(Microsoft PowerPoint - Bezpiecze\361stwo pracy i ergonomia czIII)

Elementy metodyki
projektowania

Nowe podejście do procesu projektowania
opiera się na trzech głównych założeniach
metodologicznych:

Założenie 1:

Przedmiotem projektowania jest systemem
człowiek - obiekt techniczny, działający w
określonym otoczeniu i w określonym czasie.

Elementy metodyki
projektowania

Założenie 2

W całym procesie projektowania systemu, począwszy od fazy
studiowania zadania, formułowania założeń, kryteria decyzyjne
o charakterze humanocentrycznym uznawane są za
priorytetowe i mają co najmniej taki sam wpływ na tworzenie i
wybór koncepcji rozwiązań projektowych jak kryteria techniczne
i ekonomiczne.

W przypadku projektowania zespołów i elementów maszyn
oddziałujących bezpośrednio na człowieka (np. elementy
sygnalizacyjne, sterownicze, urządzenia generujące drgania
mechaniczne, hałas, wpływające na zanieczyszczenia
powietrza) kryteria ergonomiczne powinny być traktowane jako
nadrzędne w stosunku do kryteriów ekonomicznych.

Elementy metodyki
projektowania

Założenie 3

Kryteria ergonomiczne stanowią integralne
składniki procedury projektowej, są odpowiednio
dobrane do każdego kroku procedury i zawierają
informacje niezbędne do zaprojektowania
każdego elementu systemu oraz powiązań
między nimi w taki sposób, aby uzyskać
pożądaną zgodność cech systemu z
wymaganiami ergonomii.

Teoria decyzji

Teoria decyzji to wspólny obszar zainteresowań wielu różnych
dziedzin nauki, obejmujący analizę i wspomaganie procesu
podejmowania decyzji.

Korzystają z niej i rozwijają ją:

kognitywistyka,

matematyka,

statystyka,

psychologia,

socjologia,

ekonomia,

zarządzanie,

filozofia,

informatyka,

medycyna.

Kognitywistyka

Kognitywistyka jest dziedziną nauki zajmującą się zjawiskami
dotyczącymi działania umysłu, w szczególności ich modelowaniem.

Kognitywistyka jest nauką multidyscyplinarną, znajduje się na
pograniczu dziedzin psychologii poznawczej, neurologii, filozofii umysłu,
sztucznej inteligencji oraz lingwistyki.

Celami

kognitywistyki są:

wyjaśnienie procesów myślowych

ich symulacja komputerowa

rozwój różnych inteligentnych urządzeń.

Główne obszary badawcze w obrębie tej dziedziny to reprezentacja
wiedzy, język, uczenie się, myślenie, percepcja oraz inteligencja.

Rozwiązanie

optymalne

Rozwiązanie osiągnięte po błędnej

decyzji w kroku pierwszym

Ilustracja mechanizmu konsekwencji przy
podejmowaniu decyzji alternatywnych

V IV III II I 0 I II III IV V

Decyzja:

Schemat procesu decyzyjnego

i+1

=We

i+1

=We

i+2

D – decyzja
We – informacje wejściowe
Wy – informacje wyjściowe (wynikowe)

Jakie decyzje potrzebują teorii?

Metody teorii decyzji wykorzystuje się wszędzie tam, gdzie podjęcie decyzji jest

z pewnych powodów trudne.

Przykłady:

duża liczba możliwych wariantów - np. wybór najlepszego kandydata na dane
stanowisko

skomplikowana sytuacja decyzyjna - np. opracowanie takich tras i rozkładów jazdy

autobusów, aby zapewnić wysoki poziom obsługi przy jak najniższym koszcie

możliwość wysokich korzyści lub dużych strat - np. wybór sposobu ulokowania
oszczędności

skomplikowany proces decyzyjny - np. podejmowanie grupowych decyzji w dużych
organizacjach

waga problemu decyzyjnego - np. ustalenie okręgów wyborczych w wyborach
prezydenckich

Podstawowe pojęcia

Teoria decyzji zajmuje się sytuacją
problemową (

problem decyzyjny

), w której

podmiot (

decydent

), staje przed

koniecznością wyboru jednego z
przynajmniej dwóch wariantów działania
(

decyzji

Podstawowe pojęcia

W pierwszym kroku należy ustalić

cel

warunki

ograniczające decyzję

, w rezultacie buduje się zbiór

decyzji dopuszczalnych

Wyodrębniamy wszystkie istotne

kryteria oceny

decyzji

i dokonujemy oceny każdej decyzji na

podstawie kryteriów.

