [4, s.92]

a) półkoliste, b) odcinkowe, c) ostrołukowe, d) koszowe

4.2.2.Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. W jaki sposób pracują konstrukcje łukowe?
2. Jakie są zasady murowania konstrukcji łukowych?
3. Jakie kształty może mieć sklepienie łukowe?

4.2.3.Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj na przygotowanym deskowaniu, nadproże sklepione, płaskie nad otworem

szerokości 1m, mur ma grubość 1cegły.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) dobrać odpowiedni materiał,
4) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą,
5) rozpocząć murowanie z obu stron,
6) kontynuować równocześnie aż do środka nadproża,
7) oczyścić sprzęt i narzędzia,
8) posprzątać stanowisko pracy
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
10) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej,

−

zestaw materiałów stosowanych do wykonania murów,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

rusztowanie do robót murarskich.

−

podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót murarskich,

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

gotowe deskowanie,

−

apteczka.

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Na przygotowanym deskowaniu wykonaj łęk odcinkowy o grubości 25cm z cegły nad

otworem drzwiowym o szerokości 100cm, grubość murów 1½cegły.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) dobrać odpowiedni materiał,
4) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą,
5) rozpocząć murowanie z obu stron,
6) kontynuować równocześnie aż do środka nadproża,
7) oczyścić sprzęt i narzędzia,
8) posprzątać stanowisko pracy,
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
10) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej,

−

zestaw materiałów stosowanych do wykonania murów,

−

rusztowanie do robót murarskich,

−

podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót murarskich,

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

gotowe deskowanie,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Wykonaj na przygotowanym deskowaniu nadproże, łukowe, kołowe wysokości ½cegły

nad otworem szerokości 0,9m, przy grubości muru 1cegła.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

środek okręgu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7) kontynuować równocześnie aż do środka nadproża,
8) oczyścić sprzęt i narzędzia,
9) posprzątać stanowisko pracy,
10) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
11) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej,

−

zestaw materiałów stosowanych do wykonania murów,

−

rusztowanie do robót murarskich,

−

podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót murarskich,

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

gotowe deskowanie,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

4.2.4.Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) przygotować stanowisko pracy do wykonania nadproży łukowych?



2) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia do wykonania prostego nadproża

łukowego?



3) prawidłowo wykonać nadproże sklepione płaskie?



4) prawidłowo wykonać nadproże łukowe odcinkowe?



5) zastosować przepisy bhp podczas wykonywania prac?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Wykonywanie stropów na belkach stalowych

4.3.1. Materiał nauczania

Podstawowym rodzajem stropu na belkach stalowych jest strop Kleina. Elementem

nośnym tej konstrukcji są belki stalowe dwuteowe. Elementem wypełniającym między
belkami jest płyta wykonana z cegły ceramicznej pełnej lub dziurawki, zbrojona bednarką lub
prętami i oparta na dolnych stopkach belek (rys. 19).

Rys. 17. Przykłady rozwiązań zbrojenia stropu Kleina [4, s.113]

a) zbrojony bednarką, b)zbrojony prętami

Stropy Kleina występują w następujących typach (rys. 18):

−

typu lekkiego, w których grubość płyty wynosi 1/4 cegły,

−

typu półciężkiego, w których płyta o grubości 1/4 cegły jest wzmacniana żeberkami

z cegieł ustawianych na rąb,

−

typu ciężkiego o grubości płyty 1/2 cegły.

Rys. 18. Rodzaje płyt Kleina [10, s.124]

a) lekka, b) półciężka, c) ciężka, d) nanoszenie zaprawy

Rozstaw belek w stropach Kleina, zależnie od rozpiętości i obciążenia wynosi l—1,5m.

Belki stalowe walcowane o rozpiętości do 6,00 m mogą być opierane bezpośrednio na murze
z cegły pełnej lub na ścianie z betonu, po wyrównaniu zaprawą cementową. Jeżeli ściana jest
wykonana z cegły kratówki, betonu komórkowego lub pustaków ceramicznych, to belki
należy opierać na poduszce betonowej, czterech warstwach muru z cegły pełnej bądź kotwić

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

w wieńcu żelbetowym. Belki powinny mieć odpowiednią długość oparcia na ścianach, która
musi spełniać następujący warunek: a

≥

h/3 + 15 cm, gdzie h oznacza wysokość belki. Przy

dużym nacisku belki na mur, pod belkę daje się podkładkę z blachy stalowej o grubości
10 mm. Co trzecia belka powinna być zakotwiona w murze za pomocą płaskownika
zamocowanego do środnika belki i pręta stalowego umieszczonego w spoinie pionowej muru.

