Problemy profilaktyki

wybranych chorób

zakaźnych.

Barbara

Komosińska

2

Profilaktyka

• wszelkie działania zmierzające do zapobiegania

chorobom, poprzez ich wczesne wykrycie.

• zapobieganie obejmuje:

– postępowanie przeciwdziałające występowaniu

choroby,

– wczesne wykrywanie oraz diagnozowanie chorób
– wczesne zahamowanie dalszego rozwoju choroby.

• w kontekście celów ochrony zdrowia, działalność

zapobiegawcza obejmuje

– promocje zdrowia, jego utrzymanie albo odbudowę

wówczas gdy jest ono naruszone.

3

Fazy profilaktyki:

1. Profilaktyka wczesna -

utrwalenie prawidłowych

wzorców zdrowego trybu życia.

2. Profilaktyka pierwotna (I fazy) - zapobieganie

chorobom poprzez kontrolowanie czynników ryzyka co
jest nakierowane na:

–

jednostkę (zapobieganie swoiste) np. przez immunizację
(szczepienia)

–

środowisko (zapobieganie nieswoiste) związane z poprawą np.

jakości wody pitnej

–

Społeczeństwo (promocja zdrowia)

3.

Profilaktyka wtórna (II fazy) - wczesne wykrycie
choroby i jej leczenie (badania przesiewowe,
okresowe)

4. Profilaktyka (III fazy) -

zahamowanie postępu choroby

oraz ograniczenie powikłań.

4

Zwalczanie i zapobieganie

chorobom zakaźnym:

•

prawidłowe rozpoznanie choroby

•

wykrycie źródła lub źródeł zakażenia

•

unieszkodliwienie ich

•

przerwanie lub ograniczenie dróg szerzenia się
choroby

•

ochrona ludzi z otoczenia lub większej
populacji przed zachorowaniem

5

Środki profilaktyczne chorób

zakaźnych :

1.

Zwiększenie odporności poprzez:

a) uodpornienie naturalne
b) uodpornienie sztuczne:

• uodpornienie bierne
• uodpornienie czynne
• uodpornienie bierno-czynne

6

Środki profilaktyczne chorób

zakaźnych :

2.

Nadzorowanie programów szczepień – zwłaszcza u
dzieci

3.

Poprawa warunków społecznych i środowiskowych:

• poprawa warunków mieszkaniowych i sanitarnych
• dbałość o higienę odżywiania
• zaopatrzenie ludzi w czystą mikrobiologicznie

wodę pitną

• zabezpieczenie ścieków

4.

Higiena żywności (proces wytwarzania,
przechowywania itd.)

5.

Higiena rąk

6.

Szybka identyfikacja źródła zakażenia

7

Środki profilaktyczne chorób

zakaźnych :

7.

Identyfikacja osób z tzw. kontaktu (osoby mające kontakt z

osoba zarażoną):

• niezwłoczne zgłoszenie przypadku choroby zakaźnej
• badania kontrolne osób z kontaktu (badania

mikrobiologiczne).

• szybkie wdrożenie leczenia po stwierdzeniu zakażenia

8.

Badania przesiewowe

• badania przeprowadzane wśród osób jeszcze nie

posiadających objawów lub u osób w okresie inkubacji
wirusa .

• mają na celu wstępną identyfikacje choroby, wykrycie

choroby w bardzo wczesnej fazie. Dzięki temu

możliwa jest wczesna interwencja.

8

Środki profilaktyczne chorób

zakaźnych :

9. Chemioprofilaktyka

Podanie antybiotyku osobom z bliskiego otoczenia
chorego.

Cele:
• eliminowanie nosicielstwa,
• zmniejszenie niebezpieczeństwa zakażenia osób,

które nie zetknęły się z patogenem,

• leczenie świeżego zakażenia osób nie

uodpornionych, mogących się znajdować w
okresie inkubacji choroby

Zastosowanie:
• zwalczanie ciężkich zakażeń
• w zwalczaniu epidemii grypy np. u osób starszych

z obniżona odpornością z racji wieku

9

Środki profilaktyczne chorób

zakaźnych :

10.

Ogólnokrajowy i lokalny program edukacyjny.

Cele:
• wpływ na wzrost świadomości społecznej na

temat zapobiegania chorobom zakaźnym

• pozytywna zmiana przyzwyczajeń które

przyczyniały się do zmniejszenia

zachorowalności.

Najskuteczniejszymi są programy długofalowe a nie

jednorazowe i to one pozwalają osiągnąć cel.

10

Szczepionki

Szczepionki

– preparaty biologiczne zawierające

drobnoustroje pozbawione właściwości

chorobotwórczych, ich antygeny albo zmodyfikowane
zarazki. Wprowadzenie ich ma na celu wytworzenie

czynnej odporności swoistej.