Następnie budujemy

model decyzyjny

, czyli sposób

wybrania

decyzji optymalnej

lub wystarczającej.

Podstawowe pojęcia

Ze względu na posiadane informacje, możemy

podzielić problemy decyzyjne na trzy grupy:

decyzja podejmowana w warunkach

pewności

- każda

decyzja pociąga za sobą określone, znane konsekwencje

decyzja podejmowana w warunkach

ryzyka

- każda

decyzja pociąga za sobą więcej niż jedną konsekwencję,
znamy zbiór możliwych konsekwencji i
prawdopodobieństwa ich wystąpienia

decyzja podejmowana w warunkach

niepewności

- nie

znamy prawdopodobieństw wystąpienia konsekwencji
danej decyzji.

Przedmiot projektowania
ergonomicznego

Przedmiotem projektowania ergonomicznego
jest system złożony zawsze z dwóch
podsystemów:

ludzkiego oraz technicznego

Jest to klasyczny obiekt badań ergonomii,
nazywany systemem (lub układem):

człowiek - maszyna,

człowiek - praca lub

człowiek - obiekt techniczny

Konfiguracje elementarnego systemu
człowiek – obiekt techniczny

człowiek

Obiekt techniczny

człowiek

System człowiek - agregat

Konfiguracje elementarnego systemu
człowiek – obiekt techniczny

Człowiek

Obiekt techniczny

System człowiek - maszyny

Człowiek przewyższa urządzenie
techniczne w następujących działaniach:

wykrywanie słabych sygnałów, zarówno wzrokowych, jak i słuchowych;

wykrywanie sygnałów przypadkowych, pojawiających się na tle
szumu;

odbiór, interpretacja i scalanie informacji cząstkowej oraz uzupełnienie brakujących informacji;

wykonywanie płynnych operacji sterowania;

przechowywanie dużej ilości informacji przez długi okres i wykorzystywanie ich w odpowiedniej chwili
oraz umiejętność kojarzenia ze sobą różnorodnych informacji;

myślenie indukcyjne (wyciąganie wniosków i formułowanie uogólnień na podstawie dokonanych
obserwacji i przesłanek stanowiących poszczególne przypadki wniosków i uogólnień);

zmiany w zakresie wykonywanych funkcji w wyniku uczenia się (poprawa sprawności w toku pracy);

zdolność do działania w sytuacjach nieoczekiwanych i mało prawdopodobnych (działanie intuicyjne);

wykrywanie i poprawianie błędów, zarówno swoich, jak i maszyny.

Urządzenie techniczne

przewyższa

człowieka w następujących
działaniach:

szybkość działania;

wielkość dysponowanej siły, mocy i ich stabilność;

niezmienność wykonywania stereotypowych czynności i zadań;

przechowywanie informacji w postaci skróconej i kasowanie
informacji;

zdolność do wykonywania wielu operacji równocześnie;

odporność (zaprogramowana) na warunki środowiska
zewnętrznego.

Cechy charakteryzujące system
człowiek – obiekt techniczny

realizuje celowe działanie;

może współpracować z innymi systemami;

może składać się z innych systemów;

stwarza warunki działania sobie i innym systemom, przeciwdziałając
występującym zakłóceniom;

może się zmieniać i doskonalić (rozwijać się);

trwa w czasie i ma skończoną trwałość;

zużywa się i wymaga odnowy

Fazy istnienia systemu

Faza konceptualna;

Faza projektowa;

Faza wykonania i badania prototypu;

Faza wykonania wersji seryjnej;

Faza eksploatacji obiektu technicznego;

Faza likwidacji obiektu technicznego.

Zastosowanie komputerów w
procesie projektowania

Zastosowanie

komputerów

w procesie

projektowania

Przechowywanie

informacji

Obliczenia

Wytwarzanie

informacji

Zbiory danych

Zbiory procedur

Zbiory projektów

W trybie

wsadowym

W trybie

konwersacyjnym

rysunki

Tabele,

opisy,

zestawienia

Zalety stosowania
komputerów w projektowaniu

Skrócenie czasu projektowania w porównaniu z metodami tradycyjnymi;

Wzrost globalnej mocy twórczej projektantów;

Lepsza możliwość wglądu w pracę innych kolegów;

Łatwiejsze wprowadzenie zmian i modyfikacji do projektów już istniejących;

Znacznie większa możliwość wariantowania rozwiązań, bez zwiększania

pracochłonności;

Łatwość ujednolicania formy dokumentacji i dostosowania jej do formy

realizacyjnej projektu;

Znaczne obniżenie kosztów uzyskania dobrego rozwiązania projektowego.