Płyty Kleina wykonuje się na deskowaniu ułożonym na drewnianych beleczkach

(rozstawionych co około 1,5m) podwieszonych do belek stalowych drutami średnicy 4÷6mm.
Jeżeli rozpiętość belek jest większa od 5m, wówczas podpiera się je w środku na czas
wykonania stropu i związania zaprawy. Deski nie powinny przylegać lecz odstawać około
l cm od dolnych stopek belek. Cegły układa się na deskowaniu długością prostopadle do
belek przy czym spoiny poprzeczne warstw sąsiednich przesuwa się o ½ cegły. Płytę zbroi się
bednarką o przekroju l x 20÷2 x 30mm, ewentualnie prętami stalowymi o średnicy 4,5÷8 mm.
Na bednarkę, przed wstawieniem w spoinę należy nałożyć pasek zaprawy i docisnąć do
wmurowanych już cegieł. Zbrojenie umieszcza się l cm od spodu płyty w co drugiej, w co
trzeciej lub w co czwartej spoinie, zależnie od obciążenia. Końce bednarki zagina się pod
kątem prostym na długość około 3 cm, a następnie pozostawia się w spoinie między cegłami
i środnikami belek. Grubość spoin ze zbrojeniem wynosi co najmniej 2cm, spoin
niezbrojonych 1,5 cm, a spoin poprzecznych — około l cm. Do wypełnienia spoin stosuje się
zaprawę cementową w proporcji 1:3, uplastycznioną mleczkiem wapiennym (5l wapna na
50kg cementu). Zaprawę nakłada się na cegłę, a następnie dociska się ją do cegły wcześniej
ułożonej w płycie. Po zakończeniu murowania, wysokie belki stalowe można obetonować po
obu stronach środników, do wysokości górnych stopek, dzięki czemu uzyskuje się większą
sztywność i zabezpieczenie przed korozją. Następnie płytę między dwiema belkami zalewa
się z wierzchu rzadką zaprawą cementową 1:2 lub 1:3, tak aby wypełniała spoiny
i nierówności. Deskowanie można zdemontować po związaniu i stwardnieniu zaprawy lecz
nie wcześniej niż po 7 dniach od dnia wykonania płyty. Konstrukcja podłogi może mieć różne
rozwiązania.

Rys. 19. Fragment stropu Kleina z podwieszonym deskowaniem [4, s.114]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Na belkach stalowych układa się również płyty żelbetowe prefabrykowane. Skraca to

czas wykonania robót oraz całkowicie eliminuje drewno na deskowanie i zmniejsza ciężar
własny stropu (rys. 20).

Rys. 20. Strop na belkach stalowych z wypełnieniem płytami żelbetowymi prefabrykowanymi [4, s116]

Powszechnie stosowane są płyty na belkach dwuteowych, o wysokości co najmniej

14cm. Spoiny między płytami muszą być wypełnione zaprawą cementową 1:2 lub 1:3.
Środniki zabezpiecza się mleczkiem cementowym, lepikiem lub obetonowuje. Wszystkie te
prace wykonuje się z pomostu wykonanego z desek o grubości 32mm ułożonych na górnych
stopkach belek.

Płyty żelbetowe monolityczne wykonuje się jako stropy odcinkowe swobodnie podparte

na dolnych stopkach belek (rys.21a) z ewentualnym obetonowaniem środników aż do
wysokości górnych stopek.

Rys. 21. Strop na belkach stalowych z monolityczną płytą żelbetową [4, s.116]

a) jednoprzęsłowe, b) wieloprzęsłowe

Żelbetowa płyta monolityczna może być również wykonana jako ciągła, oparta na

górnych stopkach, przy czym belki od dołu mogą być maskowane w różny sposób.
Najczęściej żelbetową płytę monolityczną wykonuje się jako wieloprzęsłową, opartą na
dolnych stopkach belek (rys. 21b), przy włączaniu do współpracy belek stalowych i płyty
żelbetowej. Stalowe belki podpiera się do czasu stwardnienia betonu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.2.Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie są typy płyt Kleina?
2. Jaka jest kolejność czynności podczas wykonywania stropu Kleina?
3. W jaki sposób opiera się belki stalowe na murze?
4. W jaki sposób wykonuje się stropy na belkach stalowych z wypełnienie płytami

żelbetowymi?