Szczepionki mogą uodparniać przeciw:
•

bakteriom

•

wirusom

•

ritektsjom

11

Przeciwwskazania do szczepień:

1.

Ostra choroba, zwłaszcza przebiegająca z gorączką

2.

Zaostrzenie choroby przewlekłej

3.

Stany anafilaksji na substancje mogące znajdować się
w szczepionce.

4. Stany upośledzenia odporności
5. Ciąża, zwłaszcza pierwszy trymestr.

12

Program szczepień ochronnych

w Polsce składa się z

następujących części:

1.

Kalendarz szczepień:

a)

szczepienia dzieci i młodzieży wg wieku

b)

Szczepienia obowiązkowe osób narażonych

w sposób szczególny na zakażenia

2. Szczepienia zalecane

13

Gruźlica

• Klasyczny przykład choroby zakaźnej

społecznej związanej z warunkami bytowania,
życia mieszkania, pracą, odpoczynkiem. Według
WHO ok. 1000 zachorowań rocznie w Polsce

.

Zakażenie:

• Drogą inhalacyjną (pyłkowa, kropelkowa)

Grupy ryzyka

:

• Osoby z patologii społecznych: alkoholicy,

narkomani, osoby bezdomne.

14

Podstawowe działania

profilaktyczne

• wczesne wykrywanie –wykonywanie podstawowych

badań przesiewowych u osób z grup ryzyka (RTG płuc
lub badanie plwociny)

• zapobieganie- szczepienia na gruźlicę
• dbanie o higienę, właściwie odżywianie i wypoczynek
• izolacja zakażonych od osób zdrowych
• intensywne leczenie chorego trwające przez 6 miesięcy-

chory zażywa dawki leków i przechodzi regularne

badania bakteriologiczne pod intensywnym stałym
nadzorem

• edukacja chorych i bliskich
• higiena pomieszczenia- wietrzenie, oświetlanie

pomieszczeń, suchość powierza jak podstawowe

metody walki z prątkiem

15

Szczepienia obowiązkowe:

• dzieci w ciągu 24 godzin po urodzeniu –

szczepionka BCG śródskórnie

• obowiązkowe szczepienia studentów szkół

medycznych na I roku z ujemnymi
próbami tuberkulinowymi

16

WZW-

wirusowe zapalenie wątroby.

Kolejna choroba zakaźna społeczna

.

Przyczyny:

• kontakt z wydzielinami nosiciela głownie z krwią

nosiciela czemu sprzyjają:

– przygodne stosunki seksualne
– kontakty seksualne z nosicielem
– naruszenie ciągłości skóry (zabiegi kosmetyczne

fryzjerskie stomatolog)

– zabiegi operacyjne
– przetaczanie krwi
– zakażenie od płodu matki

• przez przewód pokarmowy ( WZW typu A)

17

Potencjalnie zakaźny jest każdy

materiał zawierający krew!!!

18

Typ A

Zakażenie

w skutek:

• braku higieny,
• braku mycia rąk,
• przez przewód pokarmowy (brudna żywność,

woda)

Profilaktyka

• higiena rąk oraz żywienia
• szczepienia ochronne( zalecane osobom

podróżującym po świecie)

19

Typ B

Zakażenie

-

kontakt z krwią chorego i wydzieleniami chorego

Przebieg:

• Ostry kończący się śmiercią.
• Przewlekły doprowadzający do rozwoju raka wątroby

.

Profilaktyka

:

• szczepienia ochronne
• unikanie kontaktów z krwią innych osób
• unikanie przygodnych stosunków seksualnych
• stosowanie zabezpieczeń antykoncepcyjnych
• z racji wykonywanego zawodu zabezpieczanie się gumowymi

rękawiczkami ochronnymi i postępowanie zgodnie z zasadami
aseptyki antyseptyki

20

Szczepienia

:

• Obowiązkowe:

– I raz w ciągu 24 h po urodzeniu
– II raz ok 2 miesiąca życia (6-8 tydzień )
– III raz w cyklu O-1-6 w 14 roku życia
– osoby z zawodem medycznym
– studenci szkół medycznych

• Zalecane:

– bliscy z otoczenia chorego
– przed zabiegami operacyjnymi
– osoby dializowane

• osoby z obniżonym układem odporności np.

leczące się immunosupresyjnie

21

Typ C

Zakażenie

przez kontakt krwi własnej z krwią

nosiciela.

• Przewlekła infekcja początkowo skąpoobjawowa

trwająca latami. W końcowym efekcie kończy się

marskością wątroby i śmiercią.

Profilaktyka:

• poza szczepieniami profilaktyka jak w przypadku

WZW typu B

• pogłębiania świadomości i edukacja w

społeczeństwie

Dziękuję za uwagę 