4.3.3.Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj na stanowisku ćwiczeniowym płytę Kleina typu półciężkiego z cegły

dziurawki, przy rozstawie belek stalowych dwuteowych co 115cm.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) dobrać odpowiedni materiał,
4) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą,
5) dociąć cegły układane przy belkach,
6) ułożyć cegły na zaprawie z jednoczesnym ułożeniem zbrojenia,
7) zalać płytę rzadką zaprawą cementową z jednoczesnym wyrównaniem,
8) oczyścić sprzęt i narzędzia,
9) posprzątać stanowisko pracy,
10) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
11) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej,

−

zestaw materiałów: cegły, płaskowniki, składniki zaprawy,

−

rusztowanie do robót murarskich,

−

podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót murarskich,

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

wykonane deskowanie,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Wykonaj na stanowisku ćwiczeniowym oparcie i obmurowanie belki stalowej dwuteowej

na murze z cegły pełnej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) zorganizować stanowisko pracy,
3) dobrać odpowiedni materiał,
4) wyznaczyć miejsce ułożenia belek,
5) przygotować zaprawę,
6) przygotować podłoże pod belkę,
7) ułożyć belkę w przygotowanym miejscu,
8) sprawdzić poziom belki,
9) przygotować cegły do obmurowania,
10) obmurować belkę,
11) oczyścić sprzęt i narzędzia,
12) posprzątać stanowisko pracy,
13) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
14) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej,

−

zestaw materiałów: belka stalowa dwuteowa, cegły, składniki zaprawy,

−

rusztowanie do robót murarskich,

−

podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót murarskich,

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

4.3.4.Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) przygotować stanowisko pracy do wykonania stropu Kleina?



2) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia do wykonania stropu Kleina?



3) rozpoznać i wybrać elementy do określonego stropu na belkach

stalowych?



4) przygotować płaszczyznę oparcia belek stropu?



5) prawidłowo wykonać strop Kleina z płytą typu lekkiego?



6) prawidłowo wykonać strop Kleina z płytą typu półciężkiego?



7) prawidłowo wykonać strop Kleina z płytą typu ciężkiego?



8) porozumiewać się z innymi pracownikami na placu budowy?



9) zastosować przepisy bhp podczas wykonywania stropu Kleina?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Wykonywanie stropów gęstożebrowych

4.4.1.Materiał nauczania

Stropy gęstożebrowe mają mały rozstaw żeber (belek), który wynosi 30÷60cm.

Przestrzenie między belkami wypełniane są pustakami albo płytami prefabrykowanymi
z ewentualną izolacją cieplno-akustyczną, całość jest zabetonowana w monolit na budowie
(rys.22).

Rys.22. Schemat stropu gęstożebrowego [1, s.285]

Ze względu na sposób rozwiązania konstrukcyjnego rozróżnia się następujące typy

stropów gęstożebrowych:

−

na żebrach wykonywanych całkowicie na budowie, strop Akermana,

−

na belkach żelbetowych całkowicie prefabrykowanych, strop DZ,

−

na żebrach (belkach) częściowo prefabrykowanych, strop Fert.

Żebra opiera się na ścianach za pośrednictwem żelbetowych wieńców o szerokości

13÷26cm (rys.23) i o wysokości równej lub większej o 4÷5cm od grubości stropu. Zbrojenie
podłużne żeber monolitycznych jest kotwione w wieńcach. Końce belek prefabrykowanych są
wtopione w wieńce a długość oparcia jest większa lub równa 8cm. Wystające z belek pręty
zbrojeniowe sięgają na całą szerokość wieńca. Wieńce są zbrojone 4 prętami stalowymi
o średnicy 10÷12 mm i połączone strzemionami z prętów o średnicy 4,5÷6mm,
rozmieszczonymi w odstępach 25÷30cm.

Rys.23. Przykłady wieńców w stropach gęstożebrowych a) na ścianie skrajnej, b) i c) na ścianach

wewnętrznych [1, s.287]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W budynkach wielokondygnacyjnych wieńce wykonuje się na całym obwodzie stropu

i na wszystkich kondygnacjach. W miejscach połączenia stropu ze ścianami mogą powstawać
mostki termiczne, aby temu zapobiec osłania się wieniec izolacją cieplną od strony
zewnętrznej ściany.

W celu zapewnienia prawidłowej współpracy między żebrami nośnymi, łączy się je

żebrami rozdzielczymi, usztywniającymi. Odstęp między żebrami usztywniającymi zależy od
obciążenia użytkowego stropu. Żebra rozdzielcze (rys.24) zbroi się w sposób ciągły górą
i dołem. W prefabrykowanych żebrach nośnych znajdują się odpowiednie otwory,
umożliwiające przeprowadzenie tego zbrojenia.

Rys.24. Zbrojeni żebra rozdzielczego stropu DZ [10, s.130]

Elementy wypełniające skrajne, znajdujące się przy wieńcu i przylegające do żeber

rozdzielczych powinny być przed betonowaniem stropu zamknięte (zadeklowane) denkami
gipsowymi, z lekkiego betonu lub zaprawy cementowej. Denka zapobiegają dostawaniu się
mieszanki betonowej do środka elementu w czasie betonowania (rys.25).

Rys.25. Przykład pustaka zadeklowanego [1, s.296]

Wykonanie stropów gęstożebrowych na budowie wymaga wykonania deskowania

pełnego tylko pod żebrami albo tylko podpierającego prefabrykowane belki przy podporach
i ewentualnie

dodatkowo

między

podporami.

Między

rozstawionymi

belkami

prefabrykowanymi układa się prefabrykowane elementy wypełniające, wykonuje zbrojenie
wieńca i ewentualnie dodatkowe zbrojenie stropu w żebrach rozdzielczych czy nad
podporami belek częściowo utwierdzonych. Po wykonaniu tych czynności całość wymaga
oczyszczenia i obfitego zmoczenia wodą, po czym przystępuje się do betonowania stropu. Do
betonowania stropów gęstożebrowych stosuje się beton klasy B15. Układaną mieszankę
dobrze się zagęszcza w żebrach i wieńcu —przez sztychowanie, a w płycie — wibratorem
powierzchniowym.

W stropie Akermana konstrukcję nośną stropu stanowią żebra żelbetowe wykonane

między rzędami ułożonych na deskowaniu pustaków. Pustaki są produkowane o szerokości
30cm, długości 20 i 30cm i wysokościach 15, 18, 20 oraz 22cm. Wysokość pustaków
dobierana jest w zależności od rozpiętości stropu i obciążeń na niego działających.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys.26. Deskowanie i sposób ułożenia pustaków w stropie Akermana [10, s.140]

Pod wykonywany strop wykonuje się deskowanie montażowe pełne lub składające się

z pojedynczych desek ułożonych tylko pod żebrami i podpartych stemplowaniem (rys.26).
Pustaki układa się w stropie mijankowo z przesunięciem o 1/2 długości pustaka. Żebra zbroi
się dołem, najczęściej jednym prętem (rys.27), zawieszonym na otwartych strzemionach
o średnicy 4,5÷6 mm, rozstawionych co 33cm (rys. 28) i opartych na górnych powierzchniach
pustaków. Zbrojenie nośne w co drugim żebrze powinno być odgięte w strefie
przypodporowej pod kątem 45° i zakotwione w strefie górnej (rys. 27). Przy niewielkich
obciążeniach i rozpiętości stropu do 4,5 m strzemiona daje się tylko przy podporach na
długości 1/5 rozpiętości stropu. Żebra stropu wykonuje się z oparciem na murze za
pośrednictwem wieńców.

Rys.27. Zbrojenie żebra i wieńca w stropie Akermana [10, s.139]

Rys.28. Zbrojenie żeber stropu

Akermana [10, s.141]

Żebra, płytę i wieńce betonuje się jednocześnie stosując mieszankę o konsystencji

plastycznej. Średnica ziaren użytego do betonu kruszywa nie powinna przekraczać 20mm.
Warstwa nadbetonu ma grubość 3-4 cm. Zagęszczanie betonu w żebrach i wieńcu wykonuje
się ręcznie prętami, a w płytach — najlepiej przy użyciu wibratorów powierzchniowych.

Strop DZ składa się z belek żelbetowych prefabrykowanych rozstawionych co 60cm

i pustaków wypełniających przestrzenie między belkami (rys. 30). Produkowane są trzy
rodzaje belek: belki DZ-3, 4 i 5. Do wypełnienia stropów stosowane są betonowe pustaki
o szerokości 60cm i długości 30cm, których wysokości wynoszą: DZ-3—20cm, DZ-4—
24,5cm i DZ-5—31,5cm.

Minimalna długość oparcia belek na murze powinna wynosić 8cm dla belek DZ-3 i DZ-4

oraz 10 cm dla belek DZ-5. Podczas wykonywania stropu belki powinny być podparte
w następujących miejscach:

−

belki DZ-3 o długości większej od 4,2m w środku rozpiętości oraz przy podporach, gdy

wieńce są obniżone poniżej stopki belki,

−

belki DZ-4 i DZ-5 w czterech miejscach, pod dwoma skrajnymi otworami na żebra

rozdzielcze oraz na obu końcach, przy ścianie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys.29. Strop DZ-3 [5, s.57]

a) widok, b) przekrój poprzeczny żebrz rozdzielczego, c) przekrój podłużny

Żebra rozdzielcze stosuje się jeżeli rozpiętość belek głównych jest większa niż 5,1m. Do

ich wykonania stosuje się specjalne kształtki lub rozsuwa na odległość 7÷10cm, zaślepione
jednostronnie pustaki. Zbrojenie składa się z pręta dolnego przechodzącego przez otwory
w belkach i górnego umieszczonego w nadbetonie (rys.29).

Strop Fert wyróżnia się lekkością i łatwością montażu niepełnych belek

prefabrykowanych. Składają się one z przestrzennej kratowniczki z prętów o średnicy 4,5mm
połączonej z prętem górnym i dwoma prętami w pasie dolnym, które są zabetonowane
betonem klasy B20 w kształtkach ceramicznych. Belki te wymagają ostrożnego transportu
oraz składowania na dwóch podkładach drewnianych umieszczonych w odległości około 1/5
długości od końca belki (rys.30).

Rys.30. Belka stropu Fert [7, s.75]

Rozróżnia się trzy rodzaje stropów Fert:

−

strop Fert-40 o rozstawie żeber co 40cm i wysokości 23cm,

−

strop Fert-45 o rozstawie żeber co 45cm i wysokości 23cm,

−

strop Fert-60 o rozstawie żeber co 60cm i wysokości 24cm.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys.31. Strop Fert 45 [4, s.75]

Długość oparcia belek na ścianach i podciągach podporowych powinna wynosić

minimum 8cm. Prefabrykowane belki podpiera się deskami ustawionymi przy podporach oraz
w połowie rozpiętości, a przy rozpiętości stropu 4,5÷6,0m — przy podporach i w odległości
około 1/3 długości z każdej strony. Rozstawianie belek rozpoczyna się od tych, które będą
obciążone ściankami działowymi równoległymi do żeber. Gdy rozpiętość żeber jest większa
niż 4,5m wykonuje się w środku rozpiętości żebro rozdzielcze zbrojone dwoma prętami
(dołem i górą) o średnicy co najmniej 10mm. Układanie pustaków, wykonanie robót
zbrojarskich dodatkowych oraz betonowanie (beton klasy B15) wykonuje się z pomostów
roboczych zrobionych z desek o grubości 38mm. Pustaki stropowe nie mogą opierać się na
ścianie.

4.4.2.Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie elementy wyróżniamy w stropach gęstożebrowych?
2. Jaka jest kolejność czynności podczas wykonania stropu Akermana?
3. Jakie są zasady deskowania stemplowania stropu Akermana?
4. Jakie są zasady betonowania stropów gęstożebrowych?
5. Kiedy stosujemy żebro rozdzielcze?
6. Jakie są zasady zbrojenia żeber rozdzielczych?
7. Jaka jest kolejność czynności podczas wykonania stropów DZ?
8. Jakie są zasady stemplowania stropów DZ?
9. Jaka jest kolejność czynności podczas wykonania stropów Fert?
10. Jakie są zasady stemplowania stropów Fert?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.3.Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Ułóż na przygotowanym stanowisku pustaki Akermana w dziesięciu rzędach na długości 3m.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) dobrać materiał,
3) sprawdzić poziom deskowania i jego stan techniczny,
4) przeciąć pustaki pełne,
5) ułożyć pustaki zaczynając od brzegu zgodnie z zasadami,
6) posprzątać stanowisko pracy,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej,

−

wykonane przed rozpoczęciem ćwiczenia deskowanie i stemplowanie stropu,

−

zestaw pustaków Akermana,

−

rusztowanie do robót murarskich,

−

młotek murarski,

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Wykonaj na przygotowanych belkach ułożenie pustaków Fert na długości 4,5m.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) dobrać materiał,
3) sprawdzić długość oparcia belki,
4) sprawdzić poziom belki,
5) sprawdzić rozstaw belek,
6) sprawdzić stan techniczny stemplowania,
7) ułożyć pustaki na końcach belek i w środku rozpiętości,
8) ułożyć pozostałe pustaki między belkami, zgodnie z zasadami,
9) posprzątać stanowisko pracy,
10) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
11) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej,

−

wykonane przed rozpoczęciem ćwiczenia stemplowanie stropu,

−

wykonana przed rozpoczęciem ćwiczenia konstrukcja belkowa stropu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

zestaw pustaków Fert-40,

−

rusztowanie do robót murarskich,

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Ułóż na przygotowanych belkach pustaki DZ-3 na długości 6,0m z uwzględnieniem

żebra rozdzielczego.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) dobrać materiał,
3) sprawdzić długość oparcia belki,
4) sprawdzić poziom belki,
5) sprawdzić stan techniczny stemplowania,
6) zaznaczyć miejsce na żebro rozdzielcze,
7) ułożyć pustaki na końcach belek i w środku rozpiętości,
8) ułożyć pozostałe pustaki między belkami, zgodnie z zasadami,
9) posprzątać stanowisko pracy,
10) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
11) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej,

−

wykonane przed rozpoczęciem ćwiczenia stemplowanie stropu,

−

wykonana przed rozpoczęciem ćwiczenia konstrukcja belkowa stropu,

−

zestaw pustaków DZ,

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 4

Wykonaj obmurowanie wieńca żelbetowego z zastosowaniem ocieplenia ze styropianu

grubości 3 cm.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) wykonać zaprawę,
4) wykonać obmurowanie grubości ½ cegły na całej długości ściany,
5) ustawić zbrojenie wieńca,
6) zamocować izolację ze styropianu,
7) wykonać betonowanie z jednoczesnym zagęszczaniem,
8) oczyścić sprzęt i narzędzia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9) posprzątać stanowisko pracy,
10) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
11) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej,

−

przygotowane stanowisko z fragmentem ściany grubości 38cm,

−

przygotowany szkielet zbrojeniowy wieńca,

−

materiały: styropian grubości 3 cm, cegły ceramiczne pełne, składniki zaprawy,

−

podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót murarskich,

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) przygotować stanowisko pracy do wykonania stropów gęstożebrowych?



2) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia do wykonania stropów

gęstożebrowych?



3) rozpoznać i wybrać elementy do określonego stropu gęstożebrowego?



4) sprawdzić, czy deskowanie i stemplowanie umożliwiają bezpieczne

wykonanie robót?



5) wykonać obmurowanie wieńca z zastosowaniem ocieplenia?



6) prawidłowo przygotować do betonowania strop Akermana?



7) prawidłowo przygotować do betonowania strop typu DZ?



8) prawidłowo przygotować do betonowania strop typu Fert?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Wykonywanie sklepień

4.5.1. Materiał nauczania

Sklepienie odcinkowe charakteryzuje się pojedynczą, krzywizną w kształcie odcinka

okręgu, którego strzałka wynosi 1/5÷1/12 rozpiętości. Sklepienie murowane wykonuje się
z cegły ceramicznej pełnej, pustaków ceramicznych, bloczków betonowych, klinów
kamiennych. Muruje się je na sztywnym deskowaniu pełnym, przybitym do krążyn
przesuwnych lub zamocowanych na czas wykonania całego stropu (rys.32).

Rys.32. Fragment stropu odcinkowego wykonanego na deskowaniu zawieszonym na stalowej belce za

pomocą stalowych podtrzymywaczy (wariant I) lub za pomocą podtrzymywaczy nożycowych (wariant II)

[4, s.112]

Cegły układa się najczęściej w wiązanie pospolite, które najlepiej odpowiada kierunkowi

sił ściskających występujących w sklepieniu. Cegły układa się na zaprawie cementowej
1:3÷1:4 lub cementowo-wapiennej. Ważne jest, aby nad tym samym pomieszczeniem
wszystkie odcinki sklepień były murowane równocześnie na wydzielonej długości belek,
przesuwając prace stopniowo wzdłuż sklepień. Skrajne sklepienie opiera się na belce
i bezpośrednio na murze, w którym wykonuje się gniazdo o głębokości 5cm. Każde czoło
sklepienia opiera się w gnieździe, przez co uzyskuje się oparcie sklepienia ze wszystkich
czterech stron. Siłę rozpierającą w skrajnych sklepieniach można zmniejszyć wykonując
ściągacze z prętów stalowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Aby sklepienia nie wpływały na zwiększenie wysokości budynku, osiowy rozstaw belek

powinien wynosić 1,2÷1,5m. Sklepienia o rozpiętości 2,5÷3,0 m usztywnia się żebrami
wykonywanymi od dołu lub od góry sklepienia (rys.33).

Rys.33. Orientacyjna grubość sklepień zależnie od rozpiętości [4, s113]

Szerokość żeber wynosi 1÷1,5 cegły, a grubość 1/2 cegły ponad sklepienie. Sklepienia

usztywnienia się zapełniając pachy do 1/3÷1/2 ich wysokości betonem albo gruzobetonem.
Zasady wiązania cegieł takie jak w przypadku murów (rys.34).

Rys.34 Wiązanie cegieł w sklepieniach grubości ½ cegły z żebrami wzmacniającymi [8, s.211]

a) z nadłęczami, b) z podłęczami c) sprawdzenie wzornikiem właściwego położenia spoin

Stropy sklepieniowe wykonuje się praktycznie tylko podczas odbudowy lub remontów

obiektów zabytkowych oraz sporadycznie nad piwnicami, magazynami i w budynkach
gospodarczych.

4.5.2.Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie są zasady murowania sklepień?
2. Jaki materiał stosuje się do wykonania sklepień?
3. Jakie są zasady deskowania sklepień?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.3.Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na przygotowanym deskowaniu wykonaj sklepienie odcinkowe długości 1m

o rozpiętości 2m.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) dobrać odpowiedni materiał,
4) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą,
5) rozpocząć murowanie od podpór,
6) oczyścić sprzęt i narzędzia,
7) posprzątać stanowisko pracy,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej,

−

przygotowane deskowanie,

−

zestaw materiałów stosowanych do wykonania sklepienia,

−

rusztowanie do robót murarskich,

−

materiały do stemplowania,

−

podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót murarskich,

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

wykonane deskowanie,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Na przygotowanym deskowaniu wykonaj sklepienie odcinkowe długości 2m

o rozpiętości 2,5m z uwzględnieniem żebra.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) dobrać odpowiedni materiał,
4) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą,
5) rozpocząć murowanie od podpór,
6) oczyścić sprzęt i narzędzia,
7) posprzątać stanowisko pracy
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej,

−

przygotowane deskowanie,

−

zestaw materiałów stosowanych do wykonania sklepienia,

−

rusztowanie do robót murarskich,

−

materiały do stemplowania,

−

podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót murarskich,

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

wykonane deskowanie,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Na przygotowanym deskowaniu wykonaj sklepienie odcinkowe długości 2m

o rozpiętości 3,5m.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) dobrać odpowiedni materiał,
4) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą,
5) rozpocząć murowanie od podpór,
6) oczyścić sprzęt i narzędzia,
7) posprzątać stanowisko pracy,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej,

−

przygotowane deskowanie,

−

zestaw materiałów stosowanych do wykonania sklepienia,

−

rusztowanie do robót murarskich,

−

materiały do stemplowania,

−

podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót murarskich,

−

podstawowy sprzęt pomiarowy,

−

wykonane deskowanie,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) przygotować stanowisko pracy do wykonania sklepienia?



2) dobrać odpowiedni materiał do wykonania sklepienia?



3) prawidłowo wykonać sklepienia grubości ½ cegły?



4) porozumieć się z innymi pracownikami na placu budowy?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących wykonywania sklepień, nadproży i stropów

murarskich. Zarówno w części podstawowej jak i ponadpodstawowej znajdują się
zadania wielokrotnego wyboru( jedna odpowiedź jest prawidłowa).

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, prawidłową odpowiedź

w zadaniach wielokrotnego wyboru zaznacz znakiem X (w przypadku pomyłki należy
błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź
prawidłową).

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie

na później i wróć do zadania gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Nadproże Kleina stanowi „belkę ceglaną" zbrojoną

a) w połowie wysokości.
b) u góry.
c) u dołu.
d) w dowolnym miejscu.

2. Zbrojenie nadproża Kleina stanowi bednarka o przekroju 2x15÷3x30mm lub pręty o

średnicy
a) 5÷10 mm.
b) 2÷5 mm.
c) 15÷20 mm.
d) 2÷4,5 mm.

3. Cegły w nadprożu Kleina ustawione są na rąb leżący przy rozpiętości nadproża do

a) 2,0 m.
b) 2,5 m.
c) 1,5 m.
d) 3,0 m.

4. W nadprożach na belach stalowych belki opiera się obustronnie na murze na długości co

najmniej
a) 3÷5 cm.
b) 10÷15 cm.
c) 5÷10 cm.
d) 20÷25 cm.

5. Nadproża łukowe wykonuje się najczęściej z

a) cegły pełnej.
b) bloczków betonowych.
c) bloczków gazobetonowych.
d) bloczków gipsowych.

6. Elementem wypełniającym w stropie Kleina jest płyta wykonana z

a) bloczków betonowych lub gipsowych.
b) bloczków gazobetonowych.
c) cegły wapienno – piaskowej.
d) cegły ceramicznej pełnej lub dziurawki.

7. Rozstaw belek w stropach Kleina, zależnie od rozpiętości i obciążenia wynosi

a) 2÷3,5 m.
b) 1÷1,5 m.
c) 0,5÷1,5 m.
d) 1,5÷2,5 m.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. W stropie Kleina cegły układa się na deskowaniu długością prostopadle do belek przy

czym spoiny poprzeczne warstw sąsiednich przesuwa się o
a) 1/3 cegły.
b) 1 cegłę.
c) ½cegły.
d) ¼ cegły.

9. Deskowanie stropu Kleina można zdemontować po związaniu i stwardnieniu zaprawy

lecz nie wcześniej niż po
a) 20 dniach.
b) 15 dniach.
c) 3 dniach.
d) 7 dniach.

10. Na rysunku przedstawiony jest strop na belkach stalowych

a) Kleina typu ciężkiego.
b) Kleina typu lekkiego.
c) z wypełnieniem płytami żelbetowymi prefabrykowanymi.
d) z monolityczną płytą żelbetową.

11. Strop Akermana ma żebra

a) wykonywane całkowicie na budowie.
b) całkowicie prefabrykowane.
c) częściowo prefabrykowane.
d) z belek stalowych.

12.

Żebra stropów gęstożebrowych opiera się na ścianach za pośrednictwem żelbetowych
wieńców o szerokości

a) 10÷15 cm.
b) 13÷26 cm.
c) 15÷20 cm.
d) 18÷30cm.

13.

Do betonowania stropów gęstożebrowych stosuje się beton klasy

a) B10.
b) B15.
c) B7,5.
d) B50.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14. W stropie Akermana żebra, płytę i wieńce betonuje się następująco

a) jako pierwszą płytę.
b) jako pierwsze żebra i wieńce.
c) Jednocześnie.
d) jako pierwsze wieńce i płytę.

15. Na rysunku przedstawiony jest element

a) Pustak Akermana.
b) belka stropu Akermana.
c) belka stropu DZ.
d) belka stropu Fert.

16. Podczas wykonywania stropu Fert

a) wykonuje się deskowanie pełne.
b) nie wykonuje się stemplowania.
c) belki podpiera się deskami ustawionymi przy podporach oraz w połowie rozpiętości.
d) belki podpiera się deskami ustawionymi w połowie rozpiętości.

17. Sklepienie odcinkowe muruje się na sztywnym deskowaniu pełnym przybitym do

a) krążyn.
b) desek.
c) muru.
d) słupów.

18. Wykonując sklepienie, cegły układa się na zaprawie cementowo- wapiennej lub

a) gipsowej.
b) cementowej.
c) wapiennej.
d) wapienno- gipsowej.

19. Sklepienia usztywnia się żebrami jeżeli ich rozpiętość wynosi

a) 0,5÷1,5 m.
b) 1,5÷2,0 m.
c) 2,5÷3,0 m.
d) 1,0÷1,5 m.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20. Na rysunku przedstawione jest nadproże

a) sklepione płaskie.
b) na belkach stalowych.
c) łukowe kołowe.
d) koszowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Wykonywanie sklepień, nadproży i stropów murarskich

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadani

Odpowiedź

Punkty

Razem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Adamiec B, Adamiec B.: Technologia- Roboty betoniarskie i zbrojarskie. WSiP,

Warszawa 1996r.

2. Kettler K. Murarstwo cz.1 REA Warszawa 2002r.
3. Kettler K. Murarstwo cz.2 REA Warszawa 2002r.
4. Mirski J. Z, Łącki K.: Budownictwo z technologią. cz. II . WSiP, Warszawa 1995r.
5. Poradnik majstra budowlanego-praca zbiorowa. Arkady, Warszawa 2004r.
6. Słowiński Z.: Technologia budownictwa 3 WSiP, Warszawa 1996r.
7. Szymański E. Wrześniowski W.: Materiałoznawstwo budowlane WSiP, Warszawa 1997r.
8. Urban. L. Technologia robót murarskich i tynkarskich WSiP, Warszawa 1988r.
9. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlano-montażowych ITB Warszawa

1997r.

10. Wszechnica budowlana - praca zbiorowa. RWS Warszawa 1988r